Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ĐỘNG SÁNG KIẾN
Kính gửi: Hội đồng sáng kiến cấp cơ sở huyện Phú Ninh
Tên sáng kiến (SK): “ Một số biện pháp nâng cao chất lượng giáo dục
đạo đức cho học sinh tiểu học”.
1. Chủ đầu tư tạo ra sáng kiến:
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến
3. Ngày sáng kiến được áp dụng lần đầu hoặc áp dụng thử:
- Thời gian áp dụng sáng kiến lần đầu: Năm học 2019 -2020
4. Mô tả bản chất của sáng kiến:
Hồ Chủ Tịch đã dạy: “Dạy cũng như học phải chú trọng cả tài lẫn đức.
Đức là đạo đức cách mạng, là cái gốc quan trọng, nếu không có đạo đức cách
mạng thì tài cũng vô dụng”. Do đó trong nhà trường giáo dục đạo đức là một
công tác rất quan trọng nhằm đạt mục tiêu giáo dục tiểu học là: “Hình thành cho
học sinh những cơ sở ban đầu sự phát triển đúng đắn và lâu dài, về tình cảm, trí
tuệ, và các kĩ năng cơ bản để học tiếp trung học hoặc đi vào cuộc sống lao
động”.
Giáo dục đạo đức là việc giáo dục cho học sinh nhân cách sống, biết yêu
quê hương, đất nước, con người, biết cách cư xử lễ phép với mọi người xung
quanh, sống và làm việc theo pháp luật, hiểu và tôn trọng tập tục truyền thống
của ông cha, biết điều hay lẽ phải, tránh những thói hư tật xấu, biết yêu thương
giúp đỡ người kém may mắn…
Theo đà phát triển đi lên của xã hội, đạo đức của học sinh cũng có nhiều
thay đổi. Theo nhận định chung thì đạo đức của thanh thiếu niên đặc biệt là ở
học sinh sa sút rất nhiều. Chúng ta vẫn thấy học sinh nói tục chửi thề, có em
không vâng lời cha mẹ, thầy cô, đánh nhau, trốn học … Đạo đức học sinh ngày
càng đi xuống bởi nhiều lý do, nguyên nhân chủ yếu là do cơ chế kinh tế thị
trường làm cho mọi người trong xã hội bận rộn nhiều với công việc, với những
toan tính để làm giàu mà lãng quên đi một việc hết sức quan trọng là gần gũi

giáo dục nhân cách cho con cái trong gia đình. Mặt khác có lẽ do chúng ta chưa
tìm ra những giải pháp tốt có hiệu quả trong việc giáo dục chuẩn mực đạo đức
cho học sinh khi xã hội ngày càng phát triển và thay đổi như hiện nay. Do đó
1


một nhiệm vụ hết sức quan trọng đặt ra cho nhà trường là: Song song với việc
giáo dục trí dục phải nghiên cứu, tìm hiểu thực tế đối tượng để tìm ra những giải
pháp tốt nhất, những kinh nghiệm giáo dục có hiệu quả để phổ biến rộng rãi mọi
nơi để cùng nhau giáo dục lớp trẻ trở thành những người tốt, có ích cho xã hội.
Giáo dục đạo đức là một bộ phận quan trọng của quá trình sư phạm, đặc
biệt là ở Tiểu học. Nó nhằm hình thành những cơ sở ban đầu về mặt đạo đức cho
học sinh, giúp các em có ứng xử đúng đắn qua các mối quan hệ đạo đức hàng
ngày. Nhân cách của học sinh Tiểu học thể hiện trước hết qua cách ứng xử. Điều
này thể hiện qua thái độ cư xử đối với ông bà, cha mẹ, mọi người xung quanh,
với thầy cô giáo và bè bạn trong lớp, qua thái độ học tập và rèn luyện hàng ngày.
Đó là cơ sở quan trọng của việc hình thành những nguyên tắc, chuẩn mực hành
vi đạo đức của học sinh Tiểu học. Để góp phần cùng với nhà trường nâng cao
chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh, ngoài việc giảng dạy các bộ môn văn
hóa, học tập các kiến thức về khoa học, xã hội trên lớp, học sinh còn phải tu
dưỡng và rèn luyện về đạo đức, kỹ năng sống, kỹ năng hòa nhập với cộng đồng,
kỹ năng ứng xử, … trong đó trau dồi, rèn luyện đạo đức là vấn đề hàng đầu, vì
đạo đức là nền tảng của gia đình, nền tảng của xã hội và hình mẫu cho các em
học sinh học tập và rèn luyện. Đẩy mạnh việc giáo dục đạo đức học sinh thông
qua các hoạt động trong nhà trường, góp phần chuyển biến nhận thức của học
sinh, qua đó giúp các em có ý thức trong từng việc làm, từng hành động, giúp
các em sống có ý tưởng, có ước mơ, nhận thức được những cái hay, cái đẹp
trong cuộc sống.
Xã hội càng phát triển con người càng phải hoàn thiện, một con người
hoàn thiện về nhân cách là con người không chỉ có tài mà cần phải có cả đức.

Nhân cách của con người muốn được xây dựng và phát triển cần bắt đầu ngay từ
khi mới sinh ra và đặc biệt là trong giai đoạn ngồi trên ghế nhà trường. Có thể
nói, việc hình thành và phát triển các phẩm chất đạo đức, tri thức cho thế hệ trẻ
là một trong những nhiệm vụ quan trọng, cấp thiết, đây cũng là một trong những
nhiệm vụ của nhà trường nói riêng, của ngành giáo dục nói chung cần phải thực
hiện. Giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học là một mặt của hoạt động giáo dục
nhằm xây dựng cho trẻ em những tính cách nhất định và bồi dưỡng cho các em
những quy tắc hành vi thể hiện trong thái độ với bạn bè, gia đình, người khác và
đối với nhân dân, đất nước. Đạo đức của con người mới xã hội chủ nghĩa không
chỉ là thành phần quan trọng về cơ bản của giáo dục mà là mục đích của toàn bộ
công tác giáo dục thế hệ trẻ. Trong giáo dục không những có kiến thức mà phải

2


có đạo đức. Vì vậy công tác giáo dục trước tiên phải đặt chăm lo bồi dưỡng đạo
đức cho học sinh, coi đó là cái căn bản, cái gốc cho sự phát triển nhân cách.
4.1. Phân tích tình trạng của giải pháp đã biết:
Trong công cuộc đổi mới hiện nay khi yếu tố con người được đặc biệt coi
trọng, thì tiềm năng trí tuệ cùng với sức mạnh tinh thần đạo đức của con người
càng được đề cao và phát huy mạnh mẽ trong mọi lĩnh vực xã hội. Việc nâng
cao chất lượng và hiệu quả đạo đức cho học sinh là đòi hỏi thường xuyên liên
tục trong công tác giáo dục "Trồng người".
Giáo dục đạo đức cho học sinh làm cho các em phát triển đúng về mặt đạo
đức. Tạo cơ sở cho các em biết cư xử, và ứng xử đúng đắn trong các mối quan
hệ của bản thân với bạn bè, người khác ngay từ khi còn là học sinh tiểu học. Với
độ tuổi "non nớt" đó thì việc giáo dục đạo đức càng được quan tâm và kỹ lưỡng
hơn của từng giáo viên đối với học sinh. Kết quả của quá trình giáo dục đạo đức
là học sinh có những phẩm chất tốt đẹp và bền vững để ứng xử tốt trong các mối
quan hệ xã hội.

Tôi quan sát việc dạy của giáo viên và việc học của học sinh ở trường, tôi
thấy những hành vi đạo đức của học sinh chưa tốt, khả năng giải quyết tình
huống đạo đức của học sinh chưa đúng, chẳng hạn:
Mượn thước của bạn dùng nhưng không nói cảm ơn bạn.
Hoặc có hướng giải quyết đúng nhưng chưa trọn vẹn hành vi ứng xử tốt.
Ví dụ: Em A làm rơi hộp bút của bạn chỉ nói xin lỗi bạn mà không nhặt
hộp bút lên cho bạn.
Quan sát trong giờ ra chơi, tôi thấy một số em có tính nghịch ngợm, đánh
bạn, gọi bạn là “mày”, xô đẩy chen lấn nhau khi lên xuống cầu thang, chơi
không hòa đồng.
Ví dụ: Thích chơi với bạn học tốt, nhà giàu, không chơi với bạn nhà
nghèo, học chưa tốt.
Quan sát cách ứng xử giữa phụ huynh và học sinh khi đưa đón con đi học,
học sinh có hành vi đạo đức chưa tốt nhưng phụ huynh không khuyên bảo con,
dạy dỗ con đến nơi đến chốn, chẳng hạn: Mẹ đưa cho con hộp sữa, con cầm
bằng một tay, không nói gì và đi thẳng vào lớp học.
Từ đó tôi đưa ra biện pháp khắc phục trong quá trình giảng dạy từng bài
Đạo đức, có liên hệ thực tế, đưa ra nhiều tình huống mà các em thường gặp
trong cuộc sống hằng ngày, để học sinh định hướng giải quyết tốt các tình huống
theo đúng hành vi chuẩn mực đạo đức hoặc giáo dục học sinh ngay lúc học sinh
có hành vi ứng xử không tốt.
3


Một số giáo viên còn lúng túng khi xây dựng thiết kế tiết "Luyện tập –
thực hành đạo đức (tiết 2)". Nên giờ dạy không được đảm bảo, cách truyền thụ
đạo đức còn khô khan, rời rạc, không lôi cuốn học sinh tích cực học tập.
Vì công việc gia đình nên phụ huynh thường giao hẳn cho thầy cô, nhà
trường và ít quan tâm đến việc giáo dục con cái.
Trong giai đoạn hiện nay chuẩn mực đạo đức có phần bị lơ lỏng. Những

hành vi, thói quen đạo đức xấu diễn ra hằng ngày, hằng giờ. Đối với học sinh
việc bắt chước thì rất nhanh vì sự nhận thức của các em còn hạn chế. Vậy sự
nhận thức hiểu biết của các em không còn bó hẹp trong nhà trường mà còn ảnh
hưởng nhiều của xã hội. Nếu ảnh hưởng của người lớn tốt hay xấu thì các em có
thể nhận ra để học tập hoặc làm theo.
Tôi đã dùng nhiều hình thức điều tra như nghiên cứu hồ sơ, học bạ,
nghiên cứu dư luận của giáo viên, của cha mẹ học sinh và nhân dân địa phương,
theo dõi các hoạt động của học sinh trên lớp cũng như các buổi sinh hoạt tập thể
ngoài trời. Qua điều tra tôi thấy nhìn chung các em đều tốt, đều mong muốn xây
dựng lớp mình thành lớp tốt. Riêng một số em có biểu hiện sai về mặt đạo đức
đều rơi vào những em có học tập chưa tốt; Số còn lại là do những yếu tố ảnh
hưởng bởi những tác động xấu, chưa có ý thức phân định và tiếp thu một cách
có chọn lọc. Hơn nữa đây cũng là độ tuổi rất hiếu động, còn thích ham chơi, ý
thức định hướng chưa rõ ràng. Sự thiếu quan tâm từ phía gia đình: Cha mẹ vì
quá bận rộn không có điều kiện thời gian để chăm sóc con cái; không khí gia
đình cũng ảnh hưởng rất lớn đến các em như cha mẹ bỏ nhau, cha mẹ không hòa
thuận khiến các em thiếu thốn tình yêu thương, nghe lời rủ rê của những kẻ xấu,
xa lánh những người bạn tốt từ đó trở nên hư hỏng. Một số em có hoàn cảnh khó
khăn, không có điều kiện vật chất đầy đủ như các bạn bè khác trong lớp mà
không vượt lên được hoàn cảnh sinh ra tự ty, không chịu nhận sự giúp đỡ từ phía
bạn bè và nhà trường.
Thiếu ý thức tổ chức kỷ luật, chây lười trong học tập, lao động, học bài,
làm bài không đầy đủ, quay cóp bài khi làm bài kiểm tra, không tuân thủ theo
quy định chung của trường.
Thiếu lễ phép với thầy cô giáo; lừa dối thầy cô giáo; xúc phạm cô giáo,
thầy giáo, thậm chí có em còn coi thường thầy giáo, cô giáo...
Phá phách tài sản của nhà trường, của bạn; gây gổ đánh nhau với bạn bè
trong lớp, trong trường, dọa nạt cán bộ lớp, nói tục, chửi bậy, ăn cắp vặt, …
Thiếu lễ phép với cha mẹ, người lớn, nói dối gia đình, mất trật tự làng xóm… La
cà hàng quán ăn quà vặt, tiêu tiền lãng phí.

4


Một số học sinh cá biệt có những biểu hiện gần giống hành vi trẻ lang
thang phạm pháp như: Trộm cắp, đánh nhau, lừa dối gia đình để lấy tiền tiêu xài.
Tôi cho rằng những em học sinh hư này nếu được giáo dục đúng cách thì sẽ
trở thành những học sinh ngoan, học giỏi, có ích cho gia đình, nhà trường, xã
hội. Vì vậy không thể giáo dục các em theo từng phần, từng mặt riêng biệt mà
luôn phải giáo dục toàn bộ nhân cách.
Xét về tâm sinh lý lứa tuổi học sinh tiểu học là lứa tuổi hiếu động và hiếu
thắng, nhiều nông nổi do sự phát triển tâm sinh lý chưa hoàn chỉnh, là lứa tuổi
đang trong quá trình hình thành và phát triển nhân cách. Quá trình hình thành cái
mới diễn ra không đồng đều ở các mặt trong mỗi cá nhân.
Từ những thực trạng trên và tình hình thực tế của nhà trường nói chung,
của lớp chủ nhiệm nói riêng, tôi trình bày “Một số biện pháp nâng cao chất
lượng giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học”.
4.2. Nội dung đã cải tiến, sáng tạo để khắc phục những nhược điểm
của giải pháp đã biết:
Những năm gần đây, về lý luận cũng như thực tế đã có nhiều nghiên cứu về
vấn đề giáo dục đạo đức học sinh. Tuy nhiên, hiện tại vẫn chưa có sự nghiên cứu
đầy đủ để tạo ra sự định hướng thống nhất về hình thức, biện pháp giáo dục có
hiệu quả.
Sự nhạy bén, linh hoạt trong kết hợp các phương pháp giáo dục học sinh.
Đặt chữ “Tâm” lên hàng đầu trong giáo dục học sinh.
Giáo viên chủ nhiệm là “Người bạn lớn” của học sinh.
Việc giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học là hình thành cho các em lòng
nhân ái mang bản sắc con người Việt Nam; Yêu quê hương đất nước hòa bình,
công bằng bác ái, kính trên nhường dưới, đoàn kết với mọi người, … Có ý thức
về bổn phận của mình đối với người thân, đối với bạn bè, đối với cộng đồng và
môi trường sống. Tôn trọng và thực hiện đúng pháp luật, các quy định của nhà

trường, khu dân cư, sống hồn nhiên, mạnh dạn, tự tin, trung thực. Biết cách tự
phục vụ, biết cách học tập, vận dụng làm được một số việc trong gia đình.
Trong quá trình giáo dục đạo đức cho học sinh, tôi hình thành cho các em
những thói quen chuẩn mực đạo đức cụ thể là: Lòng kính yêu ông bà, cha mẹ,
kính trọng thầy giáo, cô giáo, quý mến bạn bè, giúp đỡ bạn khi gặp khó khăn;
thật thà dũng cảm trong học tập, lao động; lòng biết ơn những người có công với
đất nước… Những thói quen này, những đức tính này thực hiện theo các chuẩn
mực đạo đức nhân đạo của loài người là các yếu tố tạo thành nền tảng để hình
thành và phát triển nhân cách đạo đức mới. Những thói quen hành vi đạo đức
5


này không đơn thuần là những hành động ứng xử có được do lặp lại bằng luyện
tập trong nhiều tình huống quen thuộc. Đó phải là những hành động ứng xử chịu
sự kích thích của những động cơ đạo đức đúng đắn.
Như vậy phẩm chất đạo đức của thế hệ trẻ, sự ứng xử này được hình thành
do trẻ rèn luyện những thói quen đạo đức, tình cảm đạo đức, kiến thức đạo đức.
Vì vậy giáo dục đạo đức cho học sinh Tiểu học là cung cấp cho trẻ những biểu
tượng và khái niệm đạo đức, bồi dưỡng xúc cảm đạo đức và tình cảm đạo đức,
rèn luyện kỹ năng và thói quen đạo đức.
Làm cho học sinh nhận thấy rằng cần làm cho hành vi ứng xử của mình
phù hợp với lợi ích của xã hội, giúp cho các em lĩnh hội các lý tưởng đạo đức,
các nguyên tắc đạo đức, các chuẩn mực đạo đức để đảm bảo sự phù hợp đó. Bồi
dưỡng tình cảm đạo đức tích cực và bền vững các phẩm chất ý chí (Thật thà,
dũng cảm, kỷ luật, kiên trì…) để đảm bảo cho hành vi đạo đức luôn luôn nhất
quán với yêu cầu đạo đức. Rèn luyện thói quen hành vi đạo đức, làm cho chúng
trở thành bản tính tự nhiên của cá nhân và duy trì lâu bền các thói quen đó để
ứng xử đúng đắn trong mọi hoàn cảnh. Giáo dục văn hóa ứng xử (hành vi văn
minh) thể hiện sự tôn trọng và quý trọng lẫn nhau của con người, bảo quản tính
nhân đạo, trình độ thẩm mĩ cao của các quan hệ cá nhân trong cuộc sống.

Tuổi học sinh Tiểu học là giai đoạn lĩnh hội các chuẩn mực đạo đức, hành
vi ứng xử và quy tắc hành vi đạo đức một cách hệ thống. Hơn nữa, tôi còn kiểm
tra việc thực hiện các chuẩn mực đạo đức, hành vi ứng xử một cách thường
xuyên và có mục đích. Việc giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử cho học sinh
không tách rời việc giáo dục nhân cách học sinh và có thể thực hiện với nhiều
hình thức thích hợp, đa dạng.
Bản thân quá trình dạy học và ngay trong các nhiệm vụ dạy học là nhằm
góp phần giáo dục đạo đức, hành vi ứng xử, nhân cách cho học sinh. Tính chất
giáo dục của việc dạy học đòi hỏi tôi phải khai thác đúng đắn, sâu sắc nội dung
các môn học, thông qua việc dạy học mà thực hiện các yêu cầu, nhiệm vụ giáo
dục nhằm phát triển các phẩm chất đạo đức, hoàn thiện nhân cách học sinh.
Trước hết phải nói tới quá trình dạy học môn Đạo đức ở trường. Thông qua
môn học này mà học sinh có được một hệ thống khái niệm, tri thức đạo đức.
Nhờ đó học sinh có thể hiểu được mục đích hành động, biết được cần phải làm
gì, phân biệt được “cái tốt và cái xấu”, “cái đạo đức và cái vô đạo đức” v.v…
Trên cơ sở đó, các em định hướng đúng trong các hiện tượng phong phú và phức
tạp ở quanh mình và có được tính tự giác trong quá trình học tập. Ở bậc Tiểu

6


học, việc dạy và học môn Đạo đức với tư cách là môn học cũng có tác dụng đặc
biệt; thông qua việc dạy học môn Đạo đức nhằm thực hiện được các nhiệm vụ:
Cung cấp cho học sinh các tri thức sơ đẳng về các chuẩn mực đạo đức gắn
với kinh nghiệm sống, giúp học sinh hình thành, định hướng về giá trị đạo đức,
biết các nghĩa vụ, trách nhiệm và phân biệt được cái đúng cái sai, cái thiện cái
ác. Từ đó có nguyện vọng thông qua hoạt động mà đưa các chuẩn mực, các giá
trị ấy vào mọi lĩnh vực của cuộc sống (Phù hợp với trình độ nhận thức, tập quán
hành vi đạo đức đang hình thành ở mỗi em).
Trên cơ sở đó giúp các em tập luyện trong đời sống thực tế, hình thành các

hành vi, tập quán hành vi lành mạnh, góp phần tạo nên lối sống phù hợp với các
chuẩn mực đạo đức văn hóa.
Ngoài môn Đạo đức, tất cả các môn học khác, đặc biệt là môn Tiếng Việt,
môn Toán, Khoa học, Lịch sử và Địa lí đều có khả năng giáo dục đạo đức cho
các em, tôi đã khai thác tốt, đúng hướng, nhằm vào việc giáo dục đạo đức.
Khi hướng dẫn học sinh học bài, làm bài nhờ vận dụng đúng các nguyên tắc và
phương pháp giáo dục và dạy học đã giúp học sinh đi từ mức độ dễ đến khó, từ
đơn giản đến phức tạp và nâng cao dần,… đã tập luyện cho học sinh thói quen
vượt khó khăn hoàn thành nhiệm vụ học tập, bước đầu hoàn thành các phẩm
chất ý chí, các nét tính cách, lòng yêu chân lý, yêu văn hóa khoa học. Qua đó
mà tầm nhìn của các em ngày càng mở rộng, càng phong phú thêm, góp phần
làm cho kiến thức đạo đức, thái độ đạo đức về cuộc sống, vốn sống, kinh
nghiệm sống của các em phát triển dần.
Trong quá trình học tập cùng nhau, các mối quạn hệ về lợi ích giữa cá
nhân với tập thể sẽ hình thành tinh thần đoàn kết gắn bó với nhau vì lợi ích
chung cũng sẽ phát triển nâng cao dần. Hơn thế nữa do được giáo dục tốt, được
gia đình quan tâm theo dõi, chăm sóc hàng ngày, học sinh dần dần sẽ ý thức
được mối quan hệ giữa cá nhân với tư cách là con cái, là học sinh với lợi ích của
gia đình và bản thân. Tất cả sẽ là cơ sở để xây dựng nên ý thức của học sinh về
nghĩa vụ, trách nhiệm, về bổn phận với mọi người, với gia đình và xa hơn nữa là
với xã hội. Khi hoàn thành tốt các nhiệm vụ học tập, phù hợp với sự mong đợi
của gia đình, của xã hội, các em sẽ được đánh giá, khen thưởng, sẽ hình thành
được những tình cảm trong sáng, tích cực phù hợp với lứa tuổi học đường.
4.3. Các điều kiện, phương tiện cần thiết để thực hiện và áp dụng giải
pháp:
Phòng học rộng rãi khang trang là điều kiện tốt nhất để tôi tiến hành tổ
chức các trò chơi, các hình thức đóng vai, các tiết mục văn nghệ theo chủ đề
7

lồng ghép giáo dục đạo đức cho học sinh. Để thực hiện những tiết kể chuyện
theo nội dung bài học đạo đức, hay sưu tầm những mẫu chuyện lồng ghép giáo
dục đạo đức cho học sinh tôi thường dùng máy chiếu là phương tiện tối ưu tạo
sự sinh động, hấp dẫn lôi cuốn các em đi vào bài học, đi vào tâm tư tình cảm đó
là tình yêu thiên nhiên, yêu con người, yêu quê hương đất nước. Ngoài ra một
phương tiện mà hình như tiết học nào cũng có đó là phiếu bài tập cá nhân làm
tăng tư duy cho mỗi em, qua đó tôi nắm bắt được tâm tư tình cảm, cách hiểu,
cách nhìn nhận về phạm trù đạo đức yêu cái thiện, ghét cái ác của từng em.
Phiếu học nhóm, bảng nhóm giúp cho các em thảo luận nhằm nâng cao tính hợp
tác trong quá trình học tập, thảo luận nhóm các em phát hiện những điều hay lẽ
phải, tranh luận về những điều đúng, điều sai qua từng bài đạo đức.
4.4. Các bước thực hiện giải pháp, cách thức thực hiện giải pháp:
4.4.1. Giáo dục đạo đức ở tiết dạy đạo đức về lí thuyết và thực hành:
Mỗi bài Đạo đức ở trường Tiểu học, được thực hiện trong hai tiết dạy: Tiết
kể chuyện và tiết thực hành. Nhờ tiết kể chuyện học sinh nhận ra được các mẫu
hành vi và chuẩn mực đạo đức cần cung cấp. Nhờ tiết thực hành các em được
giải quyết một số tình huống của chuẩn mực đạo đức, và các em được tập luyện
dưới sự hướng dẫn của giáo viên. Hai tiết này có quan hệ mật thiết với nhau, hỗ
trợ cho nhau, tiết kể chuyện chuẩn bị cho tiết thực hành, và tiết thực hành dựa
vào tiết kể chuyện để củng cố tiết kể chuyện. Chính vì để giúp các em hình
thành được những thao tác, những hành động phù hợp với mẫu hành vi, chuẩn
mực rút ra từ tiết kể chuyện về đạo đức, làm cơ sở hình thành thói quen đạo đức
hàng ngày, thì bằng những hình thức sinh động gây hứng thú cho các em trong
tiết luyện tập ( tiết 2) đóng vai trò quan trọng. Khi chuẩn mực hành vi đạo đức
mà các em nhận được ở tiết 1, thông qua tiết luyện tập và trở thành thói quen
hành vi đạo đức hằng ngày của các em thì bài dạy có hiệu quả nhất.
Chương trình môn Đạo đức được xem là một phương tiện quan trọng để
thực hiện nhiệm vụ giáo dục tư tưởng, tình cảm, pháp luật cho học sinh một
cách trực tiếp, hoàn chỉnh và sâu sắc. Yêu cầu giáo viên khi dạy môn Đạo đức là
làm cho những tri thức đạo đức, những chuẩn mực về hành vi đạo đức có trong

bài học được thấm sâu, bền vững, trở thành kĩ năng sống, thói quen hàng ngày
của mỗi học sinh. Muốn vậy giáo viên phải có phương pháp dạy thích hợp với
bộ môn, phải chú tâm đi sâu tìm hiểu đặc trưng bộ môn. Ở đây đòi hỏi khả năng
tự trao dồi của giáo viên rất lớn.Yêu cầu giáo viên dạy môn Đạo đức đúng theo
lịch báo giảng, dạy nghiêm túc không qua loa, không xem nhẹ môn này.

8


Để các chuẩn mực hành vi đạo đức trở thành một thói quen trong cuộc sống
hàng ngày của các em tôi cho các em luyện tập tốt trong giờ thực hành. Vì qua
tiết thực hành giúp các em hình thành được các thao tác hành động phù hợp với
mẫu hành vi rút ra từ tiết kể chuyện đạo đức. Qua giảng dạy thực tế, tôi nhận
thấy học sinh lớp tôi hầu hết bố mẹ làm nghề nông, khi nông nhàn lại đi tìm việc
làm nơi xa, không có điều kiện giáo dục con cái, bố mẹ chưa làm gương cho các
con noi theo, những hiện tượng tiêu cực ngoài xã hội ngày càng lan rộng đến tận
trường học. Nên các em bị nhiễm nhiều thói hư, tật xấu ở ngoài xã hội. Các em
còn nói tục, nói bậy, nói năng với với người lớn chưa lễ phép, cư xử với người
xung quanh chưa đúng chuẩn mực.... ham chơi những trò chơi không lành mạnh.
Cho nên việc giáo dục đạo đức cho các em là vô cùng quan trọng.
Thực tiễn giáo dục sinh động cho thấy rằng, nhiều khi các em vi phạm
những chuẩn mực hành vi đạo đức không phải do ý thức thấp kém của các em
mà chính là do các em không được dạy và giáo dục tốt. Ví như, do không được
chỉ bảo đến nơi đến chốn, có những em không biết cảm ơn khi được người khác
giúp đỡ, không biết xin lỗi khi làm phiền lòng người khác, các em đưa hoặc
nhận đồ vật với người lớn bằng một tay...Như vậy tiết thực hành dạy đạo đức
được làm tốt, có tổ chức không những hình thành cho các em thói quen hành vi
đạo đức mà còn củng cố mở rộng những tri thức đạo đức tương ứng và phát triển
được tình cảm đạo đức ở các em. Từ đó tôi nhận thấy rằng để biến chuẩn mực
hành vi đạo đức, thành thói quen hằng ngày của các em, phải có thời gian kiên

trì, thường xuyên phải thực hiện từng tiết dạy từng bài. Để tiết luyện tập có hiệu
quả cần tuân theo phương hướng và mục đích sau:
- Tiết luyện tập phải nhằm mục đích, yêu cầu nhất định phù hợp với mục
tiêu yêu cầu của bài.
- Học sinh phải nắm vững chuẩn mực hành vi đạo đức rồi mới thực hành.
- Khi thực hành tôi nêu rõ mẫu hành vi, tên hành vi, những yêu cầu cần
đạt trong luyện tập.
- Tôi làm mẫu thật chính xác, đúng thao tác, học sinh quan sát và thực
hành theo.
- Luyện tập từ đơn giản đến phức tạp, từ dễ đến khó.
- Học sinh được luyện dưới sự chỉ đạo của tôi và tự luyện tập một cách
độc lập.
Từ mục đích và phương hướng trên tôi tiến hành bằng các biện pháp cụ
thể:

9


Thông qua các câu chuyện của 15 bài Đạo đức, người soạn thảo chương
trình đã xuất phát từ đặc điểm khả năng nhận thức của lứa tuổi lớp 4 từ các
chuẩn mực ứng xử phù hợp với các chuẩn mực đạo đức truyền thống của xã hội
ta. Tuy nhiên trong cuộc sống hằng ngày, muôn hình, muôn vẽ, những câu
chuyện đó chỉ là một khía cạnh của cuộc sống, mà người giáo viên phải thông
qua tiết bằng các hình thức sinh động và hấp dẫn, khái quát cho học sinh nhận
thức để từ đó biến các chuẩn mực hành vi đạo đức trở thành thói quen hằng
ngày.Từ những suy nghĩ trên tôi cố gắng biến các tiết luyện tập thành một hoạt
động sinh hoạt của trò, dưới sự hướng dẫn của tôi trên cơ sở tạo điều kiện cho
học sinh đọc suy nghĩ nhiều hơn, làm việc nhiều hơn, bày tỏ ý kiến nhiều hơn và
hợp tác với nhau nhiều hơn. Tuỳ theo nội dung từng bài mà học sinh được luyện
tập các thao tác, các hành động đạo đức bằng nhiều hình thức như: Trò chơi sắm

vai, làm bài tập tình huống, nhận xét đánh giá hành vi đạo đức, thảo luận, rèn
luyện...
Ví dụ 1: Dạy tiết 2 bài “ Lễ phép với người lớn”
(Bài 12 - Đạo đức lớp 4 trang 27) Sử dụng hình thức sau:-Làm phiếu bài
tập-Chơi sắm vai:
a) Cả lớp làm 5 bài tình huống (phiếu học tập cá nhân)
- Như và Lan đi học về gặp bác tổ trưởng dân phố đi chợ về. Như đứng
lại mỉm cười chào bác, bác khen Như. Khi bác đi xa rồi Lan nói với Như: “ Bác
ấy có biết mình là ai đâu? Việc gì phải chào?” Bạn nào đúng? Bạn nào sai? Vì
sao?
- Giờ ra chơi Hùng và Tuấn đang chơi bi, thầy hiệu trưởng đi qua, Tuấn
đứng nghiêm chào thầy, Hùng vừa bắn bi vừa chào thầy. Phân tích hành động
của hai bạn:Ai đúng? Ai sai? Sai ở đâu?
- Tổng kết năm học cô giáo trao phần thưởng cho hai bạn học sinh giỏi
khi cô giáo trao phần thưởng cho Trang, Trang đón nhận bằng hai tay, miệng
nói: “ Con cảm ơn cô”. Đến lượt Tùng, Tùng đưa một tay ra nhận rồi chạy về
chỗ ngồi.Phân tích hành động của hai bạn.
- Trong giờ học Lan mượn Hoa bút chì. Hoa ném bút chì cho Lan qua mặt
cô giáo. Phân tích hành động của hai bạn.
- Mai đến rủ Tú đi học. Tú vội lấy cặp và chạy ra cửa. Mai nhắc Tú: “Tại
sao cậu không chào bà?”. Tú đáp: “Bà tớ già rồi, bị lẫn có biết gì mà chào”.
Phân tích hành động của Tú” Theo con ở trường hợp như vậy con làm như thế
nào?. Sau mỗi bài tập học sinh tự làm, bạn nhận xét và thống nhất ý kiến.

10


Cuối cùng tôi chốt lại cả bài tình huống đó là: Học sinh phải thực hiện tốt
những hành vi lễ phép với người lớn ở gia đình, nhà trường và xã hội.
Ví dụ 2: Trong tình huống 3 tôi cho học sinh trả lời: gọi 2 em lên nhận

xét: Hành động của bạn Trang là đúng. Hành động của bạn Tùng là sai. Tôi hỏi:
Vì sao hành động của bạn Trang là đúng?. Học sinh trả lời: Hành động
của bạn Trang là đúng vì khi người lớn trao cho ta vật gì, ta phải đón nhận bằng
hai tay và nói lời cảm ơn.
b) Trò chơi sắm vai: Tôi phân cho 4 tổ mỗi tổ nhận sắm vai 1 tình huống
trong phiếu học tập. Gọi từng tổ lên trình bày chú ý những động tác đứng
nghiêm chào người lớn, nhận vật gì ở tay người lớn phải giơ hai tay và miệng
nói: “ Cảm ơn...”. Động tác chào và xin phép người lớn đi học hoặc đi chơi. Qua
trò chơi “sắm vai” học sinh đã thực hành được một số mẫu hành vi đúng và
không mắc những hành vi sai. Qua bài học này học sinh rút ra được lễ phép với
người lớn qua các mẫu hành vi đúng và lời nói, cách xưng hô... Giúp các em
hình thành được kỹ năng, kỹ xảo trong hành vi đạo đức. Từ đó hình thành thói
quen lễ phép với người lớn ở mọi lúc, mọi nơi.
Ví dụ 3: Dạy tiết 2 bài “ Tiết kiệm tiền của” (Bài 8 - Đạo đức lớp 4 trang
19). Sử dụng hình thức hái hoa dân chủ, sắm vai theo tiểu phẩm mẹ và con
a) Trò chơi hái hoa dân chủ: Cây hoa được trang trí đặt ở giữa bục giảng.
Lần lượt mỗi tổ lên hái một bông hoa, về tổ thảo luận rồi lên trả lời. Cả lớp nhận
xét. Cả tổ nhận xét cho điểm theo tổ.
Nội dung của các bông hoa:
- Nửa đêm đang ngủ, bổng nghe thấy tiếng nước chảy tràn bể. Em sẽ làm
gì? Vì sao em phải làm như vậy?
- Hằng rất sợ bóng tối, nên buổi tối khi bố mẹ đi vắng, Hằng bật tất cả
đèn ở tất cả các phòng trong nhà, mặc dù Hằng chỉ sử dụng đến đèn ở bàn học.
Việc làm của Hằng có đúng không? Theo em thì em sẽ làm như thế nào?.
- Tuấn có rất nhiều đồ chơi, nhưng cái nào cũng hỏng, vứt ở mọi chỗ
trong nhà. Theo em, nếu có được nhiều đồ chơi như bạn Tuấn em sẽ làm gì? Nếu
không chơi nữa (do lớn rồi) thì em sẽ làm như thế nào?
- Lan đang ăn quà sáng thì trống tập trung, Lan vứt luôn nửa cái bánh mì
ba tê vào thùng rác rồi vào chỗ xếp hàng. Phân tích hành động của bạn Lan.
Theo em thì em sẽ làm như thế nào?

Qua phần trả lời các tổ. Tôi chốt: Hàng ngày chúng ta phải tiết kiệm điện,
nước, lương thực, quần áo đồ chơi, giày dép và tiền bạc....Trên cơ sở hình thành
cho các em thói quen biết tiết kiệm trong sinh hoạt.
11


b) Sắm vai: Tiểu phẩm: “ Mẹ con”. Hai học sinh sắm vai mẹ và con đang
nói chuyện với nhau:
- Hoa: Mẹ ơi! Mai mẹ mua cho con chiếc quần bò như bạn Trang đi mẹ!
- Mẹ: Quần áo đồng phục của con vẫn mặc được cơ mà? Với lại đến
trường không được mặc quần bò.
- Hoa: Mẹ mua cho con để con mặc đi chơi.
- Mẹ: Bây giờ nhà ta đang phải tiết kiệm tiền để mua thuốc cho bà ốm.
- Hoa: Thế mẹ đi vay có được không ạ!
- Mẹ: Đi vay thì phải trả nợ người ta, mà mẹ không muốn mắc nợ. Con cố
gắng học giỏi cuối năm mẹ sẽ thưởng cho.
- Hoa: Thôi mẹ ạ! Con sẽ cố gắng học giỏi để mẹ vui lòng.
- Mẹ: Con gái mẹ ngoan lắm, như thế là con biết tiết kiệm rồi đấy.
Cả lớp nhận xét lời nói việc làm của các nhân vật. Như vậy, qua tiểu phẩm
nhỏ, học sinh thấy rõ được hành vi đúng và không đúng. Và một lần nữa củng cố
cho các em thói quen biết tiết kiệm trong cuộc sống hằng ngày.
Ví dụ 4: Dạy tiết 2 bài “ Giữ trật tự vệ sinh nơi công cộng” (Bài 13- Đạo
đức lớp 4 trang 29), sử dụng hình thức: - Thảo luận - Chơi trò chơi.
a) Thảo luận: Tôi đưa ra các bài tập để học sinh thảo luận:
- Lớp em tổ chức đi tham quan một di tích lịch sử. Em phải chuẩn bị như
thế nào để giữ được vệ sinh trên ô tô và nơi tham quan?.
- Đêm đã về khuya, em của Nam và các bạn vẫn đi chơi và cuời rất to.
Dũng tức quá hét to: Đêm khuya rồi, sao chúng mày còn cười nói la hét to
như vậy? Thôi đi? Ai là người làm mất trật tự nơi công cộng?Tốt nhất Dũng
nên?.

Ở tiết 1 học sinh đã hiểu thế nào là nơi công cộng? Tại sao phải giữ trật
tự, vệ sinh nơi công cộng?. Từ đó học sinh dễ dàng trong việc thảo luận các bài
tập trên để đưa ra những việc làm đúng thể hiện nếp sống văn minh của người
học sinh.
b) Trò chơi: “Phóng sự điều tra”. Cách chơi: Một em đứng ra điều khiển
trò chơi. Em điều khiển phải nêu một trong các sự việc cần điều tra dưới đây:
- Điều tra tình hình thực hiện trật tự vệ sinh trong lớp.
- Điều tra xem có bao nhiêu bạn thực hiện tốt vệ sinh trong lớp.
- Điều tra xem có bao nhiêu bạn thực hiện tốt trật tự trong lớp.
Sau khi nêu việc cần điều tra, em điều khiển gõ một tiếng thước. Tất cả
các em tham gia viết nhanh tất cả các sự việc, hiện tượng em thấy theo chủ đề
người điều khiển nêu. Khi viết cần ngắn và chỉ gạch đầu dòng. Khoảng 1,2 phút,
12


em điều khiển gõ thước một tiếng, các em ngừng không viết và nộp mảnh giấy
cho em điều khiển. Em nào nêu được nhiều người, nhiều hiện tượng là thắng.
Em nào không nêu được thì bị loại.
Ví dụ: Em điều khiển nêu: “ Viết các tên bạn thực hiện tốt vệ sinh trong
lớp”. Các em tham gia viết tên các bạn thực hiện tốt vệ sinh trong lớp. Em nào
viết tên không đúng sẽ bị loại. Em nào viết tên được nhiều tên bạn thực hiện vệ
sinh tốt và đúng là thắng. Qua trò chơi trên học sinh nhận thấy được giữ trật tự
vệ sinh trong lớp là một việc làm mà người học sinh nào cũng phải thực hiện tốt.
Tôi thường xuyên động viên, khen thưởng những em thực hiện tốt và nhắc nhở
những em thực hiện chưa tốt. Tôi còn cho các em chơi trò chơi này vài lần trong
giờ sinh hoạt lớp. Từ đó các em thi đua thực hiện tốt hơn. Đến nay ý thức giữ
trật tự vệ sinh trong lớp của học sinh lớp tôi tiến bộ lên rất nhiều.
Trên đây là một vài ví dụ đưa hình thức “ Học mà vui-Vui mà học”vào tiết
dạy đạo đức mà tôi đã áp dụng. Tiết Đạo đức đối với các em rất hứng thú và đạt
hiệu quả. Thực sự mỗi ngày đến trường là một ngày vui đối với các em.Tuỳ từng

bài dạy tôi áp dụng các hình thức khác nhau, sao cho các chuẩn mực hành vi
Đạo đức của các em nhận thức được ở tiết 1, qua tiết thực hành nó trở thành thói
quen hằng ngày và như vậy bài Đạo đức đạt hiệu quả nhất.
Củng cố thường xuyên thói quen hành vi đạo đức cho học sinh:
Ngoài các hình thức trên, trong giờ sinh hoạt lớp, sinh hoạt tập thể tôi
luôn dành thời gian kể những câu chuyện có liên quan tới các chuẩn mực Đạo
đức vừa học. Qua nội dung câu chuyện cho học sinh tự nhận xét và rút ra những
bài học cần thiết. Hoặc tôi sưu tầm cho học sinh những câu ca dao, tục ngữ có
liên quan đến bài học như tục ngữ, ca dao về tiết kiệm, thật thà, giữ lời hứa, lễ
phép... Các câu chuyện như: Tấm Cám, Trầu Cau, Trạng Hiền, Trạng Nồi... Qua
các câu chuyện trên giúp con người biết ăn ở hiền lành, quý trọng tình anh em,
bố mẹ, giáo dục gương chăm học vượt khó để học tập. Ngoài ra trong những giờ
giảng dạy trên lớp hoặc ngoài lớp, tôi cũng thường xuyên uốn nắn cho các em
các hành vi đạo đức mà chưa đúng chuẩn mực.
4.4.2. Giáo dục đạo đức lồng ghép trong các môn học:
Các môn học khác như Tiếng việt, Toán, Khoa học, Lịch sử và Địa lí, vv…
đều có tri thức giáo dục trong từng bài học. Do đó, tôi đã lồng ghép cung cấp
những tri thức về các hành vi đạo đức này cho các em.
Ví dụ: Ở môn Tiếng Việt giáo dục cho học sinh lòng yêu quê hương, yêu đất
nước, con người thông qua từng nội dung bài học, qua các câu chuyện kể, các
bài văn, bài thơ có nội dung phong phú, sinh động ca ngợi vẻ đẹp của đất nước,
13


ca ngợi văn hóa, các tập quán truyền thống tốt đẹp của đất nước, của dân tộc nếu
được khai thác, tiến hành đúng đắn sẽ mở rộng được kiến thức về đạo đức, về
truyền thống văn hóa, về kinh nghiệm, lối sống mang tính dân gian, phản ánh
bản sắc đạo đức của dân tộc. Tất cả sẽ giáo dục, bồi dưỡng cho học sinh tình yêu
quê hương đất nước, lòng tự hào dân tộc và kể cả các chuẩn mực sơ giản trong
giao tiếp, ứng xử về đạo đức … Ví dụ: Qua bài tập đọc: “Đôi giày ba ta màu

xanh” ngoài việc giáo dục học sinh ngoan ngoãn lễ phép như bạn “Lái” trong
câu chuyện, tôi còn giáo dục cho học sinh của tôi khi nhận quà của bất cứ ai thì
phải nói lời cảm ơn, với người lớn thì phải nhận bằng hai tay…
Hoặc qua bài dạy môn Luyện từ và câu: “Giữ phép lịch sự khi đặt câu
hỏi” tôi giáo dục cho học sinh khi yêu cầu, đề nghị phải giữ phép lịch sự. Muốn
cho lời yêu cầu, đề nghị được lịch sự các em cần có cách xưng hô cho phù hợp
với từng đối tượng giao tiếp như: Với người lớn khi yêu cầu người lớn chỉ
đường cần phải nói “Bác làm ơn chỉ cho cháu biết nhà của bạn Lan ở đâu ạ?”
với bạn bè, em nhỏ phải có thái độ vui vẻ, hoà nhà, lịch sự…
Môn Lịch sử cần giáo dục cho học sinh về truyền thống hào hùng của dân
tộc, biết ơn Đảng, Bác Hồ. Giáo dục học sinh tinh thần đấu tranh anh dũng, bất
khuất của dân tộc ta.
Trong quá trình giảng dạy, tôi đều tận dụng tối đa việc giáo dục cho các
em thông qua giao tiếp giữa giáo viên – học sinh và lồng ghép giáo dục kịp thời
qua nội dung môn học khác có liên quan với việc giáo dục đạo đức học sinh.
Việc giáo dục đạo đức học sinh thông qua giao tiếp trong quá trình dạy học giúp
tôi điều chỉnh kịp thời những hành vi chưa đạt ở học sinh khi nói chuyện với
thầy cô, người lớn cần phải dạ thưa, nói có đầu có đuôi, không nói cộc lốc, trống
không. Khi nhận vật gì mà người lớn đưa đều phải nhận bằng hai tay và nói lời
cảm ơn…
Ví dụ: Trong quá trình dạy học, khi đặt câu hỏi cho học sinh: “Tại sao ở
Đà Lạt có nhiều hoa, quả, rau xứ lạnh?” nếu học sinh trả lời: “Vì khí hậu mát
mẻ” thì tôi liền yêu cầu em trả lời lại cho có đầu có đuôi và phải có lời “Thưa
thầy” đầu tiên khi trả lời câu hỏi: “Thưa thầy, vì ở Đà Lạt có khí hậu mát mẻ
quanh năm”. Hoặc khi học sinh lên bảng làm bài tôi đưa cho em một viên phấn
để viết bảng. Nếu như em chỉ nhận bằng một tay và không nói lời cảm ơn, tôi
cũng liền nhắc nhở cho các em khi nhận vật gì của người lớn trao cũng phải
nhận bằng hai tay và nói lời cảm ơn… Đến cuối tiết học khi nhận xét, tôi nhắc
lại những hành vi chưa đúng của học sinh và liên hệ giáo dục cách giao tiếp ứng
xử với người lớn cho đúng mực.

14


Như vậy, với việc giáo dục học sinh trong mọi hoạt động dạy học, giúp
học sinh lớp tôi có những hành vi ứng xử tiến bộ rõ rệt các em biết nói dạ thưa
với người lớn, xưng hô đúng mực với bạn bè, thầy cô giáo và các em học sinh ở
những lớp dưới.
4.4.3. Giáo dục đạo đức qua hoạt động ngoài giờ lên lớp:
Trong quá trình tổ chức các ngày chủ điểm trong năm học gắn với kỷ niệm
các ngày lễ lớn của dân tộc; thông qua đó giáo dục truyền thống cách mạng,
lòng tự hào dân tộc, ý chí quật cường và tình yêu quê hương đất nước cho học
sinh. Thông thường mỗi tháng trong năm học đều có ngày lễ lớn chẳng hạn: Kỷ
niệm Cách mạng tháng Tám và Quốc khánh 2/9. Ngày 20/10: Thành lập Hội
Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam. Ngày 20/11: Ngày nhà giáo Việt Nam. Ngày 22/12:
Ngày thành lập Quân đội Nhân dân Việt Nam, ngày quốc phòng toàn dân. Ngày
03/02: Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam. Ngày 08/3: Ngày Quốc tế Phụ
nữ và khởi nghĩa Hai Bà Trưng. Ngày 26/3: Ngày thành lập Đoàn Thanh niên
Cộng sản Hồ Chí Minh. Ngày 10/3 âm lịch (thường vào tháng 4 dương lịch):
Ngày giỗ Tổ Hùng Vương. Ngày 30/4: Ngày giải phóng miền Nam thống nhất
đất nước. Ngày 19/5: Kỷ niệm ngày sinh của Hồ Chủ Tịch. Ngày 01/6: Ngày
Quốc tế Thiếu nhi… Ngoài ra còn nhiều ngày kỷ niệm khác nữa. Dựa vào các
ngày lễ vừa nêu trên, có thể tổ chức cho các em sinh hoạt theo chủ đề với nhiều
nội dung phong phú chẳng hạn:
+ Tháng 9-10: Hãy viết và nói gì về kỷ niệm một ngày khai trường để lại
cho em nhiều ấn tượng sâu sắc nhất. Hãy nói và kể những công việc em đã làm
để làm sạch đẹp trường lớp…;
+ Tháng 11: Trao đổi về tình thầy trò, ca hát, đọc thơ, kể chuyện, tiểu
phẩm nói về thầy giáo, cô giáo;
+ Tháng 12: Hãy tìm tấm gương về người con anh hùng của đất nước, của
quê hương;

+ Tháng 01-02: Mùa xuân và ước mơ của các em về nghề nghiệp; tìm hiểu
lịch sử truyền thống nhà trường, truyền thống văn hóa địa phương;
+ Tháng 3: Hãy nói tình cảm của mình với bà, với mẹ, cô giáo; hát những
bài hát về bà, mẹ, cô giáo, …;
+ Tháng 4: Sưu tầm tranh ảnh, tư liệu về Quân đội nhân dân Việt Nam;
+ Tháng 5: Trao đổi về thái độ học tập, về 5 điều Bác Hồ dạy, nói những gì
em biết về thời niên thiếu của Bác Hồ, …
Với những chủ đề trên, các em trao đổi, thảo luận sôi nổi, được phép trình
bày quan điểm riêng của mình về chủ đề đó. Giờ sinh hoạt trở nên hấp dẫn, hứng
15


thú và qua đó, tôi nắm bắt được suy nghĩ và hành động của học sinh trên cơ sở
đó có biện pháp giáo dục đạo đức cho phù hợp.
Đẩy mạnh các hoạt động thiết thực phù hợp với lứa tuổi mang tính giáo
dục như:
+ Hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao (yêu quê hương đất nước, mừng
Đảng mừng xuân, nhớ ơn Bác Hồ, hướng về ngày 20/11,…). Đây là loại hình
hoạt động khá hấp dẫn đối với học sinh, thu hút được nhiều em tham gia.
+ Hoạt động đền ơn đáp nghĩa như: Chăm sóc giúp đỡ gia đình thương
binh liệt sĩ, viếng và chăm sóc nghĩa trang liệt sĩ, trồng cây nhớ ơn Bác, …
+ Hoạt động mang tính giáo dục lòng nhân ái như tham gia các đợt ủng hộ
đồng bào bị thiên tai, bão lụt, tham gia các chương trình vì người nghèo, phong
trào giúp bạn vượt khó, …
+ Hoạt động “Hội thi thiếu nhi”: Hội thi thiếu nhi là đỉnh cao của phong
trào thiếu nhi, là kết quả của quá trình phấn đấu, học tập, rèn luyện theo mục
tiêu giáo dục toàn diện. Qua hội thi thiếu nhi, các em sẽ đánh giá được kết quả
rèn luyện của mình và đó chính là cơ hội, là môi trường để các em trao đổi thêm
kinh nghiệm học tập, hoạt động với các bạn của mình. Hội thi thiếu nhi còn là
ngày hội của các em, vừa mang tính chất của cuộc thi tài, nên đã tạo được bầu

không khí thi đua hào hứng, sôi nổi, hấp dẫn trong các hoạt động. Tôi chọn nêu
gương điển hình, khuyến khích tuyên dương kết hợp giáo dục đạo đức.
- Tham gia tích cực các hoạt động tập thể trong phạm vi toàn trường tạo
điều kiện để các em hình thành các mối quan hệ, gắn bó với nhau vì quyền lợi,
danh dự chung, gây niềm vinh dự, tự hào về lớp mình, rất có ý nghĩa và tác dụng
sâu sắc đến nhận thức, tình cảm của học sinh. Thực tế hoạt động tập thể của các
nhà trường có thể là các hoạt động như: Lao động tập thể, các cuộc thi tài năng,
sáng kiến của cá nhân, tổ chức giao lưu trong tập thể giữa các khối lớp, ... Tôi đã
phát huy tốt về tác dụng giáo dục của tập thể, biết dựa vào các giai đoạn hình
thành và phát triển của tập thể và các nhiệm vụ giáo dục để tìm ra các biện pháp,
hình thức tổ chức giáo dục trong tập thể đạt tới hiệu quả giáo dục theo mục tiêu
của giáo dục đạo đức. Từ đó nếp sống đạo đức của các em sẽ có chuyển biến tốt,
trước hết là tinh thần đoàn kết, ý thức tập thể, biết giúp đỡ nhau trong mọi hoạt
động. Qua hoạt động tập thể, lòng nhân ái, tính vị tha, tinh thần dũng cảm, trách
nhiệm vì tập thể được thể hiện rõ và chính những hoạt động đó đã đẩy mạnh
phong trào học tập của các em hơn.
Ngoài ra, trong tuần tôi dành riêng một khoảng thời gian cho việc sinh
hoạt Đội, qua đó tôi dạy cho các em những bài hát, kể những câu chuyện có nội
16


dung giáo dục hành vi ứng xử tốt. Đồng thời, trong những lần sinh hoạt Đội tôi
yêu cầu các em tìm những gương tốt của các bạn về chăm ngoan, lễ phép,… để
kể cho nhau nghe. Qua việc sinh hoạt Đội đều đặn, học sinh trước đây vốn rụt
rè, nhút nhát, nhiều em khi giáo viên hỏi mãi vẫn không trả lời, hoặc không biết
ứng xử giao tiếp với bạn bè, nay đã có những hành vi ứng xử tốt hơn và tiến bộ
rõ rệt.
4.4.4. Giáo dục đạo đức cho học sinh mọi lúc mọi nơi:
Lứa tuổi học sinh tiểu học là lứa tuổi đang hình thành nhân cách. Nếu
chúng ta định hướng kịp thời và đúng lúc cho các em thì nhân cách ấy ngày càng

hoàn thiện, các em sẽ trở thành một người có đạo đức tốt. Tuy nhiên, nếu thiếu
sự quan tâm, sửa chữa kịp thời của người lớn, thầy cô thì hành vi đạo đức của
các em sẽ bị mai một, các em sẽ dần dần tạo những thói quen xấu, bắt chước
những hành vi đạo đức xấu như nói chuyện với bạn là “mày – tao” trong lúc
chơi đùa, không biết giúp đỡ người khác,… Việc giáo dục hành vi đạo đức cho
học sinh không chỉ dành riêng cho các tiết học, các giờ lên lớp mà phải luôn
được quan tâm mọi lúc mọi nơi. Việc làm này tôi luôn tâm huyết, yêu thương
học sinh hết mực do phải mất nhiều thời gian. Để thực hiện tốt việc giáo dục
hành vi đạo đức cho học sinh mọi lúc mọi nơi tôi thường xuyên để mắt đến tất
cả những sinh hoạt của học sinh bên trong nhà trường từ trong học tập, vui chơi,
giao tiếp với thầy cô, người lớn, bạn bè,… khi các em có những biểu hiện bất
thường về việc vi phạm hành vi đạo đức, tôi đã kịp thời điều chỉnh cho các em
một cách thật tế nhị, mềm dẻo, linh hoạt, tránh những lời nói xúc phạm như
quát, mắng, phạt học sinh. Không chỉ dừng lại ở khía cạnh giáo dục hành vii đạo
đức đối với những học sinh vi phạm mọi lúc mọi nơi, tôi thường xuyên, kịp thời
tuyên dương những học sinh có những biểu hiện hành vi đạo đức tốt, nhằm gây
lan toả, nhân rộng hành vi đạo đức tốt trong lớp.
Ví dụ: Trong giờ chơi của học sinh, tôi có thể ở một nơi nào đó để quan
sát học sinh vui chơi, nếu các em có những biểu hiện vi phạm về hành vi đạo
đức như nói chuyện với bạn bằng “mày – tao” thì tôi kịp thời đến điều chỉnh cho
các em.
Tôi còn phân công học sinh có hành vi đạo đức tốt kèm sát một học sinh
có hành vi ứng xử không tốt trong giờ ra chơi hoặc trên đường đi học về để kịp
thời báo cáo cho tôi những biểu hiện sai lệch của bạn như không lễ phép với
người lớn, không chào hỏi người lớn tuổi, xưng hô với bạn bè “mày – tao”…
Với việc làm này tôi được học sinh cung cấp thông tin kịp thời nên điều chỉnh
có hiệu quả những hành vi sai lệch cho các em.
17

Ví dụ: Việc phân công một học sinh có hành vi đạo đức tốt kèm một học
sinh có hành vi đạo đức chưa tốt tôi thấy có kết quả rõ rệt. Hằng ngày tôi có thói
quen lên lớp trước 15 phút. Một hôm, có một học sinh chờ tôi sẵn ngay bàn giáo
viên, khi tôi bước vào lớp thì em liền bảo: “Thưa thầy, trưa hôm qua đi học về
bạn Bảo Vy gặp người lớn không chào, em nhắc bạn còn mắn em và còn thách
em ngày mai vào thưa thầy đi”. Lúc ấy tôi nói cảm ơn em đã cho tôi biết và ra
hiệu cho em về chỗ, giờ ra chơi tôi mời Vy đi chỗ khác và tìm cách giáo dục em.
Tôi nói: “Em là học sinh mà gặp người lớn không chào hỏi là học sinh chưa
ngoan và chưa được mọi người yêu mến”. Trao đổi với em hồi lâu thì em hứa
với tôi là em sẽ thực hiện những điều tôi chỉ bảo. từ đó Vy khi gặp người lớn
tuổi chào hỏi rất lẽ phép.
Với việc giáo dục đạo đức cho học sinh mọi lúc mọi nơi mà hành vi ứng
xử đạo đức của lớp tôi ngày được hoàn chỉnh, các em ngày càng ngoan và
những hành vi ứng xử chưa có đạo đức của các em không còn nữa.
4.4.5. Phối hợp với cha mẹ học sinh để giáo dục đạo đức cho học sinh:
Như ta đã biết hiện nay việc giáo dục đạo đức cho học sinh không còn là
việc của riêng nhà trường nữa mà phải có sự phối kết hợp chặt chẽ giữa gia đình,
nhà trường và xã hội. Có như vậy chúng ta mới làm tốt công tác giáo dục và
thực hiện tốt đường lối “Xã hội hóa giáo dục” của Đảng và Nhà Nước đề ra. Một
ngày có 24 giờ nhưng học sinh chỉ ở trường hơn 7 giờ. Thứ bảy, chủ nhật học
sinh đều ở nhà. Chưa kể hai tháng hè. Do đó ta thấy thời gian học sinh sống, tiếp
xúc cùng các thành viên trong gia đình, với xã hội nhiều hơn là với thầy cô giáo,
bạn bè. Việc hình thành nhân cách học sinh cũng phụ thuộc phần lớn từ phía gia
đình và xã hội.
Thường xuyên gặp gỡ và trao đổi cùng phụ huynh bằng nhiều hình thức
như: đến thăm nhà học sinh, mời phụ huynh đến trường dự họp hoặc trao đổi,
gửi sổ liên lạc giữa gia đình với nhà trường, thậm chí liên lạc qua điện thoại để
thông báo mức độ vi phạm, những biểu hiện sai lệch cần được uốn nắn, khắc
phục. Tôi đã giao tiếp ở một góc độ cởi mở, tâm lý, tế nhị nhưng chân tình, tránh
sự dồn dập, gay gắt. Có như vậy phụ huynh mới tin tưởng và tận tâm hợp tác để

giáo dục con em họ tốt hơn.
Trong quá trình phối hợp cùng cha mẹ học sinh, các mối quạn hệ về lợi
ích giữa cá nhân với tập thể sẽ hình thành tinh thần đoàn kết gắn bó với nhau vì
lợi ích chung cũng sẽ phát triển nâng cao dần. Hơn thế nữa do được giáo dục tốt,
được gia đình quan tâm theo dõi, chăm sóc hàng ngày, học sinh dần dần sẽ ý
thức được mối quan hệ giữa cá nhân với tư cách là con cái, là học sinh với lợi
18


ích của gia đình và bản thân. Tất cả sẽ là cơ sở để xây dựng nên ý thức của học
sinh về nghĩa vụ, trách nhiệm, về bổn phận với mọi người, với gia đình và xa
hơn nữa là với xã hội. Khi hoàn thành tốt các nhiệm vụ học tập, phù hợp với sự
mong đợi của gia đình, của xã hội, các em sẽ được đánh giá, khen thưởng, sẽ
hình thành được những tình cảm trong sáng, tích cực phù hợp với lứa tuổi học
đường.
4.5. Chứng minh khả năng áp dụng của sáng kiến:
Qua quá trình thực hiện các biện pháp nêu trên vào việc giáo dục đạo đức
cho học sinh của lớp trong học kỳ I, tôi thấy các em học sinh có chuyển biến rõ
rệt, có ý thức cao trong học tập và rèn luyện, biểu hiện cụ thể như sau:
- Xác định được mục đích học tập, chuyên cần, ham học, trung thực trong
học tập và đạt kết quả tốt. luôn khiêm tốn và giúp đỡ nhau cùng học tập tiến bộ;
mạnh dạn đấu tranh thói lười biếng, ỷ lại, thiếu trung thực trong học tập.
- Tham gia đầy đủ và thực hiện tốt các buổi lao động, hoạt động tập thể.
Có ý thức thực hành tiết kiệm, quý trọng và bảo vệ tài sản của nhà trường, của
lớp học, sẵn sàng tham gia lao động góp phần xây dựng địa phương do nhà
trường tổ chức.
- Tích cực rèn luyện thân thể và tham gia các buổi thể dục chính khóa và
ngoại khóa; luôn giữ vệ sinh cá nhân, giữ sạch đẹp trường lớp.
- Thực hiện nếp sống lành mạnh, có văn hóa, có kỷ luật. Sống trung thực,
đúng mực trong các mối quan hệ giao tiếp với thầy cô, bạn bè, gia đình và

những người xung quanh.
- Có ý thức thực hiện tốt pháp luật, chính sách liên quan đến bản thân. Có
thái độ rõ ràng ủng hộ cái đúng, cái tốt; không đồng tình với những biểu hiện sai
trái trong và ngoài nhà trường. Tích cực tham gia các hoạt động do nhà trường
tổ chức, sẵn sàng giúp đỡ lẫn nhau khi gặp khó khăn.
Dưới đây là bảng tổng hợp chất lượng rèn luyện đạo đức và hành vi ứng
xử đạo đức của học sinh lớp 4.3 trường Tiểu học Nguyễn Huệ tính đến hết học
kỳ I năm học 2019 – 2020:

Thời gian

Sĩ số

Ứng xử tốt
Số lượng

15/9/2019

26

20

Tỉ lệ
76,9%

Ứng xử với người Chưa biết giúp đỡ,
lớn, thầy cô chưa xưng hô, ứng xử với
đạt
bạn bè
Số lượng Tỉ lệ

2

7,7%

Số lượng
4

Tỉ lệ
15,4%
19


17/01/2020

26

25

96,2%

0

0%

1

3,8%

5. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến:

Trang bị cho học sinh tiểu học những hiểu biết nhất định về đạo đức của
xã hội đối với cá nhân, các yêu cầu biểu thị dưới dạng các chuẩn mực đạo đức,
các quy tắc đạo đức, các khái niệm đạo đức, các nguyên tắc đạo đức, các lý
tưởng đạo đức,… để giúp cho học sinh ý thức được ý nghĩa, tính đúng đắn, giá
trị của các hành vi đạo đức phù hợp với các yêu cầu để ứng xử đúng đắn trong
các tình huống đạo đức.
- Hình thành cho học sinh kinh nghiệm đạo đức, thói quen đạo đức thông
qua việc tổ chức cho các em tập dượt trong các hoạt động (học tập, lao động,
công tác xã hội, sinh hoạt tập thể,…). Thói quen hành vi đạo đức chỉ được hình
thành và trở nên bền vững thông qua hoạt động, mối quan hệ đa dạng với những
người khác, học sinh tự khẳng định, tự tin đó là điều quan trọng trong việc ứng
xử đạo đức.
- Bồi dưỡng cho học sinh ý thức, thái độ, hành vi đối với phẩm giá của
con người trong quan hệ đối với người khác..
6. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng
sáng kiến theo ý kiến của tổ chức, cá nhân đã tham gia áp dụng sáng kiến
lần đầu, kể cả áp dụng thử:
Nhận được sự đồng tình ủng hộ của ban giám hiệu trường, hội cha mẹ học
sinh của lớp.
Tổ chức các hoạt động giáo dục, các hoạt động ngoài giờ lên lớp được
hiệu quả hơn.
Học sinh phát triển kĩ năng ứng xử tốt, biết ứng xử tốt với người lớn, thầy
cô giáo, biết giúp đỡ, xưng hô, ứng xử tốt với bạn bè làm nền tảng giúp học sinh
hình thành và phát triển toàn diện nhân cách.
Giáo viên phối hợp với cha mẹ học sinh ở lớp học của mình đã tạo môi
trường học tập phong phú, an toàn và hiệu quả.
Năng lực chuyên môn của bản thân và một số đồng nghiệp được nâng cao
thêm kiến thức về phương pháp và hình thức tổ chức các hoạt động có lồng ghép
giáo dục đạo đức cho học sinh, mạnh dạn và tự tin hơn khi tổ chức các hoạt
động giáo dục.

Tôi xin cam đoan mọi thông tin nêu trong đơn là trung thực, đúng sự thật
và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật.
20


21