Hiệu quả điều trị ghẻ bằng thuốc uống ivermectin

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

% 1

,(8 8
,(8 75
(
7 82 821 , (50( 7,1

Nguyễn Thị Hà Minh*, Trần Lan Anh**

TÓM TẮT
Mục tiêu: Đánh giá hiệu quả điều trị cho bệnh nhân mắc ghẻ bằng uống ivermectin tại Bệnh viện Da
liễu Trung ương năm 2018.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:
Đối tượng: 40 bệnh nhân mắc ghẻ từ 8/2017 đến 6/2018 được điều trị bằng uống Ivermectin và được
đánh giá hiệu quả sau điều trị.
Phương pháp nghiên cứu: thử nghiệm lâm sàng có so sánh trước – sau điều trị.
Kết quả: Sau điều trị, tỷ lệ BN còn luống ghẻ, sẩn cục và mụn nước đã giảm đáng kể (p<0,001). Về
mức độ ngứa: Trước điều trị, 50,0% BN cảm thấy rất ngứa, 47,6% ngứa vừa. Sau điều trị: 75,0% BN không
còn ngứa và 22,5% chỉ còn ngứa ít (p<0,01). Về mức độ mất ngủ: Trước đó, tất cả các BN đều bị mất ngủ:
57,5% mất ngủ nặng, 40,0% mất ngủ vừa. Tuy nhiên, sau điều trị 2 tuần, 70,0% BN không còn bị mất
ngủ, còn lại chỉ mất ngủ ở mức độ nhẹ. Về một số tác dụng phụ: thường xảy ra trong vòng 1-3 ngày đầu.
Một số tác dụng phụ thường gặp nhất đó là: Sốt (17,5%), sưng đau khớp (10,0%), đau cơ (7,5%) và một
số biểu hiện khác: nhịp tim nhanh, hoa mắt/chóng mặt, hạ huyết áp thể đứng. Nhìn chung, sau điều trị,
có tới 90,0% BN mắc ghẻ đáp ứng điều trị với thuốc uống Ivermectin (65% BN có kết quả tốt, 25% BN
có kết quả khá).
Kết luận: Thuốc uống Ivermectin đem lại hiệu quả điều trị tương đối tốt. Do đó, nên sử dụng thuốc
này để điều trị cho bệnh nhân mắc ghẻ.
Từ khóa: Ivermectin, bệnh ghẻ.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ

sinh kém. Bệnh ghẻ vẫn ngày ngày tiếp tục ảnh

Bệnh ghẻ là một bệnh truyền nhiễm ngoài
da, khá phổ biến ở nước ta, đặc biệt hay gặp ở
những nơi tập trung đông dân cư, điều kiện vệ
* Bộ môn Da liễu, Trường Đại học Y Hà Nội
** Bộ môn Vi sinh-Ký sinh trùng lâm sàng, Trường Đại học
Y Hà Nội

DA LIỄU HỌC

Số 27 (Tháng 09/2018)

hưởng đến hơn 130 triệu người trên thế giới vào
bất kỳ thời điểm nào [4]. Bệnh ghẻ gây giảm chất
lượng cuộc sống, gây ra sự mặc cảm xã hội cho
người bệnh. Ngoài ra, nếu không được điều trị
triệt để, có thể để lại các biến chứng nguy hiểm,
thậm chí là tử vong [5].


NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

IVM là một thuốc kháng KST phổ rộng. Nhiều
nghiên cứu của các tác giả trên thế giới đã cho

* Thiết kế nghiên cứu: Thử nghiệm lâm sàng
có so sánh trước – sau điều trị.

thấy thuốc có tác dụng tương đối tốt và đặc biệt

* Vật liệu: Ivermectin dạng viên nén màu

có ưu điểm là chỉ cần uống một liều duy nhất

trắng với 2 hàm lượng 3mg và 6mg, hộp 1 vỉ 4

trong suốt quá trình điều trị. Tuy nhiên cho đến

viên do Davipharm sản xuất.

nay, IVM chưa được sử dụng rộng rãi trong điều
trị tại các bệnh viện chuyên khoa da liễu. Qua tìm
hiểu sơ bộ chúng tôi chưa thấy có nghiên cứu
nào ở Việt Nam đánh giá hiệu quả của thuốc IVM
trong điều trị bệnh ghẻ.
Do vậy, để góp phần cung cấp thêm thông
tin cho chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh này đạt
hiệu quả hơn cho Bệnh viện Da liễu Trung ương,
chúng tôi tiến hành nghiên cứu tìm hiểu về hiệu
quả điều trị cho bệnh nhân mắc ghẻ bằng thuốc
uống Ivermectin vào năm 2018.
2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

* Thiết bị, hóa chất: Dao cùn, lam kính và
lamen, Dung dịch KOH 20-30%, ho�sẩn cục và mụn nước đã
giảm đáng kể so với thời điểm trước khi điều trị. Tất cả sự khác biệt này đều có ý nghĩa thống kê với
p<0,001.
Bảng 2: Hiệu quả thay đổi triệu chứng ngứa trước và sau điều trị

Mức độ ngứa

Trước điều trị

Sau 2 tuần điều trị

n

Tỷ lệ %

n

Tỷ lệ %

Không ngứa

0

0,0

30

75,0

Ít ngứa

1

2,5

9

22,5

Ngứa vừa

20

50,0

1

2,5

Rất ngứa

19

47,5

0

0,0

p

p<0,001

Bảng 2 chỉ ra kết quả, có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về thay đổi triệu chứng ngứa của giai đoạn
sau khi điều trị ghẻ bằng Ivermectin so với trước điều trị (p<0,001). Trước điều trị có tới 50,0% bệnh nhân

khi được hỏi đánh giá mức độ ngứa là rất ngứa, 47,6% ngứa vừa và chỉ có 2,4% ngứa ít. Sau điều trị thì
đã có tới 75,0% bệnh nhân không còn ngứa và 22,5% chỉ còn ngứa ít.

DA LIỄU HỌC

Số 27 (Tháng 09/2018)


NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

Bảng 3: Hiệu quả điều trị với triệu chứng mất ngủ trước và sau điều trị
Mức độ mất ngủ

n
0
1
16
23

Không mất ngủ
Mất ngủ nhẹ
Mất ngủ vừa
Mất ngủ nặng
p

Trước điều trị
Tỷ lệ %
0,0
2,5
40,0

57,5

Sau 2 tuần điều trị
n
Tỷ lệ %
28
70,0
12
30,0
0
0,0
0
0,0
p<0,001

Kết quả tại bảng 3 cho thấy, có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê về thay đổi triệu chứng mất ngủ
của bệnh nhân ở giai đoạn sau khi điều trị ghẻ bằng Ivermectin so với trước điều trị (p<0,001). Trước
điều trị, tất cả các bệnh nhân đều bị mất ngủ: 57,5% mất ngủ nặng, 40,0% mất ngủ vừa và chỉ có 2,5%
mất ngủ mức độ nhẹ. Tuy nhiên, sau điều trị 2 tuần, đã có tới 70,0% bệnh nhân không còn bị mất ngủ,
còn lại chỉ mất ngủ ở mức độ nhẹ.
Bảng 4: Một số tác dụng không mong muốn của thuốc sau thời gian điều trị
Mức độ mất ngủ

n
7
1
3
4
1
2

Sốt
Hoa mắt/chóng mặt
Đau cơ
Sưng đau khớp
Hạ huyết áp thể đứng
Nhịp tim nhanh

Sau 2 ngày
Tỷ lệ %
17,5
2,5
7,5
10,0
2,5
5,0

n
1
0
1
1
0
0

Sau 2 tuần điều trị
Tỷ lệ %
2,5
0,0
2,5

2,6
0,0
0,0

Qua bảng 4 có thể thấy, các tác dụng phụ khi sử dụng thuốc Ivermectin thường xảy ra trong vòng
1-3 ngày đầu. Một số tác dụng phụ thường gặp nhất đó là: Sốt (17,5%), sưng đau khớp (10,0%), đau cơ
(7,5%) và một số biêu hiện khác: nhịp tim nhanh, hoa mắt/chóng mặt, hạ huyết áp thể đứng.
2.5%

7.5%

25.0%

65.0%

Kết quả điều trị kém

Kết quả điều trị trung bình

Kết quả điều trị khá

Kết quả điều trị tốt

Biểu đồ 1: Kết quả đáp đứng sau 2 tuần điều trị bằng thuốc uống Ivermectin của bệnh nhân mắc ghẻ
Biểu đồ trên cho thấy, có tới 90,0% bệnh nhân mắc ghẻ có đáp ứng điều trị với thuốc uống Ivermectin
(65% bệnh nhân có kết quả điều trị tốt, 25% bệnh nhân có kết quả điều trị khá).

Số 27 (Tháng 09/2018)

DA LIỄU HỌC

NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

4. BÀN LUẬN

Ngoài ra, sau khi điều trị bằng thuốc Ivermectin

Thực tế hiện nay, Ivermectin dạng uống được
sử dụng rộng rãi để điều trị các bệnh khác nhau
ở người, chẳng hạn như các bệnh giun sán. Gần
đây trên thế giới, các nghiên cứu đã áp dụng
Ivermectin vào điều trị ghẻ.
Trước điều trị, tổn thương cơ bản thường gặp
nhất là mụn nước (100,0%). Phân tích này tương
đồng với nhận định của Phạm Hoàng Khâm khi
tìm hiểu về bệnh nhân mắc bệnh ghẻ trong hồ
sơ lưu trữ tại bệnh viện 103 từ năm 2000-2009,
tác giả chỉ ra: tổn thương thường gặp nhất là
mụn nước (100,0%) hay cũng phù hợp với một
số tác giả khác như Nguyễn Khắc Bình (2000)
[1] và Hoàng Văn Minh (2003) [2]. Về tổn thương
luống ghẻ là một tổn thương rất đặc hiệu, song
ở nghiên cứu của chúng tôi cũng chỉ tìm thấy ở
khoảng hơn 17% bệnh nhân, tuy nhiên vẫn cao
hơn so với Phạm Hoàng Khâm (5,91%) [3] và
Hoàng Văn Minh (14,7%) [2]. Tuy nhiên, sau điều
trị, những tổn thương này đã được cải thiện rõ
rệt (p<0,001). Điều này đã cho thấy phần nào tác
dụng điều trị trực quan cho Ivermectin cho bệnh

nhân mắc ghẻ.
Ngứa là một trong những triệu chứng điển
hình của bệnh ghẻ. Trước điều trị có tới 50,0%
bệnh nhân khi được hỏi đánh giá mức độ ngứa là
rất ngứa, 47,6% ngứa vừa và chỉ có 2,4% ngứa ít.
Sau điều trị thì đã có tới 75,0% bệnh nhân không
còn ngứa và 22,5% chỉ còn ngứa ít. Sự cải thiện
này có ý nghĩa thống kê với p<0,001. Hiệu quả
giúp giảm cảm giác ngứa cho bệnh nhân của
thuốc uống Ivermectin có ý nghĩa rất quan trọng,
giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn, hạn chế
được những triệu chứng ảnh hưởng liên quan
khác như khó chịu hay mất ngủ.

DA LIỄU HỌC

Số 27 (Tháng 09/2018)

đã được cải thiện giấc ngủ hơn rất nhiều. Trước đó,
tất cả các bệnh nhân đều bị mất ngủ: 57,5% mất
ngủ nặng, 40,0% mất ngủ vừa và chỉ có 2,5% mất
ngủ mức độ nhẹ. Tuy nhiên, sau điều trị 2 tuần, đã
có tới 70,0% bệnh nhân không còn bị mất ngủ, còn
lại chỉ mất ngủ ở mức độ nhẹ. Kết quả này có thể
một phần là do hiệu quả giảm ngứa mà thuốc đã
mang lại – vì ngứa là một trong những triệu chứng
khiến cho bệnh nhân có thể mất ngủ hoặc ngủ
không ngon do tỉnh dậy giữa đêm.
Cũng như bất kỳ những thuốc tây y nào,
Ivermectin cũng có thể gây ra một số tác dụng

không mong muốn cho bệnh nhân trong quá
trình điều trị ghẻ. Các tác dụng phụ khi sử dụng
thuốc Ivermectin thường xảy ra trong vòng 1-3
ngày đầu. Một số tác dụng phụ thường gặp nhất
đó là: Sốt (17,5%), sưng đau khớp (10,0%), đau cơ
(7,5%) và một số biêu hiện khác: nhịp tim nhanh,
hoa mắt/chóng mặt, hạ huyết áp thể đứng. Qua
đây có thể thấy, nhưng tác dụng không mong
muốn do Ivermectin gây ra hầu hết đều rất nhẹ.
Hầu hết các tác dụng không mong muốn của
thuốc là do các phản ứng miễn dịch đối với các
ấu trùng bị chết. Vì vậy, mức độ nặng nhẹ của tác
dụng này có liên quan đến mật độ ấu trùng ở da.
Do vậy, việc nhận biết được những tác dụng phụ
này đóng vai trò giúp cho bác sỹ có thể lường
trước được để đưa ra những hướng giải quyết
phù hợp. Đồng thời, cũng giúp cho bệnh nhân
hiểu được rõ, tránh lo lắng
Nhìn chung, hiệu quả điều trị ghẻ của
Ivermectin đạt được khá cao: có tới 90,0% bệnh
nhân mắc ghẻ đáp ứng điều trị với thuốc uống
Ivermectin. Điều này tương đồng với một số
nghiên cứu. Như nghiên cứu của Fernando và


NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

cộng sự về điều trị ghẻ với Ivermectin cho 123 tù
nhân cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân khỏi bệnh sau 15
ngày điều trị đạt tới 91,05% [7]. Hay một nghiên

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt

cứu khác cho thấy sử dụng liều đơn IVM có tỷ lệ

1. Nguyễn Khắc Bình (2000), Tình hình bệnh

khỏi bệnh là 70%; liều nhắc lại sau 2 tuần cho tỷ

ghẻ, đặc điểm lâm sàng và tác động của thuốc DEP

lệ khỏi tăng lên tới 95% [6].

ở một số trường tiểu học bán trú tỉnh Yên Bái, Luận

Qua đây đã cho thấy những hiệu quả nhất

văn Thạc sỹ Y học, Trường Đại học Y Hà Nội, Hà Nội.

định mà Ivermectin đem lại trong điều trị ghẻ cho

2. Hoàng Văn Minh và Võ Quang Đỉnh (2003),

bệnh nhân. Do đó, nên áp dụng phương pháp

Bệnh ghẻ và nhiễm HIV trên người nghiện ma túy,

này phổ biến hơn cho điều trị bệnh nhân mắc

Nhà xuất bản Y học, Bộ môn Da liễu - Trường Đại

ghẻ trong tương lại tại nước ta.

học Y dược TP.Hồ Chí Minh.

5. KẾT LUẬN
Sau điều trị, tỷ lệ BN còn luống ghẻ, sẩn cục và
mụn nước đã giảm đáng kể (p<0,001). Về mức độ

3. Phạm Hoàng Khâm (2011), “Nghiên cứu
đặc điểm lâm sàng bệnh ghẻ tại Bệnh viện 103
(2000 - 2009)”, Y học thực hành, 760(4/2011), tr.
87-89.

ngứa: Trước điều trị, 50,0% BN cảm thấy rất ngứa,

Tiếng Anh

47,6% ngứa vừa. Sau điều trị: 75,0% BN không còn

4. Fuller and L. Claire (2013), “Epidemiology

ngứa và 22,5% chỉ còn ngứa ít (p<0,01). Về mức độ

of scabies”, Current opinion in Infectous Diseases,

mất ngủ: Trước đó, tất cả các BN đều bị mất ngủ:

26(2), pp. 123 – 126.

57,5% mất ngủ nặng, 40,0% mất ngủ vừa. Tuy
nhiên, sau điều trị 2 tuần, 70,0% BN không còn
bị mất ngủ, còn lại chỉ mất ngủ ở mức độ nhẹ. Về
một số tác dụng phụ: thường xảy ra trong vòng 1-3
ngày đầu. Một số tác dụng phụ thường gặp nhất
đó là: Sốt (17,5%), sưng đau khớp (10,0%), đau cơ
(7,5%) và một số biểu hiện khác: nhịp tim nhanh,
hoa mắt/chóng mặt, hạ huyết áp thể đứng. Nhìn
chung, sau điều trị, có tới 90,0% BN mắc ghẻ đáp
ứng điều trị với thuốc uống Ivermectin (65% BN
có kết quả tốt, 25% BN có kết quả khá).

5. Hersch C (1967), “Acute glomerulonephritis
due to skin disease, with special reference to
scabies”, S Afr Med J, 41:(29).
6. Nnoruka EN and Agu CE (2001), “Successful
Treatment of Scabies with Oral Ivermectin in
Nigeria”, Tropical Doctor, 31(1), pp. 15-18.
7. Ribeiro Fde A, Taciro E, Guerra MR and
et al. (2005), “Oral ivermectin for the treatment
and prophylaxis of scabies in prison”, Journal of
Dermatological Treatment, 16(3), pp. 138-141.

Số 27 (Tháng 09/2018)

DA LIỄU HỌC


NGHIÊN CỨU KHOA HỌC

SUMMARY
EFFECTIVE TREATMENT FOR SCABIES PATIENTS WITH IVERMECTIN
Objective: To evaluate the therapeutic e cacy of ivermectin in patients with scabies in ltration at the
National Hospital of Dermatology and Venereology in 2018.
Subjects and methodology: A pre-clinical trial study was conducted on 40 patients with scabies from
6/2017 to 6/2018. Patients were treated with oral ivermectin under the guidance of a physician and evaluated
the e ectiveness of treatment..
Results: After treatment, the incidence of scabies, bladder and blisters was signi cantly reduced (p
<0.001). On the itch level: Before treatment, 50.0% of patients felt very itchy, 47.6% of patients were moderate
itching. After treatment: 75.0% patients had no itching and 22.5% had mild itching (p <0.01). With insomnia:
Before treatment, all patients had insomnia: 57.5% insomnia, 40.0% moderate insomnia. However, after 2
weeks of treatment, 70.0% of patients no longer lost sleep, the rest only had insomnia at mild level. About
some side e ects: Usually occur within the rst 1-3 days. Some of the most common side e ects were fever
(17.5%), joint pain (10.0%), muscle pain (7.5%) and other side e ects: tachycardia, dizziness, hypertension.
In general, after treatment, about 90.0% of patients with scabies meet treatment with Ivermectin (65% of
patients with good results, 25% of patients have good results)
Conclusion: Ivermectin is a relatively good treatment. Therefore, it should be used to treat patients with
scabies.
Key words: Ivermectin, Scabies.

DA LIỄU HỌC

Số 27 (Tháng 09/2018)