SKKN rèn luyện kĩ năng sống qua kiến thức bộ môn giáo dục quốc phòng an ninh cho học sinh trường THPT như thanh 2

Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO THANH
HÓA

TRƯỜNG THPT NHƯ THANH 2

SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM

Tên đề tài:
RÈN LUYỆN KĨ NĂNG SỐNG QUA KIẾN THỨC BỘ MÔN
GIÁO DỤC QUỐC PHÒNG AN NINH CHO HỌC SINH
TRƯỜNG THPT NHƯ THANH 2

Họ và tên giáo viên: Lê Đình Giáp
Chức vụ : Giáo viên
SKKN: Môn Giáo dục quốc phòng an ninh

Như Thanh, Tháng 5 – 2018


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
MỤC LỤC
Nội dung
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lí do chọn đề tài
1.2. Mục đích nghiên cứu
1.3. Đối tượng nghiên cứu
1.4. Phương pháp nghiên cứu
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lí luận
2.2. Cơ sở thực tiễn

2.3. Thực trạng về hoạt động KNS cho học sinh tại trường
THPT Như Thanh 2
2.4. Các giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề
2.4.1. Rèn KNS qua phương pháp dạy học (phương pháp tích
cực) và kiến thức bộ môn
a. Phương pháp hoạt động nhóm
b. Phương pháp trực quan, vấn đáp, tìm tòi
c. Phương pháp trò chơi:
- Trò chơi hỏi- đáp
- Trò chơi ô chữ
- Trò chơi mãnh ghép
- Trò chơi ai nhan hơn
d. Phương pháp đóng vai
2.5. Hiệu quả của SKKN
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận
3.2. Kiến nghị

Trang
1
1
1
1
1
2
2
2
3
4
4

5
7
8
8
9
10
11
12
14
15
15
15


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
DANH MỤC SKKN ĐƯỢC HỘI ĐỒNG KHOA HỌC
NGÀNH ĐÁNH GIÁ XẾP LOẠI
STT
1

TÊN ĐỀ TÀI
Áp dụng trò chơi quân sự trong giảng
dạy môn Giáo dục QPAN nhằm tăng
hứng thú học tập cho học sinh trường
THPT Như Thanh 2

XẾP LOAI
C

NĂM HỌC

2013 - 2014


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
1. MỞ ĐẦU
1.1. Lý do chọn đề tài:
Kĩ năng sống là một trong những khái niệm được nhắc đến nhiều trong
thời đại ngày nay. Có nhiều quan niệm về kĩ năng sống. Theo tôi, kĩ năng
sống đơn giản là tất cả những điều cần thiết chúng ta phải biết để có thể thích
ứng với những thay đổi diễn ra hằng ngày trong cuộc sống. Kĩ năng sống
được hình thành theo một quá trình, hình thành một cách tự nhiên qua những
va chạm, những trải nghiệm trong cuộc sống và qua giáo dục mà có. Có nhiều
nhóm kĩ năng sống như: nhóm kĩ năng nhận thức, nhóm kĩ năng xã hội và
nhóm kĩ năng quản lí bản thân...Dù là kĩ năng nào cũng đều rất quan trọng và
cần thiết với mỗi con người.
Từ nhiều năm nay Bộ Giáo dục - Đào tạo chủ trương dạy kĩ năng sống
là một trong những tiêu chí đánh giá "Trường học thân thiện - học sinh tích
cực". Trên tinh thần đó tôi nhận thấy rằng chính ở dưới mái trường các em
học được nhiều điều hay, lẽ phải. Và nhà trường trở nên là ngôi nhà thân
thiện, học sinh tích cực học tập để thành người tài xây dựng đất nước, có khả
năng hội nhập cao, từng bước trở thành công dân toàn cầu. Đây cũng là một
nhiệm vụ quan trọng đối với các thầy cô giáo.
Tuy nhiên bên cạnh những thành quả đạt được của toàn ngành thì gần
đây chúng ta đều thấy thực trạng trẻ vị thành niên có xu hướng gia tăng về
bạo lực học đường, về phạm tội, về liều lĩnh, ứng phó không lành mạnh, dễ
mắc các tệ nạn xã hội, sống ích kỷ, vô tâm, khép mình…Đồng thời kĩ năng
thực hành, kĩ năng giao tiếp, kĩ năng giải quyết vấn đề, khả năng tự phục vụ
bản thân giảm…
Vì vậy, giáo dục kĩ năng sống cho học sinh là rất cần thiết, nhất là đối
với học sinh phổ thông, lứa tuổi luôn muốn khẳng định mình. Từ những lí do

trên, tôi quyết định chọn đề tài:
“Rèn luyện kĩ năng sống qua kiến thức bộ môn giáo dục quốc phòng an
ninh cho học sinh trường THPT Như Thanh 2”
1.2. Mục đích nghiên cứu:
- Giúp cho HS rèn luyện được một số kĩ năng sống cơ bản để các em tự tin,
bản lĩnh bước vào đời.
- Giúp cho GV đổi mới phương pháp dạy học, đồng thời lồng ghép rèn luyện
kĩ năng sống cho HS trong giờ học bộ môn có hiệu quả.
- Nghiên cứu những nhóm kĩ năng sống cơ bản để rèn luyện cho HS THPT.
- Đưa ra những biện pháp để rèn luyện kĩ năng sống cho HS.
1.3. Đối tượng nghiên cứu:
- GV trong các hoạt động giáo dục.
- HS trong hoạt động học tập.
1.4. Phương pháp nghiên cứu:
- Phương pháp quan sát.
- Phương pháp thử nghiệm.
Giáo viên: Lê Đình Giáp

1


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
- Phương pháp điều tra.
2. NỘI DUNG CỦA SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
2.1. Cơ sở lý luận:
- Thực hiện nghị quyết 40/2008/CT-BGDĐT ngày 22 tháng 7 năm 2008 của
Bộ giáo dục và đào tạo Về việc phát động phong trào thi đua: "Xây dựng
trường học thân thiện học sinh tích cực" trong đó nội dung : Rèn luyện kĩ
năng sống cho học sinh phù hợp với lứa tuổi của học sinh.
- Căn cứ nhiệm vụ năm học 2017-2018 của ngành, của trường về việc chú

trọng: Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh.
- Vậy Kĩ năng sống (KNS) là gì?
+ Theo tổ chức Y tế thế giới, KNS là khả năng để có hành vi thích ứng
và tích cực, giúp cá nhân có thể ứng xử có hiệu quả trước các nhu cầu và
thách thức hằng ngày.
+ Theo UNICEF: KNS là cách tiếp cận giúp thay đổi hoặc hình thành
hành vi mới.
+ Theo UNESCO: KNS gắn với các trụ cột giáo dục: Học để biết, học
để làm, học để khẳng định mình, học để cùng chung sống.
Từ các quan niệm trên, có thể thấy KNS bao gồm một loạt các kĩ năng
cụ thể, cần thiết cho cuộc sống hằng ngày của con người.
Rèn luyện kĩ năng sống cho học sinh là một việc làm hết sức cần thiết
của xã hội, các em không chỉ biết học giỏi về kiến thức mà còn phải được tôi
luyện những kĩ năng sống qua đó tạo cho các em một môi trường lành mạnh,
an toàn, tích cực, vui vẻ để trang bị cho các em vốn kiến thức, kĩ năng, giá trị
sống để bước vào đời tự tin hơn.
2.2. Cơ sở thực tiễn.
Với tầm quan trọng của việc rèn luyện kĩ năng sống, thì vấn đề rèn
luyện kĩ năng sống cho học sinh là rất cần thiết nhưng cũng tương đối khó cho
nhà trường, gia đình và xã hội.
Việc rèn luyện kỹ năng sống cho HS là việc làm không mới vì từ xa
xưa cha ông ta đã đúc kết “tiên học lễ, hậu học văn” nhưng do sức ép lớn về
chương trình; về điểm số, hoặc nhiều nguyên nhân khác nhau nó đã bị giảm
nhẹ hoặc xao nhãng.
Đứng trước thực tế xã hội của những năm gần đây Bộ GD-ĐT đã nhận
thấy việc GD (rèn luyện) KNS cho HS là việc làm cấp bách ở mọi bậc học
nhưng đặc biệt với HS THPT vì:
Ở lứa tuổi này:
+ Các em thích tìm tòi, học hỏi cái mới, điều lạ, không phân biệt nó là tốt hay
xấu.

+ Đã phát triển tình yêu nam, nữ dẫn đến có quan hệ không đúng mực trong
quan hệ khác giới.
+ Chịu áp lực lớn trong thi cử dẫn đến dễ rơi vào trạng thái tiêu cực ảnh
hưởng tới sức khoẻ, tinh thần.
Giáo viên: Lê Đình Giáp

2


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
+ Các em cần lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực của mình -> cần
đưa ra quyết định đúng đắn.
+ Thích bộc lộ cái tôi…
Qua nghiên cứu tài liệu giáo dục KNS tôi nhận thấy có một số KNS cần thiết
cần có ở HSTHPT là :
1. Kĩ năng tự nhận thức
2. Kĩ năng xác định giá trị
3. Kĩ năng kiểm soát cảm xúc
4. Kĩ năng ứng phó với căng thẳng
5. Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ
6. Kĩ năng thể hiện tự tin
7. Kĩ năng giao tiếp
8. Kĩ năng lắng nghe tích cực
9. Kĩ năng thể hiện sự cảm thông
10. Kĩ năng thương lượng
11. Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn
12. Kĩ năng hợp tác
13. Kĩ năng tư duy phê phán
14. Kĩ năng tư duy sáng tạo
15. Kĩ năng ra quyết định

16. Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thông tin
17. Kĩ năng xử lý tình huống
18. Kĩ năng vận động
........
Việc RLKNS nhằm xây dựng cho học sinh giá trị của cuộc sống là : Có tính tổ
chức, kỹ luật, tôn trọng, hoà bình, hợp tác, hạnh phúc, chân thật, nhân đạo,
tình thương, trách nhiệm, giản dị, khoan dung, tự do và đoàn kết….
2.3. Thực trạng về tổ chức hoạt động kĩ năng sống cho học sinh tại trường
THPT Như Thanh 2
- Bộ GD-ĐT đã đổi mới về nội dung giảng dạy (qua việc thay sách giáo khoa)
theo hướng dễ áp dụng, dễ triển khai các phương pháp dạy học tích cực, tăng
thực hành …
- Sở GD-ĐT đã thực hiện tập huấn đổi mới phương pháp giảng dạy, kiểm tra
đánh giá bám sát chuẩn kiến thức kĩ năng.
- Với trường:
Trường THPT Như Thanh II là trường vùng núi thuộc vùng 135 nên học sinh
tương đối ngoan, ít đối tượng ăn chơi đua đòi.
Ngay từ đầu năm học Ban giám hiệu nhà trường đã chỉ đạo triển khai nhiệm
vụ rèn luyện kĩ năng sống qua các hoạt động lồng ghép vào chương trình học
và các hoạt động của nhà trường như:

Giáo viên: Lê Đình Giáp

3


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
+ Về chuyên môn: Đổi mới phương pháp dạy học, lấy người học làm
trung tâm, tổ chức các câu lạc bộ bạn yêu khoa học để các em có cơ hội khẳng
định mình.

+ Về các hoạt động khác: Hoạt động hướng nghiệp dạy nghề cũng được
chú trọng, hoạt động đoàn thể như: an toàn giao thông, tai nạn thương tích,
ấm áp mùa đông, bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp...
Hơn nữa, nhận thấy tính cấp bách của việc rèn luyện kĩ năng sống cho
học sinh, chúng tôi những giáo viên trong trường đều trăn trở, làm thế nào để
rèn luyện kĩ năng sống có hiệu quả để đưa trường chúng tôi trở thành môi
trường giáo dục tin cậy cho phụ huynh học sinh về mọi mặt.
- Về phía học sinh:
+ Các em phần lớn là học sinh 135 vùng đặc biệt khó khăn, ít giao lưu,
học hỏi nên kĩ năng giao tiếp, ứng xử, kĩ năng thể hiện tự tin trước đám đông
còn kém. Đa số các em còn thụ động, rụt rè.
+ Một bộ phận học sinh xa nhà, phải đi ở trọ thiếu sự kèm cặp của gia
đình, lại đang ở độ tuổi phát triển tình yêu nam nữ dẫn đến có quan hệ không
đúng mực trong quan hệ khác giới.
+ Tình trạng học sinh tụ tập đánh nhau, hút thuốc, chơi game vẫn còn
xảy ra mặc dù Ban giám hiệu đã có nhiều biện pháp xử lí.
- Về phía Giáo viên:
+ Chương trình giảng dạy nặng do đó phải nghiêng nhiều về dạy kiến
thức.
+ Một số giáo viên còn chưa quan tâm đến việc lồng ghép rèn luyện kĩ
năng sống cho học sinh, chưa gương mẫu, chưa thực sự bắt kịp những thay
đổi của xã hội.
+ Chưa thực sự nắm vững về tâm lí lứa tuổi, mặc dù chuyên môn vững.
Tóm lại, rèn luyện KNS ở trường THPT là việc làm nhằm giúp HS có
thói quen xấu và hành vi tiêu cực trở thành con ngoan, trò giỏi, trở thành
người có ích cho xã hội, cho gia đình, đất nước.
* Qua chỉ đạo và qua thực tiễn tôi thấy để rèn luyện KNS cho HS sẽ có
nhiều giải pháp khác nhau như:
- Phòng tư vấn
- Hoạt động NGLL

- Qua GVCN
- Qua GV bộ môn….
Tôi đã lựa chọn giải pháp lồng ghép qua GV bộ môn trong giờ học bộ môn đó
là:
Qua phương pháp dạy học và kiến thức bộ môn
2.4. Các giải pháp sử dụng để giải quyết vấn đề:
2.4.1 Rèn KNS qua phương pháp dạy học (phương pháp tích cực) và kiến
thức bộ môn
Giáo viên: Lê Đình Giáp

4


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
- Phương pháp dạy học tích cực là phương pháp dạy học giúp học sinh phát
huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo, rèn luyện thói quen và khả năng
tự học, tinh thần hợp tác, kỹ năng vận dụng kiến thức vào các tình huống
trong học tập vào thực tiễn. Từ đó tạo niềm vui và hứng thú trong học tập.
- Phương pháp dạy học tích cực là những phương pháp tạo điều kiện cho HS
được thực hành được trải nghiệm một số kĩ năng sống làm cho giờ học nhẹ
nhàng, thiết thực và bổ ích.
a, Phương pháp hoạt động nhóm
- Là phương pháp dạy học tích cực; giáo viên trở thành người thiết kế, tổ
chức, hướng dẫn các hoạt động độc lập để học sinh tự chiếm lĩnh nội dung
học tập, chủ động đạt mục tiêu kiến thức, kĩ năng, thái độ theo yêu cầu của
chương trình.
- Khi áp dụng phương pháp hoạt động nhóm cần chú ý:
+ Kĩ năng làm việc nhóm
+ Xây dựng, phát triển tinh thần nhóm
+ Lãnh đạo nhóm

+ Các xung đột nhóm.
- Hoạt động nhóm là hoạt động giúp cho từng thành viên được bộc lộ ý kiến,
suy nghĩ, hiểu biết, thái độ của mình qua đó được tập thể uốn nắn, phát triển
tình bạn, ý thức cộng đồng, nâng cao ý thức tổ chức kỷ luật, tinh thần tương
trợ, hợp tác…Thông qua hoạt động nhóm xây dựng mô hình hợp tác trong xã
hội để học sinh quen dần với sự phân công, hợp tác lao động xã hội.
- Với hoạt động nhóm để hoàn thành phiếu học tập hoặc trả lời các câu hỏi
của giáo viên… đều góp phần rèn luyện cho HS các kĩ năng sống.
VD: Khi dạy bài 3: Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia (QPAN
11), tôi tổ chức cho học sinh hoạt động nhóm ở phần: Các bộ phận cấu thành
lãnh thổ quốc gia.
Lãnh thổ quốc gia gồm các bộ phần cấu thành là vùng đất, vùng nước, vùng
lòng đất, vùng trời. Tôi sử dụng máy chiếu để trình chiếu sơ đồ lãnh thổ và
các vùng biển Việt Nam. Từ đó học sinh hoạt động nhóm để hoàn thành PHT
“Các bộ phận cấu thành lãnh thổ quốc gia”
Tiến trình tổ chức như sau:
+ GV chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm có 1 nhóm trưởng.
+ GV phát cho mỗi nhóm 1/2 tờ giấy rôki, 1 cây bút.
+ GV giới thiệu Các bộ phận cấu thành lãnh thổ quốc gia trên máy
chiếu.

Giáo viên: Lê Đình Giáp

5


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN

GV giới thiệu sơ đồ
+ GV yêu cầu HS trong 3 phút đọc thông tin sách giáo khoa, quan sát

trên máy chiếu, thảo luận nhóm để hoàn thành PHT với nội dung:
Các bộ phận cấu thành
lãnh thổ quốc gia
Vùng đất
Vùng nước
Vùng lòng đất
Vùng trời

Đặc điểm

Đại diện

+ Khi hết thời gian GV yêu cầu các nhóm lên dán kết quả của nhóm
mình lên bảng, và cử đại diện trình bày.
+ HS đại diện nhóm trình bày.
+ HS: nhận xét phần trình bày của bạn và bổ sung nếu thiếu.
+ GV: Chiếu đáp án trên máy chiếu, Bổ sung, nhận xét và cho điểm
từng nhóm.
+ GV: Chốt kiến thức.
Sau khi sử dụng phương pháp này ở nhiều bài học khác nhau và ở nhiều lớp
khác nhau tôi nhận thấy:
Có tính điểm qua phiếu học tập tôi đã thu được kết quả rõ ràng của hiệu quả
nhóm như:
+ Kĩ năng viết báo cáo (trình bày ý tưởng)
+ Kĩ năng tự học của học sinh
+ Kĩ năng giao tiếp, ứng xử (HS – HS; HS – GV)
+ Kĩ năng lắng nghe

Giáo viên: Lê Đình Giáp

6


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
+ Kĩ năng tự khẳng định bản thân, có trách nhiệm, tự tin, thuyết trình
trước đám đông, đoàn kết.
+ Kĩ năng nhận xét, đánh giá.
b, Phương pháp trực quan, vấn đáp, tìm tòi( hay dạy học bằng các hoạt
động khám phá có hướng dẫn)
- Người học phát hiện lại những tri thức mà loài người đã khám phá bằng
nghiên cứu khoa học -> rèn kĩ năng tự học.
- Người học được sự hướng dẫn của người dạy.
- Học sinh hiểu sâu, nhớ lâu, phát triển kĩ năng giải quyết vấn đề, kĩ năng
trình bày, tạo hứng thú trong học tập.
VD: Khi dạy bài 6: Kĩ thuật sử dụng lựu đạn (QPAN 11 ), tôi áp dụng
phương pháp trực quan để giảng dạy.
Tiến trình như sau:
+ GV cho HS quan sát mô hình cấu tạo của lựu đạn phi 1 lần lượt đưa ra các
câu hỏi để HS vấn đáp, tìm tòi.
+ GV: Lựu đạn phi 1 sát thương sinh lực địch chủ yếu bắng gì?
+ HS: Bằng mảnh gang vụn.
+ GV: Bán kinh sát thương của lựu đạn phi 1 là bao nhiêu?
+ HS: 5 mét.
+ GV: Thời gian cháy chậm của lựu đạn phi 1 là bao nhiêu?
+ HS: Khoảng 3,2- 4,2 giây.
+ GV:Lựu đạn phi 1 được cấu tạo gồm mấy bộ phận chính?
+ HS: Gồm 2 bộ phận chính : Thân lựu đạn và bộ phận gây nổ.
+ GV: Vỏ lựu đạn có những khía giống quả gì? Có tác dụng gì?
+ HS: Giống mắt quả na, có tác dụng để lựu đạn khi nổ tạo ra nhiều mãnh và
tao ma sát khi ném.

+ GV: Lựu đạn phi 1: Thân lựu đạn và bộ phận gây nổ có tháo rời được
không? Có tác dụng gì?
+ HS: Có, có tác dụng giữ gìn bảo quản lựu đạn khi chưa sử dụng.
+ GV: Khi rút chốt an toàn nhưng tay ta vẫn gữ một lực vào cần bẩy (cần bẩy
chưa được giải phóng) vậy lựu đạn có nổ không? Vì sao?
+ HS: Lựu đạn không nổ vì chuyển động gây nổ chưa diễn ra.
- Sau khi vừa quan sát mô hình, vừa trả lời câu hỏi HS lĩnh hội được kiến thức
một cách chủ động, linh hoạt.

Giáo viên: Lê Đình Giáp

7


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN

GV giới thiệu mô hình lựu đạn phi 1
Kết quả qua tiết dạy tôi thấy
- HS đã chủ động lĩnh hội được kiến thức, đồng thời phát huy cao tính chủ
động sáng tạo.
- Qua hoạt động vấn đáp ở lớp học sẽ rèn được kĩ năng giao tiếp thầy – trò;
trò – trò.
Tuy nhiên để đạt hiệu quả cao người giáo viên phải đóng vai trò chủ đạo trong
việc thiết kế hoạt động khám phá (qua hệ thống câu hỏi…)
c. Phương pháp trò chơi:
Kĩ năng sống chính là phương pháp học mà chơi, chơi mà học. Thông qua các
trò chơi dạy học, mà học sinh lĩnh hội kiến thức một cách hứng thú.
c1. Trò chơi hỏi- đáp
Khi dạy Bài 3: phần II. Biên giới quốc gia QPAN 11
Tôi tổ chức trò chơi như sau:

Tôi chia lớp thành 4 nhóm, mỗi nhóm có 1 nhóm trưởng. Mỗi nhóm trong
vòng 5 phút đặt ra những câu hỏi và đáp án về những vấn đề liên quan đến 2
quần đảo Hoàng sa và quấn đảo trường sa.
Tôi tổ chức cho nhóm 1 đặt câu hỏi cho nhóm 2 và ngược lại, nhóm 3 đặt câu
hỏi cho nhóm 4 và ngược lại.
Sau đó, chọn ra 2 nhóm xuất sắc và thi với nhau. Cuối cùng chọn ra một
nhóm thắng cuộc và được nhận điểm thưởng.
Bằng kiến thức thực tế các em rất tự tin để tranh luận với nhau về các vấn đề
như:
- Quần đảo Hoàng sa thuộc tỉnh ( TP) nào của nước ta?
Giáo viên: Lê Đình Giáp

8


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
- Quần đảo Trường sa thuộc tỉnh ( TP) nào của nước ta?
- Quần đảo Trường sa giải phóng vào ngày, thánh, năm nào?
- Huyện đảo Trường sa hiện có bao nhiêu xã, thị trấn?
- Hiện nay Việt nam đang thực hiện chủ quyền và đóng giữ bao nhiêu đảo tại
quần đảo trường sa?
- Ở quần đảo Hoàng sa: Đảo nào có diện tích lớn nhất?
- Ở quần đảo Trường sa: Đảo nào có diện tích lớn nhất?
- Thời các vua nhà Nguyễn: Quần đảo Hoàng sa có tên gọi là gì?
...........
Qua trò chơi, HS lĩnh hội kiến thức một cách chủ động, sáng tạo và rất
hứng thú. Đồng thời cũng rèn luyện cho HS các kĩ năng:
+ Hợp tác, đoàn kết, thống nhất trong nhóm.
+ Tự tin trình bày vấn đề.
+ Có ý thức thi đua, vươn lên trong học tập.

c2. Trò chơi ô chữ:
Trò chơi này có thể áp dụng để đặt vấn đề vào bài mới qua đó gợi mở
những vấn đề có liên quan đến bài học để HS thích thú, tò mò cần khám phá.
Trò chơi ô chữ cũng được sử dụng để củng cố bài, ôn lại kiến thức đã
học trong bài, khắc sâu kiến thức và kiểm tra kiến thức của HS ngay tại lớp.
Sau khi học xong bài 3 : Bảo vệ chủ quyền lãnh thổ và biên giới quốc gia
(QPAN 11), tôi tổ chức trò chơi ô chữ để củng cố kiến thức.
Tiến trình như sau:
- Tôi chia lớp học thành 2 đội chơi, mỗi dãy lớp học là một đội.
- Tôi sử dụng máy chiếu để chiếu ô chữ gồm 8 hàng ngang với những câu hỏi
liên quan đến bài học như:
+ Hàng ngang 1: Ô chữ gồm 6 chữ cái: Quần đảo Hoàng sa thuộc tỉnh ( TP)
nào của nước ta?
+ Hàng ngang 2: Ô chữ gồm 8 chữ cái: Quần đảo Trường sa thuộc tỉnh ( TP)
nào của nước ta ?
+ Hàng ngang 3: Ô chữ gồm 2 chữ cái: Biên giới quốc gia Việt nam trên đất
liền tiếp giáp với mấy nước?
+ Hàng ngang 4: Ô chữ gồm 7 chữ cái: Đảo lớn nhất trong hệ thống các đảo
của nước ta ?
+ Hàng ngang 5: Ô chữ gồm 9 chữ cái: Quần đâỏ thổ chu thuộc tỉnh(TP) nào
của nước ta?
+ Hàng ngang 6: Ô chữ gồm 2 chữ cái: Biên giới quốc gia Việt nam trên biển
tiếp giáp với mấy nước?
...

Giáo viên: Lê Đình Giáp

9

Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN

GV hướng dẫn HS giải đáp ô chữ
Mỗi ô chữ nếu HS giải đúng sẽ xuất hiện các chữ cái của từ chìa khoá.
- HS tham gia rất sôi nổi.
- Sau khi kết thúc trò chơi, tôi tổng kết số câu trả lời đúng của 2 đội, tuyên bố
đội thắng cuộc, và tuyên dương. HS Trần Anh trả lời đúng từ chìa khoá nên
tôi cho điểm 10 để khuyến khích.
Tôi đã áp dụng trò chơi với nhiều lớp khác nhau, và thấy rằng, tiết học
trở nên bớt căng thẳng, HS phấn khởi, tự tin củng cố được kiến thức của
mình. Đồng thời cũng rèn luyện cho các em khả năng tư duy lôgic, khái quát
hoá kiến thức đã học, biết động não để giải quyết vấn đề.
c3. Trò chơi mãnh ghép
Khi tôi dạy bài 3 phần 2.b: Nội dung chủ quyền lãnh thổ quốc gia
Để củng cố bài tôi tổ chức trò chơi sau:
+ Tôi chuẩn bị sẵn những mãnh ghép về nội dung chủ quyền lãnh thổ quôc
gia và 2-3 nội dung sai gây nhiễu
+ Tôi chia lớp thành 2 nhóm, có nhóm trưởng quản lí mỗi nhóm. Tôi phát cho
mỗi nhóm những mãnh ghép đã chuẩn bị
+ Tôi yêu cầu trong vòng 1 phút các nhóm lắp những mãnh ghép đúng vào
bảng phụ tôi đã dán trên bảng.
+ Sau khi hết thời gian, mỗi nhóm sẽ có 1 phút để đại diện trình bày các kiến
thức có liên quan đến nội dung chủ quyền lãnh thổ quốc gia
+ HS tích cực tham gia.
+ Nhóm 1 lắp ghép đúng, trình bày dõng dạc, đầy đủ là đội thắng và được
tuyên dương.
Qua hình thức tổ chức trò chơi tôi nhận thấy:
- Do có giới hạn về thời gian nên HS rèn luyện được khả năng nhanh nhậy khi
giải quyết vấn đề.
- Khả năng hợp tác, đoàn kết, thống nhất trong nhóm.

Giáo viên: Lê Đình Giáp

10


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
- Khả năng tự tin khi trình bày vấn đề.
C4. Trò chơi ai nhanh hơn
VD1: Dạy bài 4: Giới thiệu sùng tiểu liên AK và súng trường CKC (Thực
hành tháo lắp súng tiểu liên AK).
- Tôi chia lớp thành 4 nhóm số lượng HS bằng nhau.
- Mỗi nhóm 1 khẩu súng tiểu liên AK đặt trên bàn để chuẩn bị tháo lắp.
- Các em HS thay nhau tháo lắp cho đến người cuối cùng.
Chú ý: GV cử 4 em làm trọng tài cho 4 nhóm (có đồng hồ bấm giờ), GV bao
quát chung mỗi lỗi sai trong quá trình tháo, lắp cộng 5 giây vào tổng thời gian
tháo, lắp của mỗi nhóm.
- Sau khi kết thúc trò chơi, tôi tổng kết và sửa sai cho các em.
* Để củng cố bài : Với tinh thần xung phong của mỗi tổ, mỗi tổ cử 1 đại điên
lên để thi với nhau, xem thành viên của tổ nào xuất sắc nhất và sẻ có điểm lấy
vào điểm miệng.

Hình ảnh: Hoạt động của học sinh
- Sau khi kết thúc trò chơi, tôi tổng kết và tuyên bố đội thắng cuộc là tổ 1, nên
tổ 1 (HS đại diện) được điểm 10 để khuyến khích.
VD2: Dạy bài 7: kĩ thuật cấp cứu và chuyển thương (QPAN 11) phần thực
hành.
Để củng cố bài tôi tổ chức trò chơi sau:
Lớp có 4 tổ mỗi tổ cử 1 em lên thực hiện động tác băng vết thương ở cẳng
chân bằng hình thức băng ép và 1 em lên đóng người bị thương, khi băng
xong thì nhanh chóng bế nạn nhân (HS) về đích cách vị trí băng là 30 mét.

- Sau khi kết thúc trò chơi, tôi tổng kết và tuyên bố đội thắng cuộc là tổ 2 nên
đại diện của tổ 2 được điểm 10 để khuyến khích.

Giáo viên: Lê Đình Giáp

11


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN

Hình ảnh: Hoạt động của học sinh
Qua trò chơi, HS lĩnh hội kiến thức một cách chủ động, sáng tạo và rất
hứng thú. Đồng thời cũng rèn luyện cho HS các kĩ năng:
+ Hợp tác, đoàn kết, thống nhất trong nhóm.
+ Tự tin thực hiện động tác.
+ Có ý thức thi đua, vươn lên trong học tập.
d. Phương pháp đóng vai:
Đóng vai là phương pháp tổ chức cho học sinh thực hành một số cách ứng xử
nào đó trong một tình huống giả định nhằm củng cố kiến thức cho học sinh
qua một bài học
VD1: Khi dạy bài 2: Luật nghĩa vụ quân sự và trách nhiệm của học sinh
(QPAN 11) Tôi tổ chức cho HS đóng vai như sau:
- Tôi chia lớp thành 2 nhóm:
Nhóm 1: chuyên gia tư vấn, và nhóm 2: cần được tư vấn.
Nhóm 2 sẽ thảo luận để đưa ra những câu hỏi và những tình huống giả định
về luật nghĩa vụ quan sự.
Nhóm 1 sẽ lắng nghe câu hỏi mà nhóm 2 đưa ra, thảo luận và cử chuyên gia
để tư vấn.
- Bằng kiến thức đã học và sự thông minh sáng tạo của mình, các em nhóm 2
đã đưa ra các tình huống như:

+Tình huống 1: Một bạn sinh viên A sinh năm 1999, nhập học Đại học thì
nhận được giấy gọi nhập ngũ, bạn A làm thủ tục xin tạm hoãn nghĩa vụ quân
sự và xuất trình được giấy báo nhập học đại học nên đã được tạm hoãn nghĩa
vụ quân sự. Hiện nay, A vừa tốt nghiệp Đại học và đang trong thời gian ôn thi
cao học thì lại nhận được giấy gọi nhập ngũ. Trong trường hợp trên bạn A có
được tạm hoãn nghĩa vụ quân sự nữa không?
+ Tình huống 2: Một anh B năm nay 25 tuổi, hiện đang làm giáo viên tại 1
trường THPT, trường của tôi nằm trong xã thuộc khu vực "bãi ngang", tôi

Giáo viên: Lê Đình Giáp

12


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
công tác tại trường đã hơn 40 tháng. Như vậy, anh B có được miễn nghĩa vụ
quân sự không ?
...
- Nhóm 1 sẽ đóng vai chuyên gia để giải đáp các tình huống của nhóm 2 như:
+ Tình huống 1: Trong trường hợp này bạn A không được tạm hoãn nghĩa vụ
quân sự nữa.
Thứ nhất, bạn sinh viên A chưa đi nghĩa vụ quân sự lần nào và đang còn trong
độ tuổi được gọi nhập ngũ trong thời bình: “Công dân nam đủ mười tám tuổi
được gọi nhập ngũ; độ tuổi gọi nhập ngũ trong thời bình từ đủ mười tám tuổi
đến hết hai mươi bảy tuổi”.
Thứ hai, Học sinh, sinh viên trong độ tuổi gọi nhập ngũ chỉ được tạm hoãn
hoặc miễn gọi nhập ngũ trong một khóa đào tạo tập trung đầu tiên, nếu tiếp
tục học tập ở các khóa đào tạo khác thì không được tạm hoãn hoặc miễn gọi
nhập ngũ.
+ Tình huống 2: Theo quy định của Luật nghĩa vụ quân sự năm 2016

. Miễn gọi nhập ngũ đối với những công dân sau đây:
a) Con của liệt sĩ, con của thương binh hạng một;
b) Một anh hoặc một em trai của liệt sĩ;
c) Một con của thương binh hạng hai;
đ) Cán bộ, công chức, viên chức, thanh niên xung phong được điều động đến
công tác, làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn theo
quy định của pháp luật từ 24 tháng trở lên.
Theo đó, nếu bạn thuộc trường hợp được điều động đến làm việc tại xã thuộc
khu vực "bãi ngang" thì sẽ thuộc đối tượng được miễn gọi nhập ngũ.
VD2: Khi dạy bài 6: Cấp cứu ban đầu các tai nạn thông thường và băng
bó vết thương (QPAN – 10).
Tôi củng chia lớp thành 2 nhóm:
Nhóm 1: chuyên gia tư vấn, và nhóm 2: cần được tư vấn.
Nhóm 2 sẽ thảo luận để đưa ra những câu hỏi và những tình huống giả định
về các tai nạn thường gặp.
Nhóm 1 sẽ lắng nghe câu hỏi mà nhóm 2 đưa ra, thảo luận và cử chuyên gia
để tư vấn.
- Bằng kiến thức đã học và sự thông minh sáng tạo của mình, các em nhóm 2
đã đưa ra các tình huống như:
Tình huống 1: Trên đường đi học về bạn thấy một em bé bị dây điện trần đứt
vắt ngang người,. Bạn xử lý tình hướng này như thế nào?
- Nhóm 1 sẽ đóng vai chuyên gia để giải đáp các tình huống của nhóm 2 như:
+ Tình huống 1: Trong trường hợp này bạn phải thật bình tỉnh
Thứ nhất: tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện, dùng các vật cách điện như cành
cây khô, sào...tách dây điện ra khỏi người nạn nhân.
Thứ hai: Cấp cứu ngay sau khi tách nạn nhân ra khỏi nguồn điện.

Giáo viên: Lê Đình Giáp

13

Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
Ngay sau khi tách khỏi nạn nhân ra khỏi nguồn điện, phải căn cứ vào tình
trạng sức khỏe của nạn nhân để xử ý cho thích hợp.
Người bị nạn chưa mất tri giác
Khi người bị nạn chưa mất tri giác, chỉ bị mê man trong chốc lát, còn thở
yếu… cần đặt nạn nhân nơi thoáng khí, yên tĩnh cấp tốc chuyển nạn nhân đến
cơ sở y tế gần nhất.
Người bị nạn mất tri giác
Khi người bị nạn đã mất tri giác nhưng vẫn còn thở nhẹ, tim đập yếu, cần đặt
nạn nhân nơi thoáng khí yên tĩnh, nếu trời lạnh đặt nạn nhân trong phòng
thoáng. Nới rộng quần áo, thắt lưng và xem có gì trong miệng thì lấy ra và
cho ngửi ammoniac, nước tiểu, xoa bóp toàn thân cho nóng lên đồng thời
chuyển nạn nhân tới cơ sở y tế.
Người bị nạn đã tắt thở.
Nếu người bị nạn đã tắt thở, tim ngừng đập, cần đặt nạn nhân nơi thoáng khí,
bằng phẳng, nới rộng quần áo và thắt lưng, lau sạch máu, nước bọt và các chất
bẩn. Kiểm tra miệng nạn nhân xem có vướng gì không rồi thực hiện hô hấp
nhân tạo, kiên tri thực hiện trong thời gian khoảng 30 phút.
Tình huống 2: về tai nạn đuối nước, ngộ độc thức ăn… Với
mỗi tình huống các em sẽ tự đóng vai sao cho hợp lí.
Qua phương pháp này các em sẽ được rèn luyện các kĩ năng như:
+ Kĩ năng ứng xử, giao tiếp
+ Kĩ năng tư duy sáng tạo
+ Kĩ năng xử lý tình hướng
+ Kĩ năng tìm kiếm và xử lý thông tin.
2.5 Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm:
Sau đây là kết quả khảo sát HS qua phiếu thăm dò và chất lượng học tập
của các em sau khi áp dụng rèn luyện kĩ năng sống.

- Lớp 11 A5: Lớp có sử dụng giải pháp
- Lớp 11 A1: Lớp không sử dụng giải pháp
Kết quả Phiếu thăm dò như sau:
PHIẾU THĂM DÒ:
1. Khi lồng ghép GD kĩ năng sống vào môn Giáo dục QPAN em có thầy
hứng thú với môn học hơn không?
a. có
b. không
2. Các em có thích lồng ghép rèn luyện kĩ năng sống trong giờ Giáo dục
QPAN không?
a. rất thích
b. thích
b. không thích
3. Qua hoạt động nhóm các em có thấy mình tự tin hơn không?
a. rất tự tin
b. tự tin
c. thiếu tự tin
4. Dạy học bằng phương pháp trực quan vấn đáp, tìm tòi em có rèn luyện
cho mình kĩ năng giao tiếp không?
a. có
b. không
Giáo viên: Lê Đình Giáp

14


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
5. Qua việc tổ chức các trò chơi dạy học em có rèn luyện cho mình được
khả năng nhanh nhậy, sự đoàn kết, hợp tác hay không?
a.có

b. không
6. Qua hoạt động giáo dục kĩ năng sống các em có rèn luyện cho mình
những kĩ năng sống cơ bản hay không?
a. có
b. không
- Sau đây là bảng tổng hợp sau khi thực hiện giải pháp rèn luyện kĩ năng sống
trong giờ Giáo dục QPAN và kết quả học tập của HS:
Lớp
Số HS Hứng thú Hứng thú Rèn
Kết quả Trung
khảo sát với giải với môn luyện
bình trở lên
pháp
học
những
HKI HKII Cả
KNS cơ
năm
bản
11 A1
36
15
25
26
28
(đối chứng)
11 A5
34
34
34

34
34
34
34
(thực nghiệm
Như vậy, áp dụng giải pháp này sẽ làm thay đổi không khí lớp học,
giảm sự đơn điệu, tăng hứng thú học tập cho HS, dạy học có hiệu quả.
Qua đổi mới phương pháp giảng dạy và qua từng giờ học bộ môn tôi đã
bước đầu giúp học sinh rèn các kĩ năng sống cơ bản.
- Thường xuyên hoạt động nhóm, đã giúp các em tiến bộ về kĩ năng hợp tác,
giao tiếp ứng xử, lắng nghe, đánh giá….có trách nhiệm, có kĩ năng quản lý về
thời gian trong học tập tốt hơn.
- Bằng phương pháp khác: giúp các em làm việc với SGK, thực hành, sưu tầm
thu thập kiến thức, rèn kĩ năng tự học, tìm kiếm xử lý thông tin tốt hơn.
- Biết vận dụng kiến thức đã học để bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe, giải
thích các hiện tượng thực tiễn, biết giúp đỡ, đoàn kết, duy trì cuộc sống an
toàn…
3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1. Kết luận:
Tóm lại, giáo dục kĩ năng sống cho mọi người nói chung và HS nói
riêng là điều rất cần thiết, nó trang bị đầy đủ những kĩ năng để các em có
được cuộc sống ngày càng tốt đẹp hơn. Để làm được điều đó mỗi người giáo
viên cần nêu cao tinh thần trách nhiệm của mình ở mọi lúc, mọi nơi, đặc biệt
là trong việc giúp những em có thói quen xấu, và hành vi tiêu cực trở thành
con ngoan, trò giỏi, là người có ích cho xã hội.
Rèn kĩ năng sống là một quá trình đưa nhận thức thành hành động, do
đó phải là việc làm thường xuyên, lồng ghép qua đổi mới phương pháp và qua
nhiều môn học, qua nhiều hoạt động khác nhau trong nhà trường.
3.2. Kiến nghị:
Giáo viên: Lê Đình Giáp

15


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
Rèn kĩ năng sống cho HS là trách nhiệm chung của gia đình, nhà
trường và toàn xã hội, vì vậy với đề tài nhỏ của mình tôi mong rằng:
+ Với PHHS: Là cái nôi để hình thành nhân cách cho trẻ; cha mẹ cần quan
tâm nhiều hơn tới con mình, làm bạn cùng con để hiểu con và rèn con.
+ Với GV: Luôn tự rèn luyện, tự bồi dưỡng và cần được tập huấn qua giáo
trình bài bản hơn.
+ Với HS: Phải ý thức được cách tự rèn luyện bản thân, ép mình vào kỷ luật
để hòa nhập vào nội quy trường lớp, nội quy xã hội…
+ Với xã hội và nhà trường: luôn phấn đấu tạo nên môi trường an bình, tạo
sân chơi bổ ích thường xuyên cho HS.
Có như vậy các em HS mới được rèn kĩ năng sống một cách thường
xuyên, liên tục và có hiệu quả.
Bên cạnh đó khi thực hiện giải pháp tôi nhận thấy còn có tồn tại phải
khắc phục đó là khả năng đánh giá, kiểm tra mức độ rèn luyện của học sinh
qua từng giờ học là rất khó khăn. Hơn nữa do đặc thù bộ môn và thời gian
thực hiện còn hạn chế nên mới chỉ góp phần rèn luyện được một số kĩ năng cơ
bản.
Với phạm vi nhỏ là trong môn Giáo dục QPAN, tôi đã cố gắng đóng
góp một số sáng kiến giúp phần nào rèn luyện kĩ năng sống cho HS, chắc hẳn
vẫn còn nhiều thiếu sót, rất mong được đồng nghiệp đóng góp ý kiến để đề tài
được hoàn thiện hơn.
XÁC NHẬN CỦA THỦ Thanh Hóa, ngày 20 tháng 5 năm 2018
TRƯỞNG ĐƠN VỊ
Tôi xin cam đoan đây là sáng kiến kinh
nghiệm của mình viết, không sao chép

nội dung của người khác.

Lê Đình Giáp

Giáo viên: Lê Đình Giáp

16


Sáng kiến kinh nghiệm môn Giáo dục QPAN
PHỤ LỤC:
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phương pháp dạy học tích cực - NXB GD
2. Những giá trị của tuổi trẻ- NXB TP HCM
3. SGK – SGV Giáo dục QPAN 10, 11, 12- NXB GD
PHIẾU THĂM DÒ:
1. Khi lồng ghép GD kĩ năng sống vào môn Giáo dục QPAN em có thầy
hứng thú với môn học hơn không?
b. có
b. không
2. Các em có thích lồng ghép rèn luyện kĩ năng sống trong giờ học môn
Giáo dục QPAN không?
a. rất thích
b. thích
b. không thích
3. Qua hoạt động nhóm các em có thấy mình tự tin hơn không?
a. rất tự tin
b. tự tin
c. thiếu tự tin
4. Dạy học bằng phương pháp trực quan vấn đáp, tìm tòi em có rèn luyện

cho mình kĩ năng giao tiếp không?
a. có
b. không
5. Qua việc tổ chức các trò chơi dạy học em có rèn luyện cho mình được
khả năng nhanh nhậy, sự đoàn kết, hợp tác hay không?
a.có
b. không
6. Qua hoạt động giáo dục kĩ năng sống các em có rèn luyện cho mình
những kĩ năng sống cơ bản hay không?
a. có
b. không

Giáo viên: Lê Đình Giáp

17