(Luận văn thạc sĩ) cải cách hành chính nhà nước ở quận đống đa, thành phố hà nội

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

…………/…………

…………/…………

NGUYỄN THÙY LAN

CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
Ở QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG

HÀ NỘI – 2017


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/…………

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
…………/…………

NGUYỄN THÙY LAN

CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
Ở QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SỸ QUẢN LÝ CÔNG

Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 60 34 04 03

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. CHU XUÂN KHÁNH

HÀ NỘI- NĂM 2017


Thùy Lan


Hội
ỹ

năm 2017


BMHC
CCHC
CNTT

: Công nghệ thông tin

HĐND
MTTQ

: Mặt trận tổ quốc

TTHC
THCS

UBND
XHCN

:


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài........................................... 4
3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn..........................................................7
4. Đối tượng

phạm vi nghiên cứu:........................................................7

5. Phương pháp

nghiên cứu.................................. 8

6.....................................................................................................................8
7. Kết cấu của luận văn...............................................................................9
Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ
NƯỚC.............................................................................................................10
1.1. Nhận thức chung về cải cách hành chính

10
............................ 10

1.1.2. Sự cần thiết phải cải cách hành chính

10

1.1.3. Những đặc trưng của cải cách hành chính nhà nước ở Việt
Nam........................................................................................................14
1.1.4.

tiêu,
17

của cải cách hành chính

1.2. Cải cách hành chính nhà nước tại Đơn vị hành chính quận..........20
1.2.1. Chức năng, nhiệm vụ

của UBND quận........20

1.2.2. Nội dung cải cách hành chính nhà nước tại đơn vị hành chính
quận........................................................................................................22
1.3. Kinh nghiệm cải cách hành chính nhà nước của các quận trong
nước............................................................................................................30
1.3.1 Kinh nghiệm cải cách hành chính nhà nước tại Quận Hà Đông,
TP Hà Nội............................................................................................................................... 30
1.3.2. Kinh nghiệm cải cách hành chính nhà nước tại Quận 1, TP
Hồ Chí Minh.......................................................................................................................... 32


1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho Quận Đống Đa – TP Hà Nội
........................................................................................................................................................

33

Kết luận chương 1.....................................................................................36
Chương 2. THỰC TRẠNG CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ HÀ NỘI..................37
2.1. Khái quát chung về quận Đống Đa – thành phố Hà Nội................37
2.1.1. Đặc điểm tự nhiên

quận Đống Đa – thành phố Hà Nội 37

2.1.2. Tình hình kinh tế, văn hóa – xã hội, an ninh quốc phòng........37
2.

nh hưởng của tình h nh kinh tế xã hội, văn hóa, an ninh quốc

phòng đến cải cách hành chính

a – thành

phố Hà Nội............................................................................................. 41
2.1.4.Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của UBND quận Đống Đa
– thành phố Hà Nội................................................................................42
2.2. Thực trạng cải cách hành chính ở quận Đống Đa – thành phố Hà
Nội...............................................................................................................46
2.2.1 Cơ sở pháp lý t chức thực hiện cải cách hành chính nhà nước
tại quận Đống Đa – thành phố Hà Nội.................................................46
2.2.2. Quá trình t
– thành phố Hà Nội...................................................... 47
2.2.3.

i quận Đống

Đa – thành phố Hà Nội..........................................................................50
2.3. Đánh giá chung việc thực hiện cải cách hành chính nhà nước tại
quận Đống Đa – thành phố Hà Nội......................................................... 60
2.3.1. Ưu điểm và hạn chế của cải cách hành chính nhà nước tại quận
Đống Đa – thành phố Hà Nội................................................................60
2.3.2. Nguyên nhân và bài học kinh nghiệm........................................ 63
Kết luận chương 2.....................................................................................66
Chương 3. PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP ĐẨY MẠNH CẢI
CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC Ở QUẬN ĐỐNG ĐA, THÀNH PHỐ

HÀ NỘI..........................................................................................................67


3.1

hướng, yêu cầu

của cải cách hành chính nhà nước

ở quận Đống Đa – thành phố Hà Nội đến năm 2020............................. 67
3.1.1 Định hướng, yêu cầu, nhiệm vụ của cải cách hành chính nhà
nước đến năm 2020................................................................................67
3.1.2. Định hướng , yêu cầu, nhiệm vụ của cải cách hành chính nhà
nước ở quận Đống Đa – thành phố Hà Nội đến năm 2020:................77
3.2. Đề xuất một số
pháp
đẩy mạnh cải hành chính nhà
nước tại quận Đống Đa – thành phố Hà Nội.......................................... 82
3.2.1 Tăng cường sự lãnh đạo của các cấp ủy Đảng........................... 82
3.2.2 N

cải cách thể chế

nhà nước......82

3.2.3 Công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức và thực hiện...........83
3.2.4
3.2.5 G

ổi mới nâng cao chất lượng cán bộ, công chức...84
ứng dụng công nghệ thông tin và truyền thông trong

CCHC......................................................................................................85
3.2.6
Triển khai sâu rộng luật tổ chức Chính quyền địa
phương trong địa bàn Quận..................................................................87
3.3 Một số kiến nghị nhằm đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước tại

quận Đống Đa – thành phố Hà Nội......................................................... 88
3.3.1 Đối với Chính phủ, Bộ Nội vụ và các Bộ ngành có liên quan: .. 89

3.3.2 Đối với............................................................................................90
3.3.3 Đối với

ng Đa – thành phố Hà Nội...................91

Kết luận chương 3.....................................................................................93
KẾT LUẬN....................................................................................................94
DA...................................................................................................................96
. HỆ THỐNG VĂN BẢN CHỈ ĐẠO, KIỂM TRA, HƯỚNG

DẪN CÔNG TÁC CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH TỪ 2012-2016................99
. BIỂU TỔNG HỢP KẾT QUẢ GIẢI QUYẾT THỦ TỤC
HÀNH CHÍNH............................................................................................100
. BIỂU TỔNG HỢP KẾT QUẢ ĐẦU TƯ, CẢI TẠO, XÂY
MỚI TRỤ SỞ.............................................................................................. 101


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Nền hành chính nhà nước là một bộ phận rất quan trọng của bộ máy
Nhà nước. Nền hành chính nhà nước là hệ thống các yếu tố hợp thành về tổ
chức (bộ máy, con người, nguồn lực công) và cơ chế hoạt động để thực thi
quyền hành pháp của nhà nước theo qui định pháp luật. N
tại cần phải hội đủ các yếu tố sau: Thứ nhất, hệ thống thể chế hành chính bao
gồm Hiến pháp, Luật, Pháp lệnh và các văn bản qui phạm về tổ chức, hoạt
động của hành chính nhà nước và tài phán hành chính; Thứ hai, cơ cấu tổ
chức và cơ chế vận hành của bộ máy hành chính nhà nước các cấp, các ngành
phù hợp với yêu cầu thực hiện quyền hành pháp; Thứ ba, đội ngũ cán bộ,
công chức hành chính được đảm bảo về số lượng và chất lượng để thực hiện
tốt chức năng, nhiệm vụ của nền hành chính; Thứ tư, nguồn lực tài chính và
cơ sở vật chất kỹ thuật bảo đảm yêu cầu thực thi công vụ của các cơ quan và
công chức hành chính.
Từ năm 1986, dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, công
cuộc đổi mới toàn diện đất nước đã thu được nhiều kết quả đáng khích lệ, đời
sống người dân trên mọi miền đất nước từng bước được nâng cao, an sinh xã
hội từng bước được bảo đảm. Tuy nhiên, bên cạnh những thành tựu đạt được
vẫn tồn tại rất nhiều thách thức mà nước ta cần phải đối phó trong giai đoạn
tiếp theo của công cuộc đổi mới, trong đó nhiều vấn đề kinh tế - xã hội đã tồn
tại từ rất lâu, ngoài ra là hàng loạt vấn đề mới phát sinh từ quá trình mở cửa
nền kinh tế và chuyển dần từ kinh tế tập trung sang kinh tế thị trường cần phải

được giải quyết một cách tích cực và có hiệu quả. Đồng thời, việc môi trường
đầu tư tại một số nước láng giềng trong khu vực đang thay đổi dẫn đến sự
quan tâm của cộng đồng doanh nhân thế giới đến Việt Nam tăng cao, nhất là
sau khi Việt Nam trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới
1


(WTO) khiến cho nhu cầu về một nền hành chính công năng động, hiệu quả
ngày càng trở nên cấp thiết.
Thực hiện đường lối đổi mới toàn diện, Đảng đã có nhiều nghị quyết về
đổi mới tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, xây dựng Nhà nước pháp
quyền xã hội chủ nghĩa của dân, do dân và vì dân với trọng tâm là cải cách
nền hành chính nhà nước. Cải cách hành chính nhà nước được tiến hành với
mục tiêu tổng quát là xây dựng một nền hành chính dân chủ, trong sạch, vững
mạnh, chuyên nghiệp, hiện đại, hoạt động có hiệu lực, hiệu quả theo nguyên
tắc của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh đạo của Đảng;
xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức có phẩm chất, năng lực đáp ứng yêu cầu
của công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.
Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 20012010 và Chương trình cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020,
Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các mục tiêu chung, đó là:
Cải cách hành chính nhà nước nhằm xây dựng thể chế kinh tế thị
trường ngày một hoàn thiện, giải phóng lực lượng sản xuất; huy động và sử
dụng có hiệu quả mọi nguồn lực để phát triển đất nước.
Cải cách hành chính nhà nước phải hướng đến việc xây dựng và hoàn
thiện bộ máy hành chính nhà nước phục vụ nhân dân, trong sạch và vững
mạnh, hiện đại, thông suốt từ trung ương đến cơ sở, hiệu lực và hiệu quả.
Cải cách

chính nhà nước gắn liền với việc đảm bảo thực hiện trên

thực tế quyền dân chủ của nhân dân, bảo vệ quyền con người, gắn quyền con
người với quyền và lợi ích của dân tộc, của đất nước.
Xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức “vừa hồng, vừa
chuyên”...
Như vậy, trong thời gian tới, các bộ, ngành, địa phương phải xem cải
cách hành chính nhà nước là khâu đột phá, là trọng tâm công tác, thúc đẩy
2


phát triển kinh tế - xã hội. Cải cách hành chính nhà nước phải được tiến hành
đồng bộ trong tổng thể đổi mới hệ thống chính trị; phải đáp ứng yêu cầu hoàn
thiện nhanh và đồng bộ thể chế kinh tế thị trường định hướng XHCN, đáp ứng
yêu cầu phát triển, đổi mới và hội nhập quốc tế, bảo đảm tạo thuận lợi nhất
cho cá nhân, tổ chức. Nền hành chính được tổ chức thành một hệ thống thống
nhất, thông suốt, hiệu lực, hiệu quả; bảo đảm tính minh bạch, công khai, chế
độ trách nhiệm rành mạch; cơ quan hành chính và cán bộ, công chức chịu sự
giám sát chặt chẽ của nhân dân, bảo đảm quyền làm chủ của nhân dân và phục
vụ nhân dân.
Quận Đống Đa là một quận đông dân nhất trong số các quận, huyện của
thành phố Hà Nội. Số lượng dân cư và tổ chức doanh nghiệp theo đó cũng
nhiều nhất trong số các quận, huyện. Trên thực tế, cơ cấu và thủ tục hành
chính lại rườm rà, gây phiền phức cho dân, xa rời quyền lợi người dân. Một
giấy phép đầu tư trong nước có khi phải nhiều cửa, muốn công chứng một
giấy tờ gì đó phải xếp hàng cả buổi, không lấy được kết quả ngay, tiền lương
của chúng ta quá lạc hậu so với nhu cầu thực tế. Từ đó, dẫn đến tham nhũng
và tham nhũng cả thời gian để làm việc riêng…..
- Thành phố Hà Nội
- Thành phố Hà Nội

Bộ máy hành chín

chức năng, nhiệm vụ, phân công, phân cấp chưa rõ ràng, chưa phù
hợp với cơ chế thị trường; Thủ tục hành chính vẫn còn nhiều điều rườm rà,
nặng nề. Kỷ cương quản lý không nghiêm. Nạn lãng phí, tham nhũng không
3


bị đẩy lùi, thậm chí có xu hướng trầm trọng; Bộ máy vẫn còn cồng kềnh.
Phương thức quản lý vừa quan liêu vừa phân tán. Không nắm hết được yêu
cầu của dân; Cơ chế tài chính không thích hợp

ông chức còn nhiều người

yếu kém về năng lực chuyên môn, tinh thần trách nhiệm, phẩm chất chưa
tương xứng với yêu cầu của thời kỳ mới, xử lý tình huống phức tạp còn lúng
túng.
Từ những bức xúc nêu trên dẫn đến phải cải cách nền hành chính nhà
nước. Do đó, tôi chọn đề tài “Cải cách hành chính nhà nước ở quận Đống
Đa, thành phố Hà Nội” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
tôi

nêu ra một

số
Một là, một số sách chuyên khảo về cải cách hành chính:
Sách Cải cách hành chính ở Thành phố Hà Nội. - H. : Nxb. Hà Nội,
2003. -. Giới thiệu quá trình tổ chức thực hiện cải cách hành chính của Thành
uỷ, Uỷ ban nhân dân Thành phố; Một số chủ trương lớn và một số kết quả
công tác cải cách hành chính từ năm 1994 đến nay.
Sách Quy định mới về cải cách hành chính nhà nước. - H. : Chính trị

quốc gia, 2007 - Nội dung giới thiệu: Các văn bản pháp luật mới được ban
hành từ tháng 10/2006 đến đầu năm 2007 nhằm đẩy mạnh cải cách hành chính
nhà nước: Gồm các quyết định; Nghị định thông tư quy định về cải cách thể
chế; Quy định về cải cách tổ chức bộ máy hành chính; Về đổi mới, nâng cao
chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức; Về cải cách tài chính công.
Hai là, Một số bài báo cụ thể về cải cách hành chính:
Bài viết của tác giả Thang Văn Phúc “Chương trình tổng thể cải cách
hành chính nhà nước - Cải cách hành chính vấn đề cấp thiết để đổi mới
bộ máy nhà nước”: Nxb. Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh, 2004. với nội
4


dung Hệ thống lại quan điểm của Đảng và Nhà nước về cải cách hành chính
qua Đại hội Đảng lần VI, VII, VII (thể hiện qua các Nghị quyết Đại hội
Đảng). Về những thành tựu đạt được của cải cách hành chính về mặt quan
điểm nhận thức và những hạn chế của cải cách hành chính
Bài “Cải cách hành chính ở Việt Nam thành tựu và nhiệm vụ trong giai
đoạn mới” đăng trên tạp chí quản lý nhà nước năm 2011 của Tác giả Nguyễn
Đăng Thành. Bài viết gồm 3 phần: Đường lối, chủ trương của Đảng về cải cách
hành chính trong tiến trình đổi mới; Một số thành tựu và hạn chế trong cải cách
hành chính; Cải cách hành chính ở Việt Nam trong giai đoạn mới.

Bài viết đăng trên website www.sonoivu.hanoi.gov.vn “ Cải cách hành
chính của Hà Nội giai đoạn 2011 - 2015: Cải cách thủ tục hành chính,
nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức “ với những ý
chính sau: Để tiếp tục đẩy mạnh cải cách hành chính - một trong hai khâu đột
phá mà Đại hội lần thứ XV Đảng bộ Thành phố đã thông qua, Thành ủy Hà
Nội đã ban hành Chương trình số 08 về đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng
cao trách nhiệm và chất lượng phục vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên
chức giai đoạn 2011 - 2015. Về 5 nhiệm vụ trọng tâm của Chương trình này.

Bài viết của tác giả Kim Liên “Thành phố Hà Nội: Đẩy mạnh cải cách
hành chính” đăng trên Thông tin Cải cách nền hành chính Nhà nước, 2014. Số tháng 6, tr.9-11 với nội dung chủ yếu Từ đầu năm 2014 đến nay, Hà Nội đã
công bố 60 thủ tục hành chính mới; sửa đổi, bổ sung 105 thủ tục hành chính;
bãi bỏ hoặc kiến nghị bãi bỏ 5 thủ tục hành chính. Thành phố cũng rất quan
tâm, tập trung triển khai xây dựng hạ tầng kỹ thuật và ứng dụng công nghệ
thông tin trong các cơ quan nhà nước, bước đầu đã đạt được những thành
công đáng ghi nhận, mang lại hiệu quả thiết thực, tạo điều kiện thuận lợi cho
các tổ chức, công dân và doanh nghiệp tạo nền tảng cơ bản cho tiến trình xây
dựng chính quyền điện tử của Thủ đô, đẩy mạnh cải cách hành
5


chính và hướng tới "một thành phố thông minh hơn". Bên cạnh những kết quả
đạt được, công tác cải cách hành chính của Thành phố vẫn còn một số bất cập
Bài viết của Tác giả Mai Luyến có tựa đề “Cải cách hành chính ở Hà
Nội: Mùa xuân của niềm tin và hi vọng thành công “ đăng trên báo Tuổi trẻ
Thủ đô, Số Xuân 2014 với nội dung “Về những thành công và thách thức
trong vấn đề cải cách hành chính của Thủ đô. Sau một năm trải nghiệm, một
số thủ tục hành chính đã được đơn giản hóa, nhiều thay đổi trong phương thức
và thái độ phục vụ... Mặc dù còn nhiều hạn chế nhưng thành phố sẽ tiếp tục
đẩy mạnh cải cách hành chính, siết chặt kỷ cương... “
Các bài báo nghiên cứu khác về các vấn đề có liên quan trên các tạp chí
chuyên ngành như: Tạp chí quản lý nhà nước, tổ chức nhà nước…
Và Một số những luận văn cao học có nghiên cứu về vấn đề này như:
Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công: Các giải pháp tăng
cường cải cách hành chính tại tỉnh Lào Cai của học viên Nguyễn Thị
Hồng Hiếu, 2010.
Luận văn thạc sỹ quản lý công Cải cách hành chính trên địa bàn
huyện Sóc Sơn, thành phố Hà Nội giai đoạn 2011-2020 của học viên Lê Thị
Hồng Giang năm 2012.

Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công, Đẩy mạnh cải cách hành
chính nhà nước tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2011-2020, của học viên Lê Thị
Bình Minh năm 2013.
Luận văn thạc sỹ quản lý hành chính công, Cải cách thủ tục hành
chính theo cơ chế "một cửa" tại Ủy ban nhân dân cấp huyện từ thực tiễn
tỉnh Ninh Bình, của học viên Mai Đức Khánh, năm 2014
một số

6


3. Mục đích, nhiệm vụ của luận văn
Mục đích nghiên cứu của luận văn là trên cơ sở xem xét, đánh giá một
cách toàn diện thực trạng, những kết quả đạt được của cải cách hành chính
nhà nước ở quận Đống Đa, thành phố Hà Nội trong 05 năm từ năm 2012 đến
năm 2016, từ đó đề xuất những giải pháp tích cực, phù hợp với điều kiện cụ
thể của địa phương và xu thế phát triển chung của đất nước nhằm nâng cao
hiệu lực, hiệu quả cải cách hành chính nhà nước ở quận Đống Đa, thành phố
Hà Nội đến năm 2020 sắp tới.
Để đạt được mục đích nghiên cứu nêu trên, nhiệm vụ của luận văn cần
thực hiện như sau:
Nghiên cứu một cách có hệ thống lý thuyết về hành chính và cải cách
hành chính nhà nước để làm rõ mục tiêu, nội dung, hình thức và phương pháp
cải cách hành chính nhà nước trong điều kiện Việt Nam nói chung và thực
hiện tại Quận Đống Đa -thành phố Hà Nội nói riêng.
Phân tích thực trạng cải cách hành chính nhà nước tại Quận Đống Đa Thành phố Hà Nội để đánh giá kết quả, những hạn chế và các nguyên nhân
của thực trạng cải cách hành chính nhà nước đó.
Nghiên cứu phương hướng và mục tiêu cải cách hành chính nhà nước
giai đoạn đến năm 2020 tại Quận Đống Đa - Thành phố Hà Nội
phương hướng, giải pháp cụ thể đẩy mạnh cải cách hành chính Nhà nước

ở

quận Đống Đa giai đoạn 2016– 2020

uối cùng là đưa ra một số kiến nghị

cá nhân nhằm đẩy mạnh cải cách hành chính nhà nước tại quận Đống Đa Thành phố Hà Nội trong thời gian tới.
4. Đối tượng

phạm vi nghiên cứu:

Đối tượng nghiên cứu của luận văn này là
chính nhà nước ở Quận Đống Đa - thành phố Hà Nội.
7

cải cách hành


: Xem xét trên hai góc độ:
- Thành phố
Hà Nội
ề

trong thời gian 05 năm từ năm 2012

đến năm 2016
5. Phương pháp

nghiên cứu
luận của đề tài là chủ nghĩa duy vật lịch sử, duy vật biện

chứng và tư tưởng Hồ chí Minh về Nhà nước và pháp luật, hệ thống các quan
điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về thực hiện cải cách hành
chính và các văn bản pháp luật về nâng cao năng lực quản lý Nhà nước của
chính quyền
Phương pháp nghiên cứu cụ thể như: khảo sát thực tế, thu thập thông tin
số liệu, phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu và một vài phương pháp khác.

6.
về mặt lý luận: Hệ thống hóa những lý luận về cải cách hành
chính nhà nước nói chung và cải cách hành chính nhà nước ở cấp quận (cụ thể
là Quận Đống Đa, thành phố Hà Nội) nói riêng
về mặt thực tiễn: Đặc thù Cải cách hành chính nhà nước tại
một quận. Kết quả nghiên cứu của luận văn là cơ sở cho các cán bộ quản lý ở
cấp địa phương tại quận Đống Đa nói riêng và thành phố Hà Nội nói chung
tham khảo và áp dụng trong việc thực hiện cải cách hành chính nhà nước giai
đoạn 2016 – 2020 - giai đoạn 2 - thực hiện Nghị quyết số 30C/NQ-CP ngày
08/11/2011 về chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước giai đoạn
2011 - 2020 của Chính phủ

8


7. Kết cấu của luận văn
Luận văn ngoài Phần mở đầu, kết luận và

tài liệu tham khảo

thì gồm có ba chương:
Chương I: Cơ sở khoa học cải cách hành chính nhà nước

Chương II: Thực trạng cải cách hành chính nhà nước trên địa bàn quận Đống
Đa - Thành phố Hà Nội.
Chương III: Phương hướng và giải pháp đẩy mạnh cải cách hành chính nhà
nước tại quận Đống Đa - Thành phố Hà Nội.

9


Chương 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ CẢI CÁCH HÀNH CHÍNH NHÀ NƯỚC
1.1. Nhận thức chung về cải cách hành chính
Các khái niệm về cải cách hành chính Nhà nước có thể khác nhau
nhưng các khái niệm đó có một số điểm thống nhất như sau:
Cải cách hành chính nhà nước là sự thay đổi có kế hoạch, có mục tiêu
nhất định, được xác định bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền.
Cải cách hành chính nhà nước không làm thay đổi bản chất của hệ
thống hành chính mà chỉ làm cho hệ thống này trở nên hiệu quả hơn, phục vụ
nhân dân được tốt hơn trước, chất lượng các thể chế quản lý nhà nước đồng
bộ, khả thi và đi vào cuộc sống hơn; cơ chế hoạt động, chức năng, nhiệm vụ
của bộ máy, chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức làm việc trong cơ quan nhà
nước sau khi tiến hành cải cách hành chính thì đạt hiệu lực, hiệu quả hơn, đáp
ứng yêu cầu quản lý kinh tế - xã hội của quốc gia.
Cải cách hành chính nhà nước tùy theo điều kiện của từng thời kỳ, từng
giai đoạn của lịch sử, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của mỗi quốc gia có
thể được đặt ra những trọng tâm, trọng điểm khác nhau, hướng tới hoàn thiện
một hoặc một số nội dung của nền hành chính nhà nước như: tổ chức bộ máy
hành chính nhà nước, thể chế pháp lý, tài chính công, đội ngũ cán bộ, công
chức…
Ở

Việt Nam, đến tận thời điểm hiện tại vẫn chưa có một khái niệm chính thức
về cải cách hành chính nhà nước. Tuy nhiên rất nhiều văn bản quan trọng
của Đảng đã đề cập đến thuật ngữ này như Nghị quyết đại hội Đảng VII,
nghị quyết đại hội Đảng VIII… nêu ra các mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể cho
công cuộc cải cách hành chính nhà nước.
1.1.2. Sự cần thiết phải cải cách hành chính
Cải cách hành chính nhà nước ở nước ta hiện nay diễn ra trong khuôn
khổ của cải cách nhà nước theo hướng xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội
10


chủ nghĩa, là tiền đề quan trọng để thực hiện thành công quá trình đổi mới
dưới sự lãnh đạo của Đảng. Cải cách hành chính nhà nước thực chất là cải
cách hoạt động quản lý của các cơ quan hành chính nhà nước, công cuộc cải
cách hành chính vừa mang tính chủ quan, vừa mang tính khách quan.
1.

khách quan:
Cũng có nhiều lý do đòi hỏi hoạt động quản lý hành chính của nhà

nước phải đổi mới. Hoạt động quản lý nói chung là sự tác động của các chủ
thể (quản lý) đến hành vi của các đối tượng bị quản lý( khách thể) nhằm đạt
được mục tiêu đã xác định của tổ chức trong những điều kiện cụ thể, thông
qua những quyết định quản lý hành chính nhà nước.
Các quyết định quản lý cũng như các phương thức quản lý trực tiếp của
chủ thể đến khách thể chịu sự tác động của các yếu tố của môi trường, trong
đó cả chủ thể và khách thể cùng tồn tại. Khi môi trường thay đổi đặc biệt
trong điều kiện hiện nay, sự thay đổi xảy ra nhanh, mạnh thì hoạt động quản
lý phải đổi mới cách thức, phương thức quản lý để đạt được hiệu quả.
Xu hướng của các nước là phải thu hẹp phạm vi hoạt động của bộ máy

quản lý nhà nước.
Đòi hỏi của công dân và xã hội đối với nhà nước ngày càng cao. Công
cuộc đổi mới đã được được nhiều thành tựu, nâng cao mức sống và nhận thức
của người dân. Trong bối cảnh đó, đòi hỏi của người dân đối với các hoạt
động của nhà nước ngày càng cao hơn. Nhân dân đòi hỏi và mong muốn thực
hiện quyền làm chủ hợp pháp một cách đầu đủ, được yên ổn sinh sống và làm
ăn trong một môi trường an ninh, trật tự và dân chủ; không bị phiền hà, sách
nhiễu, được đảm bảo cung cấp các dịch vụ công một cách đầy đủ và có chất
lượng. Điều đó đòi hỏi nhà nhà nước phải phát huy dân chủ , thu hút sự tham
gia của người dân vào quản lý nhà nước và phải công khai, minh bạch trong
các hoạt động của mình.
Quá trình toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế: toàn cầu hóa là một quá
trình khách quan có ảnh hưởng sâu rộng đến tất cả các quốc gia. Quá trình
11


này khiến cho các quốc gia trên thế giới gần nhau hơn, quan hệ chặt chẽ với
nhau hơn và sự thẩm thấu, phụ thuộc vào nhau cũng nhiều hơn. Các quốc gia
đang đứng trước nhiều cơ hội nhưng cũng phải đối mặt với nhiều thách thức
mới mang tầm quốc tế. Hội nhập quốc tế là một đòi hỏi đối với các quốc gia
để có thể tận dụng cơ hội, đồng thời hạn chế những thách thức trong toàn cầu
hóa để có thể phát triển. Bộ máy hành chính của các quốc gia phải vận động
nhanh nhạy hơn để tăng cường khả năng cạnh tranh của quốc gia trong quá
trình hội nhập và phân công lao động mang tính toàn cầu. Điều đó đòi hỏi thể
chế hành chính và đội ngũ cán bộ phải thích ứng với pháp luật và thông lệ
quốc tế, đồng thời giữ vững độc lập tự chủ và bảo vệ lợi ích quốc gia,
Quá trình chuyển đổi nền kinh tế từ kế hoạch hóa tập trung sang kinh
tế thị trường định hướng XHCN. Cải cách hành chính hướng tới việc nâng cao
khả năng hoạt động của bộ máy hành chính để giúp cho quá trình quản lý xã
hội của Nhà nước được tốt hơn, trước hết là quản lý nền kinh tế, định hướng

cho nền kinh tế phát triển đúng theo định hướng của Nhà nước. Mỗi nền kinh
tế cần phải được quản lý theo cách thức riêng. Quản lý nhà nước đối với kinh
tế là để cho nền kinh tế phát triển ổn định, theo đúng định hướng, khôi phục
và giảm thiểu những nhược điểm của cơ chế thị trường.
Sự phát triển của nền kinh tế hàng hóa nhiều thành phần theo cơ chế thị
trường, công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong thời kỳ đổi mới của
nhà nước mà trực tiếp là nền hành chính phải hoàn thiện thể chế và nâng cao
hiệu lực pháp lý theo cơ chế mới để đảm bảo cho đất nước phát triển nhanh và
bền vững theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Đặc biệt phải điều chính chức
năng , nhiệm vụ của các cơ quan hành chính trong việc thực hiện chức năng
quản ly nhà nước. Khu vực kinh tế tư nhân ngày càng phát triển, tạo cơ hội để
họ tham gia nhiều hơn trong hoạt động kinh tế vốn do nhà nước độc quyền.
Sự phát triển của khoa học - công nghệ: những ảnh hưởng của cách
mạng kỹ thuật – công nghệ có ảnh hưởng tới mọi mặt của đời sống xã hội,
trong đó có hoạt động quản lý. Những biến đổi này đặt ra trước nền hành
12


chính truyền thống những thách thức mới. điều đó đòi hỏi phải cải cách hành
chính, sắp xếp lại bộ máy, đổi mới phương thức quản lý nhân sự để theo kịp
những tiến bộ chung của thế giới.
1.

chủ quan:
Lý do chủ quan đòi hỏi phải cải cách hành chính nhà nước xuất phát từ

những bất cập còn tồn tại của nền hành chính nhà nước. Nền hành chính nhà
nước trong quá trình đổi mới vẫn còn tồn tại nhiều biểu hiện tiêu cực, chưa
đáp ứng được những yêu cầu của cơ chế quản lý mới cũng như nhu cầu của
nhân dân trong điều kiện mới, hiệu lực, hiệu quả quản lý chưa cao, thể hiện

trên các mặt:
Chức năng, nhiệm vụ quản lý nhà nước của bộ máy hành chính trong nền
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa chưa được xác định thật rõ và
phù hợp; sự phân công, phân cấp giữa các ngành, các cấp chưa thật rành mạch.

Hệ thống thể chế hành chính nhà nước chưa đồng bộ, còn chồng chéo
và thiếu thống nhất; thủ tục hành chính trên nhiều lĩnh vực còn rườm rà, phức
tạp; trật tự, kỷ cương chưa nghiêm.
Tổ chức bộ máy còn cồng kềnh, nhiều tầng nấc; phương thức quản lý
hành chính vừa tập trung quan liêu lại vừa phân tán, chưa thông suốt; chưa có
những cơ chế, chính sách tài chính phù hợp với hoạt động của các cơ quan
hành chính, đơn vị sự nghiệp, tổ chức làm dịch vụ công.
Bộ máy hành chính ở các địa phương và cơ sở chưa thực sự gắn bó với
dân, không nắm chắc được những vấn đề nổi cộm trên địa bàn, bị động khi xử
lý các tình huống phức tạp.
Chế độ quản lý tài chính không phù hợp với cơ chế thị trường. Việc sử
dụng và quản lý nguồn tài chính công chưa chặt chẽ, lãng phí và kém hiệu quả.

Đội ngũ cán bộ, công chức còn nhiều điểm yếu về phẩm chất, tinh thần
trách nhiệm, năng lực chuyên môn, kỹ năng hành chính, phong cách làm việc
chậm đổi mới, tệ quan liêu, tham nhũng, sách nhiễu nhân dân còn diễn ra
trong một bộ phận cán bộ, công chức.
13


Tóm lại, cải cách hành chính nhà nước là đòi hỏi không chỉ của bên
ngoài đối với bộ máy hành chính nhà nước mà cũng là sự đòi hỏi của chính
bản thân nên hành chính. Nếu chỉ nhận thức sự đòi hỏi bên ngoài thì sự hạn
chế nhiều trong cải cách hành chính.
Cả yếu tố bên trong và bên ngoài của nền hành chính đều có sự vận động

và phát triển. Do đó, cải cách hành chính nhà nước mang tính tất yếu phải có của
mọi quốc gia ở các giai đoạn phát triển khác nhau. Đó cũng là cách thức làm cho
bộ máy quản lý hành chính nhà nước hoạt động có hiệu quả.
1.1.3. Những đặc trưng của cải cách hành chính nhà nước ở Việt Nam

Ngoài những điểm giống cải cách hành chính nhà nước ở các nước , cải
cách hành chính nhà nước ở Việt Nam có những đặc trưng
riêng sau:
, Cải cách được tiến hành trong khuôn khổ hệ thống chính trị một
đảng duy nhất cầm quyền. Mặt thuận lợi từ đặc trưng này chính là ở chỗ dễ
tạo sự đồng thuận trong hoạch định chính sách, biện pháp, thể chế cho cải
cách. Đặc trưng tiêu biểu của hệ thống chính trị Việt Nam là hệ thống một
đảng duy nhất cầm quyền. Đặc trưng này chi phối nhiều vấn đề, trong đó có
vấn đề cải cách hành chính. Cải cách hành chính nhà nước muốn tiến hành
được, muốn duy trì và đẩy mạnh, trước hết phải là một chủ trương trong
đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam. Tách rời vai trò lãnh đạo của Đảng
không thể có cải cách, càng không thể có những kết quả tích cực. Từ năm
1995 cho đến nay, chủ trương cải cách hành chính đã được xác định trong một
loạt các nghị quyết của Đảng tại các hội nghị Ban Chấp hành Trung ương và
trong các văn kiện Đại hội VII cho đến Đại hội XI. Năm 2007 đánh dấu một
mốc thời gian quan trọng, chính là vì lần đầu tiên Ban Chấp hành Trung ương
Đảng có một Nghị quyết riêng về cải cách hành chính nhà nước, đó là Nghị
quyết Hội nghị Trung ương 7 khóa X. Cải cách hành chính nhà nước không
tách rời sự lãnh đạo của Đảng vừa là bài học kinh nghiệm, vừa là đặc trưng
cải cách của Việt Nam. Mặt thuận lợi của vấn đề này chính là ở chỗ sự
14


hiện diện của các tổ chức Đảng, của các đảng viên đang giữ các chức vụ lãnh
đạo trong các cơ quan, tổ chức của nhà nước từ trung ương tới cơ sở. Các

thành viên này có trách nhiệm triển khai nghị quyết Đảng về cải cách hành
chính thông qua các hình thức thích hợp, trong đó có hoạt động của các cơ
quan hành chính nhà nước.
, Cải cách hành chính nhà nước diễn ra cùng một lúc với khá
nhiều cuộc cải cách khác, ví dụ như cải cách kinh tế, cải cách lập pháp, cải
cách tư pháp, cải cách giáo dục v.v... Đặc trưng này đòi hỏi phải có sự chỉ đạo
thống nhất, tập trung nhằm bảo đảm mục tiêu chung của phát triển

ảo

đảm tính đồng bộ của cải cách hành chính nhà nước với các cuộc cải cách
khác trong hệ thống chính trị. Việt Nam cùng một lúc tiến hành một loạt các
cải cách: cải cách lập pháp, cải cách tư pháp, cải cách kinh tế, cải cách giáo
dục v.v... Mỗi cuộc cải cách theo đuổi các mục tiêu, kết quả riêng, tuy nhiên
có rất nhiều vấn đề đan xen giữa các cuộc cải cách, thậm chí có vấn đề không
thể nói chỉ thuộc một cuộc cải cách riêng biệt. Chính vì vậy, tính đồng bộ giữa
các cuộc cải cách này có ý nghĩa quan trọng, nó tạo ra sự thống nhất ở tầm vĩ
mô như hoạch định thể chế, chính sách, pháp luật để bảo đảm các cuộc cải
cách có thể tốt hơn, không gặp trở ngại. Tuy nhiên, thực tiễn có lúc không
diễn ra như vậy. Từ góc độ cục bộ của ngành, lĩnh vực, đã có lúc các Bộ
chuẩn bị các dự án luật trình Quốc hội thông qua và khi ban hành mới thấy rõ
sự cản trở về cải cách hành chính đang được triển khai, làm cho thủ tục hành
chính trên các lĩnh vực quản lý của các Bộ phức tạp hơn; người dân, tổ chức
phải vất vả hơn trong giải quyết công việc của mình.
, Cải cách hành chính nhà nước được triển khai trên diện rộng, ở tất
cả các cấp hành chính. Sáu lĩnh vực cải cách, mỗi lĩnh vực lại bao gồm một loạt
các lĩnh vực thành phần cho thấy tính phức tạp, độ rộng của cải cách hành chính
ở Việt Nam. So với nhiều nước có tiến hành cải cách hành chính thì cải cách
hành chính nhà nước ở Việt Nam được triển khai trên nhiều lĩnh vực từ thể chế,
tổ chức bộ máy, thủ tục tới con người, các cơ chế hoạt động, ứng

15


dụng công nghệ thông tin vào hành chính v.v.... Có thể nói gần như các yếu tố
cấu thành cơ bản của nền hành chính quốc gia đều đòi hỏi phải cải cách, thay
đổi. Chính vì vậy, cải cách hành chính nhà nước hết sức khó khăn và phải làm
lâu dài, việc triển khai không đơn giản và cũng không thể sớm đạt kết quả.
Vấn đề này chi phối trước hết công tác xây dựng kế hoạch cải cách hành
chính nhà nước của các bộ, ngành và địa phương. Kế hoạch phải bao quát đủ
các lĩnh vực cải cách, cụ thể hóa vào phạm vi trách nhiệm của từng cơ quan,
kể đến là công tác triển khai, kiểm tra việc thực hiện trong thực tiễn.
, Sự chỉ đạo nhất quán của Chính phủ là một yếu tố bảo đảm cải
cách hành chính đạt kết quả. Với vị trí là cơ quan hành chính nhà nước cao
nhất, Chính phủ đóng vai trò quan trọng trong chỉ đạo triển khai cải cách hành
chính của đất nước. Từ chủ trương của Đảng, Chính phủ có trách nhiệm cụ
thể hoá thành các chương trình, kế hoạch cải cách hành chính nhà nước, trên
cơ sở đó các bộ, ngành trung ương và chính quyền địa phương các cấp xây
dựng và tổ chức thực hiện các chương trình, kế hoạch cải cách hành chính nhà
nước của mình nhằm bảo đảm mục tiêu chung của cải cách là xây dựng được
một nền hành chính mạnh, hiệu lực, hiệu quả, vì dân phục vụ.
Trước đây, Chính phủ đã ban hành Chương trình tổng thể cải cách hành
chính nhà nước giai đoạn 2001-2010 và đã ban hành Chương trình tổng thể
cải cách hành chính nhà nước giai đoạn 2011-2020.
Công tác chỉ đạo của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đối với công
cuộc cải cách hành chính có ý nghĩa trên các phương diện: Bảo đảm rõ định
hướng, mục tiêu cải cách hành chính nhà nước; Xác định rõ các nhiệm vụ cải
cách hành chính nhà nước; Xác định các trọng tâm, ưu tiên cải cách theo từng
thời kỳ; Xác định trách nhiệm người đứng đầu các cơ quan hành chính nhà
nước, trước hết là Bộ trưởng và Chủ tịch UBND cấp tỉnh trong triển khai cải
cách hành chính nhà nước; Tổng kết từ thực tiễn cải cách để hoạch định thể

chế, cơ chế mới, có tính chất áp dụng chung trong cả nước.

16


, Cải cách hành chính nhà nước đòi hỏi phải có những thí điểm.
Trong quá trình cải cách, nhiều vấn đề trì trệ của nền hành chính nhà nước
được phát hiện và các giải pháp được đề xuất để thay đổi. Thông thường, các
giải pháp đó về bản chất khác hẳn giải pháp hiện hành, lại chưa được kiểm
nghiệm tính đúng đắn và chưa được thể chế hóa. Do vậy, hết sức cần thiết có
sự thí điểm để qua thực tiễn xem xét tính phù hợp của các giải pháp. Một loạt
các cơ chế có tính cải cách đang được triển khai trong quá trình cải cách đã ra
đời theo cách như vậy.
Có thể khái quát theo sơ đồ sau:
Sơ kết

Thí điểm hẹp

Thí điểm rộng

Sáng kiến cải cách

Tổng kết

Thực tiễn
1.1.4.

Thể chế hoá, nhân rộng
tiêu,

của cải cách hành chính

Trong quá trình thực hiện đường lối đổi mới, Đảng

ta đã

có nhiều chủ trương về cải cách hành chính nhà nước và luôn xác định cải
cách hành chính nhà nước là một khâu quan trọng để phát triển đất nước. Các
cơ quan nhà nước đã xây dựng và tổ chức thực hiện nhiều chương trình, kế
hoạch về cải cách hành chính nhà nước theo các chủ trương, nghị quyết của
17