Một số phương pháp dạy hát nhằm phát huy tính sáng tạo cho học sinh THCS trường THCS trần phú

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH HĨA
PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THÀNH PHỐ THANH HÓA
------------***-------------

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HÁT NHẰM
PHÁT HUY TÍNH SÁNG TẠO CHO
HỌC SINH THCS- TRƯỜNG THCS TRẦN PHÚ

Người thực hiện: Lê Thị Hồng Nhung
Chức vụ: Giáo viên
Đơn vị: Trường THCS Trần Phỳ
SKKN thuc lnh vc (mụn) : m nhc

Thanh Húa, năm 2020

1. mở đầu
0


1.1

Lí do chọn đề tài

Âm nhạc là một loại hình nghệ thuật nhằm phản ánh hiện thực khách quan
bằng những hình tượng có sức biểu cảm của âm thanh. Với học sinh THCS môn
âm nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện nhiệm vụ
giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho HS nhằm góp phần giáo dục toàn diện cho HS
theo mục tiêu đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách con người mới Việt Nam.
Tuy nhiên âm nhạc trong nhà trường THCS với tư cách là một mơn học có mức

độ nhất định về mục đích và nội dung, song mục đích của việc dạy và học môn
âm nhạc trong nhà trường phổ thông là giáo dục văn hoá âm nhạc cho HS nhằm
trang bị cho các em những kiến thức cơ bản các kỹ năng nhằm tạo điều kiện cho
khả năng cảm thụ, hiểu và thể hiện nghệ thuật âm nhạc, khơi dậy ở các em
những khả năng sáng tạo trong hoạt động âm nhạc, củng cố thêm về tình cảm
đạo đức, về niềm tin thị hiếu nghệ thuật và nhu cầu âm nhạc.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi dưỡng khả
năng nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn học khác
phát triển năng lực trí tuệ cho HS, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật, đẩy
mạnh phong trào văn nghệ quần chúng làm cho khơng khí của nhà trường thêm
vui tươi lành mạnh. Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của mơn học âm
nhạc nói trên, bản thân tơi nhận thấy đó là một hướng đi và là một phương pháp
giáo dục đúng đắn mang tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái đẹp, giáo dục
tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc góp phần quan trọng vào việc hình thành nhân cách
tồn diện của con người mới: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Trong nghệ thuật, nhất là âm
nhạc, sự sáng tạo của mỗi cá nhân đóng vai trị cực kì quan trọng. Sáng tạo có
nhiều mức độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể là thay đổi hệ
thống nguyên tắc. Học sinh THCS đang trong thời kì phát triển nhanh về thể
chất, tâm sinh lí, giai đoạn này các em có nhiều ước mơ, suy nghĩ về cuộc sống.
Trong quá trình học âm nhạc, đây là giai đoạn rất thích hợp để phát huy tính
sáng tạo của học sinh.
Ba mức độ biểu hiện của học tập tích cực là bắt chước - tìm tịi - sáng tạo.
Sẽ thiệt thịi cho các em về nghệ thuật âm nhạc, nếu giáo viên không tạo điều
kiện để HS học tập, rèn luyện và thể hiện sự sáng tạo của mình. Dạy âm nhạc để
phát huy tính sáng tạo có nhiều mức độ, từ dễ đến khó, từ sáng tạo ở mức độ
thấp đến cao. Môn âm nhạc ở THCS gồm 4 nội dung là: Học hát, tập đọc nhạc,
nhạc lí và âm nhạc thường thức. Vậy, phải dạy như thế nào để phát huy được
tính sáng tạo của học sinh. Xuất phát từ những lý do nêu trên tôi mạnh dạn chọn
đề tài: Một số phương pháp dạy hát nhằm phát huy tính sáng tạo cho học
sinh THCS - Trường THCS Trần Phú

1.2

Mục đích nghiên cứu

Giúp học sinh THCS phát huy tính sáng tạo trong phân môn học hát
1.3 Đối tượng nghiên cứu
Dạy hát và các phương pháp dạy hát cho học sinh THCS
Học sinh trường THCS Trần Phú

1


1.4 Phương pháp nghiên cứu

* Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận:
Nghiên cứu qua nội dung SGK, SGV 6,7,8,9
Nghiên cứu qua nội dung tài liệu bồi dưỡng giáo viên THCS môn Âm nhạc.
Nghiên cứu qua nội dung sách phương pháp dạyhọc thanh nhạc
Nghiên cứu qua nội dung sách tâm lí lứa tuổi và tâm lí học sư phạm
* Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tế:
Phương pháp điều tra, đánh giá mức độ học hát của học sinh ở trường THCS
Trần Phú
Phương pháp thực nghiệm sư phạm
Qua việc đánh giá kết quả học tập của học sinh.
2. NỘI DUNG SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận
2.1.1 Khái niệm- Bản chất đặc trưng của Âm nhạc
Theo tài liệu Wekipedia Tiếng Việt: Âm nhạc là một môn nghệ thuật phản ánh
cuộc sông bằng hình tượng âm thanh, âm nhạc tác động qua thính giác và diễn
ra trong thời gian nhằm biểu hiện nội tâm của con người

Âm nhạc có tính diễn cảm mạnh mẽ, tính khái quát- gợi lại sự liên tưởng
mang tính ước lệ. Đặc biệt vai trị của âm nhạc trong đời sống nó là phuơng tiện
giao tiếp nhạy cảm, giúp con người trong các hoạt đơng sáng tạo…
2.2.2 Tìm hiểu về tâm lí, khả năng ca hát của học sinh THCS
Học sinh THCS có độ tuổi từ 12- 15 đây là lứa tuổi khó bảo, ương
ạnh, thích làm đẹp và chú ý đến bản thân, hay mơ hồ và thường thiếu tập trung
trong giờ học.
Nhưng so với tiểu học thì HS THCS có sự phát triển về thể chất hồn thiện. Hệ
hơ hấp và cơ quan phát âm hồn thiện hơn, thanh quản dài hơn, hơi thở khống
chế dài hơn nên có thể hát được những câu dài trong các bài hát dân ca.
Các em có sự hồn thiện hơn về ngôn ngữ, vốn từ vựng nhiều hơn nên có
thể diễn tả cảm xúc, ý nghĩ việc làm của mình cũng như có những nhận định
chính xác hơn. Ở lứa tuổi này đã dần hình thành thị hiếu cá nhân rõ nét hơn đã
có xu hướng đam mê theo đuổi một dịng nhạc, một hình tượng cụ thể. Các em
có trí tưởng tượng, óc sáng tạo phong phú hơn có thể sáng tạo dàn dựng hát múa
độc lập.
Học sinh THCS có khả năng cảm nhận bài hát cả phần lời và nhạc tốt hơn
học sinh Tiểu học, bởi các em có tư duy trừu tượng tốt từ đó khả năng diễn xuất
biểu cảm có hồn hơn. Ở lứa tuổi này các em khơng làm động tác hồn nhiên, nhí
nhảnh như HS Tiểu học nữa. Một diều dễ nhận thấy là khả năng tiếp thu cao độ,
trường độ, cảm nhận âm thanh ổn định và chắc chắn hơn HS tiểu học rất nhiều
do tư duy não bộ có tính logic hơn. Đặc biệt khả năng ghi nhớ kiến thức âm
nhạc ở những mức độ khó rất tốt bởi các em có tính tư duy, tính tập trung cao độ
để giải quyết vấn đề tốt hơn HS tiểu học.
Một khó khăn mà chúng ta rất hay thường gặp đó là lứa tuổi này là lứa
tuổi dậy thì âm sắc giọng nói, giọng hát có sự phân chia phức tạp. Các em nam
2


có em chưa vỡ giọng, có em vỡ giọng, các em nữ thì khơng rõ ra người lớn,

khơng rõ trẻ em, không ra thanh niên. Hát cao không lên được, khó khăn trong
chuyển giọng nên khi các em hát lên đó là sự pha trộn đủ loại âm thanh giọng
hát nên việc dạy hát cho các em gặp khơng ít khó khăn đặc biệt là những HS
khối 8.9 các em rất ngại hát.
Tâm lí ngại thể hiện, hơi rụt rè, mang cái “ tơi” cá nhân lớn.. điều đó dễ bỏ
qua tính sáng tạo trong mỗi cá thể là học sinh hoặc không được phát huy hết
năng lực, khả năng sáng tạo của mình.
Căn cứ vao nhiệm vụ, yêu cầu của bộ mơn, vào nội dung chương
trình sách giáo khoa
Với tư cách là giáo viên trực tiếp giảng dạy tôi nhận htaasy cần phải nghiên
cứu kĩ cơ sở lí luận và năm vững các kiến thức về bộ môn và phương pháp giảng
dạy bộ mơn nhằm phát huy tính sáng tạo của học sinh trong học hát
2.2. Thực trạng của vấn đề
2.2.1. Tình hình chung
2.2.2.1 Nhà trường
Trường THCS Trần Phú thuộc phường Phú Sơn. Đối với việc giảng dạy
nhà trường và BGH ln quan tâm.
Với mơn âm nhạc nói riêng trường có nhạc cụ ( Đàn phím điện tử- Đàn
Oocgan )
Tuy nhiên cơ sở vật chất cho việc dạy và học âm nhạc ở THCS thiếu thốn,
nhà trường chưa có phòng học chức năng. Băng, đĩa nhạc, tranh ảnh để phục vụ
cho việc dạy học bộ môn âm nhạc chưa có.
Sách đọc thêm và các tài liệu tham khảo khác rất hiếm. Giáo viên phải tự
tìm tài liệu, sưu tầm đồ dùng dạy học. Trong khi đó yêu cầu của bộ mơn lại cần
phải có những trang thiết bị hiện đại (video, đĩa) để phục vụ cho việc dạy và học
việc truyền thụ kiến thức âm nhạc chỉ qua phương pháp truyền khẩu thuần túy, ít
phát triển khả năng tư duy sáng tạo ở học sinh
2.2.2.2 Giáo viên
Giáo viên nắm chắc về chun mơn, tích cực tìm tịi, nghiên cứu những
phương pháp mới để vận dụng trong quá trình giảng dạy

Giáo viên âm nhạc cịn làm cơng tác kiêm nhiệm
2.2.2.3. Học sinh
Học sinh ngoan, đa số các em rất yêu thích mơn Âm nhạc. Đặc biệt là phân
mơn hát. Học sinh cảm nhận giai điệu các bài hát khá tốt , thực hiện các bài hát
với đàn hoặc đĩa tương đối tốt
Nhưng bên cạnh đó học sinh trường THCS Trần Phú- Phường Phú Sơn đa
phần các em là con em buôn bán nhỏ hoặc bố mẹ đi làm ăn xa ở với ơng, bà
người nhà, đời sống cịn khó khăn nên 1 bộ phận ít quan tâm đến việc học tập. Vì
vậy với mơn học âm nhạc cũng khơng ngoại lệ. Mơn âm nhạc vẫn được một số
gia đình coi là mơn phụ nên ít được quan tâm, vì thế hiểu biết về âm nhạc đang
còn hạn chế, chưa sâu rộng, khơng kích thích các em học tập.
Nhiều năm nay một số học sinh lớp 9 có năng khiếu và nguyện vọng và
được hướng nghiệp thi trung cấp chuyên nghiệp nhưng chưa đạt
2.2.2. Phương pháp đang dùng hiện nay
3


Hiện nay, việc học hát trong môn âm nhạc ở trường THCS giáo viên đều
đi đúng trình tự các bước là: giới thiệu bài hát, tìm hiểu bài hát, nghe hát mẫu,
khơi động giọng, tập hát từng câu, hát cả bài và cuối cùng là củng cố kiểm tra.
Tuy nhiên làm sao để phát huy tính sáng tạo của học sinh trong quá trình lĩnh
hội kiến thức là niềm trăn trở đối với mỗi giáo viên âm nhạc.
2.2.3. Khảo sát khả năng học hát và sáng tạo
Thông qua bảng kiểm tra thực tế tôi đã phân loại ra từng đối tượng học sinh,
có hứng thú học mơn âm nhạc , khơng có hứng thú, khả năng biểu diễn cá nhân,
khả năng sáng tạo trong môn âm nhạc ở học sinh trường tôi năm 2018- 2019 như
sau:
Khố

Hứng thú

Không hứng

Khả năng biểu

Khả năng sáng

thú

diễn cá nhân
SL
%
10
25
12
21
7
19.5
8
21.7

tạo

i
6
7
8
9

SL

10
15
8
7

%
25
26.4
22.2
18.9

SL
15
25
14
15

%
37.5
43.9
38.8
40.5

SL
5
5
7
7

%

12.5
8.7
19.5
18.9

Trên cơ sở thực tiễn những đặc điểm, u cầu chung của bộ mơn, qua q
trình tiến hành quan sát và theo dõi, bằng việc trực tiếp dạy các giờ học ở trường
tơi nhận thấy có những bất cập nhất định việc tiếp thu kiến thứ âm nhạc và sự
u thích học tập bộ mơn chỉ rơi vào một số em có năng khiếu. cịn lại hầu như ít
sáng tạo trong sự vận dụng kiến thức.
2.3. Một số giải pháp trong dạy hát nhằm phát huy tính sáng tạo cho học
sinh đã thực hiện
Cũng như các môn học khác, môn học âm nhạc nhằm trang bị cho lớp trẻ
một trình độ văn hố âm nhạc trong một tổng thể của chương trình giáo dục tồn
diện. Nội dung môn âm nhạc sẽ phải bao gồm một số kỹ năng tối thiểu về ca hát,
những vấn đề về lí thuyết âm nhạc sơ giản, hướng dẫn nghe nhạc, tìm hiểu âm
nhạc giúp các em nâng cao năng lực cảm thụ và u thích mơn học này.
Muốn làm được điều đó HS cần có q trình rèn luyện khơng chỉ ở môn âm
nhạc. Sáng tạo giúp HS phát huy được những suy nghĩ tư tưởng và hành động của
mình, nâng cao kết quả học tập và hình thành những năng lực riêng biệt của các
em.
Học hát thực chất là quá trình bắt chước của HS để hát đúng giai điệu, lời
ca của bài hát. Sự bắt chước này gồm hoạt động nghe giáo viên hát mẫu, hoặc
đánh đàn rồi tái hiện lại. Với sự bắt chước đó thì chưa thể coi là sáng tạo, vậy
muốn có sự sáng tạo GV cần phải làm như thế nào?
Từ thực trạng của vấn đề nghiên cứu tại trường để phát huy tính sáng tạo
của học sinh, ngoài phương pháp dạy hát theo các bước cơ bản, chúng tôi thiết
nghĩ giáo viên cần vận dụng những giải pháp sau:
2.3.1 Giáo viên trang bị những kĩ năng ca hát cơ bản cho học sinh

4


Để hình thành và củng cố những kĩ năng, kĩ xảo cần thiết đạt tới trình độ vững
vàng trong hoạt động ca hát của học sinh: Tôi luôn nhắc học sinh tư thế đứng
hát, ngồi hát sao cho chuẩn, thoải mái- lưng ln thẳng, khơng nâng cằm, rướn
cằm, tì bàn ( nếu ngồi)

Hình ảnh minh họa tư thế đứng , ngồi đúng khi hát

Về khẩu hình trịn vành, rõ chữ là yếu tố đầu tiên yêu cầu các em luôn thực hiện
cho tốt. Bên cạnh đó hơi thở cực kì quan trọng về thở ngắn, thở bụng. Rồi hát
hòa giọng đồng đều.. Khi học sinh được trang bị những kĩ năng cơ bản thì các
em có thể vận dụng, sáng tạo tốt trên mỗi tác phẩm mình trình bày sao cho linh
hoạt, có hiệu quả
Ví dụ: Hát trịn vành rõ chữ nguyên tác phát âm lời ca Việt có liên quan chặt chẽ
đến thanh không, thanh sắc, thanh huyền, hỏi, ngã, nặng..Các bài hát địa phương
khi học sinh ứng dụng hát để diễn trả sẽ tốt hơn
2.3.2 Rèn luyện khả năng nghe nhạc:
Để học sinh không bị thụ động trong cách lựa chọn tiết tấu cho bài hát,
GV khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh bằng cách như sau:
GV thay đổi tiết tấu, tốc độ hay dịch giọng bản nhạc để học sinh nhận biết và
thực hành.
*Ví dụ 1: Bài hát Chúng em cần hồ bình.
GV đàn cho HS hát với nhịp Disco. Rồi lần lượt chuyển nhịp Rumba,
Chacha..., yêu cầu học sinh nghe và hát theo nhịp đàn.
? Các em hãy cho cô giáo biết sự thay đổi tiết tấu như cô và các em vừa
trình bày có phù hợp với bài hát khơng?
HS nêu ý kiến dựa vào kỹ năng nghe của bản thân.
*Ví dụ 2: Bài hát Tiếng ve gọi hè.

GV thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 115 xuống 90.
? Em có nhận xét gì nếu cơ thay đổi tốc độ bài hát như cơ vừa trình bày?
HS trả lời: BH Tiếng ve gọi hè nếu hát ở tốc độ chậm sẽ không phù hợp
với sắc thái của bài hát vì bài hát có tính chất vui tươi, rộn ràng, trong sáng.
*Ví dụ 3: Bài hát Khúc hát chim Sơn ca.
GV dịch giọng bài hát xuống một quãng 2, GV bắt nhịp HS trình bày bài
hát.
? Em có nhận xét gì khi cơ dịch giọng bản nhạc xuống một qng 2?

5


HS trả lời: Khi dịch giọng bản nhạc xuống một qng 2 sẽ khơng phù hợp vì với
bài hát Khúc hát chim Sơn ca cần thể hiện được giọng hát cao, hồn nhiên, trong
sáng của trẻ thơ.
2.3.3 Học sinh đặt lời mới
Đây là một hoạt động sáng tạo và đòi hỏi rất nhiều kỹ năng của học sinh.
Phần lớn nội dung này là bài tập nâng cao giành cho những học sinh khá giỏi và
có năng khiếu Âm nhạc. Tuy nhiên, các em cũng rất có hứng thú và yêu thích
hoạt động này.
Tơi tập trung chủ yếu hướng dẫn học sinh đặt lời mới cho dân ca,
không đặt lời cho ca khúc. bởi dân ca thường có dị bản, ngắn gọn học sinh có
thể tập đặt lời mới theo chủ đề tơi đưa ra. Cịn ca khúc có thế vi phạm bản quyền
nếu chưa được sự cho phép của tác giả. Tình trạng hiện nay vấn đề đạo nhạc
cũng rất khó giải quyết. Việc học sinh tự đặt lời ca theo chủ đề giáo viên đưa ra
phát huy cao tính sáng tạo, niềm yêu thích với âm nhạc khi tự mình có “ tác
phẩm nhỏ”
Dưới đây là hình ảnh một bài do học sinh tự đặt lời theo bái hát “ Đi cấy” Dân ca Thanh Hóa của học sinh lớp 6.

Hình ảnh nhưng lời mới khác nhau dựa trên nhạc bài “ Đi cấy”Dân ca Thanh Hóa do một số học sinh khối 6 trường THCS Trần Phú đặt lời

2.3.4 . Tổ chức , hướng dẫn học sinh chơi trị chơi âm nhạc
Tơi đưa ra các trị chơi: Trị chơi hát theo nguyên âm; Trò chơi "Ai nhanh
tai, nhanh mắt".
*Ví dụ
Bài hát Ca chiu sa.
4 HS đứng ở 4 góc lớp mang số báo danh từ 1, 2, 3, 4.
GV hơ 1 - 1, HS có SBD 1 sẽ hát câu 1, hoặc GV hô 2 - 4, HS có SBD 2
sẽ hát câu 4. Tương tự , GV hô đảo lộn SBD và thứ tự các câu của bài hát.

6


Trò chơi hát đuổi theo âm la: Học sinh 1 nhóm hát 1 câu bằng âm la( có
thể thay thế bằng âm khác cho mỗi tiết học), nhoám 2 đoán câu hát và hát lên
câu hát bằng ngun âm đó
Trị chơi “ cắm sao”: Học sinh chia nhóm và dựa theo chủ đề đã chọn đẻ
cắm được nhiều sao nhất.
Bên cạnh đó tơi khuyến khích học sinh tự nghĩ ra các trị chơi nhằm ơn hát,
rèn tai nghe: Các em đã nghĩ ra một số trò rất hay nhưu: Nghe nguyên âm cao
thấp sử dụng nguyên âm để đó bạn mình, trị chơi hát nhanh , hát chậm..
Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh nắm
kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo ra khơng khí sơi nổi cho HS,
tạo hứng thú và sáng tạo khi học sinh vận dụng, biến một số trị của giáo viên
thành cái của mình khi “ hóa trang” cho HS học mơn Âm nhạc cũng như học các
nó khác một chút.
2.3.5. Hướng dẫn học sinh dàn dựng bài hát:
Tôi đưa ra một số động tác múa cơ bản: Múa tay, múa chân, múa hình
thể… Sau đó chia nhóm lớp học, yêu cầu các nhóm về tự phát triển, sáng tạo,
biến thành những động tác vận động phù họa phù hợp với tác phẩm nhóm đó

báo cáo trước giáo viên và tập thể lớp. Phương pháp này phát huy cao tính sáng
tạo ở học sinh, các em rất thích vơ cùng chờ đợi để tới tiết báo cáo kết quả. Khi
báo cáo còn giúp các em sáng tạo khác nhau ngay trên cùng một tác phẩm cần
báo cáo.
*Ví dụ 1:
Với bài hát Đi cắt lúa, GV hướng dẫn một số động tác múa Tây Nguyên
sẽ khơng chỉ giúp cho cách trình bày bài hát thêm sinh động mà các em cịn
được tìm hiểu về những điệu múa của dân tộc Tây Nguyên nơi mình đang sinh
sống, rất cuốn hút và đặc sắc.
*Ví dụ 2:
Khi học bài Tuổi hồng GV đưa ra yêu cầu:
? Tự chọn nhóm 4 - 5 HS và biểu diễn bài hát có động tác phụ hoạ.
- HS tự chọn nhóm có giọng hát thích hợp về âm vực để trình bày bài hát:
GV không nên áp đặt các em vào từng nhóm, để các em tự chọn sẽ làm HS phấn
khởi, vui thích khi được làm việc trong nhóm phù hợp về sở thích, về âm vực,
chất giọng
- HS tự chọn cách trình bày bài: Các em có thể trình bày bài Tuổi hồng
một hoặc hai lần, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả nhóm cùng hát.
Bài hát gồm hai đoạn, GV cũng có thể gợi ý, các em hát đoạn 2 trước, đoạn một
sau cũng được. Ngồi ra, HS có thể chọn để sử dụng các cách hát như lĩnh
xướng, hoà giọng, đối đáp. Như vậy hình thức trình bày bài hát của mỗi nhóm sẽ
rất đa dạng, phong phú, giàu tính sáng tạo.
- HS tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: HS có thể nghĩ ra động tác phù
hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp vận động
hoặc múa, hát kết hợp một vài động tác diễn xuất).
- Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, GV cần tạo điều kiện về thời
gian cho HS chuẩn bị. Thông thường GV thông báo trước một tuần để HS chọn
nhóm và tập cách trình bày, biểu diễn bài hát.
7

Với những bài hát khác, GV vẫn có thể vận dụng các kĩ năng dạy học trên.
HS càng quen cách làm, khả năng kết hợp theo nhóm và tư duy sáng tạo của các
em càng phát triển.

Hình ảnh học sinh tập một số động tác phụ họa của học sinh

8


trường THCS Trần Phú

2.3.6. Khuyến khích học sinh tự tạo các loại nhạc cụ
Tôi khi cho học sinh về nhà tự nghĩ, sử dụng những nguyên vật liệu có sẵn,
càng gần gũi với thiên nhiên, dễ tìm , dễ làm…để tạo ra nhạc cụ có thể sử dụng
bổ trợ trong học hát, có thể đệm… Học sinh vơ cùng hứng thú: Một số em đã
được tôi tuyên dương khi các em đã dùng đũa, những thanh tre đều nhau để làm
thanh phách. Các em còn sử dụng những vỏ sò, vỏ ngao khi gõ vào nhau tạo ra
âm thanh đệm. Có em cịn sử dụng những vỏ chai nước khống nhỏ trong đso
chứa một số hòn đá hay sỏi khi lắc lên nghe đệm rất sinh động và vui tai…
Phương pháp này quả thật cực kì hiệu quả, các em đều thể hiện được mình,
tạo niềm u thích và đam mê tìm tịi, phát triển khả năng sang tạo, ngồi ra cịn
mang tính lan tỏa , ảnh hưởng tốt đẹp niềm say mê tới học sinh khác. Dưới đây
là hình ảnh nhạc cụ tự học sinh của tơi đã làm:

Hình ảnh nhạc cụ học sinh tự làm bằng tre và ống nhựa chứa đá sỏi
có thể dùng đệm,gõ pháchHình ảnh chụp tại trường THCS Trần Phú

9

Hình ảnh nhạc cụ học sinh tự làm bằng tre và vỏ ngao
Hình ảnh chụp tại trường THCS Trần Phú

2.3.7. Học sinh sưu tầm các bài hát cùng chủ đề, tác giả, thể loại, vùng
miền…
Học sinh trong quá trình sưu tầm được sắp xếp, sáng tạo theo ý tưởng
riêng của mình
2.3.8. Tìm hiểu thêm về tác giả, tác phẩm
Điều này tôi đưa ra bởi thực ra một số bài hát học sinh thậm chí đã thuộc
từ lâu, vậy trước khi vào tiết học hát mới giáo viên nhắc học sinh tự tìm hiểu
trước tác giả, tác phẩm. Quan trọng nhất tìm ra những điểm đặc biệt trong tác
phẩm hay tác giả của mình sắp học. Điều này trên tực tế hiện nay có rất nhiều
đầu sách, cơng nghệ thơng tin… học sinh tự phát huy khả năng sáng tạo của
mình để tìm ra cái khác, logic… với bài học
2.3.9. Học sinh tự giới thiệu về tác phẩm dưới nhiều hình thức khác nhau
Trong học tập, so với bắt trước và tìm tịi sáng tạo là hình thức cao nhất
thể hiện tính tích cực học tập của HS, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh
dạn nói lên những cảm nhận của mình về mơn học, về bài hát. HS có thể không
ủng hộ ý kiến của GV, của bạn bè, có thể trình bày những ý kiến, tư tưởng của
mình. Đó là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo lớn hơn. GV cần tạo điều kiện để HS
tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm nhận để có thể điều chỉnh cách học theo hướng
tích cực.
Ví dụ học xong bài hát, GV chia lớp thành 2 nhóm. Lần lượt từng nhóm
viết lời giới thiệu cho bài hát với nhiều hình thức khác nhau. GV nhận xét, chấm
điểm.
Lời giới thiệu nhóm 1:
Bài hát Tiếng chng và ngọn cờ của nhạc sỹ Phạm Tuyên sáng tác hưởng
ứng phong trào thiếu nhi quốc tế Ngọn cờ hồ bình năm 1985 để nói lên ước

10


vọng của tuổi thơ mong muốn cuộc sống yên vui đầy tình thân ái. Hơm nay
chúng em xin được gửi đến cô giáo và các bạn một thông điệp như thế qua một
bài hát với giai điệu vui tươi, trong sáng và cũng được rất nhiều các bạn thiếu
nhi yêu mến. Đó là ca khúc Chúng em cần hồ bình của nhạc sỹ Hồng Long Hồng Lân.

Hình ảnh học sinh nhóm 1 giới thiệu bài hát và thực hành
Hình ảnh chụp tại trường THCS Trần Phú

Lời giới thiệu nhóm 2:
Trẻ em trên trái đất đều mơ ước được học hành, được sống trong tình u
thương của cha mẹ, thầy cơ và bạn bè - một cuộc sống yên vui, đầy tình thân ái.
Chúng em mong sao trên trái đất sẽ khơng cịn chiến tranh, khơng cịn tiếng đạn
bom đau thương, chia lìa. Hành tinh của chúng em sẽ tràn ngập màu xanh của
hồ bình và hạnh phúc. Hơm nay tổ 2 chúng em xin được gửi đến cô giáo và các
bạn ca khúc Chúng em cần hồ bình (Nhạc và lời: Hồng Long - Hồng Lân) để
nói lên ước vọng của trẻ thơ trên hành tinh chúng em đang sống và học tập.
2.4. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm
Trong thời gian qua khi tôi áp dụng các biện, giải pháp nêu trên tơi thấy
học sinh có hứng thú hơn với môn học, các em rất sôi nổi. Cùng nhau hoạt động
nhóm, tổ và xây dựng nhiều bài biểu diễn cho bài hát đã học rất tốt. Khi báo cáo
kết quả các em đã tạo nên niềm say mê, tự tin và tọa tính lan tỏa đối với một số
em cịn có biểu hiện rụt rè, chưa thực sự tự tin khi đứng trên sân khấu, trước
đám đông. Điều này tạo nên giờ học chất lượng cao, học sinh yêu thích mơn
học, đặc biệt là phân mơn học hát.

11

Kết quả thu được sau thời gian thực nghiệm
Năm học 2018- 2019
Khố

Hứng thú

Không hứng thú

i
6
7
8
9

SL
45
55
35
25

%
32.1
40.7
32.4
27.2

SL
5
5

6
7

%
3.5
3.8
5.5
7.6

Khả năng biểu

Khả năng

diễn cá nhân
SL
%
65
46.4
55
40.7
45
41.7
40
43.5

sáng tạo
SL
%
25
17.9

20
14.8
22
20.4
20
21.7

3. KẾT LUẬN- KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
Trong thời gian áp dụng một số phương pháp, biện pháp nêu trên, qua thực
tế giảng dạy tại trường, tôi nhận thấy hiệu quả của những phương pháp này khá
cao, học sinh thấy hứng thú hơn với môn học. Các em được phát huy tốt khả
năng sáng tạo của mình. Tuy nhiên vận dụng phương pháp, biện pháp này giáo
viên có thể tùy cơ ứng biến cho phù hợp với từng hoàn cảnh, từng đối tượng cụ
thể để thu được kết quả tốt nhất. Và điều quan trọng là chúng ta cùng nhau xây
dựng nêu những phương pháp, biện pháp giảng dạy hay nhất, phù hợp nhất đối
với phân môn tập đọc nhạc để kết quả học tập của các em ngày càng được nâng
cao hơn và phần nào khắc phục được thói quan ghi tên nốt dưới bài tập đọc
nhạc. Qua đề tài này tôi muốn trao đổi với quý đồng nghiệp về vấn đề học âm
nhạc, học âm nhạc sẽ làm cho con người thoải mái, hứng thú hơn khi học tập
môn học cũng như học các môn học khác, giáo dục âm nhạc cùng với giáo dục
các môn học khác lập nên một nền giáo dục toàn diện để đào tạo một thế hệ trẻ
đủ năng lực, đầy tự tin trở thành người chủ tương lai của đất nước.
Khả năng nhận thức của con người nói chung, của học sinh THCS nói
riêng là rất lớn và sẵn có. Điều cơ bản là người giáo viên giảng dạy phải nắm
được đối tượng, tìm hiểu cụ thể những sở thích của các em để tìm ra phương
pháp, biện pháp giảng dạy thích hợp nhất giúp các em tiếp thu kiến thức một
cách dễ dàng và tạo sự say mê phát huy tốt nhất khả năng sáng tạo của mình.
Đề tài đã sử dụng tại trường THCS Trần Phú, hi vọng đề tài được sử dụng
với các trường THCS trong thành phố và làm tài liệu tham khảo cho các bạn

đồng nghiệp trong tỉnh.
3.2. Kiến nghị
Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về Một số phương pháp dạy hát
nhằm phát huy tính sáng tạo cho học sinh THCS - Trường THCS Trần Phú.
Tôi đã đưa những phương pháp cơ bản về cách dạy và học âm nhạc đặc biệt là
phương pháp dạy thực hành áp dụng cho HS THCS và đa phần các HS trong tập
thể rất thích hoạt động sáng tạo. Các em hứng thú học âm nhạc hơn, thực hành
tự tin hơn và có tiến bộ. Tơi rất mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm của
các bạn đồng nghiệp cũng như của những người u thích mơn âm nhạc, để tìm
ra được những phương pháp tối ưu nhất nhằm giúp HS có hứng thú và ham mê
12


học âm nhạc, từ đó giáo dục óc thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái
hay, cái đẹp trong cuộc sống.
Để thực hiện đào tạo các em HS trở thành những người phát triển toàn diện
về: Đức - Trí - Thể – Mĩ. ngồi việc người thầy phải có năng lực thực sự ra thì việc
khách quan, ngoại cảnh, khuôn viên, môi trường là những điều tác động lớn đến
các em.
Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy - học của thầy trò thuận lợi, bản thân
tôi là người đứng lớp dạy bộ môn âm nhạc, để dạy học bộ mơn Âm nhạc nói
chung và thực hiện thành công đề tài này chúng tôi thiết nghĩ cần phải:
- Thường xuyên quan tâm, giúp đỡ giáo viên và học sinh.
- Trang bị thêm một số sách và tư liệu tham khảo để phục vụ cho việc
giảng dạy bộ môn.
- Tạo điều kiện giúp đỡ để nhà trường có phịng học chức năng.
- Trang bị những thiết bị dạy học như bảng phụ, đĩa nhạc, đầu video, màn
hình, loa) để nâng cao chất lượng dạy học, tạo điều kiện tối đa cho HS phát triển
tính sáng tạo trong môn học, đạt kết quả cao trong học tập và đáp ứng nhu cầu
học tập ngày càng cao của học sinh.

XÁC NHẬN CỦA THỦ TRƯỞNG ĐƠN VỊ TP Thanh Hóa ngày 28 tháng 05 năm 2020

Tôi xin cam đoan đây là SKKN của
mình viết, khơng sao chép nội dung của
người khác.
Tác giả

Lê Thị Hồng Nhung

13


TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách giáo khoa Âm nhạc 6, 7, 8, 9- Nhà xuất bản Giáo dục- 2002, 2003,
2004
2. Sách giáo khoa Âm nhạc 6, 7, 8, 9- Nhà xuất bản Giáo dục- 2002, 2003,
2004
3. Phương pháp dạy học Âm nhạc- Hoàng Long- Hoàng Lân- Nhà xuất bản
ĐHSP- 2005
4. Phương pháp dạy học Âm nhạc- - Ngô Thị Nam- Nhà xuất bản Giáo dục1990
5. Phương pháp học hát- Nhà xuất bản văn hóa Hà Nội- 1999
6. Tâm lí học lứa tuổi và tâm lí học sư phạm- Nhà xuất bản ĐHQG Hà Nội2007

14


DANH MỤC
CÁC ĐỀ TÀI SÁNG KIẾN ĐÃ ĐƯỢC HỘI ĐỒNG ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI
CẤP PHÒNG GD-ĐT, CẤP SỞ GD-ĐT VÀ CÁC CẤP CAO HƠN XẾP
LOẠI C TRỞ LÊN

Họ và tên tác giả: Lê Thị Hồng Nhung
Chức vụ và đơn vị công tác: Giáo viên trường THCS Trần Phú
TT

1
2

3

Tên đề tài SKKN

Cấp đánh giá
Kết quả
xếp loại
đánh giá
(Phòng, Sở,
xếp loại
Tỉnh..)
(A, B, C)
Một số kinh nghiệm chung
Phòng GD&
B
giáo dục đạo đức cho học
ĐT TP Thanh
sinh trường THCS Trần Phú
Hóa
Một số phương pháp nhằm Sở GD& ĐT
C
khắc phục thói quen ghi tên TP Thanh Hóa
nốt nhạc dưới bài tập đọc

nhạc ở lớp 6
Một số biện pháp nhằm phát Phịng GD&
B
huy tính chủ động trong
ĐT TP Thanh
việc học tập đọc nhạc cho
Hóa
học sinh khối 6- trường
THCS Trần Phú

Năm học
đánh giá xếp
loại
2015-2016
2017 - 2018

2018- 2019

15


16


17