TIET 24-26

Lịch sử 12 cơ bản
Bài 16
PHONG TRÀO GIẢI PHÓNG DÂN TỘC
VÀ TỔNG KHỞI NGHĨA THÁNG TÁM (1939-1945)
NƯỚC VIỆT NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA RA ĐỜI
- Tiết 24, 25, 26 - PPCT.
I/MỤC TIÊU BÀI HỌC: HS cần nắm vững:
1/Về kiến thức:
 Đường lối CM đúng đắn , sự lãnh đạo tài tình của Đảng và chủ tịch Hồ Chí Minh.
 Công cuộc chuẩn bị cho Tổng khởi nghĩa của Đảng
 Diễn biến của Tổng khởi nghãi tháng Tám.
 Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa lịch sử của CMTT năm 1945.
2/Về kỹ năng :
 Xác định được kiến thức cơ bản
 Rèn luyện kỹ năng phân tích, so sánh, đánh giá các sự kiện lịch sử.
3/Về thái độ.
 Bồi dưỡng niềm tin vào sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng.
 Bồi dưỡng tinh thần hăng hái , nhiệt tình CM , không quản gian khổ , hi sinh vì sự
nghiệp CM ; noi gương tinh thần CMTT của ông cha , trân trọng giữ gìn và biết phát
huy thành quả CMTT.
II. PHƯƠNG PHÁP: thuyết trình kết hợp với phân tích , khái quát hóa.
III. THIẾT BỊ, TÀI LIỆU DẠY HỌC:
Sử dụng lược đồ để tường thuật diễn biến các cuộc khởi nghĩa ,TKN
IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1.Ổn định lớp:
2. Kểm tra bài cũ:
Tiết 24:
 Chủ trương của Đảng ta trong thời kỳ 1936- 1939? So sánh với chủ trương của Đảng
trong thời gian 1930-1931? Tại sao có sự khác biệt đó?
Tiết 25:
 Nêu các chính sách của thực dân Pháp và px Nhật từ khi px Nhật vào Đông Dương

cho đến đầu năm 1945?
 Hoàn cảnh, nội dung, ý nghĩa hội nghị TW Đảng tháng 11/1939?
Tiết 26:
 Hoàn cảnh, nội dung, ý nghĩa hội nghị TW Đảng tháng 5/1941?
 Chỉ thị Nhật-Pháp bắn nhau và hành động của chúng ta ra đời trong hoàn cảnh nào?
Nêu nội dung chinhsvaf ý nghĩa của chỉ thị này?
3. Tổ chức dạy - học bài mới:
Hoạt động của thầy - trò Kiến thức cơ bản cần nắm
- Những nét nổi bật về tình hình chính
trị thế giới và trong nước trong những
năm 1939-1940?
- HS theo dõi SGK trả lời.
- GV nhận xét chốt ý
- Sự kiện chiến tranh thế giới 2 bùng nổ
và chính phủ Pháp đầu hàng px Đức có
ảnh hưởng như thế nào đến nước ta?
I. Bối cảnh lịch sử
1. Chính trị
* Thế giới
- 9/1939, CTTG II bùng nổ.
- 6/1940: chính phủ Pháp đầu hàng px Đức.
*Đông Dương:
- Thay toàn quyền mới.
- Cuối 9/1940: phát xít Nhật tiến vào
-> Pháp ở ĐD nhanh chóng đầu hàng PX Nhật.
- Các đảng phái chính trị tăng cường hoạt động.
Đặng Thị Bưởi- HD- BRVT
Lịch sử 12 cơ bản
Hoạt động của thầy - trò Kiến thức cơ bản cần nắm
-Thái độ của Pháp khi quân Nhật vào

ĐD?
-Các chính sách của Pháp- Nhật?
Gv giải thích chính sách kinh tế chỉ
huy : tăng thuế cũ, đặt thêm thuế mới,
kiểm soát việc sản xuất và phân phối,
ấn định giá cả...
- Tại sao bọn Pháp ở Đông Dương lại
chia sẻ quyền lợi của mình (nhượng bộ)
cho Nhật?
- Tại sao Nhật không lật đổ Pháp để
độc chiếm Đông Dương ngay từ
9/1940?
- Chính sách cai trị của Pháp- Nhật đã
gây lên hậu quả nghiệm trọng như thế
nào ?
- HS suy nghĩ trả lời.
-GV nhận xét chốt ý:
Tất cả các tầng lớp, giai cấp (trừ tay sai
đế quốc, đại địa chủ và tư sản mại bản)
đời sống đều bị ảnh hưởng.

- GV gợi ý để HS tìm hiểu ND hội nghị
11/1939 thông qua các vấn đề : nhiệm
vụ , mục tiêu trước mắt , khẩu hiệu
phương pháp đấu tranh của hội nghị
TWĐ 11/39 , có so sánh với giai đoạn
1936-1939.
Như vậy mục tiêu đấu tranh chuyển từ
đòi dân sinh dân chủ sang đánh đổ đế
quốc và tay sai.

-
- HN TWĐ 11/39 có ý nghĩa như thế
- Quần chúng nhân dân sục sôi khí thế CM.
2. Tình hình kinh tế- xã hội
Pháp+ Nhật câu kết với nhau cai trị, bóc lột nhân
dân ta.
- Thực dân Pháp:
+ Thực hiện chính sách kinh tế chỉ huy nhằm vơ
vét sức người, sức của phục vụ chiến tranh.
+ Nhượng bộ Nhật: nộp tiền, cung cấp lương thực,
thực phẩm, cho Nhật sử dụng các phương tiện giao
thông...
- Phát xít Nhật:
+ Buộc Pháp nộp khoản tiền lớn và xuất sang
Nhật than, sắt , cao su…
+ Bắt dân ta phá lúa, ngô trồng đay, thầu dầu.
+ Một số công ty Nhật đầu tư vào 1 số ngành
phục vụ nhu cầu quân sự.
-> Hậu quả: Dân ta sống trong cảnh ”một cổ
hai tròng”, cuối năm 1944 đầu 1945 có gần 2 triệu
đồng bào ta chết đói.
II. PHONG TRÀO GẢI PHÓNG DÂN TỘC
TỪ THÁNG 9/1939 ĐẾN THÁNG 3/1945
1. Hội nghị Ban chấp hành TWĐCSĐD tháng
11/1939.
a. Hoàn cảnh:
- Tháng 11/1939, Hội nghị Ban Chấp hành Trung
ương Đảng triệu tập tại Bà Điểm- Hooc Môn- Gia
Định- Sài Gòn do Nguyễn Văn Cừ chủ trì.
b. Nội dung hội nghị:

- Xác định nhiệm vụ trước mắt: đánh đổ đế quốc
và tay sai, giải phóng dân tộc, làm cho ĐD hoàn
toàn độc lập.
- Tạm gác khẩu hiệu CMRĐ đề ra khẩu hiệu tịch
thu ruộng đất của đế quốc và địa chủ, chống tô
cao, lãi nặng. Khẩu hiệu Lập chính quyền Xô viết
thay bằng Lập Chính phủ dân chủ cộng hòa.
- Phương pháp đấu tranh: Từ hoạt động hợp pháp,
nửa hợp pháp sang hoạt động bí mật .
- Lực lượng :Chủ trương thành lập
MTDTTNPDĐD thay cho MTDCDD.
b. Ý nghĩa: Đánh dấu bước chuyển hướng quan
trọng về chỉ đạo chiến lược (đặt nhiệm vụ giải
Đặng Thị Bưởi- HD- BRVT
Lịch sử 12 cơ bản
Hoạt động của thầy - trò Kiến thức cơ bản cần nắm
nào ?
-Về 3 cuộc k/nghĩa và binh biến, GV
trình bày 1 cuộc khởi nghĩa Bắc Sơn,
hướng dẫn hs tìm hiểu cuộc khởi nghĩa
Nam Kỳ và Binh Biến Đo Lương.
- Nhận xét chung các cuộc KN và binh
biến trên theo gợi ý::
Lãnh đạo
Thành phần tham gia
Địa bàn
Nguyên nhân thất bại
Ý nghĩa chung
- HS suy nghĩ trả lời theo từng vấn đề.
- GV kết luận

Tiết 24
-GV nêu vấn đề: tại sao NAQ lại chọn
thời điểm đầu năm 1941 để về nước ?
-GV gợi ý, dẫn dắt để làm rõ vấn đề.
Hãy nêu nội dung chính của HNTWĐ
lần thứ 8 ?
-HS sử dụng SGK suy nghĩ trả lời. GV
phóng dân tộc lên hàng đầu), thể hiện sự nhạy bén
về chính trị và năng lực sáng tạo của Đảng.
2. Những cuộc đấu tranh mở đầu thời kỳ mới
a. Khởi nghĩa Bắc Sơn (27/9/1940):
- Nguyên nhân :
+ Ngày 22/9/1940, px Nhật vào Lạng Sơn, thực
dân Pháp thua rút chạy qua châu Bắc Sơn.
+ Nhân cơ hội đó, Đảng bộ Bắc Sơn lãnh đạo
nhân dân nổi dậy khởi nghĩa.
- Diễn biến :
+ Ngày 27/9/1940, nhân dân nổi dậy chặn đánh
thực dân Pháp, chiếm đồn Võ Nhai, lập chính
quyền cách mạng, đội du kích Bắc Sơn thành lập.
+ Nhật – Pháp cấu kết với nhau, Pháp quay lại
Lạng Sơn đàn áp khởi nghĩa.
- Kết quả : khởi nghĩa thất bại.
- Ý nghĩa :
+ Mở đầu thời kì đấu tranh vũ trang giải phóng
dân tộc.
+ Để lại nhiều bài học kinh nghiệm.
b. Khởi nghĩa Nam Kì (23/11/1940)
- Nguyên nhân :

+ Binh lính và thanh niên Nam Kì bị thực dân
Pháp đưa đi làm bia đỡ đạn, chống lại quân Xiêm
– Thái Lan-> Không khí phản đối việc đưa lính ra
trận sôi sục ở Nam Kì.
+ Xứ ủy Nam Kì chuẩn bị phát động khởi nghĩa,
- Diễn biến :
+ Bùng nổ ngày 23/11/1940, lan rộng từ miền
Đông đến miền Tây Nam Bộ.
- Kết quả - ý nghĩa :
+ Do kế hoạch bị bại lộ, thực dân Pháp kịp thời
đối phó nên khởi nghĩa thất bại.
+ Thể hiện tinh thần yêu nước, sẵn sàng đấu tranh
của nhân dân Nam Bộ.
c. Binh biến Đô Lương (13/1/1941)
- Nguyên nhân : do binh lính bất bình nổi dậy.
- Diễn biến : 13/1/1941 binh lính chợ Rạng nổi
dậy chiếm đồn Đô lương vạch kế hoạch đánh
thành Vinh nhưng thất bại.
- Ý nghĩa : Thể hiện tinh thần yêu nước, ý thức
giác ngộ của binh lính.
3. Nguyễn Ái Quốc về nước trực tiếp lãnh đạo
cách mạng. Hội nghị lần thứ 8 Ban Chấp hành
Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương
(5/1941)
- Hoàn cảnh:
+Trước sự thay đổi mau chóng của tình hình thế
giới và trong nước, 28/1/1941 Nguyễn Ái Quốc về
Đặng Thị Bưởi- HD- BRVT
Lịch sử 12 cơ bản
Hoạt động của thầy - trò Kiến thức cơ bản cần nắm

kết luận
+ Xác định nhiệm vụ chủ yếu trước
mắt
+ Thay tên gọi mặt trận các hội
+ Hình thức khởi nghĩa.
- Ý nghĩa của hội nghị TW 8 có gì khác
so với hội nghị TW 11/1939?
- HS trả lời. GV nhận xét bổ sung.
- Đảng ta đã xây dựng lực lượng cho
cách mạng như thế nào?
- HS dựa vào SGK suy nghĩ trả lời.
- GV nhận xét và chốt ý.

-Đảng ta đã gấp rút chuẩn bị cho khởi
nghĩa vũ trang như thế nào?
- HS dựa vào SGK suy nghĩ trả lời.
- GV nhận xét và chốt ý.

nước trực tiếp lãnh đạo cách mạng.
+ 10 đến 19/5/1941: Người chủ trì Hội nghị lần
thứ 8 Ban Chấp hành Trung ương Đảng tại Pắc Bó
(Hà Quảng-Cao Bằng):
- Nội dung của Hội nghị :
+ Khẳng định nhiệm vụ chủ yếu trước mắt của
cách mạng Việt Nam là giải phóng dân tộc.
+ Tiếp tục tạm gác khẩu hiệu cách mạng ruộng
đất thay bằng khẩu hiệu “giảm tô, giảm thuế, chia
lại ruộng công …”
+ Chủ thành lập mặt trận Việt Nam độc lập Đồng
minh (Việt Minh).

+ Xác định hình thức của cuộc khởi nghĩa giành
chính quyền là đi từ khởi nghĩa từng phần lên tổng
khởi nghĩa.
+ Coi chuẩn bị khởi nghĩa là nhiệm vụ trung tâm
của toàn Đảng, toàn dân.
- Ý nghĩa :
+ Hội nghị đã hoàn chỉnh chủ trương được đề ra
từ Hội nghị Trung ương tháng 11/1939.
+ Có tầm quan trọng đặc biệt, quyết định đến
thắng lợi của cách mạng tháng Tám 1945.
4. Chuẩn bị tiến tới Tổng khởi nghĩa giành
chính quyền:
a. Xây dựng lực lượng cách mạng.
- Xây dựng lực lượng chính trị:
+ Vận động quần chúng tham gia các hội cứu
quốc trong mặt trận Việt Minh.
+ 1943 Đảng đề ra bản Đề cương văn hoá Việt
Nam
+ 1944 Đảng Dân chủ Việt Nam và Hội Văn hoá
Cứu quốc Việt Nam được thành lập.
- Xây dựng lực lượng vũ trang:
+ Các đội du kích ở căn cứ địa Bắc Sơn-Vũ Nhai
được thành lập
+ 14/2/1941:các đội du kích ở Bắc Sơn-Vũ Nhai
thống nhất thành Trung đội Cứu quốc quân
+ 7/1941 đến tháng 2/1942: Cứu quốc quân phát
động chiến tranh du kích trong 8 tháng
+15/91941: Trung đội Cứu quốc quân II ra đời
- Xây dựng căn cứ địa:
+ Xây dựng căn cứ địa Bắc Sơn-Vũ Nhai

+ 1941:Nguyễn Ái Quốc chọn Cao Bằng làm căn
cứ địa
b. Gấp rút chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang giành
chính quyền:
- Từ ngày 25 đến ngày 28/2/1943 Ban Thường vụ
Trung ương Đảng họp tại Võng La (Đông Anh,
Phúc Yên)
- Căn cứ Bắc Sơn-Vũ Nhai: Cứu quốc quân hoạt
động mạnh, tuyên truyền vũ trang, gây dựng cơ sở
Đặng Thị Bưởi- HD- BRVT
Lịch sử 12 cơ bản
Hoạt động của thầy - trò Kiến thức cơ bản cần nắm
Gv :Cục diện cuộc chiến tranh thế giới
thứ 2 tính đến đầu năm 1945?
- HS suy nghĩ trả lời, giáo viên nhận xét
rồi chốt ý.
-Gv:Trước tình hình đó, bọn Pháp ,
Nhật ở Đông Dương những hành động
gì?tại sao lúc này, px Nhật quyết định
lật đổ Pháp?
-Gv: Trước sự chuyển biến của tình
hình chính trị trên, Đảng ta đã có chủ
trương gì?
+ Nêu nội dung của chỉ thị này?

- Gv trình bày về những cuộc khởi
nghĩa từng phần qua bản đồ.
-HS theo dõi và nắm ý cơ bản
- Em hiểu khởi nghĩa từng phần là như
thế nào? Vì sao Đảng ta quyết định

khởi nghĩa từng phần?
Tiết 26
- Công việc chuẩn bị cuối cùng cho
tổng khởi nghĩa được chuẩn bị như thế
nào?
Hs trả lời, gv yêu cầu hs dựa vào sgk để
nắm được sự chuẩn bị trên các mặt:
+ Tổ chức lãnh đạo.
+ Củng cố, phát triển lực lượng vũ
trang.
+ Mở rộng căn cứ địa cách mạng.
- Tổng khởi nghĩa tháng Tám 1945 diễn
chính trị
- 25/2/1944:Trung đội Cứu quốc quân III ra đời
- 1943:Ban Việt Minh liên tỉnh Cao Bắc Lạng lập
ra 19 ban “Xung phong Nam tiến”
- 7/5/1944 Tổng bộ Việt Minh ra chỉ thị “Sửa soạn
khởi nghĩa” kêu gọi nhân dân “Sắm vũ khí đuổi
thù chung”(10/8/1944)
- 22/12/1944 Đội Việt Nam Tuyên truyền giải
phóng quân được thành lập.
III. Khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền
1. Khởi nghĩa từng phần (từ tháng 3 đến giữa
tháng 8/1945)
a. Hoàn cảnh lịch sử:
- Chiến tranh thế giới thứ 2 bước vào giai đoạn
cuối, phát xít Đức, Nhật đứng trước nguy cơ thất
bại.
- Đông Dương:
+ Pháp gấp rút chuẩn bị gạt Nhật.

+Tối ngày 9/3/1945: Nhật đảo chính lật đổ Pháp-
>độc chiếm Đông Dương.
b. Chủ trương của Đảng
- 12/3/1945: Ban Thường vụ Trung ương Đảng ra
chỉ thị “Nhật- Pháp bắn nhau và hành động của
chúng ta”
- Nội dung chỉ thị :
+ Kẻ thù chính trước mắt: Phát xít Nhật
+ Khẩu hiệu: “Đánh đuổi phát xít Nhật”
+ Hình thức đấu tranh: Bất hợp tác, bãi công, bãi
thị, biểu tình, vũ trang, sẵn sàng chuyển qua tổng
khởi nghĩa khi thời cơ đến.
+ Phát động một cao trào kháng Nhật cứu nước
làm tiền đề cho Tổng khởi nghĩa.
2. Sự chuẩn bị cuối cùng trước ngày Tổng khởi
nghĩa:
- 4/1945:
+ Họp hội nghị Quân sự cách mạng Bắc Kì. Thành
lập Uỷ ban Quân sự cách mạng Bắc Kì.
+ Thành lập Uỷ ban Dân tộc giải phóng Việt Nam
và Ủy ban Dân tộc các cấp.
- 5/1945: Thống nhất “Việt Nam Cứu quốc quân”
và “Việt Nam Tuyên truyền giải phóng quân”
thành “Việt Nam giải phóng quân”
- 6/1945: Khu giải phóng Việt Bắc được thành lập
-> Việt Bắc trở thành căn cứ địa cách mạng cả
nước.
Đặng Thị Bưởi- HD- BRVT