Phương pháp dạy âm nhạc phát huy tính sáng tạo của học sinh lớp 7

PHÒNG GD & ĐT TAM DƯƠNG
TRƯỜNG THCS TAM DƯƠNG

BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN

Tên sáng kiến kinh nghiệm: Phương pháp dạy âm nhạc

phát huy tính sáng tạo của hoc sinh lớp 7

Giáo viên: Lê Thị Lan Phương
Đơn vị công tác: Trường THCS Tam Dương
Huyện: Tam Dương – Tỉnh: Vĩnh Phúc

Tam Dương, năm 2016


BÁO CÁO KẾT QUẢ
NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN

1. Lời Giới Thiệu:

Từ lâu, Âm nhạc là một “món ăn tinh thần” không thể thiếu của con
người. Nó ngày càng thu hút sự quan tâm của nhiều người đối với việc học môn
Âm nhạc ở trường phổ thông và kích thích sự tìm hiểu học hỏi của học sinh ở
mọi lứa tuổi.
“Phương châm giáo dục phát huy tính tích cực chủ động, tư duy sáng tạo
của người học; bồi dưỡng cho người học tính tự học, khả năng thực hành, lòng
say mê học tập và ý chí vươn lên”- Luật giáo dục năm 2005 (điều 5) đã quy
định.
Với mục tiêu giáo dục phổ thông là: “giúp học sinh phát triển toàn diện

về đạo đức, trí tuệ, tính thẩm mĩ và các kĩ năng cơ bản, phát triển năng lực cá
nhân, tính năng động và sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã
hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân; chuẩn bị cho học
sinh tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động, tham gia xây dựng và bảo
vệ tổ quốc”.
Chương trình giáo dục phổ thông ban hành kèm theo quyết định số cũng
đã nêu: “Phải phát huy tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh; phù hợp
với đặc trưng môn học, đặc điểm đối tượng học sinh; điều kiện của từng lớp
học; bồi dưỡng cho học sinh phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn luyện
kĩ năng vận dụng kiên thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm
vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”.
Muốn cho học sinh, nhất là học sinh THCS có những tính tích cực, tự
giác, chủ động, tư duy sáng tạo có năng lực tự học, khả năng thực hành, lòng
say mê học tập và ý chí vươn lên thì đòi hỏi người giáo viên phải có một
phương pháp dạy học đạt hiệu quả cao trong từng bài và từng tiết dạy đối với
các môn học nói chung và môn Âm nhạc nói riêng.


Bản thân là giáo viên giảng dạy môn Âm nhạc lớp 7 đã nhiều năm liền và
khi dạy các nội dung như tập đọc nhạc, nhạc lí , âm nhạc thường thức thì vẫn
còn nhiều học sinh còn thấy mới mẻ và tiếp thu chưa nhạy bén. Vì vậy Tôi
muốn đưa ra một số kinh nghiệm nhỏ của bản thân giúp cho học sinh có thể học
tốt môn Âm nhạc .
Âm nhạc là vốn văn hóa lâu đời mang đậm đà bản sắc dân tộc, khi âm
nhạc tồn tại thì nhu cầu thưởng thức âm nhạc là động lực thúc đẩy khả năng
sáng tạo của mỗi con người. Yếu tố đó đã tạo điều kiện cho sự phát triển âm
nhạc dân gian đa dạng và phong phú. Âm nhạc còn là phương tiện giáo dục tích
cực góp phần hình thành ở học sinh một tâm hồn trong sáng, thị hiếu âm nhạc
lành mạnh, tư duy sắc sảo, lòng khát khao sáng tạo, giàu tình cảm luôn tự tin và
có cái nhìn đẹp hơn, hoàn thiện hơn nhằm giúp các em giảm bớt căng thẳng cho

những tiết học sau.
Thông qua việc học âm nhạc ở trường THCS nói chung và khối lớp 7 nói
riêng, môn Âm nhạc là một trong những phương tiện hiệu quả nhất để thực hiện
nhiệm vụ giáo dục đạo đức, thẩm mĩ cho học sinh nhằm góp phần giáo dục toàn
diện cho học sinh theo mục tiêu đào tạo, tạo cơ sở hình thành nhân cách con
người mới. Tuy nhiên âm nhạc trong nhà trường THCS với tư cách là một môn
học có mức độ nhất định về mục đích và nội dung, song mục đích của việc dạy
và học môn âm nhạc trong nhà trường phổ thông là giáo dục văn hoá âm nhạc
cho học sinh nhằm trang bị cho các em những kiến thức sơ giản các kỹ năng
nhằm tạo điều kiện cho khả năng cảm thụ, hiểu và thể hiện nghệ thuật âm nhạc,
khơi dậy ở các em những khả năng sáng tạo trong hoạt động âm nhạc, củng cố
thêm về tình cảm đạo đức, về niềm tin thị hiếu nghệ thuật và nhu cầu âm nhạc.
Thông qua những phương tiện của nghệ thuật âm nhạc để bồi dưỡng khả
năng nhận thức, phát triển tư duy, óc sáng tạo góp phần cùng các môn học khác
phát triển năng lực trí tuệ cho học sinh, bồi dưỡng những năng khiếu nghệ thuật,
đẩy mạnh phong trào văn nghệ quần chúng làm cho không khí của nhà trường
thêm vui tươi lành mạnh. Từ mục tiêu giáo dục và những lí do chung của môn
học Âm nhạc nói trên, bản thân tôi nhận thấy đó là một hướng đi và là một
phương pháp giáo dục đúng đắn mang tính đặc thù của việc giáo dục cái hay cái
đẹp, giáo dục tình cảm, thẩm mĩ âm nhạc góp phần quan trọng vào việc hình
thành nhân cách toàn diện của con người mới: Đức - Trí - Thể - Mĩ. Trong nghệ


thuật âm nhạc, sự sáng tạo của mỗi cá nhân đóng vai trò cực kì quan trọng. Sáng
tạo có nhiều mức độ, có thể phát triển từ những ý tưởng đã có, có thể là thay đổi
hệ thống nguyên tắc.
Yêu cầu “ Coi trọng đúng mức” giáo dục thẩm mĩ, giáo dục âm nhạc là
mặt giáo dục đến nay vẫn còn yếu và thiếu, đòi hỏi chúng ta hơn lúc nào hết, lúc
này phải đặt mạnh vấn đề không chỉ là triển khai rộng khắp mà là tổ chức học
tập môn âm nhạc một cách có kết quả ở trường phổ thông, nhất là ở trường

THCS làm cho âm nhạc đích thực đi vào các em, làm cho các em yêu thích, và
hơn nữa, còn tham gia tích cực vào việc sáng tạo nên những cái hay, cái đẹp
trong âm nhạc, bằng âm nhạc và qua âm nhạc.
Hiện nay, bên cạnh những tiến bộ ở ngoài xã hội và trong nhà trường,
cũng còn kèm theo những cái lạc hậu, chưa hay, chưa đẹp. Chúng đan xen, tồn
tại, đấu tranh va chạm hàng ngày. Có lúc cái lạc hậu, chưa hay, chưa đẹp còn có
nhiều bất cập. Riêng mặt thẩm mĩ, cũng có không ít những biểu hiện về thị hiếu
thấp kém, lố lăng, thiếu văn hoá, phản thẩm mĩ, không hay, không đẹp. Điều đó,
nếu không quan tâm, có nguy cơ dẫn đến một hiện tượng tâm lí là sự thờ ơ, tê
liệt những tình cảm thẩm mĩ, đạo đức, quen và không còn có khả năng phản ứng
nhạy bén trước cái hay, cái dở, và dần dần không còn thấy chính cái đó là cái
không hay, là cái dở nữa.
Chính bệnh “tê liệt” tình cảm thẩm mĩ – đạo đức này (trong đó có sự tê
liệt tình cảm say mê, ham thích những cái hay, cái đẹp âm nhạc) là bệnh cần
trước tiên được chữa trong việc giáo dục đào tạo con người.
Học sinh khối lớp 7 ở trường THCS đang trong thời kì phát triển nhanh
về thể chất, tâm sinh lí, giai đoạn này các em có nhiều ước mơ, suy nghĩ về cuộc
sống. Trong quá trình học âm nhạc, đây là giai đoạn rất thích hợp để phát huy
tính sáng tạo của học sinh.
Mục đích giáo dục âm nhạc, bao gồm những mục tiêu yêu cầu giáo dục
cụ thể, là sự phản ảnh kết quả mong muốn sau một quá trình giáo dục - dạy học.
Kết quả ấy cũng chính là mô hình hay kiểu nhân cách cần hình thành, kiểu tập
thể cần xây dựng ở học sinh, thông qua môn học âm nhạc. Có ba mức độ từ thấp
lên cao biểu hiện của học tập tích cực là: bắt chước - tìm tòi - sáng tạo. Sẽ
thiệt thòi cho các em về nghệ thuật âm nhạc, nếu giáo viên không tạo điều kiện
để HS học tập, rèn luyện và thể hiện sự sáng tạo của mình. Môn âm nhạc ở


THCS nói chung và khối lớp 7 nói riêng gồm 3 phân môn là: Học hát, tập đọc
nhạc, nhạc lí và âm nhạc thường thức. Vậy phải dạy như thế nào để phát huy

được tính sáng tạo của học sinh?
Xuất phát từ những lý do và niềm hứng thú đó cá nhân đi vào nghiên cứu
một đề tài hết sức lý thú và không có tham vọng gì hơn ngoài việc trình bày
những kinh nghiệm trong mấy năm qua đứng trên bục giảng, giảng dạy bộ môn
âm nhạc, việc đi vào tìm hiểu, đánh giá việc dạy và học môn âm nhạc là điều
cần thiết góp phần nâng cao chất lượng dạy học.

2. Tên Sáng Kiến:
“Phương pháp dạy âm nhạc phát huy tính sáng tạo của học sinh lớp
7”
3. Tác giả sáng kiến:
- Họ và tên: Lê Thị Lan Phương.
- Địa chỉ tác giả sáng kiến: Trương THCS Tam Dương – Huyện
Tam Dương Tỉnh Vĩnh Phúc.
- Số Điện Thoại: 0978191611 Email
4.Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:
Giáo Viên: Lê Thị Lan Phương.
5.Lĩnh vực áp dụng sáng kiến:
Áp dụng cho học sinh khối 7 Trường THCS Tam Dương
6.Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
-Đối với học sinh môn âm nhạc khối 7: 20/08/2015
7.Mô tả bản chất của sáng kiến;
* Về nội dung của sáng kiến:

I.Cơ sở lý luận khoa học:


Như chúng ta đã biết âm nhạc có vai trò rất to lớn, âm nhạc đem đến những
khoái cảm thẩm mỹ cao, là món ăn tinh thần không thể thiếu trong cuộc sống
của con người.

Trong những năm qua, từ khi nước ta bước sang thế kỷ XXI, sự nghiệp giáo
dục đào tạo âm nhạc có điều kiện phát triển những bước cao hơn. Cho đến ngày
nay việc đưa âm nhạc vào học đường đã được chú trọng vì những lợi ích quan
trọng của nó trong việc giáo dục học sinh thành những con người toàn diện.
Bởi vậy việc dạy âm nhạc ở trường THCS nói chung và lớp 7 nói riêng mặc
dù không nhằm đào tạo các em thành những con người hoạt động nghệ thuật
chuyên nghiệp mà chủ yếu là giáo dục văn hoá âm nhạc, làm cho các em yêu
thích nghệ thuật âm nhạc, hình thành ở học simh một tâm hồn trong sáng, một
thị hiếu âm nhạc lành mạnh, cách tư duy sắc sảo, lòng khát khao sáng tạo, giàu
tình cảm nhanh nhẹn hoạt bát và sống vui tươi. Âm nhạc phát triển tối đa
nhuững tố chất sinh lý, những phẩm chất tâm lý của lứa tuổi học sinh, tạo điều
để các em hoàn chỉnh và cân đối về tâm hồn, trí tuệ và thể chất, làm phong phú
tình cảm của lứa tuổi học trò.
Môn học nào cũng có khả năng gây hứng thú cho học sinh. Âm nhạc bản
thân nó cũng là nguồn cảm hứng cho nhiều người tạo cho các em hứng thú
trong học tập môn âm nhạc không chỉ nâng cao hiệu quả dạy học mà còn làm
cho các em vui tươi phấn khởi thoải mái về tinh thần.
Là một giáo viên giảng dạy bộ môn âm nhạc, bản thân tôi nhận thấy đó là
một trong những yếu tố hết sức quan trọng
II.Thực trạng vấn đề nghiên cứu:
Về phía giáo viên:
Trong thực tế công tác giảng dạy vài năm qua trong nhà trường phổ
thông,kể cả qua các tài liệu chỉ đạo, hướng dẫn về công tác đổi mới dạy học với
môn âm nhạc qua các tài liệu và cả các chương trình tập huấn về chuyên môn
tôi nhận thấy nội dung của đổi mới môn âm nhạc cần tập trung đến phương
pháp phát huy tính sáng tạo của học sinh,sau đó đổi mới trong kiểm tra, đánh
giá, đồng thời đổi mới nội dung dạy học.
Vậy làm thế nào để có một tiết học âm nhạc sổi nổi, hào hứng và các em
thích học âm nhạc, cuốn hút học sinh? Theo tôi, đó lại là vấn đề của dạy học
bằng nhiều phương pháp sinh động khác nhau.

Ví dụ: vẫn là một bài học hát nhưng hát kết hợp với mọt số động tác phụ
họa hoặc gõ đệm theo tiết tấu làm cho học sinh tháy hứng thú và hào hứng học
tập từ đó các em thấy yêu thích môn học.
III.Mô tả, phân tích các giải pháp:
*Phương pháp tìm đọc tài liệu:


Đọc giáo trình taì liệu liên quan tham khảo đểviết phần lý luận và làm
cơ sở cho việc phân tích, đánh giá kết quả mà mình nghiên cứu.
*Phương pháp quan sát:
Dự một số giờ dạy của giáo viên âm nhạc ở trường thcs. Quan sát việc
dạy học phát huy tính sáng tạo của học sinh.
*Phương pháp trò chuyện phỏng vấn:
Gặp trực tiếp giáo viên giảng dạy và học sinh học tập để rút ra những
thông tin cần thiết.
*Phương pháp tổng kết rút kinh nghiệm:
Tổng hợp kết quả ngiên cứu và đánh giá các mặt ưu điểm, khuyết điểm
từ đó nhận định vai trò quan trọng của phương pháp dạy học phát huy tính sáng
tạo của môn âm nhạc so với các phương pháp khác.Đưa ra một số ý kiến đề
xuất của cá nhân trong phương pháp giảng dạy nói riêng.
*Phương pháp thu thập, sưu tầm tài liệu.
*Phân tích tài liệu.
Phương pháp dạy học âm nhạc phát huy tính sáng tạo của học sinh
lớp 7
1.Đối với việc dạy bài hát:
a- Khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh.
Để học sinh không bị thụ động trong cách lựa chọn tiết tấu cho bài hát,
GV khuyến khích kỹ năng nghe và đánh giá của học sinh bằng cách như sau:
GV thay đổi tiết tấu, tempo hay dịch giọng bản nhạc để học sinh nhận biết và
thực hành.

*Ví dụ 1: Bài hát Mái trương mến yêu
GV đàn cho HS hát với tiết tấu ballat rồi lần lượt chuyển tiết điệu
pasodoble, Chacha, Disco..., yêu cầu học sinh nghe và hát theo nhịp đàn.
? Các em hãy cho biết sự thay đổi tiết tấu mà các em vừa trình bày có phù
hợp với bài hát không?
HS nêu ý kiến dựa vào kỹ năng nghe của bản thân.
*Ví dụ 2: Bài hát Chúng em cần hòa bình


GV thay đổi tốc độ của bài hát: Từ tempo 110 xuống 90 hoặc thay đổi
tiết tấu từ Machl sang Beat ballat..
Em có nhận xét gì nếu thay đổi tốc độ cũng như tiết tấu cho bài hát như
chúng ta vừa trình bày?
HS trả lời: BH” Chúng em cần hòa bình” nếu hát ở tốc độ chậm cũng
như tiết tấu nhẹ nhàng mềm mại sẽ không phù hợp với sắc thái của bài hát vì bài
hát có tính nhịp đi, hùng mạnh .
GV giải thích: Cơ bản một bài hát có thể sử dụng nhiều tiết tấu và tempo
khác nhau tuy nhiên dựa vào tính chất của bài để lựa chọn tiết tấu và tempo phù
hợp như thế mới truyền tải được sắc thái cũng như ý tưởng của tác giả.
Với cách trình bày như vậy chắc chắn từng ngày HS sẽ có những cảm
nhận mới trong mỗi lần hát và nghe hát.

b- Học sinh phát biểu cảm nhận về bài hát dưới nhiều hình thức khác
nhau.
Trong học tập, so với bắt chước thì tìm tòi sáng tạo là hình thức cao nhất
thể hiện tính tích cực học tập của HS, hãy bắt đầu khuyến khích các em mạnh
dạn nói lên những cảm nhận của mình về môn học, về bài hát. HS có thể không
ủng hộ ý kiến của GV, của bạn bè, có thể trình bày những ý kiến, tư tưởng của
mình. Đó là cơ sở để có kĩ năng sáng tạo lớn hơn. GV cần tạo điều kiện để HS

tự nhận xét, tự đánh giá, tự cảm nhận để có thể điều chỉnh cách học theo hướng
tích cực.
*Ví dụ:
Cách 1:
- Sau khi cho HS nghe hát mẫu và đọc lời ca, GV đặt câu hỏi:
Em hãy nêu cảm nhận của mình về bài hát Chúng em cần hòa bình
HS sẽ trả lời qua phần gợi mở của GV. VD: Nội dung bài hát nói lên
điều gì? Giai điệu bài hát như thế nào? Qua bài hát này bản thân em học tập


được gì? Em sẽ phải làm gì để xứng với những điều mà nội dung bài hát muốn
chuyển tải tới…?
Có thể HS trả lời chưa được trôi chảy hoặc ý tứ chưa được sâu sắc song
qua nhận xét và khắc hoạ của giáo viên thì học sinh từ chỗ hiểu nội dung bài hát
còn mơ hồ sẽ hiểu sâu sắc hơn và đặc biệt là sẽ có trách nhiệm hơn trong việc
học tập cũng như rèn luyện
Cách 2:
- Học xong bài hát, GV chia lớp thành 2,3 nhóm. Lần lượt từng nhóm viết
lời giới thiệu cho bài hát. GV nhận xét, chấm điểm.
+ Lời giới thiệu nhóm 1:
Trẻ em trên trái đất đều mơ ước được học hành, được sống trong tình yêu
thương của cha mẹ, thầy cô và bạn bè - một cuộc sống yên vui, hòa bình, hữu
nghị đoàn kết và đầy tình thân ái giữa các dân tộc trên toàn thề giới. Chúng em
mong sao trên trái đất sẽ không còn chiến tranh, không còn tiếng đạn bom đau
thương, chia lìa. Hành tinh của chúng em sẽ tràn ngập màu xanh của hoà bình
và hạnh phúc.
Hôm nay chúng em xin được gửi đến thầy giáo và các bạn ca khúc chúng
em cần hòa bình (Nhạc và lời: Hoàng Long-Hoàng Lân) đó là tất cả những gì
mà tuổi thơ trên toàn thế giới của chúng em hằng mong ước!
+ Lời giới thiệu nhóm 2:

Bác Hồ đã từng nói: “Trẻ em như búp trên cành - biết ăn ngủ, biết học
hành là ngoan”. Vậy mà nay trên thế giới vẫn đang còn hàng triệu trẻ em còn
phải chịu nhiều vất vả khổ cực, không đủ ăn đủ mặc không được đến trường do
chiến tranh gây nên. Chúng ta cần phải làm gì để giúp đỡ những bạn ấy, làm gì
để không còn cảnh chiến tranh chia lìa? Các bạn ơi chúng ta hãy hát vang bài ca
chúng em cần hòa bình(Nhạc và lời: Hoàng Long- Hoàng Lân) cầu mong cho
mọi người trên thế giới được sống trong hoà bình hữu nghị và đầy tình nhân ái!

c- Hướng dẫn học sinh biểu diễn bài hát.


Thông thường mỗi bài hát giáo viên đều hướng dẫn học sinh hát kết hợp
vận động giúp cho các em tự nhiên khi hát. Tuy nhiên, ở một số bài GV có thể
dạy HS một vài động tác tay hoặc múa đơn giản, phù hợp để các em có thêm
những lựa chọn khi biểu diễn bài hát.
*Ví dụ 1:
Với bài hát Lý cây đa GV hướng dẫn một số động tác múa của Bắc Ninh
hoặc bài hát Khúc hát chim Sơn ca GV hướng dẫn một vài động tác nhẹ nhàng
uyển chuyển… Như vậy những điều đó sẽ không chỉ giúp cho cách trình bày bài
hát thêm sinh động mà các em còn được tìm hiểu về những điệu múa mang tính
chất đặc trưng vùng miền hay các động tác vui nhộn của tân nhạc rất cuốn hút
và đặc sắc.
Thông qua những tiết học như vậy HS sẽ có những áp dụng sáng tạo
trong những lần hội diễn văn nghệ trong nhà trường, các hoạt động ngoại khoá,
biết cách dàn dựng và sử dụng những động tác múa phù hợp với thể loại bài
hát…
Khi học GV đưa ra yêu cầu HS tự chọn nhóm 4 - 5 HS và biểu diễn bài
hát có động tác phụ hoạ. GV không nên áp đặt các em vào từng nhóm, để các em
tự chọn sẽ làm HS phấn khởi, vui thích khi được làm việc trong nhóm phù hợp về
sở thích, về âm vực, chất giọng…

- HS sẽ tự chọn nhóm có giọng hát thích hợp về âm vực để trình bày bài
hát.
- HS tự chọn cách trình bày bài: Các em có thể trình bày bài một hoặc hai
lần, có mở đầu có kết thúc, mỗi câu hát sẽ do em nào đảm nhiệm hay cả nhóm
cùng hát. Bài hát gồm mấy đoạn, tính chất như thế nào? (GV có thể gợi ý trước).
Ngoài ra, HS có thể chọn để sử dụng các cách hát như lĩnh xướng, hoà giọng,
đối đáp…làm thế nào để phù hợp với nội dung cũng như cấu trúc bài hát. Như
vậy hình thức trình bày bài hát của mỗi nhóm sẽ rất đa dạng, phong phú, giàu
tính sáng tạo.


- HS tự chọn động tác phụ hoạ cho bài hát: HS có thể nghĩ ra động tác
phù hợp với nội dung bài hát và tập trình bày cho đều, đẹp (hát kết hợp vận động
hoặc múa, hát kết hợp một vài động tác diễn xuất).
- Tuy nhiên để sự sáng tạo đạt hiệu quả cao, GV cần tạo điều kiện về thời
gian cho HS chuẩn bị. Thông thường GV thông báo trước một tuần để HS chọn
nhóm và tập cách trình bày, biểu diễn bài hát. (Không thể vừa luyện tập vùa thể
hiện trong 1 tiết học)

d- Chơi trò chơi.

- Sau khi học sinh hát đúng giai điệu của bài hát GV hướng dẫn học sinh chơi
trò chơi: Giáo viên làm kí hiệu tay theo các chữ cái A, U, I. Khi GV đưa tay theo kí
hiệu, học sinh hát giai điệu chỉ với các chữ cái theo đúng kí hiệu GV hướng dẫn
trước lớp.
*Ví dụ 1:
Bài hát: Lý cây đa
Câu 1, GV đưa tay kí hiệu chữ A, HS hát "A" theo giai điệu của câu 1. “À
à, à à a à á a”
Câu 2, Gv đưa tay kí hiệu chữ U, HS hát "U" theo giai điệu của câu 2.

“U ú u u ù ụ ù u u ù u”
GV tiếp tục thay đổi các kí hiệu khác cho đến hết bài hát.
Trò chơi này giúp các em thay đổi không khí học tập, đồng thời để kiểm
tra việc ghi nhớ giai điệu của HS .
- Trò chơi "Ai nhanh tai hơn”
Ví dụ sau khi học xong bài hát giáo viên sử dụng đàn đánh giai điệu một
tiết nhạc bất kì cho học sinh nghe và hát lời ca câu nhạc đó. Trò chơi này giúp
HS mau thuộc lời ca, phát triển tai nghe


Việc kết hợp tổ chức một trò chơi trong giờ học hát vừa giúp học sinh
nắm kiến thức chắc hơn, sâu hơn, nhanh hơn, vừa tạo ra không khí sôi nổi cho
HS, tạo hứng thú cho HS học môn Âm nhạc cũng như học các môn học khác.

2. Đối với phương pháp dạy nhạc lí:
Lâu nay khi dạy về nhạc lý giáo viên thường định nghĩa, giảng giải ít
xuất phát từ thực tiễn âm nhạc qua các ví dụ sinh động để rút ra nhận nhận xét,
kết luận.
Giáo viên cần tránh tiết học nặng nề về lí thuyết hàn lâm kinh viện.
Muốn tiết học không khô cứng giáo viên cần thực hiện hai nguyên tắc sau:
+ Nguyên tắc thứ nhất: “ Từ thực tiễn rút ra khái niệm hoặc định nghĩa
về lí thuyết”.
Ví dụ: Muốn định nghĩa về nhịp 4/4 , giáo viên cần hát trích đoạn và
đánh nhịp một số bài hát viết ở nhịp 4/4 và gợi ý để học sinh trả lời về định
nghĩa nhip 4/4 . Giáo viên củng cố , bổ sung và đưa ra định nghĩa về nhịp 4/4.
+ Nguyên tắc thứ hai: “ Lấy cái học sinh đã biết để đi đến cái học sinh
chưa biết”.
Ví dụ: Khi dạy về trường độ của âm thanh, giáo viên cho học sinh nghe
trích đoạn một bài hát quen thuộc và gõ phách để học sinh nhân ra trường độ
của âm thanh có độ dài ngắn khác nhau. Từ đó đưa ra khái niệm về trường độ

của âm thanh.
3. Phương pháp dạy Tập đọc nhạc (TĐN ):
Về tập đọc nhạc các giáo viên chịu ảnh hưởng sâu sắc phương pháp dạy
cho học sinh chuyên nghiệp âm nhạc, gây nên tâm lý căng thẳng nặng nề không
cần thiết, làm cho học sinh sợ tập đọc nhạc. Những tiết dạy như vậy thường kém
hiệu quả, học sinh không hứng thú học. Vì vậy để tạo cho các em sự hứng thú
trong học tập cách dạy tập đọc cao độ nên cho các em dự vào tiếng đàn làm mẫu
của giáo viên, kỹ năng thể hiện trường độ và tiết tấu phải được quan tâm nhiều
hơn nữa bằng những bài tập riêng trong nhiều tiết học. Giáo viên đàn từng câu
ngắn để các em đọc theo đúng tên nốt nhạc và cuối cùng học sinh trong lớp đọc
đúng được cả bài đọc nhạc


Để học sinh Tập đọc một bài nhạc có hiệu quả. Trước hết giáo viên cần
cho học sinh quan sát bài Tập đọc nhạc và đặt câu hỏi gợi ý để học sinh nhận
xét cấu trúc của bài.
Ví dụ :
- Bài TĐN được viết ở thể loại nhịp gì ?
- Về trường độ trong bài có những hình nốt gì ?
- Về cao độ trong bài có những tên nốt gì ?
- Ngoài ra trong bài còn có sử dụng những dấu hiệu gì khác (đã học)?
- Xác định bài TĐN viết ở thang 5 âm hay thang 7 âm, ở điệu thức trưởng
hay điệu thức thứ. Từ đó, cho học sinh luyện đọc khởi động thang âm có sử
dụng trong bài để tạo những âm tựa để học sinh dễ dàng khi đọc nhạc:
+ Thang 5 âm Đô Trưởng : Đô – Rê – Mi – Son – La – ( Đố ).
+ Thang 7 âm Đô Trưởng : Đô– Rê– Mi – Pha – Son– La – Si – (Đố).
+ Thang 5 âm La Thứ : La – Đô – Rê – Mi – Son – (Lá ).
+ Thang 7 âm La Thứ : La –Si –Đô – Rê –Mi – Pha –Son –(Lá).
- Giáo viên đàn giai điệu bài TĐN sắp đọc cho học sinh nghe tư 2-3 lần.
Phân chia bài TĐN thành những câu nhạc hoặc những tiết nhạc nhỏ và đàn giai

điệu từ 3-4 lần. Sau đó cho học sinh đọc theo đàn và ghép lại từng câu theo lối
móc xích cho đến khi hết bài.
- Sau khi học sinh đoc đúng giai điệu cả bài, tổ chức cho học sinh đọc
nhạc kết hợp với đánh nhịp và ghép lời ca có trong bài để hát.
- Tổ chức cho học sinh đọc nhạc thi với nhau giữa các tổ, nhóm hoặc cá
nhân. Từ đó giáo viên nhận xét và giúp học sinh sửa chữa những chỗ chưa thể
hiện được (nếu có ).
- Tổ chức trò chơi qua bài TĐN như :Bài TĐN có 4 câu nhạc thì ta đặt
mỗi câu bằng một nguyên âm và yêu cầu học sinh ngân nguyên âm đó theo giai
điệu: Câu 1: nguyên âm ( a ); Câu 2: nguyên âm ( i ); Câu 3: nguyên âm ( u );
Câu 4: nguyên âm ( o )... chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm đọc ngân một câu
ứng với một nguyên âm. Giáo viên nhận xét việc đọc ngân theo nguyên âm giữa
các nhóm, nhằm kích thích sự hứng thú học tập của học sinh, hoặc giáo viên có


thể tổ chức trò chơi luyện tai nghe: Giáo viên đàn giai điệu một câu nhạc bất kì
trong bài , yêu cầu học sinh đoán ra và đọc lại câu nhạc đó. Có thể gõ tiết tấu
cho học sinh nhận ra tiết tấu đó giống tiết tấu câu nhạc nào trong bài TĐN vừa
học.

4. Phương pháp dạy âm nhạc thường thức (ÂNTT ):
Phân môn này bao gồm các nội dung: Giới thiệu tác giả tác phẩm, nghe
nhạc và một số kiến thức liên quan đến đời sống âm nhạc. để học sinh có hứng
thú và phát huy được tính sáng tạo đối với phân môn này giáo viên có thể tiến
hành dưới các hình thức:
Đọc truyện, kể chuyện.
Xem tranh và giải thích
Nghe băng nhạc hoặc giáo viên tự trình bày tác phẩm.
Trường hợp đọc , kể chuyện theo sách có thể giáo viên đọc cho học sinh
cả lớp nghe. Nếu cần tóm tắt ý chính và nêu câu hỏi cho học sinh trả lời . Bài

nào có tranh minh hoạ cần sưu tầm , phóng to những hình vẻ trong sách treo
trên bảng
Mỗi câu chuyện kể phải nhấn mạnh một đôi ý để gây ấn tượng cho các
em.
Bên cạnh đó lời nói giọng hát, phong cách năng lực của giáo viên là hết
sức quan trọng, đây là một trong những yếu tố phát huy tính sáng tạo đối với
học sinh.
- Để tiết học thêm sinh động giáo viên cần chuẩn bị trước ở nhà về tranh
ảnh, vật dụng minh hoạ, đàn, một số bài hát nổi tiếng của các nhạc sĩ có nhiều
đóng góp cho nền âm nhạc Việt Nam hiên đại, hoặc các tác phẩm âm nhạc lớn
của các danh nhân âm nhạc thế giới...Tìm đọc các loại sách nói về lich sử âm
nhạc Việt Nam và của thế giới để làm tư liệu phục vụ cho việc giảng dạy phân
môn.
- Khi dạy giới thiệu về nhạc sĩ, giáo viên cần cho học sinh nghe các bài
hát tiêu biểu hoặc gợi ý cho học sinh trả lời các câu hỏi có liên quan đến nội
dung bài học để tìm hiểu và biết thêm về tiểu sử cũng như thân thế sự nghiệp
của các nhạc sĩ.
- Khi dạy về giới thiệu các nhạc cụ Phương Tây và nhạc cụ của dân tộc
Việt Nam. Về ngoại hình của các loại nhạc cụ, tốt nhất là làm sao để học sinh
thấy được nhạc cụ thật và tìm hiểu tính năng của nó. Nếu không có nhạc cụ thật


thì cần có tranh ảnh phóng to và giáo viên mô phỏng âm sắc và tính năng của
các nhạc cụ đó trên đàn phím điện tử để học sinh hiểu biết sâu hơn.

Qua việc áp dụng môn âm nhạc tôi có một số giải pháp sau:
Với tư cách là một giáo viên trực tiếp hướng dẫn, giảng dạy môn âm
nhạc ở bậc THCS. Tôi đã nhìn thấy tầm quan trọng của việc tìm ra những
phương pháp dạy học phù hợp nhất.Thực hiện phương châm “lấy hoạt đọng của
học sinh làm trung tâm người giáo viên đóng vai trò tổ chức, điều khiển, hướng

dẫn nhận thức của học sinh”.
Trên cơ sở đó tôi đã đi sâu tìm hiểucác phương pháp dạy học và nhận
thấy rằng phương pháp dạy học phát huy tính sáng tạo của học sinh lá một trong
những phương pháp dạy có hiệu quả cao hơn cả.Nó vô cùng quan trọng và hết
sức cần thiết đối với bộ môn âm nhạc ở bậc THCS. Mặt khác để rút ra được
nhiều kinh nghiệm và dần dần hình thành khả năng chuyên môn nghiệp vụ ngày
một vững vàng hơn.
Phương pháp dạy học là một vấn đề rộng lớn và vô cùng quan trọng, nó
giúp cho việc truyền thụ bài giảng giữa thầy và trò được diễn ra thuận
lợi.Phương pháp dạy học rất đa dạng và phong phú tùy theo tính chất, nội dung,
nhiệm vụ của từng bài, từng bộ môn và đặc điểm tâm lý lứa tuổi học sinh mà
người giáo viên áp dụng những phương pháp thích hợp.Nên tôi muốn nghiên
cứu và đưa ra một số vấn đề của việc sử dụng phương pháp dạy học huy tính
sáng tạo của học sinh trong môn âm nhạc ở trường THCS.
*Đối với học sinh:
-Xác định mục tiêu học tập đúng đắn, nghiêm túc.
-Xác định được nhiệm vujcuar mình là chủ động hoạt động nhận thức
dưới sự hướng dẫn của giáo viên
-Luôn biết đưa ra những ý tưởng sáng tạo của một bài học hát hay một
bài TĐN.
-Biết tư duy, sáng tạo làm mới một bài hát quen thuộc.
-Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ học tập.
Những giải pháp có thể áp dụng:


-Cho đối tượng học sinh lớp 7.
-Cơ quan, tổ chức: các trường THCS trên toàn huyện.
8. Những thông tin cần được bảo mật: Không
9. Các điều kiện cần thiết để áp dụng sáng kiến:
-Nguồn lực: học sinh khối 7.

-Giáo viên: vững chuyên môn, nhiệt tình, trách nhiệm.
-Thời gian: bố trí thời gian phù hợp trong từng bài dạy.
-Cơ sở vật chất: có phòng học đầy đủ, có thiết bị dạy học(đàn oocgan,
đài).
10.Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng kiến
theo ý kiến của tác giả và theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng
sáng kiến lần đầu, kể cả áp dụng thử (nếu có) theo các nội dung sau:

10.1. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng
kiến :
Ở bậc THCS môn âm nhạc được phát triển, nâng cao, mở rộng kiến thức
có từ tiểu bậc học cùng với các môn văn hóa khác từ lớp 6 đến lớp ,học sinh
THCS có khả năng quan sát phân tích và trình bày bài tốt hơn .
Môn học âm nhạc ở trường THCS mỗi tuần chỉ có một tiết, thật ít ỏi
nhưng các em được làm quen với: Học hát, TĐN, nhạc lí, âm nhạc thường thức
là một tác động lớn vào thế giới tinh thần của các em. Với những phương pháp
dạy trên, trong những năm qua đối với việc học âm nhạc ở trường, tôi thấy kết
quả chất lượng được nâng lên rõ rệt, các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một
bài hát (hát kết hợp vận động nhẹ, biểu diễn) biết cảm nhận về nội dung bài hát.
Bởi được hướng dẫn tận tình gợi mở và gần gũi luyện tập của GV, kết hợp giữa
nhạc cụ, bảng phụ, đài, băng nhạc và làm mẫu chính xác của GV đã động viên
cổ vũ các em kịp thời bằng những con điểm tốt. Nhắc nhở các em sau khi học
bài mới thì các em phải có sự ôn luyện ở nhà để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức,
do đó trong giờ học rất sôi nổi và thoải mái, các em thi đua nhau trả lời câu hỏi
của GV đưa ra, tự giác xung phong lên trình bày bài trước lớp, đem lại cho các


em lòng tự tin, sự hứng thú say mê trong học tập, tình cảm Thầy - trò luôn gần
gũi gắn bó. Việc học tốt trong giờ học chính khoá đã giúp HS hoạt động tốt
trong các hoạt động ngoại khoá.

Kết quả cụ thể:
Với sự áp dụng các biện pháp nói trên, trong những năm qua tôi được
phân công giảng dạy bộ môn âm nhạc lớp 7. Tôi nhận thấy đa số học sinh đều
rất hứng thú học tập, các lớp qua kiểm tra đều đạt kết quả cao.
100 % học sinh đạt yêu cầu trở lên, trong đó có nhiều em tỏ ra có năng
khiếu vượt trội về bộ môn.

Kết quả cụ thể
Lớp

Số HS

Số HS Đạt Yêu cầu

Số HS Không Đạt
Yêu Cầu

7A

40

100 %

0%

7B

36

100%

0%

7C

35

100%

0%

10.2. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được áp dụng sáng
kiến
theo ý kiến của tổ chức, cá nhân:
- Đề tài được áp dụng có hiệu quả trong năm học 2015-2016
- Cóp thể áp dụng rộng rãi trong các trường THCS

IV. Những thành công và tồn tại;


Môn học âm nhạc ở trường THCS mỗi tuần chỉ có một tiết, thật ít ỏi
nhưng các em được làm quen với: Học hát, TĐN, nhạc lí, âm nhạc thường thức
là một tác động lớn vào thế giới tinh thần của các em. Với những phương pháp
dạy trên, trong những năm qua đối với việc học âm nhạc ở trường, tôi thấy kết
quả chất lượng được nâng lên rõ rệt, các em đã biết trình bày hoàn chỉnh một
bài hát (hát kết hợp vận động nhẹ, biểu diễn) biết cảm nhận về nội dung bài hát.
Bởi được hướng dẫn tận tình gợi mở và gần gũi luyện tập của GV, kết hợp giữa
nhạc cụ, bảng phụ, đài, băng nhạc và làm mẫu chính xác của GV đã động viên
cổ vũ các em kịp thời bằng những con điểm tốt. Nhắc nhở các em sau khi học

bài mới thì các em phải có sự ôn luyện ở nhà để ghi nhớ và khắc sâu kiến thức,
do đó trong giờ học rất sôi nổi và thoải mái, các em thi đua nhau trả lời câu hỏi
của GV đưa ra, tự giác xung phong lên trình bày bài trước lớp, đem lại cho các
em lòng tự tin, sự hứng thú say mê trong học tập, tình cảm Thầy - trò luôn gần
gũi gắn bó. Việc học
tốt trong giờ học chính khoá đã giúp HS hoạt động tốt trong các hoạt động
ngoại khoá.
Tồn tại, Với thời lượng dành cho môn học một tiết / tuần như vậy
khó có thể truyền tải mở rộng được kiến thức âm nhạc cho học sinh, đặc biệt là
nhạc lý và lịch sử âm nhạc.
Học sinh hạn chế được tiếp xúc với âm nhạc chính thống. bị ảnh hưởng
âm nhạc đương đại nhiều – thiếu tính giáo dục thẩm mỹ, chỉ mang tính giải trí.
Đối với HS trường THCS Hợp Hòa nói riêng và học sinh trên địa bàn
huyện Tam Dương nói chung đa phần các em là con em nông thôn, điều kiện
chưa được đầy đủ, việc học thêm các môn văn hoá khác đôi khi còn chưa đủ điều
kiện thì làm gì nói đến chuyện học thêm các môn khác như âm nhạc – mỹ
thuật… HS ít được quan tâm, vì thế hiểu biết về âm nhạc đang còn hạn chế, chưa
sâu rộng, không kích thích các em học tập. Đa phần HS bị chi phối, ảnh hưởng
về các môn chính, lo cho thi, lo đánh giá, phần nào sao nhãng việc học môn âm
nhạc. Một nguyên nhân khách quan khác cũng không kém phần quan trọng liên
quan đến hiệu quả và chất lượng bộ môn đó là thời gian dành cho bộ môn quá ít .


Mặt khác, đa số các bậc Phụ huynh học sinh chỉ quan tâm đến các môn học
chính như Văn, Toán, ... mà chưa quan tâm đến bộ môn Âm nhạc bởi họ nghĩ
rằng đây chỉ là môn học phụ.

C. KÕt luËn
I. Kiến nghị, đề xuất.
1. Kiến nghị.

Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi về “Một số giải pháp giúp học
sinh lớp 6 học tốt môn Âm nhạc ” của những năm học trước, Năm nay tôi
mạnh dạn đưa ra để các đồng nghiệp tham khảo, những phương pháp cơ bản về
cách dạy và học âm nhạc đặc biệt là phương pháp dạy thực hành áp dụng cho
học sinh vì đa phần các học sinh trong tập thể rất thích hoạt động sáng tạo. Các
em hứng thú học âm nhạc hơn, thực hành tự tin hơn và có tiến bộ rõ rệt. Tôi rất
mong được sự góp ý trao đổi kinh nghiệm của các bạn đồng nghiệp cũng như
của những người yêu thích môn âm nhạc, để tìm ra được những phương pháp
tối ưu nhất nhằm giúp HS có hứng thú và ham mê học âm nhạc, từ đó giáo dục
óc thẩm mĩ cho các em, giúp các em hiểu được cái hay, cái đẹp trong cuộc sống.
2. Đề xuất.
Để thực hiện đào tạo các em học sinh trở thành những người phát triển toàn
diện về: Đức - Trí - Thể - Mĩ… ngoài việc người thầy phải có năng lực thực sự ra
thì việc khách quan, ngoại cảnh, khuôn viên, môi trường là những điều tác động
lớn đến các em.
Do đó để tạo điều kiện cho việc dạy - học của thầy trò thuận lợi, bản thân
tôi là người đứng lớp dạy bộ môn âm nhạc cần kiến nghị một số vấn đề sau:
a, Về phía nhà trường:
- Thường xuyên quan tâm, giúp đỡ giáo viên và học sinh.
- Trang bị, bổ sung thêm một số trang thiết bị và tài liệu tham khảo để
phục vụ cho việc giảng dạy bộ môn.
- Đầu tư xây dựng phòng học chức năng để HS có không gian hoạt động


nghệ thuật.,
b, Về phía Phòng GD&ĐT:
- Tổ chức nhiều đợt tập huấn, chuyên đề về bộ môn để GV âm nhạc có
điều kiện giao lưu, trao đổi kinh nghiệm và phương pháp giảng dạy!

XÁC NHẬN CỦA BGH

NGƯỜI VIẾT SÁNG KIẾN

HT

Lê Thị Lan Phương