VƯỜN QUỐC GIA TRÀM CHIM

TRƯỜNG ĐI HỌC SƯ PHẠM TP.HỒ CHÍ MINH
KHOA ĐỊA LÝ
LỚP K34A


Giáo viên hướng dẫn
Thạc Só Trần Đức Minh
Thực hiện
Dương Quang Phú (3463068)
Dương Thò Thu Trinh (34603)
Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 9 năm 2009
Lời mở đầu
Hiệu ứng nhà kính trở thành một trong ba vấn đề lớn mang
tính chất toàn cầu đối với môi trường hiện nay.
Trong vài thập niên gần đây, thế giới không ngừng đẩy mạnh
các hoạt động bảo vệ môi trường nhiều biện pháp đã được đề xuất,
thực hiện và đạt nhiều thành tựu đáng kể. Tuy nhiên, chúng ta vẫn
còn nhiều vần đề nan giải bởi sự phát triển kinh tế của các nước có
liên quan mật thiết đối với môi trường toàn cầu nói chung và ở từng
nước nói riêng.
Để hiểu rõ hơn “ hiệu ứng nhà kính” và ảnh hưởng của nó đối
với môi trường như thế nào? Mời các bạn hãy đến với phần tìm
hiểu của nhóm chúng tôi. Hi vọng qua đề tài này phần nào đó sẽ
đem lại cho các bạn những kiến thức vô cùng bổ ích.
Bài tìm hiểu của chúng tôi được làm với tất cả sự cố gắng và
tìm tòi học hỏi. Tuy nhiên bài làm cũng sẽ không tránh khỏi những
thiếu sót, hy vọng được cô giáo và tất cả những người quan tâm xem
xét và đóng góp ý kiến.
Chân thành cám ơn !
Lời mở đầu
Hiệu ứng nhà kính trở thành một trong ba vấn đề lớn mang

tính chất toàn cầu đối với môi trường hiện nay.
Trong vài thập niên gần đây, thế giới không ngừng đẩy mạnh
các hoạt động bảo vệ môi trường nhiều biện pháp đã được đề xuất,
thực hiện và đạt nhiều thành tựu đáng kể. Tuy nhiên, chúng ta vẫn
còn nhiều vần đề nan giải bởi sự phát triển kinh tế của các nước có
liên quan mật thiết đối với môi trường toàn cầu nói chung và ở từng
nước nói riêng.
Để hiểu rõ hơn “ hiệu ứng nhà kính” và ảnh hưởng của nó đối
với môi trường như thế nào? Mời các bạn hãy đến với phần tìm
hiểu của nhóm chúng tôi. Hi vọng qua đề tài này phần nào đó sẽ
đem lại cho các bạn những kiến thức vô cùng bổ ích.
Bài tìm hiểu của chúng tôi được làm với tất cả sự cố gắng và
tìm tòi học hỏi. Tuy nhiên bài làm cũng sẽ không tránh khỏi những
thiếu sót, hy vọng được cô giáo và tất cả những người quan tâm xem
xét và đóng góp ý kiến.
Chân thành cám ơn !
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 2
Lời mở đầu
Được đi du lòch khắp đất nước Việt Nam là niềm mơ ước
của rất nhiều người, trong đó có chúng tôi và các bạn. Nước Việt
Nam ta được mệnh danh là “rừng vàng, biển bạc, đất phì
nhiêu”. Dọc theo miền đất nước có rất nhiều cảnh đẹp hùng vó,
rất nhiều khu du lòch , khu dự trữ sinh quyển, Vườn Quốc Gia…
Về miền đất Bắc ta được hòa mình vào Cát Bà ngắm nhìn
những dãy núi đá vôi hùng vó với hệ động thực vật mang đậm
nét vùng khí hậu cận nhiệt đới gió mùa.
Đến miền Trung ta sẽ lạc vào cõi mê hồn của động Phong

Nha Kẻ Bàng,Về miền Nam ta như lạc vào chốn thần tiên
cùng với rừng quốc gia Cát Tiên, với miền sông nước U Minh…
và trong số đó một đòa danh mà chúng ta không thể bỏ qua đó
là vườn quốc gia Tràm Chim.
Chúng ta hãy cùng đến với Tràm Chim để tận hưởng cái
nắng chói chang của vùng đất phương Nam, những cơn mưa
rào của miền khí hậu cận xich đạo và bao điều kỳ thú khác nữa
đang chờ đón trước mắt.
Chân thành cám ơn !
Lời mở đầu
Được đi du lòch khắp đất nước Việt Nam là niềm mơ ước
của rất nhiều người, trong đó có chúng tôi và các bạn. Nước Việt
Nam ta được mệnh danh là “rừng vàng, biển bạc, đất phì
nhiêu”. Dọc theo miền đất nước có rất nhiều cảnh đẹp hùng vó,
rất nhiều khu du lòch , khu dự trữ sinh quyển, Vườn Quốc Gia…
Về miền đất Bắc ta được hòa mình vào Cát Bà ngắm nhìn
những dãy núi đá vôi hùng vó với hệ động thực vật mang đậm
nét vùng khí hậu cận nhiệt đới gió mùa.
Đến miền Trung ta sẽ lạc vào cõi mê hồn của động Phong
Nha Kẻ Bàng,Về miền Nam ta như lạc vào chốn thần tiên
cùng với rừng quốc gia Cát Tiên, với miền sông nước U Minh…
và trong số đó một đòa danh mà chúng ta không thể bỏ qua đó
là vườn quốc gia Tràm Chim.
Chúng ta hãy cùng đến với Tràm Chim để tận hưởng cái
nắng chói chang của vùng đất phương Nam, những cơn mưa
rào của miền khí hậu cận xich đạo và bao điều kỳ thú khác nữa
đang chờ đón trước mắt.
Chân thành cám ơn !
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh

Lời mở đầu
Lời mở đầu
2
3
Lời mở đầu..............................................................................................3
Vò trí đòa lý............................................................................................3
I. Lược sử................................................................................................4
II. Điều kiện tự nhiên..............................................................................6
III. Sự Đa dạng sinh học ở vườn quốc gia.................................................9
IV. Tiềm Năng du lòch.............................................................................22
V. Những vấn đề đặt ra..........................................................................25
VI. Trả lại vẻ nguyên sơ của Đồng Tháp Mười.........................................27
29
Vườn Quốc Gia Tràm Chim....................................................................29
29
Vò trí đòa lý
Vò trí đòa lý
Vườn Quốc Gia Tràm Chim nằm trong vùng Đồng Tháp Mười, thuộc huyện
Tam Nông, tỉnh Đồng Tháp. Tọa độ đòa lý 10
0
40’’ – 10
0
47’’ vó Bắc, 105
0
26’’ -
105
0
36’’Đông với tổng diện tích 7.588 ha nằm trong đòa giới của 5 xã (Phú Đức,
Phú Hiệp, Phú Thành B, Phú Thọ, Tân Công Sinh) và Thò trấn Tràm Chim, với số
dân trong vùng là 30.000 người. Là một khu đất ngập nước, được xếp trong hệ

thống rừng đặc dụng của Việt Nam. Nơi đây có nhiều loài chim quý, đặc biệt là
Sếu đầu đỏ, một loài chim cực kỳ quý hiếm, có tên trong sách đỏ.
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 3
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh
Vò trí và các kiểu thực vật của vườn quốc gia Tràm Chim
I.
I.
Lược sử
Lược sử
Năm 1985, Tràm Chim được Ủy ban Nhân dân tỉnh Đồng Tháp thành lập với
tên gọi là Công ty Nông Lâm Ngư trường Tràm Chim, với mục đích là trồng tràm
và khai thác thủy sản, và vừa giữ lại được một phần hình ảnh của Đồng Tháp Mười
xa xưa.
Năm 1986, loài Sếu đầu đỏ (chim Hạc, Sếu cổ trụi), được tái phát hiện ở Tràm
Chim.
Năm 1991, Tràm Chim trở thành Khu Bảo tồn Thiên nhiên Tràm Chim cấp
tỉnh, nhằm bảo tồn loài Sếu đầu đỏ (Grus antigone sharpii).
Năm 1994, nơi đây trở thành Khu Bảo tồn Thiên nhiên Tràm Chim, cấp quốc
gia, theo Quyết đònh số 47/TTg ngày 2 tháng 2 năm 1994 của Thủ tướng Chính phủ
kèm theo thông tư số 4991/KGVX, với diện tích 7.500 ha. Vào tháng 9 năm 1998,
diện tích của Vườn Quốc Gia Tràm Chim được điều chỉnh lại là 7.588 ha.
Năm 1998, nơi đây trở thành Vườn Quốc Gia Tràm Chim theo Quyết đònh số
253/1998/QĐ-TTg, ngày 29 tháng 12 năm 1998 của Thủ tướng Chính phủ.
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 4
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh
Vườn Quốc Gia Tràm Chim có chức Năng chính là bảo tồn hệ sinh thái đất

ngập nước đặc trưng của vùng Đồng Tháp Mười, bảo vệ khu vực di trú cho các loài
chim di cư, đặc biệt là loài Sếu (Grus Antigone)., bảo tồn các loài động – thực vật
bản đòa, các nguồn gen quý hiếm, và duy trì những điều kiện thích hợp cho việc
nghiên cứu môi trường tự nhiên và bảo vệ tài nguyên thiên nhiên.
Vườn Quốc Gia Tràm Chim là một trong những nơi sót lại cuối cùng của hệ
sinh thái vùng lau sậy ngập nước đã từng che phủ 700 nghìn ha diện tích đất tự
nhiên trước đây của các tỉnh Đồng Tháp, Long An, Tiền Giang. Trước đây có nhiều
sông suối tự nhiên chảy từ Tây sang Đông, dẫn nguồn nước từ sông Cửu Long vào
vùng Đồng Tháp Mười và đây cũng là vùng ngập lũ theo mùa với mức nước ổn
đònh trong suốt 7 tháng. Ngày nay, do có hệ thống kênh mương thay đổi, thời gian
ngập lũ đã bò rút ngắn và không ổn đònh về mức nước.
Thảm thực vật của
Vườn Quốc Gia Tràm
Chim không đồng
nhất, gồm đồng cỏ
ngập nước theo mùa,
đầm sen, vùng sình
lầy ngập nước và rừng
tràm (Melaleuca sp.)
tái sinh. Trong số các
quần xã cỏ dại, đáng
chú ý là quần xã lúa
trời (Lúa Ma - Oryza
rufipogon). Thảm thực
vật đặc trưng là rừng
kín lá rộng thường
xanh ngập nước theo
mùa trên đất chua phèn với 130 loài thực vật bậc cao.
Hệ động vật có 198 loài chim, trong số đó có 16 loài đang bò đe doạ tuyệt chủng ở
quy mô toàn cầu như Sếu đầu đỏ (Grus antigone), Ô Tác (Houbaropsis Bengalensis)

cùng nhiều loài chim di cư khác. Về thuỷ sinh, đã phát hiện 195 loài thực vật nổi,
93 loài động vật nổi, 90 loài động vật đáy... Đối tượng bảo tồn là hệ sinh thái rừng
tràm đất ngập nước Đồng Tháp Mười, Sếu đầu đỏ, Ô Tác và các loài Chim di cư.
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 5
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh
Đồng cỏ ngập nước theo mùa và chim nước
tại Vườn Quốc Gia Tràm Chim
II.
II.
Điều kiện tự nhiên
Điều kiện tự nhiên
II.1.
II.1.
Đòa hình
Đòa hình
Nhìn chung là thấp trũng, nơi cao nhất là 2,3 m, nơi thấp nhất là 0,4 m (so với
mực nước biển Tây Nam Bộ).
• Những vùng đất trũng chiếm 152 ha
• Những vùng gò cao chiếm 194 ha
• Vùng phẳng chiếm 5858 ha
II.2.
II.2.
Khí hậu-Thủy văn
Khí hậu-Thủy văn
• Nhiệt độ: Nhiệt độ ở đây cao quanh năm và tương đối ít biến động, nhiệt
độ trung bình hàng năm khoảng 27
0
C, nhiệt độ thấp hơn khoảng 1-2

0
C vào
cuối mùa khô (từ tháng 12 đến tháng 2) và tăng lên khoảng 1-2
0
C vào các
tháng cuối mùa khô, đầu mùa mưa (từ tháng 4 đến tháng 6). Nhiệt độ cao
nhất là 37
0
C vào tháng tư và thấp nhất là khoảng 16
0
C.
• Độ ẩm: Độ ẩm trung bình hàng năm duy trì trong khoảng 82 - 83%. Độ ẩm
cao nhất có thể lên đến 100% và thấp nhất là 35-40%.
• Chế độ gió: Từ tháng 5 đến tháng 11, hướng gió thònh hành ở vùng này là
hướng Tây–Nam, tốc độ gió trung bình là 3 m/s mang theo nhiều hơi nước
và gây mưa. Từ tháng 12 đến tháng 4 có gió Đông–Bắc, tốc độ gió trung
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 6
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh
bình khoảng 2 m/s. Bão hầu như không ảnh hưởng đến Tràm Chim và vì thế,
gió với tốc độ lớn trong cơn mưa chưa từng xảy ra.
• Lượng mưa: Lượng
mưa phân bố theo mùa
rõ rệt, trung bình
khoảng 1.650
mm/năm. Mùa mưa
tập trung từ tháng 5
đến tháng 11, hơn 90%
lượng mưa tập trung

vào khoảng thời gian
này. Trong khi đó,
tháng 1, 2, 3 lại là
những tháng khô hạn
nhất, thời tiết hầu như không có mưa. Số ngày mưa trung bình đo được tại
Vườn Quốc Gia Tràm Chim khoảng 110-160 ngày/năm.
• Chế độ nước: Vườn Quốc Gia Tràm Chim chòu ảnh hưởng thủy văn của
vùng châu thổ sông MeKong, nhận nguồn nước trực tiếp từ sông MeKong
thông qua hệ thống kinh thủy lợi (kênh Hồng Ngự – Long An, Đồng Tiến,
An Hòa và Phú Hiệp) tràn vào nội đồng và bò ngập lũ hàng năm từ tháng 8
đến tháng 12. Vườn Quốc Gia Tràm Chim được chia thành 5 vùng quản lý
khác nhau (A1-A5), mỗi khu vực được bao bọc xung quanh bởi hệ thống
kênh và đê với tổng chiều dài lên đến 59 km. Mực nước bên trong Vườn
Quốc Gia được điều tiết thông qua hệ thống cống và cửa xả nằm ở các bờ
bao xung quanh. Hiện nay, để giảm rủi ro do lửa vào mùa khô, mực nước
bên trong Vườn Quốc Gia luôn được giữ ở mức cao hơn những điều kiện
trong quá khứ. Thành phần thực vật, phân bố và tốc độ sinh trưởng đã bò ảnh
hưởng bởi những tác động này.
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 7
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh

Sông nước ở tràm chim
II.3.
II.3.
Đòa chất
Đòa chất
II.3.A. Trầm tích
Khu vực Vườn Quốc Gia Tràm Chim được hình thành trên hai nền trầm tích

Pleistocen và Holocen, với 5 đơn vò phụ:
II.3.A.a. Trầm tích Pleistocen
Trầm tích biển gió (mvQiv2-3). Trầm tích mang nhiều vật liệu thô (Quartz)
tạo thành những gò cao trong vùng Đồng Tháp Mười.
Trầm tích biển (mQ
1
3
phần giữa). Cùng với trầm tích biển gió, trầm tích biển
cũng thuộc Pleistocen, và chiếm diện tích khoảng 1.158 ha.
II.3.A.b. Trầm tích Holocen
Trầm tích đầm lầy-biển (bmQ
2
2-3
) chiếm 3.565 ha, chứa nhiều khoáng Pyrit
(FeS
2
), đây là nguồn vật liệu góp phần hình thành nên đất phèn tiềm tàng
(sulfaquents).
Trầm tích lòng sông cổ (ab2Q
2
2-3
) chiếm khoảng 717 ha, hình thành từ những
con sông chết và được bồi đấp bởi những vật liệu mới, chứa nhiều chất hữu cơ, thòt
và sét.
Trầm tích proluvi (pQ
2
2-3
) chiếm 1.835 ha. Chủ yếu là vật liệu lắng tụ từ xói
mòn.
Quang Phú – Thu Trinh

Trang 8
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh
II.3.B. Đất
Nhóm đất cát cổ (aeric Tropaquults), được hình thành thông qua quá trình
phong hóa trầm tích Pleistocen chiếm diện tích khoảng 154 ha,
Đất xám điển hình (Typic Tropaquults), khoảng 476 ha.
Đất xám đọng mùn (humic Tropaquults), 274 ha.
Các nhóm đất dốc tụ trên nền trầm tích Proluvi chiếm diện tích 1.559 ha.
Các nhóm đất phù sa có nên phèn: Trầm tích sông - biển (amQ
2
2-3
) chồng lên
lớp trầm tích đầm lầy - biển (bmQ
2
2-3
) hình thành những vạt đất phù sa có tầng sinh
phèn (Sulfidic) (Sulfic Tropaquents, Sulfic Tropaquepts, Sulfic Hydraquents) và đất
phù sa có tầng phèn (Sulfuric) chứa các khoáng Jarosit.
Đất phèn hoạt động (Sulfaquepts), hình thành từ nền trầm tích đầm lầy biển
(bmQ
2
2-3
) với diện tích khoảng 355 ha, phân bố nhiều nhất tại khu A5. Độ chua của
đất: pH chỉ khoảng từ 2,0 – 3,2.
III.
III.
Sự
Sự
Đa dạng sinh học

Đa dạng sinh học
ở vườn quốc gia
ở vườn quốc gia
III.1.
III.1.
Hệ sinh thái động vật
Hệ sinh thái động vật
Đây là nơi cư trú của trên 100 loài động vật có xương sống, 40 loài cá và 147
loài chim nước. Trong đó, có 13 loài chim quý hiếm của thế giới. Đặc biệt là Sếu
đầu đỏ (Grus Antigone) hay Sếu cổ trụi được Hội Bảo Vệ Hạc Quốc Tế (ICF) cùng
nhiều tổ chức quốc tế khác bảo vệ.
Vườn Quốc Gia Tràm Chim còn có 16 loài chim q hiếm sinh sống và được
bảo vệ như : Sếu đầu đỏ, Già đẫy lớn, Già đẫy Java, Cò quắm đầu đen, Cò Thìa,
Đại bàng đen, Te vàng, Choi Choi lưng đen, Ngang cánh trắng, Điêng Điểng, Cò
Trắng Trung Quốc, Diệc Sumatra, Bồ Nông Chân xám, Giang Sen, Nhạn ốc và
Công Đất. Trong số các loài chim q hiếm có 42% loài sử dụng đầm lầy nước
ngọt, 10% sử dụng đồng cỏ, 48% còn lại sử dụng rừng ngập nước, các con kênh,
cây, bụi rậm và sử dụng tổng hợp.
Tại Vườn Quốc Gia Tràm Chim, quần thể chim nước phần lớn di cư, trú đông
trong suốt mùa đông. Đặc biệt là quần thể của loài Sếu cổ trụi thường xuyên di trú
đến kiếm ăn trong vườn vào mùa khô. Cuối tháng 4/2009 đã có trên 80 con về
Vườn Quốc Gia Tràm Chim,. Các loài chim đang thích nghi với sinh cảnh ở đây.
Hầu hết các loài chim đều thích nghi với sinh cảnh cây Lúa Ma (kể cả Sếu đầu đỏ),
do cây Lúa Ma đa dạng sinh học rất cao và rất nhạy cảm với các loài chim. Mỗi
loài chim q đều có hàng trăm con, số lượng nhiều nhất vẫn là cò. Vườn Quốc Gia
Tràm Chim thường xuyên được bảo vệ nghiêm ngặt, gìn giữ các loài chim q này.
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 9
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh

Hiện nay, có thêm 16 loài chim q khác đang được bảo tồn. Ngoài Sếu đầu đỏ, các
loài chim Ô Tác, Điêng Điểng, Già Đẫy, Giang Sen và Rồng Rộc bò đe dọa tuyệt
chủng trên toàn cầu nhưng chúng vẫn về sinh sống và đang được bảo vệ . Đáng chú
ý là sự xuất hiện của một số loài chim mới xuất như : Le Khoang Cổ, Nhát Hoa và
Gà Lôi…
III.1.A. Sếu đầu đỏ
Đến Tràm Chim người ta có thể chứng kiến từng đàn Sếu đầu đỏ về ăn củ
Năng cùng với nhiều loài chim khác tụ hợp thành từng đàn đông vui. Theo quan sát
và thống kê của cán bộ Vườn Quốc Gia Tràm Chim và đại diện Hiệp Hội Sếu quốc
tế, tính đến hết tuần đầu tháng 4/2009, đàn Sếu đầu đỏ - cổ trụi đã về tại Vườn
Quốc Gia Tràm Chim được trên 80 con. Tập trung nhiều tại khu A1 và khu A5 - nơi
có bãi Năng dồi dào, là thức ăn chủ yếu của đàn Sếu. Sếu to, cao trên 1,7 m (5,4
ft), mỗi con nặng chừng 8-10kg, bộ lông xám mượt, cổ cao không lông, tuổi lên ba
có màu đỏ, đôi cánh dang rộng khi bay. Sếu thường ngủ ở Gò và rất cần nơi yên
tónh. Nguồn thức ăn nuôi sống Sếu là chất bột như củ Năng, lúa trời và có thể ăn
thêm cua, ốc, cá, tép..
Chim Sếu rất chung thủy, bao giờ cũng có đôi vui đùa nhảy múa và rất gần
gũi với con người. Ngoài thời gian kiếm ăn nơi đồng vắng, trống trải, có nước, đất
màu mỡ, Sếu dành thời gian nhảy múa và lúc đến với bạn tình cần phải có bãi
trống. Sếu về Tràm Chim vào tháng Giêng và tìm bạn tình vào tháng Năm (trước
mùa mưa). Sau đó di chuyển tìm đòa bàn có môi trường để đẻ trứng và nuôi con,
vào mùa là nắng nhất thiết phải có nước ngọt. Trong cấu tạo đòa hình Tràm Chim
môi trường sinh thái rất lý tưởng, phù hợp cho Sếu thường trú vì có nhiều nguồn
thức ăn và nhiều cây che khuất đảm bảo yên tónh... Sếu chỉ kiếm ăn trên mặt đất
nên vào mùa nước nổi ở Đồng Tháp Mười chúng phải đi kiếm ăn ở nơi khác. Vì
vậy, chỉ có thể xem Sếu từ tháng 12 đến tháng 6 năm sau.
Điều may mắn là hiện nay Tràm Chim ít bò phá huỷ, con người sống chan
hoà với thiên nhiên. Người dân Đồng Tháp rất tự hoà với hình ảnh của Sếu bay
lượn chập chờn, múa hót vang trời trên vùng đất Tràm Chim...Theo quan sát, đàn
Sếu múa điệu xoè, nhòp nhàng rất đẹp không kém gì con người nhảy múa bên lửa

trại. Hai con đứng cách nhau thẳng hàng cùng tấu điệu nhạc nửa như tiếng kêu, nửa
như tiếng hót. Những con chim khác họp thành vòng tròn. Chính giữa có mấy con
xoay ngược chiều. Nhạc công thì tấu nhạc - vũ công thì xoè cánh ra, co chân lên rồi
hạ xuống, lại co chân kia lên xong lại hạ xuống. Chúng cuối đầu xuống ép vào bộ
lông ngực màu như chiếc áo tu só, ngẩng đầu lên rồi lại cuối đầu xuống. Bầy Sếu
lặng yên múa, lúc thì vụng về, lúc lại mềm mại - khéo léo. Cuộc vui rất trang
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 10
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh
nghiêm. Cánh Sếu rung rung, lên lên - xuống xuống như cánh tay người dang ra
uốn éo.
Sếu về Tràm Chim là hiện tượng báo hiệu điềm ấm no, hạnh phúc và phồn
vinh đang về trên thành phố giữa biển cỏ của vùng Đồng Tháp Mười mà nay đã có
bộ mặt ngày một khang trang, sầm uất. Sếu sống hiền hòa, giản dò và còn báo hiệu
cho con người biết được sự thay đổi khí tượng, thời tiết, nắng mưa... để tạo điều
kiện trong công việc đồng áng ! Thiên nhiên nơi đây đã và đang thu hút nhiều du
khách đến tham quan du lòch.
Sếu đang hạ cánh ở Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Với người Việt Nam loài Sếu đầu đỏ, còn gọi là chim Hạc, là biểu tượng của sức
mạnh, sự trường tồn và lòng chung thủy. Trong các Đình, Chùa và trên nhiều bàn
thờ của gia đình người Việt Nam có thờ chim Hạc.
III.1.A.a. Vì sao chim Hạc ở Tràm Chim?
Trong dân gian có câu: "Đất lành chim đậu". Đúng vậy, từ bao đời nay vùng Đồng
Tháp Mười được mệnh danh là xứ sở của các loài chim nước. Hai từ "Tràm Chim" chúng ta có
thể hiểu nôm na là từ ghép của cây tràm và con chim. Nghóa là ngày xưa ở vùng này có rừng
tràm bạt ngàn và có rất nhiều chim muông về đây sinh sống, điển hình nhất là loài chim Sếu
Đầu Đỏ trong dân gian còn gọi là chim hạc. Từ đó đòa danh Tràm Chim đã đi vào lòch sử hình
thành và phát triển của tỉnh Đồng Tháp. Khi miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước được
thống nhất lănh đạo tỉnh Đồng Tháp có ý tưởng rất độc đáo là: Vừa xây dựng, phát triển kinh

tế và vừa bảo tồn thiên nhiên vùng Đồng Tháp Mười nguyên thủy. Nghóa là, một mặt tích cực
làm thủy lợi đào kênh dẫn nước vào khai thác vùng Đồng Tháp Mười. Mặt khác, chọn Tràm
Chim để phục hồi "Đồng Tháp Mười nguyên thủy" nhằm để bảo tồn thiên nhiên, nghiên cứu
khoa học, học tập, du lòch sinh thái và giáo dục môi trường, cùng với giáo dục truyền thống yêu
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 11
Vườn Quốc Gia Tràm Chim
Gvhd : Th.s Trần Đức Minh
nước cho thế hệ mai sau. Có rất nhiều người nhận xét: "Tràm Chim là hòn ngọc của ĐBSCL".
Tràm Chim là một mẫu chuẩn quốc gia về hệ sinh thái đất ngập nước vùng lụt kín của Đồng
Tháp Mười và của Việt Nam.
Hệ sinh thái đất ngập nước Tràm Chim rất đa dạng và phong phú, rất độc đáo và hấp
dẫn được chia theo thành 2 mùa mưa nắng rõ rệt, mùa nắng bắt đầu từ tháng Giêng đến giữa
tháng 6, mùa mưa bắt đầu từ tháng 07 đến tháng 12. Khi có những cơn mưa đầu mưa xuất hiện
thì cuốn phèn lan tỏa khắp vùng tạo cho Tràm Chim có một cảnh quan đất ướt khá đặc biệt. Hệ
thực vật Tràm Chim đặc trưng theo kiểu lá rộng thường xanh ngập nước theo mùa trên đất chua
phèn, được chia làm 6 kiểu quần xã thực vật tiêu biểu: Quần xã sen, cỏ ống, mồm mốc, lúa ma
(lúa trời), năng và rừng tràm. Chính quần xã cỏ năng là nơi lý tưởng cho chim hạc vì cỏ năng
chỉ phát triển trên vùng đất chua phèn. Hơn thế nữa, cảnh quan thiên nhiên vùng Tràm Chim
luôn luôn được bảo vệ cho nên hàng năm hạc thường về đây sinh sống vào mùa khô.
Hệ động vật chủ yếu mới nghiên cứu các loài chim nước. Từ năm 1984 đến nay, các nhà
khoa học Việt Nam và thế giới đã thống kê được 198 loài chim thuộc 49 họ được tìm thấy ở khu
bảo vệ Tràm Chim, trong đó có 88% được tìm thấy ở khu bảo vệ vào mùa khô. Theo Collar và
cộng sự (1994), trong 198 loài chim này có 16 loài đang bò đe dọa ở quy mô toàn cầu. Về môi
trường sống, có 42% số loài sử dụng đầm lầy nước ngọt, 10% sử dụng các đồng cỏ, 8% sử
dụng rừng ngập nước, 2% sử dụng các con kênh có bụi cây gỗ và 38% còn lại sử dụng tổng
hợp môi trường sống nói trên.
Trong những năm gần đây, chim Hạc có chiều hướng giảm dần, có rất nhiều người băn
khoăn lo lắng, rồi đây chim Hạc có còn trở về với Tràm Chim nữa không? Hay "Tràm ơi ở lại...
chim đi nhé", "Tràm Chim mùa sếu không về tổ"... đó là những lời phiền trách làm đau xót cho

những người có tinh thần bảo vệ Tràm Chim. Vậy, vì sao đàn Hạc ở Tràm Chim ngày càng bò
giảm đi? Theo các chuyên gia của Hội Bảo vệ hạc Quốc tế, Hiệp hội Bảo tồn Thiên nhiên
(IUCN) và cán bộ quản lý VQG Tràm Chim thì đàn Hạc Tràm Chim ngày càng giảm dần là do
các nguyên nhân chính.
Thứ nhất, Hạc là loài chim di trú, sống đa quốc gia. Đàn Hạc hàng năm về Tràm Chim
thường chỉ sống ở 3 nước: Lào, Camphuchia, Việt Nam, sinh sản ở Campuchia và Lào, còn đến
mùa kiếm ăn thì mới về Tràm Chim. Cho nên việc quản lý bảo vệ chim Hạc cũng rất khó khăn.
Thứ hai, các bãi cỏ năng (thức ăn chính của chim Hạc) ở bên ngoài VQG Tràm Chim
không còn nữa, do đất đă chuyển sang làm nông nghiệp, cho nên ngoài Tràm Chim ra chim
Hạc rất khó kiếm ăn ở nơi khác.
Thứ ba, môi trường tự nhiên của vùng Đồng Tháp Mười thay đổi quá nhanh, giờ đây chỉ
còn những đốm tràm lẻ tẻ chứ không còn rừng tràm bạt ngàn, hoang sơ như thû xa xưa.
Thứ tư, theo đặc tính sinh học của chim Hạc hằng năm tỷ lệ tăng bầy đàn chỉ khoảng 7 -
10% vì vậy việc phát triển giống nòi cũng rất hạn chế.
Thứ năm, ngoài thức ăn chính là cỏ năng ra Hạc có nhiều những thức ăn khác như các
loài lưỡng cư, bò sát, cua, ốc... ở đồng ruộng. Hiện nay có rất nhiều nông dân bên ngoài VQG
Quang Phú – Thu Trinh
Trang 12