LUYỆN TẬP VẬN DỤNG CÁC THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH VÀ SO SÁNH

Trường THPT Hòa Bình Giáo án Ngữ Văn 11
Tiết: 44
Ngày soạn:
18/11/09
Làm văn
LUYỆN TẬP VẬN DỤNG CÁC THAO TÁC LẬP
LUẬN PHÂN TÍCH VÀ SO SÁNH
I. Mục tiêu cần đạt.
1. Kiến thức : Củng cố những kiến thức và kĩ năng về lthao tác ập luận phân tích và so sánh .
2. Kĩ năng : Bước đầu biết vận dụng thao tác lập luận phân tích và so sánh để viết đoạn văn có
sức thuyết phục.
3. Tư tưởng : Thấy được tầm quan trọng của việc kết hợp nhiều thao tác lập luận trong văn bản
nghị luận và trong đời sống.
II/ Chuẩn bị của GV và HS :
- Giáo viên: Đọc SGK,TLTK, thiết kế bài giảng….
- Học sinh: Đọc SGK, soạn bài …
III/ Cách thức tiến hành.
- Phương pháp đọc hiểu. Phân tích, tổng hợp, trao đổi thảo luận nhóm.
- Định hướng tìm hiểu nội dung bài học qua hệ thống câu hỏi bài tập.
- Tích hợp phân môn Làm văn. Tiếng Việt. Đọc văn.
IV/ Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định lớp. (1’)
2. Bài mới :
TL Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung
7’ H Đ1: GV giúp HS ôn
lại kiến thức đã học về
thao tác phân tích và so
sánh..
- GV nêu câu hỏi củng
cố kiến thức.
1. Thao tác lập luận

phân tích.
(?) Em hiểu thế nào là
thao tác lập luận phân
tích trong văn nghị luận?
(?) Cho biết mục đích,
yêu cầu của thao tác
này?
2. Thao tác lập luận so
sánh.
(?) Mục đích hàng đầu
của thao tác lập luận so
sánh là gì?
(?) Khi sử dụng thao tác
so sánh trong bài văn
nghị luận cần phải đảm
HS ôn tập lại kiến thức về thao tác
lập luận so sánh:
1. Thao tác lập luận phân tích:
- Mục đích: Phân tích là thao tác
lập luận bằng cách chia nhỏ đối
tượng thành các yếu tố để làm rõ
đặc điểm về nội dung, hình thức,
cấu trúc và các mối quan hệ bên
trong, bên ngoài của đối tượng (sự
việc, hiện tượng).
- Yêu cầu:
+ Khi phân tích cần chia, tách đối
tượng thành các yếu tố theo những
tiêu chí quan hệ nhất định ( quan
hệ giữa các yếu tố tạo nên đối

tượng, quan hệ nhân quả, quan hệ
giữa đối tượng với các đối tượng
liên quan, quan hệ giữa người
phân tích và đối tượng phân
I/ Ôn lại kiến thức.
1. Thao tác lập luận phân
tích.
2. Thao tác lập luận so
sánh:
1
Trường THPT Hòa Bình Giáo án Ngữ Văn 11
bảo những yêu cầu gì?
- GV nhận xét, chốt lại
một lần nữa để HS nhớ
kiến thức cũ, đồng thời
biết vận dụng vào làm
các bài tập trong SGK.
tích…)
+ Phân tích cần đi sâu vào từng
yếu tố , từng khía cạnh song cần
đặc biệt lưu ý đến quan hệ giũa
chúng chúng với nhau trong một
chỉnh thể toàn vẹn, thống nhất.
2. Thao tác lập luận so sánh:
+ Mục đích của so sánh là làm
sáng rõ đối tượng đang nghiên cứu
trong tương quan với đối tượng.So
sánh đúng làm cho bài văn nghị
luận sáng rõ, cụ thể, sinh động và
có sức thuyết phục.

+ Khi so sánh phải đặt đối tượng
đang nghiên cứu vào cùng một
bình diện, đánh giá trên cùng một
tiêu chí mới thấy được sự giống và
khác nhau giữa chúng, đồng thời
phải nêu rõ ý kiến, quan điểm của
người nói, người viết.
10’
H Đ2: GV hướng dẫn
HS lần lượt lầm các bài
tập trong SGK.
- GV yêu cầu HS đọc
BT1 và cho biết:
(?) Đoạn trích đã sử
dụng những thao tác lập
luận nào?
(?) Mục đích, tác dụng
của cách kết hợp các
thao tác lập luận trong
đoạn trích?
(?) Em rút ra được điều
gì về việc vận dụng, kết
hợp nhiều thao tác lập
luận trong một bài văn
nghị luận?
- GV nhận xét, chốt ý.
- HS tập trung giải quyết bài tập 1.
- Đoạn trích sử dụng những thao
tác lập luận:
+ Phân tích: Chớ tự kiêu tự đại;

Tự kiêu tự đại là khờ dại; Tự kiêu
tự đại là thoái bộ.
+ So sánh: Vì mình hay, còn
nhiều người hay hơn mình. Mình
giỏi, còn nhiều người giỏi hơn
mình....sông to bể rộng...người mà
tự kiêu tự mãn thì cũng như cái
chén cái đĩa cạn.
- Mục đích, tác dụng và cách kết
hợp các thao tác lập luận trong
đoạn trích:
+ Giúp người đọc, người nghe
hiểu rõ hơn về vấn đề tự kiêu, tự
đại trong mỗi con người.
+ Giúp người đọc nhận thức rõ
vấn đề: Bản thân sự hiểu biết, tài
II/ Luyện tập:
1. Bài tập 1:
- Đoạn trích sử dụng hai
thao tác lập luận: phân
tích và so sánh.
- Mục đích, tác dụng và
cách kết hợp các thao tác
lập luận trong đoạn trích:
+ Giúp người đọc, người
nghe hiểu rõ hơn về vấn
đề tự kiêu, tự đại trong
mỗi con người.
+ Giúp người đọc nhận
thức rõ vấn đề: Bản thân

sự hiểu biết, tài năng của
mỗi người bao giờ cũng
có giới hạn nhất định.
+ Kết hợp các thao tác lập
luận một cách linh hoạt,
có hiệu quả sẽ tạo cho
luận điểm có tính thuyết
2
Trường THPT Hòa Bình Giáo án Ngữ Văn 11
20’
- GV tiếp tục hướng dẫn
HS làm bài tập 2.
Đề bài: Trình bày vẻ đẹp
của bài ca dao: “Thân
em như tấm lụa đào –
Phất phơ giữa chợ biết
vào tay ai?
- GV gợi ý để HS giải
quyết bài tập này.
- Hướng dẫn HS giải
quyết từng vấn đề. Sau
đó cho cả lớp thực hành
viết đoạn văn tại lơp.
- GV yêu cầu một vài
HS đọc bài để nhận xét,
sửa chữa, rút kinh
nghiệm.
năng của mỗi người bao giờ cũng
có giới hạn nhất định.
- Việc vận dụng kết hợp nhiều

thao tác lập luận trong một đoạn
văn( bài văn): là một việc làm tất
yếu. Không có một văn bản nghị
luận nào lại chỉ dùng một thao tác
lập luận duy nhất, mà phải dùng
kết hợp các thao tác lập luận một
cách linh hoạt, có hiệu quả.
 Một bài văn( đoạn văn) thường
có một thao tác chủ đạo, thao tác
còn lại có nhiệm vụ bổ trợ cho
thao tác chủ đạo đó.
Để làm được bài tập này, HS cần
phải trả lời những vấn đề sau:
a. Hãy coi phần văn bản em sẽ viết
là một bộ phận của bài văn hoàn
chỉnh và cho biết:
(?) Chủ đề của bài văn ấy là gì?
(?) Để làm sáng tỏ chủ đề ấy, cần
phải nêu những luận điểm cụ thể
nào? Hãy sắp xếp những luận
điểm đó thành một dàn ý rành
mạch, hợp lý?
(?) Đoạn văn em dự định viết
thuộc phần nào? Luận điểm ấy
nằm ở phần nào trong dàn ý? Cần
chuyển ý bằng cách nào để phần
văn sẽ viết liên kết được với đoạn
văn trước đó?
b.Em sẽ đưa ra luận cứ nào để làm
sáng tỏ cho luận điểm? Cần vận

dụng thao tác lập luận nào là chính
( phân tích hay so sánh)? Vì sao?
- HS làm bài, đại diện trình bày.
- Nội dung công việc:
+ Tổ 1 + 2:
phục cao.
2. Bài tập 2:
- Vận dụng kết hợp thao
tác phân tích và so sánh
để viết một đoạn văn
trình bày vẻ đẹp của một
bài thơ hoặc bài văn.
- Xác định:
+ Chủ đề của đoạn văn.
+ Nêu các luận điểm cụ
thể?
+ Sắp xếp các luận điểm.
+ Những luận cứ làm
sáng tỏ luận điểm.
+ Các thao tác vận dụng:
phân tích và so sánh.
- Xác định được thao tác
nào là chính, thao tác nào
là phụ. Kết hợp các thao
tác một cách hợp lý để
viết đoạn văn.
- Diến đạt các ý đã tìm
được thành một hay một
số đoạn văn.
- Đề bài: Trình bày vẻ

đẹp của bài ca dao:
“Thân em như tấm lụa
3
Trường THPT Hòa Bình Giáo án Ngữ Văn 11
6’ - Hướng dẫn HS thực
hiện các công việc ở nhà
theo yêu cầu của BT3/
SGK/121.
- GV gợi ý từng nội
dung để HS về nhà làm.
Dựa vào phần dàn bài đã xây
dựng, lụa chọn viết một luận điểm
trong đó có sử dụng thao tác lập
luận phân tích và so sánh.
+ Tổ 3: Viết một văn abnr nghị
luận về phẩm chất của người HS,
trong đó có vận dụng kết hợp thao
tác lập luận phân tích và so sánh.
+ Tổ 4: Sưu tầm những đoạn văn
hay, ở đó tác giả đã thành công
trong việc vận dụng kết hợp thao
tác lập luận phân tích và so sánh.
đào – Phất phơ giữa chợ
biết vào tay ai?
V/ Dặn dò : (1’)
- Hoàn thành những bài tập còn lại.
- Soạn bài tiếp theo theo phân phối chương trình.
VI/ Rút kinh nghiệm, bổ sung :
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
4