ẨN DỤ TRI NHẬN MÔ HÌNH ẨN DỤ CẤU TRÚC TRÊN CỨ LIỆU CA TỪ TRỊNH CÔNG SƠN LUẬN VĂN THẠC SỸ KHOA HỌC NGỮ VĂN
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (2.97 MB, 126 trang )
I H C QUC GIA THÀNH PH H C
Í MINH
TRƯ NG
NG I HC KHOA HC XÃ HI V
H N VĂN
NGUYN TH THANH HUY
N D TRI NHN
HÌNH N D CU TR C
LU N VĂN THC SĨ KHOA HC NG VĂN
CHUYÊN NGÀNH: NGÔN NG H
H
MÃ S: 602201
NGƯ I HƯ N DN KHOA HC: PGS.TSKH. T N VĂN CƠ
T
NH PH
PH H
H CHÍ MINH – NĂ
N ĂM 2009
1
Tác gi lun văn xin ư c xây trong tâm t ư
ng ca
ư ng
mình ngôi mi u th hai
hai ch VÔ TH Ư
ng:
n g:
Ư NG và nguyn r
Ai i tìm l VÔ TH Ư
Ư NG s ng
ng chân TH Ư
Ư NG H NG.
C nhc sĩ Trnh Công S ơ
ơn – k cm ca ã su t i
i tìm l VÔ TH Ư
thành TH Ư
Ư NG – v y nên ã tr
Ư NG
H NG.
Xin cm t Ngư i ã b ng
ng Ngôn ng hc tri nhn
m cho
cho tôi CÕI I V n
nơ i chân Mi u.
u.
Lời
L
ời Cảm tạ
Xin trân tr ng bày t lòng bi t ơ n chân thành và sâu s c nh t i v i
s hư ng
ng d n khoa hc, h tr
tài
tài liu quí giá v Ngôn
Ngôn ng hc tri nhn,
nh ng
ng ch d
d y t n tình ca PGS TSKH TR N V Ă N C Ơ
Ơ.
Xin cm ơ n PGS TS Nguy n V ăn Hi p – nnggư i Th y ã g i m cho
cho
tác gi lun văn tài
tài thú v này cùng s ng viên, khích l.
Xin mãi bi t ơ n s ging d y nhit tình ca các v Giáo sư , Ti n sĩ
ã giúp tác gi hoàn thành các chuyên trong
trong chươ ng
ng trình cao hc.
Trân tr ng cm ơ n Phòng Sau i hc-QLKH, Khoa V ăn hc &
Ngôn ng Tr ư
ư nngg i hc Khoa hc Xã hi & Nhân văn Thành ph H
Chí Minh, v i t ư
ư cách
cách là ơ n v ào
ào t o và t ch
ch c cho lun v ăn này ư c
bo v.
Thành ph H
H Chí Minh, tháng 04 năm 2009
Xin ghi sâu công ơ n T
thân
thân Ph
M u,
u , Cha J. Nguy n ình Phúc cùng
Chng – Anh Tr n Ti n Dũng và con
trai – Tr n Nguyên Phúc thân yêu.
N g u y n T h T h a n h H u y n ã
l à m ư c m t v i c c ó ý n g h ĩ a : t
g i i t h o á t k h i c h i c VÒNG KIM CÔ
c a N g ô n n g h c t h k X X .
P G S . T S K H T r n V ă n C ơ
MC LC
MC LC .......................................................................................................... 6
DN NHP .................................................................................
........................................................................................................
....................... 9
I. Lý do chn tài....................................................................................
...........................................................................................
....... 9
II. Lch s vvn ..............................................................................................
............................................................................................. 9
III. i tư ng
ng nghiên c u và phm vi tư liliu ............................................... 13
IV. Phươ ng
ng pháp nghiên c u .........................................................................
......................................................................... 14
V. Ý ngh ĩ a ca tài ......................................................................................
...................................................................................... 15
VI. B cc ca lun văn ................................................................................. 15
Chươ ng
ng I. NH NG
NG TIN LÍ LUN CA LUN VĂN ......................... 16
I. Nhn xét chung ...........................................................................................
........................................................................................... 16
II. Nguyên lí cơ b
bn ........................................................................................
........................................................................................ 16
III. Các lun im cơ b
bn .............................................................................. 18
3.1. V Lun im th nht ............................................................................ 18
3.2. V Lun im th hai .............................................................................. 21
IV. Phân loi n d tri nhn .......................................................................... 24
4.1. n d cu trúc .........................................................................................
......................................................................................... 24
4.2. n d nh hư ng
ng...............................................................................
....................................................................................
..... 25
4.3. n d bn th .......................................................................................... 28
4.4. n d vt cha ........................................................................................ 28
V. n d cu trúc – i tư ng
ng nghiên c u ca lun văn ............................ 33
5.1. Nhng ý nim thư ng
ng gp mi
min Ồ .......................
............................................
..................... 33
5.2. Nhng ý nim thư ng
ng gp mi
min Đ: .................................................
............................................... 35
5.3. Tính h thng ca n d cu trúc ............................................................. 36
5.3.1. Bình di
din nh
nhng y
yu t
t c
cu thành ý ni
nim ...............
...............................
..............................
..............................
................36
5.3.2. Quan h
h ánh x
x, hay quan h
h gán ghép ................................................................. 37
5.3.3. Quan h
h suy ra ..............
............................
..............................
................................
..............................
..............................
...........................
........... 3377
5.4. Tính sáng to ca n d cu trúc.............................................................. 39
VI. Tiu kt .....................................................................................................
..................................................................................................... 40
Chươ ng
ng II. N D CU TRÚC: BN CHT VÀ TÍNH H THNG....... 41
I. Bn cht b phn ca s ccu trúc hóa n d ............................................ 43
1.1. n d cu trúc tham gia sp xp hot ng thư ng
ng nht ca con ngư i... 43
1.2. n d tri nhn có c trưng tính b phn:................................................ 45
1.2.1. Ý ni
nim “
Ô
1.2.2. Khái ni
nim
Ô
Ư
Ờ
Ư
Ờ
” ...............
...............................
...............................
...............................
................................
.......................
.......45
1.2.3. M
Mt s
s quan im v
v “
..............................
..............
...............................
...............................
................................
.......................
.......47
Ô
Ư
Ờ
” ..............
..............................
................................
...............................
..................
... 48
1.2.4. Cái nhìn c
ca vă
văn hoá Vi
Vit Nam i
i v
v i
1.2.5. Tư
Tư duy c
ca Tr
Trnh Công Sơ
Sơ n v
v
1.2.6. Nh
Nhng hình nh
Ô
Ư
Ờ
Ô
Ư
Ô
Ờ
Ư
Ờ
................................
................
.......................
.......49
...............................
................
...............................
.....................
.....50
mà Tr
Trnh Công Sơ
Sơ n ã nói
n:...........
....................
...............
...... 53
n:
II. Tính h thng ca nh ng
ng n d ý nim.................................................... 57
2.1. Phươ ng
ng thc xác nh nhng biu thc n d .......................................... 57
Ý ni
nim “
Đ
Á
” ..............
..............................
.................................
...............................
..............................
................................
.......................
.......57
2.2. Ý nim n d ư c t chc mt cách h thng ........................................ 60
III. Tiu kt .....................................................................................................
..................................................................................................... 70
Chươ ng
ng III. N D CU TRÚC: KH NĂNG KT H P ......................... 72
I. Khái nim v kh năng kt h p ................................................................. 72
II. Mt s nh ng
ng n d kt h p in hình: ................................................... 80
2.1. n d cu trúc kt h p v i n d cu trúc ............................................... 80
2.2. n d cu trúc kt h p v i n d nh hư ng
ng ..........................................
.......................................... 82
2.3. n d cu trúc kt h p v i n d vt cha ............................................... 82
III. Tiu kt ...................................................................................................
................................................................................................... 103
KT LUN .....................................................................................................
..................................................................................................... 104
DANH MC TÀI LIU THAM KHO ....................................................... 107
Ting Vit ..................................................................................
.....................................................................................................
................... 107
Ting Anh ...............................................................
.....................................................................................................
...................................... 110
DANH SÁCH NH NG
NG N D Ý NIM Ư C NÊU LÊN TRONG
LUN VĂN ..............................................................................................
.................................................................................................
... 111
BNG T V
V NG
NG TINH THN (NH NG
NG Ý NIM TO NÊN MIN
NGUN) ..................................................................................................... 114
BNG T V
V NG
NG TINH THN (NH NG
NG Ý NIM TO NÊN MIN
ÍCH) ......................................................................................................... 121
CÁC TÁC GIA ............................................................................................
...............................................................................................
... 124
DẪN NH ẬP
I. Lý do chn tài
Các hình h ngôn ng hc tin tri nhn (cu trúc-ng ngh ĩ a,
a, chc năng,
dng hc), tuy khác nhau v i tư ng
ng c th, v ơ n v nghiên cu, v cách tip
cn c thù, song vn có nhng im chung – ó là các nhà nghiên cu ch t p
trung cái nhìn vào bn thân ngôn ng mà h cho là “i tư ng
ng chân chính và duy
d uy
1
nht c a ngôn ng hc” (de Saussure 2005: 436). Trong khi b n tâm v cái i
tư ng
ng chân chính và duy
du y nht y, h ch kho sát và em ra phân tích nhng hin
tư ng
ng có th quan sát trc tip ư c,
c, chng hn, âm, hình v, t, cm t, câu
v.v., còn nhng hin tư ng
ng không th quan sát trc tip ư c như ngh ĩ a,
a, s hiu
bit (hay tri thc), trí tu, ý thc, cm xúc, ý chí v.v, nói chung là nhng hin
tư ng
ng tinh thn ca con ngư i v bn cht liên quan cht ch v i ngôn ng và
văn hóa thì b b qua hay “chuyn nh ư ng”
ng” cho các khoa hc khác: tâm lý hc,
logic hc, văn hóa hc, nhân hc v.v.
Ngôn ng hc v i tư cách là mt khoa hc, tt nhiên, trong giai on m i
không th chp nhn tình trng ó, nht là khi vai trò ca con ngư i ư c t lên
v trí trung tâm ca các khoa hc nhân văn. Mà con ngư i không phi ch là th
gi i có th quan sát trc tip ư c,
c, con ngư i còn là th gi i không th quan sát
trc tip ư c – ó là th gi i tinh thn, trí tu, ý thc (chưa k th gi i tâm linh
ca con ngư i mà ngôn ng hc hoàn toàn có kh n ăng thâm nhp ư c!).
c!). Tính
bc thit ca tài chính là ch
ch ó và cũng chính ó bc l ý tư ng
ng ca tác
gi lun văn – mun tìm hiu mi quan h gia ngôn ng và tư duy ca con
ngư i thông qua mt loi ơ n v ca ngôn ng hc tri nhn – n d cu trúc.
II. Lch s vvn
T th i i Aristotle2 n nay vic nghiên cu n d có th chia thành
hai giai on chính: giai on tin tri nhn và giai on tri nhn.
Giai on ti n tri nhn: tuy có nhng quan im khác nhau mt vài
cách hiu c th, nhưng thng nht mt lun im c ơ bn chung cho rng n
d là bin pháp ngôn ng hc. i din cho giai on này là nhng nhà trit hc,
logic h5 c, tâm lí hc, ngôn ng hc Aristotle, L. Wittgenstein3, D. Davidson4, M.
Black v.v.
Ngôn ng hc Vit Nam thuc giai on tin tri nhn có nhng tác gi
Nguyn Thái Hòa , Cù ình Tú, inh Trng Lc, Hu t, Nguyn Thin Giáp,
Mai Ngc Ch, Hà Quang Năng, Nguyn Th Truyn v.v.
G. Lakoff 6 và M. Johnson7 t ng kt giai on tin tri nhn, ch ra mt s
lun im v n d mà ông cho là sai l m. C th là:
ng nht mang ngh ĩ a en, không có tính n d.
a) Ngôn ng thư ng
b) Bt c mt i tư ng
ng nào u có th hiu theo ngh ĩ a en, không
cn phi có n d.
c) Phm vi s dng ph bin nht ca n d là trong thơ ca.
ca.
d) n d ch là nhng biu ng (biu hin bng ngôn ng).
e) Biu hin bng n d thc cht là không chân lí, ch có ngôn ng
ngh ĩ a en m i là chân lí (dn theo Trn Văn Cơ 2009:
2009: 91).
Lakoff và Johnson dn ra nhng ví d ly trong ngôn ng thư ng
ng nht
nhm bác b 5 iu trên. Chng hn, nhng phát ngôn sau ây v các quan h
yêu ươ ng
ng là ngôn ng thư ng
ng nht, không phi là thơ ca qua n d tri nhn
:
Ì
Ê
À
Ộ
À
Ì
Our relationship isn’t going anywhere.
‘Quan hệ của chúng ta không dẫn tới đâu’.
Our relationship has hit a dead-end street.
‘Quan hệ của chúng ta đã đi vào ngõ cụt’.
Look how far we’ve come.
‘Coi chừng, chúng ta đã đi quá xa’.
It’s been a long and bumpy road.
‘Chúng ta đã trải qua một chặng đường dài và khó khăn’
We can’t turn back now.
‘Bây giờ chúng ta không thể quay trở lại được’.
Có th t mt câu hi: liu có nguyên tc chung nào quy nh cách dùng
nhng biu ng trên nh tính tình yêu? Lakoff gii thích rng nguyên tc này
có th trình bày dư i dng mt k ch bn sau ây:
Đôi tình nhân – những người cùng tham gia m ột cuộc hành trình, và mục đích
chung của họ trong đời là những điểm đến mà họ hướng tới. Mối quan hệ giữa
họ với nhau là phương tiện đi lại cho phép họ theo đuổi những mục đích
chung. Mối quan hệ cho phép họ tiến gần đến mục tiêu chung của họ. Cuộc
hành trình không phải dễ dàng. Có những trở ngại, có cả những lối rẽ, ở đó
cần phải quyết định sẽ đi theo hướng nào, và có nên tiếp tục cùng đi nữa
không.
Chúng ta so sánh cách din t tình yêu bng n d
À
Ì
Ì
Ê
À
Ộ
qua ca t bài hát “Cui cùng cho mt tình yêu” (1968) ca Trnh
Cung - Trnh Công Sơ n:
n:
Ừ thôi em về,
Chiều mưa giông t
giông tới
Bây giờ anh vui,
Hai bàn tay
tay đói
Bây giờ anh vui
vui,,
Hai bàn chân mỏi
Thời gian nơi đây
Bây giờ anh vui,
Một linh hồn rỗi,
Tình yêu xứ này
Một lần yêu thương,
Một đời bão nổi
Giã từ, giã từ
Chiều mưa giông tới
Em ơi, em ơi
Sầu thôi xuống đầy,
Làm sao em nhớ
Mưa ngoài song bay,
Lời ca anh
ca anh nhỏ,
Nỗi lòng anh
lòng anh đây
Sầu thôi xuống đầy,
Sầu thôi xuống đầy...
Như chúng ta thy, cuc hành trình này có i, có v, có gp g , có giã t,
có giông t i,i, có bão ni, có bàn tay ói, có bàn chân mi, có vui, có su… Hành
trình này, v bn cht, là k ch bn mt cu c ra i. Ca t ây cũng là l i nói t
nhiên, cũng là ngôn ng thư ng
ng nht, không rư m rà, rc ri, khó hiu, cm giác
như không phi do tác gi tht ra, mà t nó thoát ra t tng vô thc.
Giai on th hai, giai on tri nhn, có c trưng s chuyn bin v
cht trong tư duy khoa hc, xem n d không ch là bin pháp ngôn ng hc, mà
ch yu là cơ ch ca tư duy con ngư i.i. Lakoff và Johnson úng khi các ông
khng nh r ng “ n d th m sâu vào i s ng
ng thư ng
ng nht c a chúng ta, ng
ư duy
th i th m sâu không ch vào
vào ngôn ng , mà vào c t ư
duy và hot ng n a…
a…
Bn ch t ca n d n m trong t ư
ư duy
duy và cm xúc các hin t ư
ư ng
ng thuc chng
loi này trong thut ng
n g ca các hin t ư
ư ng
ng thuc chng loi khác” (Lakoff và
Johnson 1990: 387).
i din cho giai on này trong lch s phát trin ngôn ng hc là
nhng nhà trit hc, tâm lí hc, ngôn ng hc G. Lakoff, M. Johnson, G.
Fauconnier8, Ch. Fillmore9, R. Jackendoff 10, Z. Kövecses11, R. Langacker12, E.
Rosch13, L. Talmy14, M. Turner15, A. Wierzbicka16, Yu. Stepanov17, Yu.
Apresian18, V. Demijankov19, E. Kubriakova20, W. Chafe21, M. Minsky22 v.v.
Ngôn ng hc tri nhn Vit Nam, tuy “sinh sau mun”, tui i ch
m i hơ n mt thp k, nhưng cũng có nhng óng góp khiêm tn vào s phát
trin ngôn ng hc ca giai on này. ó là các nhà ngôn ng hc Lý Toàn
Thng 2005, Trn Văn Cơ 2007, 2009, Nguyn c Tn 2008, Nguyn Văn
Hip 2008 và nhng tác gi khác.
Tác phm trình bày hc thuyt v n d tri nhn ư c th gi i ánh giá
cao và xem là “Kinh Thánh c a ngôn ng hc tri nhn” thuc v hai hc gi
ngư i M G. Lakoff và M. Johnson 1980 v i tên gi là “Metaphors We Live
ưa ravàquan
n riêng
By”.
phmngc ha mình,
m nh
i vn bnói
cht và
ăng ctác
n ông
chc nTrong
a ngôn
c tri nhhai
nói chung
ca nindm tri
là
nghiên c u cách con ngư i nhìn và nh n bi t th gi i qua l ă ng kính ngôn
ng và
và v ă n hóa dân t c.
c. ây chính là im khác bit c ơ bbn gia các ngôn ng
hc tin tri nhn và ngôn ng hc tri nhn.
III. i tư ng
ng nghiên c u và phm vi tư liliu
i tư ng
ng nghiên cu c a lun v ăn là n d tri nhn v i mô hình n d
cu trúc (mt trong bn mô hình n d tri nhn mà G. Lakoff và M. Johnson ã
nêu ra và thuyt gii trong tác phm ni ting ca mình “Metaphors We Live
By” 1980 (“n d chúng ta ang sng”). Trong lun văn, n d cu trúc s ư c
miêu t nh ư mt ph ươ ng
ng tin giúp cho con ngư i nhìn và nhn bi t th gi i qua
lăng kính ngôn ng và văn hóa dân tc. Con ngư i mà lun văn cp n là
mt con ngư i c th, ó là c nhc s ĩ Tr
Trnh Công Sơ n.
n. Qua n d cu trúc, lun
văn s nghiên cu hiu cách nhc s ĩ Trnh Công Sơ n nhìn th gi i (tc th
gi i quan ca ông) và nhìn cuc sng (tc nhân sinh quan ca ông) như th nào.
Còn cái lăng kính phn chiu th gi i quan và nhân sinh quan ca ông chính là
ting Vit và văn hóa Vit mà Trnh Công Sơ n th hi n r t rõ nét qua ca t ca
mình. Nói cách khác, qua i tư ng
ng nghiên cu là n d cu trúc, lun văn s c
gng thâm nhp vào không gian tinh thn, không gian trí tu ca mt Tr nhCông-S ơơ n-con-ng
n-con-ngư i, i thư ng,
ng, trn tc, “hóa thân t cát bi”, nhưng luôn
luôn b dn vt b i nhng suy ngh ĩ , b i li tư duy rt c thù v th gi i này, v
cuc i này, mt Tr nh-Công-S ơ
ơn-t
n -t ư
ư -duy-nên-t
- duy-nên-t n-t i1 (bên cnh mt Tr nhCông-S ơơ n-ngh
n-ngh-sĩ ã ư c nhiu ngư i nói t ii).
).
1 Nói
Nói
theo ki u nhà tri t hc Pháp th k
k XVII Descartes “Je pense donc je suis” (“Tôi t ư
duy
ư duy
nên tôi t n t i”).
IV. Phươ ng
ng pháp nghiên c u
ng pháp lun: Tác gi lun văn ly nguyên lí “
1) Phươ ng
”
(“con ngư i là trung tâm”) làm phươ ng
ng pháp lun ca mình, ngh ĩ a là “nghiên
cu ngôn ng trong mi quan h v i con ngư i – con ngư i suy ngh ĩ , con ngư i
hành ng… Trong mi hin t ư ng,
ng, s kin ngôn ng u có hình nh ca con
ĩ
â
ngư i”
i” (Trn Văn Cơ 2007:
2007: 60 – 61).
2) Phươ ng
ng pháp lch s – c th : Phươ ng
ng pháp lun “d ĩ nhân
nhân vi trung”
òi hi ngư i nghiên cu phi có cái nhìn khách quan i v i mi hin tư ng.
ng.
Nht là khi hin tư ng
ng ó là con ngư i – con ngư i Trnh Công Sơ n hin nay
không còn na trong cõi i này. m bo tính khách quan trong vi c nhìn
nhn hi n t ư ng
ng Trnh Công Sơ n,
n, thì mt trong nhng c ăn c áng tin cy nht
ca ngư i nghiên cu là ca t c a ông – ó là văn bia, là chng c l ch s , hay
nói như các nhà lch s, là “di ch kho c hc” sc chng minh tính chân
thc ca s kin.
ng pháp phân tích ý nim: Ca t c a Tr nh Công Sơ n ư c xem
3) Phươ ng
như mt h thng nhng ý nim (hay h thng t vng tinh thn) ư c hiu theo
ngh ĩ a ca Lakoff và Johnson. Hai ông kh ng nh rng nhng ý nim chi phi tư
duy ca chúng ta không ơ n thun là sn phm ca trí tu (intellect) chúng ta.
Chúng nh hư ng
ng n hot ng thư ng
ng nht ca chúng ta n tn nhng chi tit
tm th ư ng
ng nht. Ý nim c a chúng ta cu trúc hóa cm giác, hành vi, quan h
ca chúng ta v i nhng ngư i khác. ng th i h thng ý nim ca chúng ta
óng vai trò trung tâm trong vi c xác nh nhng thc th (realities) ca i
sng thư ng
ng nht. Gi s h thng ý nim ca chúng ta mc áng k là
mang tính n d , thì lúc ó cái mà chúng ta suy ngh ĩ , cái mà chúng ta bit ư c
thông qua kinh nghim và cái mà chúng ta làm hng ngày u có quan h trc
tip nht v i n d.
Song thông thư ng
ng h thng ý nim không ư c ý thc, chúng là vô
thc. V a s nhng vic nh nht mà chúng ta làm hng ngày chúng ta ơ n
gin là không ngh ĩ n, và chúng ta làm nhng vic y mt cách ít nhiu t ng
theo nhng sơ nht nh. Mt trong nhng phươ ng
ng thc nghiên cu nó là
quan sát nhng c im hành chc ca ngôn ng trong mi quan h v i văn
thng ý nim ư c s dng c trong tư duy, c trong hot ng,
hóa ngôn
dân tng
c. H và
nên
văn hóa là nhng ngun d liu quan trng trong h thng này.
Chúng cho phép nghiên cu mt cách t m bn cht ca n d – cái ang cu
trúc hóa tri giác, tư duy và hot ng ca chúng ta (dn theo Trn Văn Cơ 2009:
2009:
97 – 98).
V. Ý ngh ĩ a ca tài
Ý ngh ĩ a lý lun: Lun v ăn bư c u chng minh tính úng n c a h c
thuyt tri nhn v n d , theo ó n d không ch là hình thái tu t (figure) ca
thi ca, mà ch yu là mt cơ ch
ch cc kì quan trng nhn thc th gi i bng tư
duy ca con ngư ii.. Cơ ch này bo m vic chuyn nhng tri thc v nhng
l ĩ ĩ nh
nh vc khái nim ã ư c bit tt hơ n sang nhng l ĩ ĩ nh
nh vc ư c bit kém hơ nn,,
rt chú trng n nh ng d liu nh n ư c qua kinh nghim c m tính trc ti p,
qua ngôn ng và văn hóa dân tc.
Ý ngh ĩ a th c ti n: Trên tài liu l ch s – c th là ca t ca Trnh Công
Sơ n,
n, lun văn ã chn hai n d cu trúc cơ s
Ộ
Đ
Ờ
À
Đ
Ó
Ô
và
nghiên cu th gi i quan và nhân sinh
quan ca nhc s ĩ . Mô hình này cùng v i nhng cơ ch
ch gii mã nó có th làm cái
mu cho vic trin khai nghiên cu các hin tư ng
ng văn hóa tươ ng
ng t.
Ư
Ờ
Ộ
Đ
Ờ
À
Õ
Đ
Ề
VI. B cc ca lun văn
Lun văn gm Dn nhp, ba chươ ng
ng và Kt lun.
Dn nhp: Gi i thiu tài, ni dung, phươ ng
ng pháp nghiên cu, ý ngh ĩ a
lí lun và thc tin ca tài.
Chươ ng
ng 1: Nhng tin lý lun ca tài.
Chươ ng
ng 2: n d cu trúc: Bn cht và tính h thng.
Chươ ng
ng 3: n d cu trúc: Kh năng kt h pp..
Kt lun: Tng kt nhng kt qu nghiên cu tài và nêu trin vng
ca vn cn tip tc nghiên cu.
Phn chính văn gm: 97 trang.
Ngoài ra còn có phn: Tài liu tham kho, Danh sách nhng n d, Bng
t vng tinh thn, Danh sách các tác gia ư c nêu lên trong lun văn.
Chươ ng
ng I.
NH NG
NG TIN LÍ LUN CA LUN VĂN
I. Nhn xét chung
Cơ s lí
lí lun ca công trình nghiên cu này ca chúng tôi là hc thuyt
v n d tri nhn ư c hai tác gi G. Lakoff và M. Johnson trình bày trong tác
phm mang tính cht cươ ng
ng l ĩ ĩ nh
nh ca ngôn ng hc tri nhn “ Metaphors We Live
By”” 1980 (“ n d chúng ta ang
By
ang s nngg”)2.
II. Nguyên lí cơ bbn
Nguyên lí cơ b
b n ch o h c thuyt n d tri nhn c a G. Lakoff và M.
Johnson có th tóm tt trong câu sau ây:
B n ch t c a n d tri nh n là s ý ni m hoá và hi u nh ng hi n
tư ng loi này trong thu t ng các
các hi n tư ng loi khác.
2
ng Vit. Nhn xét v v n này
này Tr n V ăn C ơ
ơ
Tên cu n sách này có nhi u cách d ch ra ti ng
vi t:
t: “Metaphors We Live By” có ngư i d ch là “ n d quanh ta”. ây là l i d ch thoát d
nghe. Song l i d ch này không truy n t ư c h t ý nghĩ a sâu s c c v m
mt ngôn ng h
hc, c
v mt tri t hc ca nguyên bn. “Quanh ta” có nghĩ a là ta không có trong ó,
ó, ta là ngư i
ngoài cuc, ta ch là
là ngư i quan sát t
bên ngoài, trong khi ó nguyên bn nói r ng
ng chúng ta
bên
s ng
ng b ng
ng n d , nghĩ a là n d ngay
ngay trong ta, nó là mt loi th c ăn nuôi d ư
ng t ư
duy và
ư ng
ư duy
ng tinh thn ca ta. Con ngư i t
lúc m i lt lòng m , ã ư c nuôi d ư
ng b nngg n d
i s ng
lúc
ư ng
v n có trong dòng s a m và trong ti ng
ng hát ru h i ca M . n d theo dòng s a M và l i ru
ca M ch y vào tâm th c ca ta và ng l i ó,
ó, r i t
ó cùng v i năm tháng nó chuy n
d n sang ý th c r i i sâu vào tri th c.
c. V y là chúng ta s ng
ng b nngg n d … Cái câu ti ng
ng Anh
kia nên d ch là “ n d mà chúng ta ang
ang s ng”
ng” (Tr n V ăn C ơ
2009: 87).
ơ 2009:
Thut ng u tiên và quan trng nht ca ngôn ng hc tri nhn là
Ý
, b i l , theo khoa hc tri nhn, con ngư i bình thư ng
ng (không phi là nhà
khoa hc) suy ngh ĩ , tư duy chính là bng ý nim (không phi bng khái nim).
Theo Trn Văn Cơ 2007,
2007, ý nim ư c hình thành trong ý thc ca con ngư ii..
Nó có cu trúc ni t i c a nó bao gm mt mt là ni dung thông tin v th gi i
hin thc và th gi i tư ng
ng tư ng,
ng, mang nhng nét ph quát, mt khác, bao gm
tt c nhng gì làm cho nó tr thành
thành s kin ca văn hoá, ngh ĩ a là nó cha ng
nhng nét c trưng văn hoá – dân tc. Cơ s ca ý nim là kinh nghim cm
tính trc tip mà con ngư i thu nhn ư c thông qua quá trình tri giác th gi i
bng các cơ quan
quan cm giác, thông qua hot ng tư duy và hot ng giao tip
dư i hình thc ngôn ng.
Ệ
Căn c vào nguyên lí cơ bb n nêu trên, n d tri nhn (hay còn gi là n
d ý nim – cognitive/conceptual metaphor) là mt trong nhng hình thc ý
nim hoá, mt quá trình tri nhn có chc n ăng biu hi n và hình thành nhng ý
c tm
ni
m inh
mà
th nh
n iư
c tri
ndm tri
nkhông
ăngthìl không
o i.ira. Nói
ng khác,
th hi có
n nnó
c c a con
ngư
n m
bth
t và
s gicách
nhau
gia nhng cá th và nhng l p i tư ng
ng khác nhau.
n d là mt cơ ch tri nhn t trên cơ s tri
tri giác ca con ngư i (bao
gm năm giác quan) hot ng liên tc nhm to ra nhng ý nim m i trong
nhng bi cnh ngôn ng và văn hóa ca ngư i bn ng.
V i cách tip cn chung nht, n d tri nhn ư c xem như là cách nhìn
mt i tư ng
ng này thông qua mt i tư ng
ng khác, và v i ý ngh ĩ a ó, n d là
mt trong nhng phươ ng
ng thc biu tư ng
ng tri thc dư i dng ngôn ng. n d
thư ng
ng có quan h không phi v i nhng i tư ng
ng cô lp riêng l, mà v i
nhng không gian tư duy phc tp (nhng min kinh nghim cm tính và xã
hi). Trong quá trình nhn thc, nhng không gian tư duy không th quan sát
trc tip này thông qua n d xác lp mi tươ ng
ng quan v i nhng không gian tư
duy ơ n gin hơ n hoc v i nhng không gian tư duy có th quan sát ư c c th
(chng h n, c m xúc ca con ngư i có th so sánh v i la, các l ĩ ĩ nh
nh v c kinh t
và chính tr có th so sánh v i các trò chơ i,i, v i các cuc thi th thao v.v.). Trong
nhng biu t ư ng
ng n d t ươ ng
ng t din ra vic chuyn ý nim hoá không gian tư
duy quan sát trc tip ư c sang không gian không quan sát trc tip ư cc..
Trong quá trình này, không gian không th quan sát trc tip ư c ý nim hoá và
nhp vào trong mt h thng ý nim chung ca mt cng ng ngôn ng nht
nh. ng th i cùng mt không gian tư duy có th ư c biu tư ng
ng nh mt
hoc mt s n d ý nim.
III. Các lun im cơ bbn
T nguyên lí chung ó có th rút ra hai lun im c ơ bn phn ánh bn
cht ca n d tri nhn và làm tin lí lun cho lun văn ca chúng tôi:
a) n d là cơ ch ch yu trong tư duy ý nim c a con ngư i,i, phn ánh
cách con ngư i nhìn và nhn bit th gi i qua lăng kính ngôn ng và văn
hóa dân tc.
b) Cu trúc ca n d tri nhn là cu trúc hai không gian: không gian
(hay min
(hay
) và không gian
(hay min
).
Ồ
Ồ
Đ
Í
Đ
Í
3.1. V Lun im th nh
nht
Lun im th nh t quy nh vic nghiên cu n d trong s thng nht
gia tư duy ý nim ca con ngư i v i ngôn ng – văn hóa dân tc, nó t c ơ s
s
cho mt quan nim, theo ó n d không ch là hình thái tu t (figure) ca thi ca,
mà ch yu là mt cơ ch cc kì quan trng nhn thc th gi i bng tư duy
ca con ngư ii.. Cơ ch này bo m vic chuyn nhng tri thc v nhng l ĩ ĩ nnhh
vc khái nim ã ư c bi t t t h ơ n sang nhng l ĩ ĩ nh
nh vc ư c bi t kém hơ n.
n. V
mt này Lakoff và Johnson vit:
“ i v i nhi u ng ư i n d là công c ca óc t ư
ư ng
ng t ư
ư ng
ng c a các nhà
thơ , ca nh ng
ng l i hùng bin r ư
ngôn ng c
ư m rà – là mt b phn ca th ngôn
bit nào ó,
ó, ch không phi ca th ngôn ng i thư ng.
ng. H ơ
ơn n a,
a, n d
thư nngg ư c xem như là
là c i m c a ngôn ng liên
liên quan n t
h
h ơ n là n t ư
ư
duy và hot ng. Vì nguyên nhân ó nhi u ng ư i cho r ng
n g h v n có th s nngg
t
t mà không cn có n d . Ngư c li v i ý ki n ó,
ó, chúng tôi ã phát hin ra
r
nng
g n d th m sâu vào i s ng
ng thư ng
ng nht ca chúng ta, ng th i th m sâu
không ch vào
vào ngôn ng , mà vào c t ư
ư duy
duy và hot ng n a.
a. H th ng
ng ý nim
thư ng
ng nht mà chúng ta ang
ang dùng suy
suy nghĩ và
và hành ng v b
b n ch t u
mang tính n d ”3.
Rõ ràng cn phân bit hai loi n d: n d m ĩ hhc và n d tri nhn.
Ẩn dụ mỹ học.
Loi n d ư c hiu như phươ ng
ng tin làm p ngôn t,
c ph
a óc
ư ng
cáin mà
Lakoff
i là
“công
ng thu
tư ng
nt gccaanhcác
thơ ””.
i nàyvàcóJohnson
ư nh
ng ctác
ngnhà
d lo
th xemgnh
m tngh
ngh
s ĩ .
ngôn t: nhà văn, nhà thơ , nhà giáo và các nhà hùng bi n, nó ư c trau chut,
mài giũa i vào lòng ngư i qua con ư ng
ng cm th thm m. Chúng tôi
ngh gi ây là n d m ĩ h
hc. Vài ví d:
“Kiều càng sắc sảo mặn mà
So bề tài sắc lại là phần hơn
Làn thu thủy, nét xuân sơn
Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh” (Nguyễn Du).
“Trăng vào cửa sổ đòi thơ
Việc quân đang bận xin chờ hôm sau” (Hồ Chí Minh).
“Hôm nay lạnh mặt trời đi ngủ sớm” (Xuân Diệu).
“Mẹ làm gió mong manh
3
“Metaphor is for most people a device of the poetic imagination and the rhetorical flourish -
a matter of extraordinary rather than ordinary language. Moreover, metaphor is typically
viewed as characteristic of language alone, a matter of words rather than thought or
action. For this reason, most people think they can get along perfectly well without metaphor.
We have found, on the contrary, that metaphor is pervasive in everyday life, not just in
language but in thought and action. Our ordinary conceptual system, in terms of which we
both think and act, is fundamentally metaphorical in nature” (G. Lakoff và M. Johnson.
Metaphors We Live By 1980).
1980).
Mẹ là nước chứa chan
Trôi dùm con phiền muộn
Cho đời mãi trong lành
Mẹ chìm dưới gian nan” (Trịnh Công Sơn).
“Người phu quét lá bên đường
Quét cả nắng hồng quét hạ buồn tênh…
Người phu thôi quét bên đường
Quét chỗ em nằm quét cả mùa xuân… (Trịnh Công Sơn).
Ẩn dụ tri nhận, hay ẩn dụ ý niệm. Mt loi n d khác có tên gi là n d tri
nhn, hay n d ý nim4 – i tư ng
ng nghiên cu ca lun văn này.
Nhng c im ca n d tri nhn:
a) Khác v i n d m hc, n d tri nhn ư c biu hin bng ngôn
ng t nhiên, ngôn ng th ư ng
ng nht ca nh ng ngư i bình thư nngg
trong giao tip thư ng
ng nht (k c ngôn ng ca các nhà văn, nhà
thơ , các nhà hùng bin v.v. khi h nói ting nói ca nhng ngư i
bình thư ng,
ng, v i ngôn t không trau chut).
b) Phm vi hành chc ca n d tri nhn là hot ng giao tip bình
ư ng
ư i.i., Nh
ngng
ư ng
th
ngcacdao,
a contng
bi,u truy
ng nncd tích,
tri nhthnnththo
ni,g ng
gp
trong
c ng
thành
ngôn, trong nhng ngôn bn văn hóa, chính tr, c trong thơ ca,
ca, văn
xuôi v.v.
c) n d tri nhn không phi là mnh – ơ n v ca logic hình thc,
do ó ng ngh ĩ a ca nó không phn ánh iu ki n chân/ngy. Khi
nói: “ Nam là con chó”, ta có mnh úng nu Nam là tên c a con
4
Cognitive metaphor/conceptual metaphor
chó, tươ ng
ng t như “V n là con chó” hoc “Vàng là con chó”.
Nhng biu ng này không phi là n d tri nhn. V i n d tri
nhn “ Nam là con chó”, thì Nam không phi là con chó, mà là con
ngư i có tên là Nam, anh ta ch b gán cho mt s nét thuc tính
ca chó như trung thành, tn ty, nhưng anh ta vn là con ngư ii..
d) n d tri nhn hư ng
ng t i kh năng tác ng vào l ĩ ĩ nh
nh vc trí tu ca
con ngư i,i, ngh ĩ a là cung cp nhng tri thc m i theo nguyên lí ã
trình bày trên: ý nim hóa và hiu nhng hin tư ng
ng loi này
trong thut ng các hin tư ng
ng loi khác.
3.2. V Lun im th hai
hai
Lun im th hai quy nh cu trúc ca n d tri nhn. n d tri nhn
và
. Theo nguyên lí tri nh n ã nêu
tin gi nh s tn ti hai min
trên, n d tri nhn hàm ý vic hiu mt i tư ng
ng này qua lăng kính ca mt i
Ồ
Đ
Í
tư ng
ng khác, ngh ĩ a là min
có chc năng cung cp tri thc m i và
chuyn (gán) tri thc m i ó cho min
. Mt s ví d v n d tri nhn dn
t cun sách “Metaphors We Live By” ca Lakoff và Johnson:
Ồ
Đ
Ờ
Ì
Ì
Ì
Ấ
Ê
Ê
Ê
Ạ
B
Ạ
À
À
À
C
Đ
Ớ
Ư
Ớ
À
Ạ
Ư
Ạ
Ế
Ộ
Ứ
Ị
Ề
Đ
Ị
À
Ú
Í
Ậ
Í
Ì
Ê
Ố
Ê
D
Ư
Ớ
Trong hai v ca n d, v th hai là
Ồ
(TIỀN BẠC, CUỘC HÀNH
TRÌNH, SỨC MẠNH VẬT LÍ, CHIẾN TRANH, HƯỚNG LÊN TRÊN, HƯỚNG XUỐNG
DƯỚI), b i chính t ây nêu ra nhng tri thc m i chuyn (gán) cho min
Đ
Í
C
(THỜI GIAN, TÌNH YÊU, HẠNH PHÚC, BẤT HẠNH).
Chng hn, n d THỜI GIAN LÀ TIỀN BẠC cho phép hiu rng t ý nim
: TIỀN BẠC có th dn n nhng nét thuc tính như “gi gìn”, “ti t
kim”, “phung phí”, “dành cho”, “ít”, “nhi u”,
u”, “m t”,
t”, “ăn c p”, “t n”,
n ”,
Ồ
là THỜI GIAN. Do ó ý nim
“hao” v.v. ri em gán chúng cho ý ni m
THỜI GIAN t ây cũng có ư c nhng nét thuc tính (tri thc m ii)) y.
Đ
Í
C
Ta hãy so sánh:
→
Ồ
Đ
Í
C
gi gìn
gìn ti n bc
→
gi gìn
gìn th i gian
ti t kim ti n bc
→
ti t kim th i gian
phung phí ti n bc
→
phung phí th i gian
ít (nhi u)
u) ti n bc
→
ít (nhi u)
u) th i gian
m t ti n bc
→
m t th i gian
ăn c p ti n bc
→
ăn c p th i gian
t n ti n bc
→
t n th i gian
hao ti n bc
→
hao th i gian v.v.
iu kin xác nh n d tri nhn là c hai thành t (
và
)
ca nó u phi là nhng ý nim (do ó mà n d tri nhn còn ư c gi là n d
ý nim). Ý nim phi ư c cu trúc hóa theo mô hình trư ng:
ng:
Ồ
Đ
Í
Â
C
, theo ó trong vai trò
thư ng
ng là khái nim (không phi
toàn b khái nim, mà ch mt phn nào ó ca nó),
là nhng yu t
ngôn ng và văn hóa dân tc. n d tri nhn phi phù h p v i ý thc ngôn ng
và c trưng v ăn hóa dân tc ca ngư i bn ng. Chng hn, trong môi trư nngg
ngôn ng và v ăn hóa Vit Nam, nhng cu trúc sau ây có th là nhng n d ý
nim:
Ạ
Â
C
Ầ
Ố
Á
C
C
Â
A
À
À
À
À
Ử
Ề
Đ
(
C
Ầ
(
Ã
C
Õ
Õ
Ơ
C
A
Ĩ
Ạ
)
Ệ
Ằ
)
Ạ
Ì
Ê
À
C
Ộ
C
Đ
Ờ
C
Ộ
C
Đ
Ờ
À
Ậ
À
Đ
Ó
A
C
Õ
Ế
Đ
A
Ề
Ô
Ư
Ờ
Do ch h thng ý nim c a chúng ta trong cơ s ca nó mang tính n
,
d, cho nên có th sơ b
b xác nh nhng ý nim nào phù h p v i min
nhng ý nim nào phù h p v i min
là t
Đ
Í
C
Ồ
→
Đ
Í
C
(t
chúng tôi ngh g i là
nhng thuc tính dn ra t
Đ
Í
C
Ồ
Á
Í
n
Đ
Đ
Í
C
Ồ
, ng th i xác nh h ư ng
ng t ươ ng
ng tác
). Quan h tươ ng
ng tác gia
Ồ
và
và
(thut ng chính thc là “ánh x”), ngh ĩ a là
Ồ
C
ư c gán cho
Đ
Í
C
(hay “ánh x” lên min
).
Lun im th hai làm bc l c im tính b ph n ca quá trình ý
nim hóa. n d tri nhn giúp chúng ta hiu ư c nhng khái nim tươ nngg i
tru t ư ng
ng và ni ti không cu trúc hóa trong nhng thut ng ca nhng khái
nim c th hơ n và d cu trúc hóa hơ n.
n. Mt trong nhng c im ca n d tri
nhn là tính ch t b phn ca cu trúc n d. Ý nim trong min
ch thu
nhn mt b phn, ch không phi toàn b nh ng thuc tính vn có ca ý nim
. Chng hn, trong n d tri nhn
, ý nim
Đ
Ồ
Ờ
À
Ề
Í
Ạ
là
ánh x lên min
là
ch mt b phn nhng
nét thuc tính ca nó như ã phân tích trên (như: “gi gìn”, “ti t kim”,
“phung phí”, “dành cho”, “ít”, “nhi u”,
u”, “m t”,
t”, “ăn c p”, “t n”,
n ”, “hao”.
còn nhiu nhng thuc
Ngoài mt s nét thuc tính này ra, ý ni m
Ồ
Ề
Ạ
Đ
Í
Ờ
Ề
Ạ
tính khác không tham gia vào vic c u trúc ngh ĩ a c a ý nim
, chng
hn, “tht”, “gi”, “chuy n i ư c”,
c”, “tham nhũng”, “ út
út lót”, “m t giá”,
“in”, “phát hành”, “ i”
i” v.v. Tính b phn ca n d tri nhn làm cho hai
và
và
không bao gi ng nht tuyt i, chúng ch ng
không gian
nht b phn.
Ồ
Đ
Í
Ờ
Tính vô th c là
c là mt c im na c a n d tri nhn − thông thư ng
ng h
thng ý nim không ư c ý thc. Nó là vô thc. dùng nó con ngư i không
phi tn nhiu công sc, không phi “vt óc”, gt giũa. Cũng ging như a s
nhng vic nh nht mà chúng ta làm h ng ngày chúng ta ơ n gin là không
ngh ĩ n, và chúng ta làm nh ng vic y mt cách ít nhiu t ng theo nhng
sơ nht nh. Nhng s ơ y là như th nào – chúng ta không rõ. Mt trong
nhng phươ ng
ng thc nghiên cu nó là quan sát nhng c im hành chc ca
ngôn ng. Do ch giao tip da trên cơ s h thng ý nim ư c s dng c
trong tư duy, c trong hot ng, nên ngôn ng là ngun d liu quan trng
trong h thng này.
IV. Phân loi n d tri nhn
Theo cách phân loi do G. Lakoff M. Johnso
Johnsonn nêu lên trong
trong Metaphors
Metaphors
We Live By có 4 loi n d tri nhn: n d c u trúc, n d nh hư ng,
ng, n d
bn th và n d vt cha (kênh liên lc).
4.1. n d cu trúc
V i cách hiu chung nht, n d c u trúc (structural metaphors) là nhng
n d tri nhn khi mt ý nim này ư c cu trúc hóa v mt n d trong thut
ng c a mt ý nim khác. Nói cách khác, n d cu trúc là hin t ư ng
ng cu trúc
v mt ngh ĩ a sau khi nhn ư c nhng tri thc m i
li ý nim min
Đ
Í
(nhng nét thuc tính m i)
i) do ý nim mi
min
Chng h n, tr l l i n d c u trúc
Ạ
(min
Ồ
Ờ
) ã cu trúc hóa ý ni m
À
Ồ
Ờ
gán cho (hay ánh x lên).
gán
Ề
Ạ
, ta thy ý nim
(min
Đ
Í
Ề
) làm cho hai
và
tr nên
khách th
nên tươ nngg ng mt b phn nào ó,
Bng chng cho s tươ ng
ng ng này là nhng biu ng sau ây:
ạ
T
á
ô
i
i
ạ
h
ố
à
e
b
ẹ
(
ẽ
í
ó
ù
g
ã
ô
đ
Ờ
á
i
k
á
h
ử
h
ờ
ờ
ơ
i
ế
g
ụ
i
i
à
à
h
Ạ
h
á
c
à
)
d
Ề
ệ
a
đ
h
ờ
ố
a
i
ạ
h
g
b
c
i
ấ
b
ạ
ấ
c
h
i
ủ
ề
c
ờ
a
ủ
b
a
ạ
ô
i
h
ữ
ộ
g
ờ
g
à
đ
ồ
à
ồ
h
ư
h
ế
à
T
ô
i
đ
T
ô
i
k
ạ
ạ
H
i
ạ
ạ
T
ô
i
á
Đ
ừ
ơ
g
đ
ể
g
ề
ờ
ế
ờ
ề
ụ
ấ
ủ
d
à
à
h
ạ
b
g
ạ
ộ
c
h
i
ệ
c
đ
ó
đ
ã
c
á
ủ
h
a
i
à
c
k
h
g
ô
g
c
g
ạ
k
b
i
g
a
i
ủ
ô
ơ
c
h
ờ
h
k
b
c
ờ
đ
a
ể
a
ủ
đ
c
ể
c
ờ
ề
đ
h
ờ
c
á
ử
ờ
ờ
ờ
ấ
ờ
ờ
í
ỹ
ế
ủ
á
á
đ
đ
ộ
ò
ề
ó
đ
ậ
ô
ã
h
đ
ó
k
ó
ó
à
đ
g
à
ầ
c
ố
ã
c
ô
đ
ệ
h
ã
V
ã
ô
h
i
ì
í
h
c
ô
ố
h
c
h
c
ó
ợ
i
ô
i
4.2. n d nh hư ng
ng
Có mt d ng khác ca n d ý nim không cu trúc hóa mt ý nim này
trong thut ng ca mt ý nim khác, mà t chc c mt h thng ý nim i v i
mt h thng khác. Chúng ta s gi n d này là n d nh hư nngg (orientational
metaphors), b i vì trong s ó có nhiu n d liên quan n vic nh hư nngg
trong không gian: “TRÊN − DƯỚI” (up – down), “TRONG − NGOÀI” (in – out),
“TRƯỚC − SAU” (front – back), “TRÊN MẶT−TỪ TRÊN MẶT” (on – off), “SÂU −
CẠN” (deep – shallow), “TRUNG TÂM − NGOẠI VI” (central – peripheral). Nhng
loi quan h không gian như th này ny sinh do ch con ngư i vn có cơ th
v i nhng hình dng nht nh tác ng tươ ng
ng h v i th gi i vt cht. Nhng
n d nh hư ng
ng cung cp cho ý nim ý ngh ĩ a nh hư ng
ng không gian. Ví d,
n d
(ví d ca Lakoff và Johnson) là
phù h p v i ngôn ng và văn hóa Anh – M trong nhng câu "I'm feeling up
today" (trc d ch ‘Hôm nay tôi cm thy lên’ v i ngh ĩ a:
a: ‘Hôm nay tôi cm th y
phn chn lên’).
A
Y
S
U
/
Ạ
N
Ú
L
À
Ở
T
Ê
N
