Biến đổi khí hậu – Thảm họa và tiếng chuông cảnh tỉnh

H Bi4n doi khi hau - Tham hoa va tiSng ehuong c^nh tinh!
Hal tuan qua, nhieu khu vyc tren the gidi
nhu ngap trong nhiing con sd thuong vong,
nhiing con sd thidt hai dau Idng tu t h i m hpa
thien tai do biln ddi khi h i u dua den. Nhiing
gipt nude mat noi tdm bao di qua, nhiing gipt
nude mat ciia hang ngan trai tim the gidi hudng
ve va ca nhtrng gipt nude mat ben ban dam
phan ciia Hpi nghj Cop 19... Tat ca lieu da dii
sue thuc tinh su hoai nghi ve mdt the gidi khdng
binh yen bdi bien ddi khi hau? Tir nhiing gi
chung ta chirng kiln the gidi nhiing ngay qua,
mpt lan nua khang djnh bien ddi khi hau da
khong cdn la dy bao. Con ngudi dang true tilp
ddi dien vdi nd chua phii bang sy ehii dpng md
v i n la bing su bj ddng hodn todn. Site tan pha
ciia thien nhien va sy "sang tao" thai qua eiia
con nguoi, eua tu duy Idi mon duoc can do tir
chinh su phat then kinh te bang mpi gia.
Can nhin thing, nhin that vao sy viec xay ra
chii khong t h i nhin vdi con m i t phan doan hd
nghi nguydn nhan do dau? Thii tudng Anh
David Cameron trong bai phat bilu tai Hpi nghi
thuong dinh Khdi thjnh vuong chung tai Thii dd
Colombo da khang djnh rang ngay cang cd
nhieu bang chung cho thay bien ddi khi hau
dang tao ra nhtrng t h i m hoa thdi tiet khic
nghidt hon, cd sue hCiy diet kinh khiing gidng
nhu sieu bao Haiyan vua tan pha Philippines.
Nhin the gioj...
Lau nay, trude nhung gi d i l n ra xung

quanh, k l e i tham kich hay gan muc t h i m
kjch thi nhu mpt thpi quen ed huu, nguoi ta lai
ngdi lai va md xe: nd ed phai la hau q u i ciia
blln ddi khi hau hay chi la mpt boat dpng
binh thudng ciia thien nhien. Bao nhieu nam
v i n mdt cau hdi va he qua la su ndi gian cua
thien nhien. Can canh t h i gidi trong hai tuan
- mpt khoing thoi gian qua n g i n nhung du de
thuc tinh nhan loai ve nhung tham kjch ma
biln ddi khi hau ed t h i gay ra.
Hay xem sue tan pha khiing khiep ciia mpt
can bao! IVIdt thanh phd Tacloban bj xoa sd
trong tich tic, no dupe vi nhu t h i m hop ciia
song than. Va he luy - con sd thuong vong cu
nhan len mdi ngdy - 4.000 smh mang bj bao
cudp di, theo dd la loan lac, la dPI ngheo, la ly
tan... Nhung khdng phii chi d i n ndm 2013,
32

•=im'M!iai

Thang 12-2013

cinh tupng hoang tan khi bao qua ta mpi thay.
CPn nhd, nam 2012, cung ngay khi Hpi nghj
Cop 18 d i l n ra, sieu bao Bopha di qua
Philippines da khien hon 1.000 ngudi chet. Mpt
dat nuoc chi nam trude nam sau ma eon sd
ngudi chit vi bao da tang Idn 4 l i n vd neu gdp
ipi, chi trong vpng mpt nam dat nuoc

I^hilippines da mat tdi 5.000 nguoi. Thpt la dau
IPng va khiing khiep! Neu thdng ke e i the gidi,
sd ngiidi m i t vi thien tai sd id bao nhieu?
Bien ddi khi hau khong don giin la thay ddi
thai tiet. No la he q u i each sdng cua chiing ta,
eiia tu duy khai thdc triet de tdi nguyen thien
nhien. Nhiet dp todn cau dang khdng ngimg
tang, dung nhu nhung cinh bao ngay cang
quyet liet cOa gidi khoa hpc. Hdu q u i tham
khde ciia sieu bao Haiyan khdng ohi "phii bong
den" Idn hdi nghj Lidn hpp qudc v l biln ddi khi
hau - Cop 19 ma nd se con la bdng den hipn
hiiu cua ddi sdng nhan loai neu chung ta khdng
thay ddi thai dd ddi xu vpi moi truong mdt each
tich cyc. Lieu se edn bao nhieu sieu bao
Haiyan niia trong tuong lai khdng xa?
... ngim den ta
Theo Bang chi sd do Mapleeroft cdng bo,
nude ta xep hang 26 v l mire tdn thuong do bien
ddi khi hau. Viet Nam nam trong vung nhiet dPi
gid miia, la 1 trong 5 d bao ciia khu vyc Chau
A - Thai Binh Duong, thudng xuyen phii ddi
mat vdi cdc loai hinh thien tai. Va thyc te, rniic
dp thien tai d Viet Nam ngdy cang gia tang ca
v l quy md cung nhu chu ky lap lai kPm theo
nhiing dot biln khP Iuong. Theo sd lieu thdng
ke, trong 12 nam g i n ddy (1996 - 2008), cac
loai thidn tai nhu: bao, Iu, Iu qudt, sat Id dit,
iing ngap han ban va c i c thien tai khac da lam
thiet hai dang k l v l ngudi va tai s i n , da lam

chet va mat tich hon 9.600 nguoi, gia trj thi^t
hai ve tai s i n uac tinh chiem khoing 1,5%
GDP/ndm.
Chung ta npi gi khi Thanh phd Hd Chi Minh
Iudn ngap trong trilu cudng, rdi c i mpt dii dat
mien Trung lien tyc bao gdi bao, Iu gdi iii.
Khdng xa, nhiing ngdy qua m i l n Trung 1^1 gong
minh trong tran Iu kinh hoang da dua con sd
ngudi chet va m i t tich IPn hon tdng sd ngudi
thipt mpng trong t r i n sieu bao Haiyan viia qua


Ba Chnstina Figueres, Thu ky dieu hanh Cdng
uoc Khung cua Lidn hpp qudc ve Bien doi khi
hau (UNFCC), nhan manh "se khdng cd ke
th^ng ngudi thua trong eude chien ehdng bien
ddi khi hau toan cau ma chung ta hoac se cung
chien thang hoac cung that bai.". Rdi bai phat
bieu cam ddng cua trudng doan dam phan
Philippines - qudc gia vua bj ton that nang ne
do bao Haiyan "Neu khdng phai chung ta thi la
ai?" cd gpi chp 190 nude tham gia Cap 19 cau
hdi ve mpt ngay tan the timg dupe canh bao?
Lii lift tai mien Trung

tai Viet Nam va cd t h i con sd thiet hai chua
dung 6 dd. Su am anh tu nhung ddi chan nang
trifu cua ngudi dan tro ve nha sau nude rut?
£)au Idng hon 100 trudng hpc bj nhan chim
trcng bien nude, hinh anh nhung ngdi trudng xo

xac trong nd luc ngay dung lai trudng, dung lai
Idp va cd nhung em hoc sinh da khdng bao gid
duoc tra lai mai truong noi miln qud ngheo
quanh nam hung bao hung Iu nay! Cau hdi dat
ra, nhung thiet hai ay bat nguon tu dau? Tu
thiSn nhien thi dCing roil Nhung lieu cd cdn
la...? Tu thdi quen nhan thuc "an xdi d thi", tu tu
duy tript pha nhilu hon bao ve...
Bdi hpc tCr sinh m$nh!
Thien nhien va con ngudi la hai tac nhan
chinh tao thanh cac tham hpa thien tai tren the
gidi. Nd la h§ qua cua mpt chudi tuong quan da
tac nhan, bung nd dan sd, phat thin "ndng"
cdng nghiep tan pha mdi trudng, pha vd co cau
su dgng d^t, tieu thu nang Iuong tang toan
cdu... Cd phai trude sue tan pha ghe gdm cua
biln ddi khi hau cho thay chung ta dang thua
trong cupe chien khdng can sue giua con ngudi
va nhung con thjnh no cua thien nhien. Vay
chung ta phai lam gi de han che tdi da "su tiic
gi$n cua thi§n nhi^n"? Cau tra Idi da cd. Song
hanh ddng nhu the nao lai la mpt cau hoi Idn,
nd phy thudc vao su chung tay cua tcan the
gidi chu khdng phai hdng mdt qudc gia, mdt ca
nhan nao. Nhiing tiln bd khoa hpc ky thuat
hi$n tgl chua cho phep nhijng "dng chCi giau
cd" cd t h i mOt luc giai quyet dupe cung mOt luc
bai toan Ipi nhu$n va dam bao mdi trudng.
Quay tr6 l^i vdi ban dam phan cua Hpi nghi
Cop 19 va Cop cua nhijng nam trude? Sinh

m0nh con ngudi hay Ipi ich kinh t l mdi la quyIn
Ipi sat sudn cCia cdc nu6c tham gia hdi nghj?

Su cap thiet phai di den giai phap nh&m ddi
phd vdi tinh trang bien ddi khi hau tpan cau.
Hay hanh dpng quyet iiet thay Idi ndi. Thay ddi
thdi quen, thay doi tu duy, each nhin, hanh vi
de ciru the gidi. Phat triln mdt nen kinh te tri
thuc thay cho nen kinh te dang vuot ngudng
mpi mat. Cung may vao gidf chdt, Hdi nghi
Thuong dinh toan cau ve khi hau lan thu 19 tai
Vacxava da dat dupe mdt thoa thuan ve viec
cam ket cat giam lupng khi phat thai gay hieu
ung nha kinh... Thoa thuan nay dat ra nhung
nen tang dau tien cho mdt Hiep dinh ve khi hau
se duoc ky ket tai Hdi nghj Pan 2015 vdi muc
ti6u gidi han mue tang nhiet dp trai dat khdng
qua 20C. Thich ung vdi bien ddi khi hau la each
chung ta giam su thiet hai, khai thac tir ehinh
nhung dilu kien bat loi ma bien ddi khi hau
mang lai de phat thin ben vung vua la muc tieu
vua la giai phap eua cac qudc gia chju anh
huong nang ne tu bien ddi khi hau ndi chung va
cua Viet Nam ndi heng.
Nhung cung dimg d l bien doi khi hau, vd
tinh trd thanh man che cho nhung thai dp nhap
nhang, thiet hai do bao Iu het thay deu do vay
cho thien tai. Tran Iu kinh hoang ma mien
Trung vira hung chju la mdt vi du. Trude nhirng
con nude dien cuong tir thupng ngudn dd ve

dang nhanh ngoai siic tudng tupng thi ngudi
dan vdn da "sdng quen vdi Iu" eung danh bd
tay. Chat pha rung dau nguon, thuy dien, xa
Iu... hay y thirc con ngudi trong hanh ddng?
Bung de ddng bao chiing ta phai bo mang vd
nghTa, dimg de may tram ngudi du hpi nghi
Warsaw phai ra ve trong "tr^ng tay", dimg d l
nhtrng cam ket chi dimg lai 6 ban hpi nghi, chi
"gdi" trong cac du an... Lam duac nhung dieu
nay, tin r^ng met tuong lai tuoi sang han vdi
The gidi, vdi Vi$t Nam se duoc ma ra.

Thdng 12-2013

I1IQIB33