Vai trò của công tác tư tưởng đối với việc phòng, chống các hiện tượng tiêu cực trong ngành giáo dục ở việt nam hiện nay- tiểu luận cao học

A. MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài:
Giáo dục là yếu tố quan trọng hàng đầu trong sự nghiệp phát triển kinh tế - xã
hội của một đất nước. Nền kinh tế - xã hội của đất nước đó như thế nào? Tồn tại ra
sao? Thì điều trước tiên chúng ta nhìn vào sẽ là nền giáo dục như thế nào? Điều đó
nói lên rằng giáo dục là tiền đề, là cơ sở cho việc đổi mới và phát triển đất nước. Vì
thế nên ngay từ buổi đầu dựng nước Bác Hồ đã rất quan tâm đến vấn đề giáo dục.
Mặc dù trong hoàn cảnh đất nước còn gặp muôn vàn khó khăn, nhưng nhiệm vụ
giáo dục vẫn được Người đặt lên hàng đầu.
Trong thời đại ngày nay, toàn cầu hóa đang đan kết chặt chẽ với kinh tế tri thức,
tạo ra những tác động cộng hưởng ngày càng mạnh mẽ đến hầu hết các nước trên
thế giới, mở đường cho kinh tế tri thức phát triển, gắn kết nó với kinh tế thị trường
là phương sách cơ bản để đi tới chủ nghĩa xã hội, là mô hình tổng quát cho cả thời
kỳ quá độ ở Việt Nam. Gắn với bối cảnh chung đó Việt Nam cần phải tăng cường
phát triển hơn nữa về giáo dục – đào tạo.
Việt Nam là một nước đi sau nên không thể lặp lại một cách máy móc mô hình
giáo dục cũ, mà phải chủ động tìm ra các mô hình mới để thích nghi với nhu cầu
của đất nước – khu vực và vươn ra quốc tế. Đây là giải pháp chiến lược then chốt
nhất để rút ngắn khoảng cách tụt hậu và chuyển sang cách thức giáo dục mới phù
hợp với xu thế của thời đại ngày nay.
Bên cạnh việc tìm ra phương thức đổi mới giáo dục thì ở Việt Nam hiện nay vấn
đề giáo dục càng trở nên nóng bỏng hơn bởi những tư tưởng ham lợi danh trước
mắt, làm suy giảm cả một thế hệ trẻ vì những hành vi của mình. Nhận thức rõ tầm
quan trọng của giáo dục đối với sự nghiệp phát triển đất nước và cần ngăn chặn
những suy thoái trong việc trồng người nên tác giả xin chọn đề tài: “Vai trò của
công tác tư tưởng đối với việc phòng, chống các hiện tượng tiêu cực trong ngành
giáo dục ở Việt Nam hiện nay” làm tiểu luận cho môn học “Nguyên lý công tác tư
tưởng”. Qua đó mong muốn đề tài sẽ là sự bổ sung về nhận thức, về vị trí vai trò
của giáo dục trong xã hội hiện nay. Làm căn cứ cho việc quan tâm chú trọng tới

1

phát triển giáo dục hơn nữa. Góp phần thúc đẩy sự nghiệp giáo dục ngày một tốt
hơn, tạo động lực đưa đất nước ta vững bước trên con đường hội nhập.
2.Mục đích nghiên chứu đề tài.
Thông qua việc nghiên cứu về phòng chống các hiện tượng tiêu cực trong ngành
giáo dục ở nước ta hiện nay, từ đó thấy rõ được ảnh hưởng của nó đối với sự nghiệp
phát triển Kinh tế - Xã hội của đất nước. Qua đó có thể rút ra ý kiến vào việc tìm
giải pháp để công tác tư tưởng khai thác những mặt tích cực và ngăn chặn kịp thời
những hiện tượng tiêu cực của nó trong xã hội Việt Nam hiện nay.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu đề tài.
Để đạt được mục đích của đề tài, tiểu luận đi sâu vào giải quyết một số vấn đề
sau:
Trình bày một số lý luận chung về phòng, chống các hiện tượng tiêu cực trong
ngành giáo dục ở nước ta hiện nay.
Làm sáng tỏ một số căn cứ lý luận và thực tiễn về giáo dục. Từ đó chỉ ra những
thành tựu mà công tác tư tưởng đã đạt được đồng thời phê phán những mặt tiêu
cực, hạn chế của nó trong xã hội hiện nay.
Giải pháp: Đề xuất một số kiến nghị nhằm khắc phục những hạn chế của công
tác tư tưởng trong việc phòng, chống tiêu cực của ngành giáo dục hiện nay ở Việt
Nam.
4.Phạm vi nghiên cứu của đề tài.
Bất kỳ một đề tài nào khi bắt tay vào nghiên cứu cũng cần đòi hỏi sự công phu,
sự đầu tư rất lớn về cả trí lực, thể lực, thời gian cũng như vật chất để phục vụ cho
việc nghiên cứu. Nhưng trong khuôn khổ của một bài tiểu luận nên người viết
không có ý định giải quyết hết các vấn đề có liên quan đến giáo dục mà chỉ tập
trung xung quanh đến vấn đề vai trò của công tác tư tưởng trong phòng, chống tiêu
cực trong ngành giáo dục ở Việt Nam hiện nay.
 Cơ sở lý luận:
Hệ thống quan điểm chủ nghĩa Mác Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm

đường lối của Đảng, nội dung cơ sở lý luận, nguyên lý công tác tư tưởng. Đồng
thời kế thừa những nội dung của các môn khoa học có liên quan.
2


 Phương pháp nghiên cứu:
Trong quá trình nghiên cứu tác giả đã sử dụng các phương pháp như: phân tích,
bình luận, tổng hợp, khảo sát thực tiễn xã hội, thu thập thông tin sử dụng các kiến
thức liên ngành chính trị - văn hóa…
5.Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài:
 Về mặt lý luận:
Tiểu luận góp phần làm sáng tỏ chủ trương đường lối pháp luật chống tiêu cực
trong giáo dục ở nước ta hiện nay. Đó là phát huy nhưng mặt tích cực và hạn chế
mặt tiêu cực của ngành giáo dục ở nước ta hiện nay.
 Về mặt thực tiễn
Tiểu luận thành công sẽ là tài liệu tham khảo cho việc nghiên cứu để góp phần
nâng cao chất lượng công tác tư tưởng và giáo dục ở nước ta hiện nay.
6.Kết cấu của đề tài:
Ngoài phần: Mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì nội dung tiểu
luận gồm:
Chương 1: Một số vấn đề lý luận chung về phòng chống các hiện tượng tiêu cực
trong ngành giáo dục ở nước ta hiện nay.
Chương 2: Vai trò của công tác tư tưởng trong phòng chống tiêu cực của ngành
giáo dục ở nước ta hiện nay.
Chương 3: Giải pháp…

3


B. NỘI DUNG

Chương 1
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CHUNG VỀ PHÒNG, CHỐNG CÁC HIỆN
TƯỢNG TIÊU CỰC TRONG NGÀNH GIÁO DỤC
Ở NƯỚC TA HIỆN NAY
1.1. CÁC KHÁI NIỆM.

* Khái niệm giáo dục: Giáo dục là quá trình hoạt động có ý thức, có mục
đích, có kế hoạch, có tổ chức nhằm bồi dưỡng cho người ta những phẩm chất đạo
đức và những tri thức cần thiết để người ta có khả năng tham gia mọi mặt của đời
sống xã hội. (Theo từ điển Tiếng Việt).
* Khái niệm về quản lý: Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích
của chủ thể quản lý tới đối tượng quản lý nhằm đạt mục tiêu đã đề ra.
* Khái niệm về quản lý giáo dục: Quản lý giáo dục là sự tác động có tổ chức,
có hướng đích của các cơ quan chức năng tới quá trình hoạt động có ý thức, có
phẩm chất đạo đức và những tri thức cần thiết để cho hoạt động giáo dục đi đúng
mục đích đã đề ra.
* Khái niệm về tiêu cực: Tiêu cực là chán nản, không nhiệt tình, ngại đấu
tranh. Có mặt không tiến bộ.
* Khái niệm về tiêi cực trong giáo dục : Tiêu cực trong giáo dục là những
mặt không tiến bộ, ngại đấu tranh, chán nản diễn ra trong ngành giáo dục.
1.2. QUAN ĐIỂM CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC TA TRONG VIỆC PHÒNG,
CHỐNG CÁC HIỆN TƯỢNG TIÊU CỰC TRONG NGHÀNH GIÁO DỤC.

Phát triển giáo dục và đào tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy
sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa, là điều kiện để phát huy nguồn lực con
người – yếu tố cơ bản để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế nhanh và bền vững.
Ngay sau khi Đảng ta trở thành đảng cầm quyền, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã
sớm phát hiện những suy thoái của một số cán bộ, đảng viên có chức có quyền
trong bộ máy chính quyền của cách mạng. Nhưng suy thoái này chủ yếu là suy
thoái về đạo đức, lối sống, bắt nguồn từ chủ nghĩa cá nhân, đã dần và bộc lộ rất

nhanh. Người đã chỉ ra 4 khuyết điểm to nhất là hẹp hòi, bao biện, lạm dụng hình
4


phạt, kỷ luật không nghiêm, hủ hóa (chuyên quyền độc đoán, lấy của công làm của
tư,...) kéo bè kéo cánh, ham chuộng hình thức, hữu danh vô thực, hiếu danh, lười
biếng, ích kỷ, lạm dụng địa vị để tham nhũng.
Đến 1952 thì Người qui tụ lại thành nạn tham ô, lãng phí, quan liêu, có quan
hệ chặt chẽ với nhau. Tham ô là trộm cắp của công, lãng phí là làm tốn kém thời
gian, sức lực, tiền của của dân, của nước. Sở dĩ tham ô, lãng phí có thể tồn tại và
phát triển là vì quan liêu. Tệ quan liêu đã làm cho người lãnh đạo và những cơ quan
lãnh đạo có mắt mà không thấy suốt, có tai mà không nghe thấu, có nguyên tắc, chế
độ mà không giữ đúng, có qui định, quy chế mà không thực hiện. Như Hồ Chí
Minh đã nói “Mỗi thứ bệnh là một kẻ địch. Tham ô, lãng phí, quan liêu là những kẻ
có tội với Đảng, với nhân dân, mà tội ấy cũng nặng như tội Việt gian, mật thám”.
Mà đặc biệt ở trong ngành giáo dục thì những việc làm ấy đáng tội nặng hơn.
Trong thời kỳ đổi mới các tệ nạn tham nhũng, lãng phí, quan liêu với nhiều
biểu hiện nghiêm trọng hơn trong ngành giáo dục. Vì thế nên toàn Đảng, toàn bộ hệ
thống chính trị và toàn xã hội. Phải có quyết tâm cao đấu tranh chống tiêu cực trong
ngành giáo dục. Đồng thời phải xử lý kiên quyết, kịp thời, công khai những người
tham nhũng bất kể ở chức vụ nào, những người bao che cho tham nhũng, lãng phí,
cố tình ngăn cản các việc chống tiêu cực trong giáo dục. Có cơ chế khuyến khích và
bảo vệ những người tích cực đấu tranh chống tiêu cực. Biểu dương và nhân rộng
những gương cần kiệm liêm chính, chí công vô tư.
Đồng thời Đảng và Nhà nước ta còn đẩy mạnh việc hợp tác quốc tế về phòng,
chống tiêu cực trong giáo dục. Phải kiên trì thực hiện tốt vừa xây vừa chống trong
phòng, chống các hiện tượng tiêu cực của ngành giáo dục. Khẩn trương xây dựng
và thực hiện kiên quyết hệ thống pháp luật đồng bộ về phòng ngừa, phát hiện và xử
lý những người có hành vi tiêu cực.
1.3.KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ NƯỚC TRONG PHÒNG CHỐNG CÁC

HIỆN TƯỢNG TIÊU CỰC TRONG GIÁO DỤC.

Tại các quốc gia phát triển, hệ thống giáo dục – đào tạo luôn đáp ứng nhu cầu
của xã hội. Hàng năm mỗi khi gần ngày tốt nghiệp, các doanh nghiệp thường đến
các trường để tuyển nhân viên và “chiêu mộ” nhân tài. Công ty càng lớn càng chủ
5


động tìm đến các đại học danh tiếng và tầm cỡ. Như vậy việc “người thật, việc
thật” sẽ hạn chế được phần nào các tiêu cực của ngành giáo dục.
Một chính sách kích cầu, bứt phá rào cản của cơ chế phải ở mức vĩ mô và không
phảng phất cơ chế “xin cho” chỉ muốn quản lý từ kẽ răng đã chứng tỏ không hiệu
quả và không kiểm soát được gì cả mà chỉ tạo khó khăn thêm mà thôi.
Singapore là một quốc gia chỉ chưa đến 5 triệu dân mà đi đâu cũng thấy trường
học. Singapore là một nơi mà các đại học quốc tế có chất lượng đến dễ nhất và
cũng là nơi mà các trường “dỏm” không có chỗ đứng và các hiện tượng tiêu cực
cũng bị đẩy lùi. Tính hiệu quả là nhờ ở Singapore có chính sách vĩ mô phù hợp với
trình độ và nhu cầu của nhân dân. Và cũng vì thế nên nước này là một trong những
nước đứng ở vị trí hàng đầu trên thế giới và ở Châu Á về chống tiêu cực. Trong 10
năm gần đây Singapore chỉ xảy ra vài vụ.
Các vị lãnh tụ chính trị của Singapore luôn đứng đầu cuộc đấu tranh chống tiêu
cực trong nước là điều quan trọng có tính nguyên tắc. Bí thư Đảng Hành động nhân
dân – Lý Quang Diệu đã nói: Cuộc đấu tranh chống tham nhũng trong ngành giáo
dục là điều kiện đảm bảo sự sống của đất nước và phát triển kinh tế thành công.
Đảng đã nhiều lần tuyên bố rằng, nhiệm vụ của Đảng là nâng cao tinh thần trách
nhiệm của các quan chức nhà nước, đồng thời bảo vệ việc phổ biến thông tin rộng
rãi cho nhân dân về mỗi một trường hợp tiêu cực và việc trừng phạt tội phạm này.
Hay ngày từ 1952, chính phủ thuộc địa Anh quốc đã thành lập ủy ban điều tra
các trường hợp tiêu cực, tham nhũng. Ủy ban này bảo vệ những người cung cấp
thông tin về những trường hợp phạm tội.

Ở Singapore đã thông qua các đạo luật mà theo đó những người chứng kiến
được Ủy ban điều tra các trường hợp tiêu cực gọi đến để lấy lời khai không có
quyền từ chối thực hiện nghĩa vụ công dân của mình. Đồng thời họ còn phạt tiền
đối với các hành vi đó.
Bên cạnh đó họ còn giảm thiểu số trường hợp mà quan chức có thể lợi dụng
những quy chế và những văn bản pháp luật chưa chặt chẽ để hành động theo ý
mình. Các quan chức nhà nước phải được nhận lương cao và những người trung
thực, tài năng nhất phải được đưa vào làm việc trong chính phủ và các cơ quan nhà
6


nước. Có lẽ vì vậy, giới viên chức nhà nước của Singapore theo đánh giá của các tổ
chức quốc tế được coi là một trong những giới viên chức tốt nhất và ít tham nhũng
nhất trên thế giới.
Cuộc chiến chống tiêu cực là một quá trình lâu dài và khó khăn. Nó đòi hỏi phải
có ý thức chính trị, sự đảm bảo bằng pháp luật và sự ủng hộ của xã hội. Do đó kinh
nghiệm của Singapore có thể có ích cho những nước mà tiêu cực đang cản trở việc
xây dựng nền kinh tế và phát triển xã hội. Đặc biệt là trong ngành giáo dục.

7


Chương 2.
VAI TRÒ CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG TRONG PHÒNG, CHỐNG TIÊU CỰC
CỦA NGÀNH GIÁO DỤC Ở NƯỚC TA HIỆN NAY.
2.1. TỔNG QUAN HOẠT ĐỘNG CỦA NGHÀNH GIÁO DỤC TRONG
THỜI KỲ ĐỔI MỚI.

Hoạt động của ngành giáo dục trong thời gian qua có bước phát triển khá.
Điều đó đã được Đại hội X đánh giá và tổng kết.

Cùng với củng cố kết quả xóa mù chữ và phổ cập giáo dục tiểu học, việc phổ
cập giáo dục trung học cở sở đã được triển khai tích cực, đến hết năm 2005 có 31
tỉnh đạt tiêu chuẩn phổ cập trung học cơ sở. Tỉ lệ học sinh trong độ tuổi đi học ở
bậc tiểu học đạt 97,5%. Quy mô giáo dục tiếp tục được mở rộng và trình độ dân trí
đã được nâng lên rõ rệt.
Số học sinh trung học chuyên nghiệp tăng 15,1% /năm và dạy nghề dài hạn
tăng 12% /năm, sinh viên đại học và cao đẳng tăng 8,4% /năm. Các trường sư phạm
từ trung ương đến địa phương tiếp tục được củng cố và phát triển. Chất lượng dạy
nghề có chuyển biến tích cực. Bước đầu đã hình thành mạng lưới dạy nghề cho lao
động nông thôn, thanh niên dân tộc thiểu số, người tàn tật, gắn dạy nghề với tạo
việc làm, xóa đói, giảm nghèo.
Đổi mới giáo dục đang được triển khai từ giáo dục mầm non, phổ thông, dạy
nghề đến cao đẳng, đại học. Việc xã hội hóa giáo dục và đào tạo đã đạt kết quả
bước đầu. Nhiều trường dân lập, tư thục, bậc đại học, trung học chuyên nghiệp,
trung học phổ thông và dạy nghề đã được thành lập.
Đầu tư cho sự nghiệp giáo dục và đào tạo tăng lên đáng kể. Năm 2005 chi
cho giáo dục và đào tạo chiếm khoảng 18% tổng chi ngân sách nhà nước, đã huy
động được nhiều nguồn vốn khác để phát triển giáo dục thông qua phát hành công
trái giáo dục, đóng góp của nhân dân, của doanh nghiệp, vốn từ nước ngoài. Cơ sở
vật chất của ngành đã được tăng cường, đặc biệt là ở vùng núi, vùng đồng bào dân
tộc thiểu số.
Đội ngũ cán bộ quản lý và giảng dạy không ngừng được củng cố cả về số
lượng và chất lượng. Trong những năm qua chúng ta đã làm tốt chủ chương đưa
8


giáo viên về với thôn bản; đem ánh sáng văn hoá đến với bản làng. Bên cạnh đó
trình độ giáo viên, giảng viên cũng được nâng lên, nhằm đáp ứng yêu cầu và nhiệm
vụ mới của nghành giáo dục đối với sự phát triển của xã hội
2.1.1. Giáo dục với việc nâng cao dân trí xã hội.

Giáo dục là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân. Mọi người đều có quyền học
tập để nâng cao khả năng hiểu biết của mình. Điều đó đã được khẳng định trong
hiến pháp và pháp luật. Được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, trong những
năm qua nghành giáo dục đã đạt được những thành tựu to lớn trong việc nâng cao
dân chí của xã hội. Cụ thể, về cơ bản chúng ta đã xoá mù, tỉ lệ người biết chữ đạt
98,5% tổng dân số cả nước; Chúng ta đã hoàn thành truơng trình phỏ cập tiểu học
vào năm 2000 và phấn đấu đến năm 2010 sẽ phổ cập bậc trung học cơ sở.
Bên cạnh việc hoàn thành các trương trình giáo dục cơ bản thông qua hệ
thống giáo dục quốc dân, thì ban nghành đoàn thể, các tổ chức chính trị xã hội …
cũng tham gia tích cực vào công tác nâng cao dân chí thông qua hệ thống phương
tiện thông tin đại chúng (Báo, đài, tạp chí, sách, các ấn phẩm…..) .Những cố gắng
đó của toàn xã hội nói chung và của nghành giáo dục nói riêng đã mang lại kết quả
thiết thực: Trình độ dân trí của nhân dân đã được nâng lên tạo điều kiện thuận lợi để
tham gia vào các hoạt động đời sống chính trị đất nước. Nhân dân có điều kiện phát
huy tối đa quyền làm chủ của mình, ý thức được vị trí và vai trò của mình đối với
sự tồn vong, phát triển của xã hội ;cảnh giác, tự chủ trước những âm mưu thâm độc
của kẻ thù. Góp phần to lớn vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc Việt Nam xã
hội chủ nghĩa.
2.1.2. Giáo dục với việc đào tạo nguồn nhân lực lao động.
Đào tạo nguồn nhân lực cho xã hội là một yêu cầu quan trọng quyết định sự
thành công hay thất bại của quá trình CNH-HĐH đất nước. Trước những yêu cầu
cấp thiết của đất nước, NQTW2 khoá VIII đã khẳng định “Mục tiêu cơ bản của
giáo dục -đào tạo được xác định là nhằm xây dựng những con người và các thế hệ
thiết tha gắn bó với lý tưởng độc lập và chủ nghĩa xã hội, có đạo đức trong sang, ý
chí kiên cường xây dựng và bảo vệ Tổ Quốc, công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước; giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá của dân tộc, có năng lực tiếp thu tinh
9


hoa văn hoá nhân loại; có khả năng làm chủ tri thức khoa học và công nghệ hiện

đại, có tư duy sang tạo, có kỹ năng thực hành giỏi, có tác phong công nghiệp, có
tính tổ chức và kỷ luật; có sức khoẻ, là những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã
hội vừa “hồng”, vừa”chuyên” như lời căn dặn của Bác Hồ”1
Việc đào tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cho xã hội đảm bảo những mục
tiêu kinh tế-xã hội được hoàn thành. Đất nước ta đang tiến nhanh, tiến mạnh trên
con đường CNH-HĐH, việc tạo dựng những tiền đề cho chủ nghĩa xã hội là hết sức
cần thiết. Do vậy phải có đội ngũ công nhân lành nghề, những người có đủ khả
năng làm chủ khoa học kỹ thuật; đủ khả năng làm chủ những công trình lớn của đất
nước; tạo lập cơ sở vật chất kĩ thuật cho đất nước đi lên chủ nghĩa xã hội .
2.1.3. Giáo dục với việc bồi dưỡng nhân tài.
“Hiền tài” là nguyên khí của quốc gia. Ở thời đại nào cũng vậy, muốn phát
triển đất nước phải có những người tài; Người tài là những người có khả năng phát
hiện, sáng tạo ra cái mới, lãnh đạo, quy tụ quần chúng giải quyết những vấn đề hệ
trọng của đất nước.
Ở nước ta ngay từ xa xưa cha ông ta đã biết trọng dụng nhân tài, sử dụng
nhân tài vào việc trị nước, chống giặc ngoại xâm…Tiếp nối truyền thống quý báu
của dân tộc. Trải qua các thời kỳ lãnh đạo dân tộc Đảng ta luôn quan tâm phát triển
và trọng dụng nhân tài. Từ Đại hội VII của Đảng, mục tiêu “bồi dưỡng nhân tài
được gắn liền với đào tạo nguồn nhân lực”. Trong Cương lĩnh xây dựng đất nước
trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, khái niệm nhân tài được gắn liền với vấn
đề phát triển đội ngũ tri thức khoa học, công nghệ, quản lý, kinh doanh: “Đào tạo,
bồi dưỡng và phát huy mọi tiềm năng của đội ngũ tri thức để tạo nguồn lực trí tuệ
và nhân tài cho đất nước. Đặc biệt coi trọng việc xây dựng một đội ngũ công nhân
lành nghề, những nhà kinh doanh có tài, những nhà quản lý giỏi và những nhà khoa
học, kỹ thuật có trình độ cao”.
Đại hội X, Đảng ta tiếp tục kiên định mục tiêu phát triển nhân tài, coi việc
phát triển nhân tài là chìa khoá để đạt được những thắng của quá trình CNH-HĐH
đất nước “Sự nghiệp giáo dục và đào tạo phải hướng tới đào tạo cả về chiều rộng và
1

Nghị Quyêt TW2 khó VIII, NXB Chính trị Quốc Gia, Hà Nội 1995

10


chiều sâu. Phải đào tạo ra những người tài có đủ khả năng sáng tạo ra những giá trị
mới phục vụ cho việc ứng dụng?????”1
Theo con số thống kê từ (1998-2004) ,Số học viên cao học, nghiên cứu sinh
Năm
Trình độ
đào tạo
Thạc sỹ
Tiến sỹ

1999

2000

2001

2002

2003

2004

4534

5747

14817

18616

23841

28970

685

713

2480

2798

3313

4061

(Nguồn: Báo cáo về tình hình giáo dục của chính phủ trình Quốc hội, 9/2004)
Những thành tựu của đất nước sau hơn 20 năm đổi mới là do Đảng ta đã biết
khơi dậy những tiềm năng trí tuệ của đất nước. Kết hợp đào tạo chiều rộng với
chiều sâu, đầu tư cho công tác nghiên cứu, ứng dụng những thành tựu khoa học.Tạo
mọi điều kiện thuận lợi để lực lượng nhân tài có điều kiện phát huy khả năng sáng
tạo của mình, phát minh ra nhiều công trình khoa học mới có tính ứng dụng cao,
phục vụ đắc lực cho quá trình CNH-HĐH đất nước.
2.2. NHỮNG KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA CÔNG TÁC TƯ TƯỞNG
TRONG PHÒNG, CHỐNG CÁC HIỆN TƯỢNG TIÊU CỰC TRONG NGHÀNH
GIÁO DỤC.

Cũng như mọi lĩnh vực khác của đời sống xã hội, bên cạnh những thành tựu
đạt được, nghành giáo dục cũng còn tồn tại những yếu kém trong hoạt dộng của
mình. Trong xuốt những năm qua Đảng và nhà nước ta luôn quan tâm đến công tác
“Xây và chống trong giáo dục” nhằm làm cho hoạt động giáo dục đạt được kết quả
cao, đóng góp xứng đáng vào những thánh tựu các mặt của đời sống xã hội. Đại hội
Đảng toàn quốc lần thứ X đã tạo ra những động lực mới, bước đột phá trong xã
hội .Trên tinh thần đó nghành giáo dục xá định rõ vai trò của mình đối với sự
nghiệp xây dựng đất nước. Năm 2006 là năm đánh dấu bước đột phá của nghành
giáo dục : “Nghành giáo dục đã đến lúc phải nhìn lại chính mình; phải có nhận thức
mới trong hành động; phải đi vào hoạt động thực thất hơn; phải tạo ra nhưng động
lực mới thực sự đủ mạnh cho sự phát triển chung của xã hội” 1. Cuộc vận động “Nói
1
1

Đảng cộng sản Việt Nam, Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lân thứ X, NXB chính trị Quốc Gia, Hà Nội 2006
Báo tuổi trẻ ra ngày 15/9/2006

11


không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục” là bước khởi đầu
trong việc đưa nghành giáo dục đi vào hoạt động có chất lượng. Tạo ra nhận thức
mới trong việc “Dạy và học” cho đội ngũ giáo viên, học sinh và toàn xã hội.
………………

đã trãi qua gần 8 tháng thực hiện. Chỉ qua học kỳ I, số học

sinh yếu kém ở hầu khắp các tỉnh đều tăng so với trước. Tại sở giáo dục – đào tạo
Vĩnh Long, qua 1 kỳ thực hiện cuộc vận động “hai không” kết quả học kỳ I: 2006 –

2007 đã phản ánh đúng thực chất giáo dục của tỉnh. Theo đó tỉ lệ giỏi 6,8% /năm
trước giảm còn 4,64%. Tỉ lệ tương tự đối với loại khá là 32,3% và 21,14%. Trung
bình là 49,39% và 43,31%. Toàn tỉnh cũng có hơn 20.000 học sinh có học lực yếu
kém, trong đó có khoảng 200 học sinh ngồi “nhầm lớp”. Tỉ lệ học sinh yếu kém
tăng dần theo cấp độ từ thấp đến cao.
Ở Cà Mau có tỉ lệ học sinh đạt loại khá trở lên cũng giảm đáng kể. Ở bậc Trung
học cơ sở năm học trước tỉ lệ học sinh đạt học lực từ khá trở lên là 24,56% đã giảm
còn 19,79%. Bậc trung học phổ thông tỉ lệ này 22,26% và 14,73%. Như vậy càng
lên cao tỉ lệ yếu kém càng nhiều. Như vậy là đồng nghĩa với việc công tác phòng,
chống tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích đã đạt được kết quả tốt.
Trong thời gian tới Bộ giáo dục – đào tạo sẽ có kỳ thi tốt nghiệp lần 2 dành cho
những học sinh rớt trong kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông lần 1. Theo Bộ giáo
dục – đào tạo thì do cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế nên chất lượng giảng dạy giữa
các tỉnh chưa đồng đều, việc triển khai cuộc vận động “nói không với tiêu cực trong
thi cử” sẽ khiến tỉ lệ rớt tốt nghiệp trung học phổ thông cao hơn các năm trước. Do
đó để đảm bảo ổn định xã hội giúp học sinh hoàn thành chương trình trung học phổ
thông có điều kiện đi vào cuộc sống.
Như vậy qua 8 tháng thực hiện cuộc vận động đã đem lại những kết quả nhất
định. Học kỳ I, học sinh yếu kém tăng không có nghĩa là chất lượng giáo dục giảm
đi mà đã có những bước tiến bộ hơn. Việc dạy, học và đánh giá đã thực chất hơn,
qua đó có biện pháp bồi dưỡng học sinh. Kỳ thi tốt nghiệp sắp tới là một thử thách.
2.2.1 Công tác tư tưởng với việc ngăn chặn các hình thức đào tạo trá
hình.

12


Trong những năm qua do nhu cầu học tập của xã hội không ngừng tăng.
Chính vì vậy chủ trương của Đảng và nhà nước ta thành lập và tổ chức ra các loại
hình đào tạo với hệ thống trường lớp đa dạng. Tuy nhiên, nhiều tổ chức cá nhân đã

lợi dụng chủ trương “xã hội hoá trong giáo dục” để thực hiện những hành vi bất
chính, làm ảnh hưỏng uy tín, truyền thống của ngành giáo dục , cụ thể là:
Công tác tư tưởng đã đi đầu phản ánh những bức xúc của dư luận về tình
trạng chất lượng đào tạo yếu kém của các cơ sở đào tạo tư nhân, của các tổ chức
giao dục nước ngoài. Trong những năm qua, được sự quan tâm của các cấp uỷ
Đảng chính quyền, sự phối hợp của các ban nghành và quần chúng nhân dân chúng
ta đã đưa ra ánh sáng những vụ tiêu cực trong giáo dục: Dẹp bỏ nhiều cơ sở, lò
luyện thi kém hiệu quả của tư nhân ở các thành phố lớn; Kịp thời tố giác các hành
vi lừa đảo của trung tâm ngoại ngư??????của Singgapore(năm 2006); Sử lý nghiêm
nhiều trung tâm đào tạo tin học trá hình…….
Những kết quả đó chưa thể nói hết những cố gắng của công tác tư tưởng
trong việc làm trong sạch các cơ sở đào tạo. Tuy nhiên những nỗ lực ban đầu đó đã
tạo niềm tin cho xã hội về những quyết tâm của nghành giáo dục, của các cấp uỷ
Đảng và chính quyền, của các ban nghành đoàn thể trong xã hội. Điều đó cũng gián
tiếp khẳng định công tác tư tưởng đã phát huy vai trò của mình trong việc phòng,
chống các hiện tượng tiêu cực trong nghành giáo dục .
2.2.2. Công tác tư tưởng với việc ngăn chặn những hành vi tiêu cực
trong tuyển sinh.
Công tác tuyển sinh là việc làm cần thiết đối với mọi nghành giáo dục nhằm
tìm ra những người có đủ khả năng theo học những trương trình đào tạo lớn hơn,
chuyên sâu hơn. Trong những năm qua Bộ Giáo và Đào Tạo đã có nhiều sửa đổi
trong công tác tuyển sinh cho phù hợp với điều kiện thực tế. Góp phần hạn chế
những tiêu cực trong tuyển sinh.
Bằng sự quyết tâm của mình, nghành giáo dục đã phối hợp với những

13


Phòng, chống các hiện tượng tiêu cực trong ngành giáo dục không phải là
nhiệm vụ của riêng cơ quan nào. Mà đó là nhiệm vụ của toàn Đảng, toàn dân, của

các ban nghành, đoàn thể trong xã hội . Do vậy để hoàn thành nhiệm vụ này cần có
sự vào cuộc, nỗ lực của các ban?????????????????/
Thực tế đã chứng minh rằng một xã hội giàu mạnh, văn minh, ổn định, bền vững
thì yếu tố phát triển đồng đều là đặc biệt quan trọng. Trong lĩnh vực giáo dục, sự
phát triển đồng đều càng có vai trò quan trọng trong ổn định và phát triển xã hội.
Để làm được điều đó thì công tác tư tưởng với việc huy động, phối hợp với các ban
ngành hành động trong việc phòng, chống tiêu cực.
Tuyên truyền để tăng đầu tư cho giáo dục từ ngân sách nhà nước và đẩy mạnh
xã hội hóa giáo dục, đào tạo. Khuyến khích mạnh mẽ các thành phần kinh tế đầu tư
phát triển giáo dục ở tất cả các bậc học, đáp ứng nhu cầu đa dạng của xã hội. Ngân
sách nhà nước tập trung nhiều hơn cho các bậc giáo dục phổ cập, cho vùng nông
thôn, miền núi, cho đào tạo trình độ cao và những ngành khó thu hút đầu tư ngoài
ngân sách nhà nước; bảo đảm điều kiện học tập cho con em người có công và gia
đình nghèo. Tăng cường quản lý nhà nước, đặc biệt là hệ thống thanh tra giáo dục,
thiết lập kỷ cương đẩy lùi các hiện tượng tiêu cực.
Đồng thời phát triển đội ngũ giáo viên, coi trọng chất lượng và đạo đức sư
phạm, cải thiện chế độ đãi ngộ. Bảo đảm có cơ chế, chính sách cho giáo viên.
Cần tăng cường cơ sở vật chất và từng bước hiện đại hóa nhà trường. Phấn đấu
đến 2010 phần lớn các trường phổ thông có đủ điều kiện cho học sinh hoạt động và
học tập cả ngày tại trường.
Công tác tư tưởng đã kết hợp đồng bộ với chính quyền đồng cấp thực hiện hiệu
quả cuộc vận động “Dân chủ - kỷ cương - tình thương - trách nhiệm” và cuộc vận
động “Nói không với tiêu cực trong thi cử và bệnh thành tích trong giáo dục”.
Đẩy mạnh dân chủ trong hoạt động giáo dục ở cơ sở nhằm phát huy trí tuệ, tinh
thân trách nhiệm, sự sáng tao của nhà giáo trong giáo dục và giảng dạy học sinh.

14


Phát huy vai trò đại diện của tổ chức công đoàn giáo dục các cấp chăm lo đời

sống và bảo vệ lợi ích hợp pháp, chính đáng đối với đội ngũ nhà giáo làm động lực
cho họ cống hiến sức lực, trí tuệ cho sự nghiệp giáo dục.
Đồng thời phát hiện, bồi dưỡng những nhân tố điển hình trong phong trào thi
đua “Hai tốt” xây dựng đội ngũ giáo viên giỏi, chiến sĩ thi đua là nhà giáo, tuyên
truyền những tấm gương tiêu biểu, khích lệ biểu dương trên các phương tiện thông
tin đại chúng, tham mưu với địa phương có biện pháp tôn vinh và khen thưởng thỏa
đáng với họ.
Đề cao kỷ cương, kỷ luật, trách nhiệm, sự nghiêm chỉnh chấp hành các quy chế,
quy định chuyên môn, đổi mới phương pháp giảng dạy, học tập để nâng cao hiệu
quả, chất lượng giờ lên lớp là biểu hiện cao đẹp.
2.2.3. Công tác tư tưởng với việc tạo dư luận xã hội lành mạnh trong giáo
dục.
Trong những năm gần đây dư luận xã hội rất quan tâm đến vấn đề giáo dục. Đặc
biệt là các vấn đề tiêu cực trong ngành giáo dục. Nhưng không vì thế mà họ trở nên
bi quan, chán nản với nền giáo dục của nước nhà. Vì bên cạnh đó vẫn có những
thành tựu đáng tự hào mà ngành giáo dục đã đạt được.
Bên cạnh đó có hình thức thông qua các điển hình tiên tiến về chống tiêu cực
trong giáo dục. Phát hiện và nhân rộng các điển hình tiên tiến về hoạt động giáo
dục. Bằng việc nên gương các tập thể và cá nhân giỏi trong ngành giáo dục.
Thời gian qua công tác tuyên truyền giáo dục đã có đóng góp lớn tạo chuyển
biến tích cực trong nhận thức cán bộ, đảng viên, nhân dân về vấn đề giáo dục.
Những quan niệm mới, những cách làm mới đã xuất hiện và đang từng bước đẩy lùi
những biểu hiện tiêu cực. Làm cho nhân dân tin tưởng.
Hiện nay ngành giáo dục và đào tạo đã đề ra cho 5 thành phố trực thuộc trung
ương là phải trở thành đầu tàu kéo giáo dục cả nước đi lên. Hoàn thành xuất sắc 7
nhiệm vụ năm học, trong đó trọng tâm là thực hiện “Chống tiêu cực và bệnh thành
tích trong giáo dục”. Thực hiện tốt kế hoạch thi đua, tăng cường trao đổi thông tin,
chia sẻ kinh nghiệm trong công tác quản lý, phấn đấu trở thành những đơn vị có
nhiều lĩnh vực công tác dẫn đầu cả nước. Tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen
15

thưởng, xây dựng các chỉ tiêu thi đua sát thực, báo cáo trung thực, đánh giá, bình
xét khách quan, công bằng và kịp thời tạo động lực thúc đẩy mọi hoạt động trong
các cơ sở giáo dục. Tạo niềm tin cho quần chúng nhân dân.
Ở mỗi địa phương cần: Dạy thật, học thật, thi thật và chất lượng thật. Và mong
rằng Bộ giáo dục – đào tạo có đủ chế tài mạnh để không dám làm tiêu cực, có đủ
điều kiện để không thể làm tiêu cực và không cần làm tiêu cực.
2.3. Những yếu kém của công tác tư tưởng trong việc phòng, chống tiêu cực
của ngành giáo dục.
Mặc dù đã có nhiều nỗ lực đáng kể và đã đạt được những thành tựu nhất định
của mình. Song công tác tư tưởng vẫn còn tồn tại một số yếu kém nhất định. Xin
đơn cử một số yếu kém:
2.3.1. Yếu kém trong công tác tham mưu xây dựng đường lối chính sách của
giáo dục.
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội, đòi hỏi tất cả các ngành, các cấp
đều phải nỗ lực và tự làm mới mình để phù hợp với xu thế của thời đại. Mà trong
đó giáo dục lại là nền tảng của xã hội. Vì vậy yêu cầu đó lại cần thiết hơn bao giờ
hết.
Các trường học do đó là nơi cung cấp nhân lực cho xã hội và theo nhu cầu của
thị trường. Vì thế để cạnh tranh và tồn tại, và để bắt kịp thị trường nhân lực, các
trường thường chủ động tăng thêm chương trình, mở rộng ngành nghề hoặc bãi bỏ
một số chương trình mà đầu ra không cần thiết nữa. Để minh chứng cho điều này
điển hình là Mỹ. Khi chính quyền Mỹ mới thành lập Bộ Nội an, sau sự kiện ở
NewYork ngày 9/11 thì có trên 30 đại học đã đón đầu, mở ra chương trình đào tạo
cử nhân và Thạc sĩ về an ninh nội địa và chống khủng bố. Khi nhận thấy giao
thương giữa Mỹ và Trung Quốc tăng nhanh, để cung cấp chuyên viên và nhân lực
cho các công ty có buôn bán và đầu tư với Trung Quốc, một số trường đại học đã
thêm các môn tự học về Trung Quốc và môn học tiếng Quan Thoại được nhiều
người Mỹ ghi nhanh hơn. Những sự thay đổi đón đầu đó của các đại học hay cao

đẳng của Mỹ không cần phải có một chỉ thị hay chính sách nào của nhà nước Mỹ
và tự các ban lãnh đạo các trường đề ra. Trong khi thế giới đang nô nức vào Việt
16


Nam đầu tư, riêng 2006 Việt Nam chào đón nhiều lãnh đạo các nước nhất, nhiều
nhà đầu tư nhất... mọi người chỉ phấn khởi tiệc tùng, nhưng chưa có trường học nào
bắt nhịp mở những môn học về thương mại Hoa Ky, Trung Quốc mà vẫn loay hoay
với chương trình đã có từ hàng chục năm.
Còn ở các trường học của chúng ta, mặc dù công tác thi đua rất được chú trọng
nhưng chỉ là hình thức, thiếu cơ sở khoa học bị hiểu sai về mục tiêu và thường kém
hiệu quả. Ai cũng có quyền phất cờ phát động thi đua. Trong cùng một lúc có khá
nhiều cuộc thi đua của các tổ chức khá nhau: Chính quyền nhà trường, công đoàn,
đoàn thanh niên... Phát động thi đua liên tục từ đợt này sang đợt khác, cứ thế quanh
năm, ở thời điểm nào cũng có một đợt thi đua đang diễn ra và sang năm khác cũng
lặp lại chu trình cũ. Nội dung thi đua thì chung chung, khó định lượng hoặc chỉ chú
trọng về lượng hơn là về chất.
2.3.2. Yếu kém trong công tác tuyên truyền – giáo dục đường lối, chính sách
giáo dục.
Chất lượng giáo dục còn nhiều yếu kém; Khả năng chủ động, sáng tạo của học
sinh, sinh viên ít được bồi dưỡng, năng lực thực hành của học sinh, sinh viên còn
yếu. Chương trình, phương pháp dạy và học còn lạc hậu, nặng nề, chưa thật phù
hợp.
Hạn chế là thế nhưng đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên tuy đông song
chưa thực sự mạnh. Năng lực của một số cán bộ còn hạn chế, chưa đáp ứng được
trong tình hình mới. Ở một số địa phương chưa tổ chức cho cán bộ, nhân dân tiếp
nhận thông tin đều đặn và kịp thời về đường lối, chính sách giáo dục của Đảng và
Nhà nước. Bên cạnh đó thì công tác kiểm tra, đôn đốc chưa thường xuyên và chủ
động. Mới thực hiện thông tin một chiều xuống, thực hiện thông tin 2 chiều còn hạn
chế, công tác nắm bắt dư luận xã hội chưa sâu.

Công tác tư tưởng cần mạnh dạn phản ánh một số thực trạng đang có tính điển
hình. Lên án phê phán một số phần tử tiêu cực trong giáo dục, đồng thời phát hiện
kịp thời những điển hình trong việc phát hiện ra tiêu cực của ngành giáo dục. Tuy
nhiên ở vấn đề này công tác tư tưởng còn mang tính chậm chạp, thiếu nhạy bén,
tính chiến đấu chưa cao, phương pháp chưa linh hoạt, chưa thương xuyên làm tốt
17


công tác giáo dục tư tưởng, chưa đấu tranh kiên quyết khắc phục các quan điểm sai
trái, các hiện tượng tiêu cực; hoạt động lý luận còn nhiều mặt non yếu, thiếu thâm
nhập thực tiễn, xa rời quần chúng.
Mặc dù Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến sự nghiệp giáo dục. Nhưng một
số chính sách, đường lối mà Đảng, Nhà nước ta ban hành ra vẫn chưa được triển
khai rộng rãi trong mỗi cán bộ và nhân dân. Nhất là giáo dục ở các nơi vùng sâu,
vùng xa, hải đảo... thì việc tuyên truyền lại cần thiết hơn bao giờ hết. Có như vậy
mọi người mới thấy được những điểm sáng của giáo dục nước nhà và ngăn chặn
các hiện tượng tiêu cực của ngành. Đưa nền giáo dục lên một tầm cao mới trong
thời đại công nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước.
2.3.3. Yếu kém trong công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện đường lối
chính sách giáo dục.
Tăng cường chức năng kiểm tra, giám sát của ủy ban kiểm tra các cấp. Mọi chủ
trương, biện pháp dù hay đến mấy khi thực hiện cũng gặp những khó khăn trở ngại
nhất định. Do đó, nếu thiếu kiểm tra, đôn đốc thì hiệu quả sẽ hạn chế và có thể sẽ
dẫn tới làm sai, làm hỏng việc. Kiểm tra, giám sát, đôn đốc thường xuyên mới phát
hiện được những cái tốt để kịp thời động viên khen thưởng, uốn nắn cái sai, loại trừ
cái xấu.
Thời gian qua do ta còn buông lỏng việc kiểm tra, giám sát đôn đốc hoặc có
cũng chưa sát sao, không nghiêm túc trong nhiều lĩnh vực, nên nội bộ trong cơ
quan có tiêu cực mà không phát hiện được. Có vụ do các tổ chức cơ sở đảng, các cơ
quan chức năng của Chính phủ tự phát hiện được nhưng tỉ lệ cũng rất thấp. Hầu hết

các vụ tiêu cực làm thất thoát, lãng phí tiền của từ to tới nhỏ được phát hiện là do
các cơ quan thông tin đại chúng khởi đầu, phanh phui, lên an, quần chúng nhân dân
tố cáo, tố giác qua nhiều đơn thư... Sau đó các cơ quan chức năng mới vào cuộc xử
lý. Do vậy phải tăng cường kiểm tra, giám sát, kết hợp chặt chẽ giữa nói và làm
theo pháp luật thì kỷ cương phép nước mới được giữ vững, mới thực sự phát huy
được năng lực của giáo dục.

18


Chương 3.
GIẢI PHÁP
3.1. Đảng và Nhà nước ta cần quan tâm hơn nữa việc phát huy vai trò
của công tác tư tưởng trong phòng, chống tiêu cực của ngành giáo dục.
Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta đứng đầu là Chủ tịch Hồ Chí
Minh luôn coi công tác tư tưởng là bộ phận trọng yếu của công tác xây dựng Đảng,
là nhân tố cấu thành quan trọng hàng đầu trong sự lãnh đạo của Đảng cũng như sự
thành bại của cách mạng có quan hệ trực tiếp với hoạt động tư tưởng của Đảng.
Công tác tư tưởng luôn có vị trí quan trọng hàng đầu. Đặc biệt là trong thời
kỳ đổi mới vai trò của nó lại càng cần thiết hơn bao giờ hết. Chẳng thế mà Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã nhiều lần khẳng định: “Tư tưởng dẫn đầu, Đảng phải quan tâm đến
giáo dục tư tưởng và lãnh đạo quá trình tư tưởng trong Đảng và trong xã hội” .

19


Người nhấn mạnh: “giáo dục tư tưởng và lãnh đạo tư tưởng là việc quan trọng nhất
của Đảng. Phải kiên quyết chống cái thói quen xem nhẹ tư tưởng”1
Người đặc biệt coi trọng công tác tư tưởng, coi nó là mặt trận mà mọi cán bộ,
đảng viên của Đảng phải là chiến sĩ xung kích trên mặt trận ấy. Trong tổ chức thực

hiện, công tác tư tưởng phải đi trước một bước, không ngừng đổi mới để phù hợp
với những điều kiện cụ thể của hoàn cảnh, đối tượng, nâng cao hiệu quả, phục vụ
cho sự nghiệp đấu tranh phòng, chống các hiện tượng tiêu cực của ngành giáo dục.
Trong gần 20 năm qua, Đảng ta luôn luôn quan tâm đẩy mạnh công tác tư
tưởng trong toàn Đảng và toàn xã hội. Công tác tư tưởng được đánh giá là có đóng
góp lớn vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng của Đảng. Trong sự nghiệp đổi mới
với nhiều hiện tượng tiêu cực diễn ra trong ngành giáo dục thì công tác tư tưởng
càng phải được Đảng và Nhà nước quan tâm hơn nữa để giảm bớt đi những hiện
tượng đó.
Phát biểu tại Hội nghị Công tác tư tưởng – văn hóa toàn quốc tháng 5 năm
2001, Tổng bí thư Nông Đức Mạnh nhấn mạnh: “Công tác tư tưởng, với ý nghĩa là
toàn bộ hoạt động trên lĩnh vực ý thức của con người nhằm biến tư tưởng tiến bộ
cách mạng thành lực lượng vật chất để xây dựng chế độ mới, làm cho tư tưởng của
Đảng, của giai cấp công nhân, truyền thống văn hóa tốt đẹp của dân tộc chiếm vị trí
chủ đạo trong đời sống xã hội; công tác đó đã trở thành bộ phận cấu thành đặc biệt
quan trọng trong toàn bộ hoạt động cách mạng của Đảng. Vì thế Đảng ta luôn coi
trọng công tác tư tưởng như một sức mạnh to lớn, một vũ khí sắc bén trong tiến
trình cách mạng” (1)
Các nghị quyết của Đảng đều đề cao vị trí, vai trò của công tác tư tưởng và yêu
cầu phải coi trọng lãnh đạo, chỉ đạo công tác tư tưởng. Nghị quyết Trung ương 5
khóa IX chỉ rõ: Từ Ban chấp hành Trung ương, Bộ chính trị, Ban bí thư đến các cấp
ủy, ban cán sự đảng đều phải coi trọng lãnh đạo, chỉ đạo công tác tư tưởng.
Nhờ có sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước mà công tác tư tưởng đã phát huy
được vai trò của mình trong việc phòng, chống các hiện tượng tiêu cực của ngành
giáo dục. Bước đầu đạt được những thành tựu đáng ghi nhận.
1

Hồ Chí Minh, toàn tập, NXB, Chính trị Quốc Gia, Hà Nội, 2000

20

3.2. Công tác tư tưởng phải góp phần ngăn chặn kịp thời những biểu hiện
tiêu cực trong ngành giáo dục.
Công tác tư tưởng có một vị trí rất lớn trong quá trình tổ chức thực hiện đường
lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Công tác tư tưởng, chính trị
phải kết hợp chặt chẽ với công tác tổ chức: “Tư tưởng thông, mọi người hăng hái
thực hiện kế hoạch mới tốt” (2). Trong công tác
tư tưởng giữa nói và viết phải giản dị, ai cũng hiểu được, tuyên truyền phải sát đối
tượng, phải thiết thực. Người tuyên truyền phải tự thông tư tưởng trước. Có
(1) Ban Tư tưởng – văn hóa Trung ương.
(2) (2) Hồ Chí Minh: Toàn tập NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2000, T10.

như vậy công tác tư tưởng mới góp phần ngăn chặn những tiêu cực trong ngành
giáo dục.
Công tác tư tưởng cần nêu gương người tốt, việc tốt là cách làm tốt nhất, có
tác dụng nhiều mặt. Như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Lấy gương người tốt, việc
tốt để hàng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng
Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới”.
Để công tác tư tưởng ngăn chặn kịp thời những biểu hiện tiêu cực trong
ngành giáo dục thì phải chú ý phương pháp thuyết phục và nêu gương; không
ngừng chú ý nâng cao chất lượng giảng dạy, chất lượng đội ngũ báo cáo viên, tăng
cường đối thoại khắc phục tình trạng độc thoại và huy động tất cả các phương tiện
thông tin đại chúng cùng làm tốt công tác tư tưởng.
Đồng thời cần nâng cao tính chiến đấu, tính thiết thực, tính thuyết phục của
công tác tư tưởng. Bám sát thực tiễn, lắng nghe tâm tư, nguyện vọng, kịp thời giải
đáp những vướng mắc trong tư tưởng cán bộ, đảng viên và nhân dân. Chủ động và
tích cực đấu tranh, ngăn chặn những quan điểm sai trái, bác bỏ những luận điệu
phản động, kiên quyết làm thất bại mọi manh nha tiêu cực trong ngành giáo dục.
Chống mọi biểu hiện cơ hội, chạy theo lợi ích cá nhân ích kỷ, đối lập với lợi ích

chung của đất nước, của dân tộc. Mà trước hết là trong ngành giáo dục.
21


Trước tình hình ngày càng có nhiều hình thức tiêu cực khác nhau như vậy, thì
phương thức của đội quân tư tưởng (trong đó có báo cáo viên, tuyên truyền viên)
phải chọn cách thức cụ thể, phải phân tích mọi vấn đề theo đường lối tư duy khoa
học của Đảng ta và theo phương pháp biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin, tức
là phải phân tích những cái cụ thể trong những tình hình lịch sử cụ thể. Đội quân
của chúng ta phải là những người thắp lửa từ trái tim mình và truyền ngọn lửa ấy
tới mọi đảng viên và nhân dân niềm tin vào đường lối của Đảng và tiền đồ tươi
sáng của ngành giáo dục trong sự nghiệp xây dựng đất nước.
3.3. Tuyên truyền, giáo dục cho mọi đối tượng về ý thức phòng, chống
tiêu cực trong ngành giáo dục.
Trước hết cần phải tuyên truyền sâu rộng trong cán bộ, đảng viên, nhân dân
thành tựu của đất nước qua hơn 20 năm đổi mới và kết quả thực hiện nghị quyết
Đại hội IX của Đảng, coi trọng hơn nữa tuyên truyền những nhân tố tích cực, quảng
bá gương người tốt, việc tốt, điển hình tiên tiến. Thời gian qua chúng ta đã quan
tâm nhiều đến vấn đề này. Nên mọi người có ý thức hơn trong việc phòng, chống
các hiện tượng tiêu cực trong xã hội, hơn cả là trong ngành giáo dục.
Chúng ta cần cung cấp kịp thời hơn nữa thông tin cần thiết về tình hình giáo
dục trong nước và nước ngoài. Để từ đó biết học hỏi, nhận thức được những cái
đúng đắn mà phát huy và hạn chế, loại bỏ dần những hiện tượng tiêu cực của nền
giáo dục nước nhà.
Mặt khác có một số vụ việc có nhiều cán bộ đảng viên và nhân dân thắc mắc,
thực ra là do thiếu thông tin. Cho nên phải làm tốt hơn nữa nhiệm vụ cung cấp
thông tin. Báo chí sẽ cung cấp thông tin một phần. Một phần khác, phải thông tin
bằng con đường báo cáo viên, tuyên truyền miệng để cho mọi người nắm được bản
chất của vấn đề, tránh được sự ngờ vực, thậm chí suy luận không đúng. Phải nâng
cao chất lượng và ý thức trách nhiệm của đội ngũ cán bộ làm công tác báo chí, phát

thanh truyền hình và văn hóa văn nghệ.
Để làm được điều đó thì mỗi báo cáo viên – tuyên truyền viên phải quán triệt
sâu sắc, toàn diện quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, phải không ngừng
rèn luyện phẩm chất, đạo đức, tác phong, lập trường tư tưởng, bản lĩnh chính trị,
22


không ngừng học tập, tự đào tạo để nâng cao trình độ chuyên môn, đáp ứng yêu cầu
và nhiệm vụ trong từng thời điểm, nhất là trước những diễn biến nhanh chóng,
phức tạp của tình hình. Để từ đó mới tuyên truyền, giáo dục cho các đối tượng khác
được.
Trong thời gian qua công tác tuyên truyền, giáo dục cho mọi người dân về ý
thức trong việc phòng, chống các hiện tượng tiêu cực trong giáo dục đã đạt được
một số kết quả, thành tựu nhất định. Mà nổi bật là các hiện tượng tiêu cực đã bị
phanh phui và bị dư luận xã hội lên án như: Vụ bán đề thi học phần để lấy tiền của
một giảng viên trường Hồng Đức, gian lận trong thi cử và bệnh thành tích ở Hà
Tây… Nhận thức được tầm quan trọng của giáo dục trong sự nghiệp “trồng người”
và những tác hại mà nó đi ngược lại với đạo đức, nhân cách trong việc đào tạo, giáo
dục thế hệ trẻ. Từ đó phải đấu tranh tích cực hơn trong việc phòng chống lại các
hiện tượng tiêu cực của ngành giáo dục. Để xây dựng một nước Việt Nam giàu
mạnh và tươi đẹp hơn.
3.4. Cần có sự phối hợp đồng bộ của các cơ quan tư tưởng với các cơ
quan chức năng và nhân dân trong việc chống tiêu cực của ngành giáo dục.
Sự nghiệp giáo dục là một nhiệm vụ khó khăn gian khổ?????????????/ trong
những quốc sách hàng đầu ở Việt Nam. Hiện nay trong điều kiện thu, chi ngân sách
Nhà nước còn mất cân đối, tổng chi ngân sách Nhà nước cho giáo dục vẫn tăng và
đạt quy mô khá. Từ năm 2000, mỗi năm Nhà nước đã chi 15% ngân sách cho giáo
dục, 2% ngân sách cho khoa học. Đảng và Nhà nước ta chăm lo cho nền giáo dục
nước nhà như vậy, tuy nhiên vẫn còn đó những “con sâu” làm xấu đi cả bộ mặt
nước nhà và gây ra những tác hại đáng kể. Vì vậy nên cần phải có sự phối hợp đồng

bộ giữa các cơ quan tư tưởng với các cơ quan chức năng và nhân dân trong việc
phát hiện ra các hiện tượng tiêu cực của ngành giáo dục.
Việc đấu tranh chống tiêu cực trong giáo dục là nhiệm vụ của toàn dân,
nhưng các cơ quan hành Pháp đóng vai trò quyết định. Tuy nhiên, trong mấy thập
kỷ qua các cơ quan này không những không ngăn chặn được, mà tệ nạn này lại
càng phổ biến, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Vì thế cần phải có một tổ chức
chuyên trách chống tiêu cực là một sự cần thiết, hợp với lòng dân. Bởi vậy cần sớm
23


có cơ chế, chế tài hoạt động cụ thể. Cần phải phối hợp giữa các cơ quan với nhau
và phải do Đảng trực tiếp lãnh đạo, có hệ thống tổ chức, có chức năng, nhiệm vụ,
quyền hạn để hoàn thành nhiệm vụ. Ở đó phải có những người có chuyên môn
nghiệp vụ giỏi, những người trung, hiếu vẹn toàn – cần, kiệm, liêm, chính, chí
công, vô tư. Mỗi cơ quan đó nên có những luật sư tinh thông về pháp luật, những
nhà báo giỏi về nghiệp vụ, các chuyên gia am hiểu về giáo dục.
Việc chống tiêu cực trong ngành giáo dục muốn giành thắng lợi nhất thiết
phải dựa vào dân, phải “lấy dân làm gốc”. Các ủy ban chống tiêu cực ở các tỉnh,
thành nên dựa hẳn vào Mặt trận Tổ quốc, điều đó cũng có nghĩa là dựa vào các tổ
chức thành viên của Mặt trận như Công đoàn, Đoàn thanh niên… Mặt trận Tổ quốc
cần có kế hoạch phối hợp với các cơ quan chức năng ở địa phương, có trách nhiệm
giúp đỡ, tạo điều kiện cho Ủy ban đó hoạt động và hoàn thành nhiệm vụ mà Đảng
và nhân dân giao phó. Ngoài ra nơi làm việc của các cơ quan này nên thuận lợi để
mọi cán bộ, đảng viên và công dân có thể tới phản ánh, trao đổi, dễ dàng và vào bất
cứ lúc nào. Ngoài ra nên thiết lập trang Web điện tử thu nhận thông tin từ người tố
giác. Chúng ta không sợ thông tin giả, sai sự thật, vì sau khi nhận thông tin còn có
quá trình điều tra, thăm dò và đánh giá sự thật đúng sai, mức độ vi phạm… Nếu
làm được điều đó, chúng ta sẽ có được hàng triệu tai mắt của nhân dân soi rõ ở
khắp mọi miền, mọi lĩnh vực của đất nước. Thực tế cho thấy đa số dư luận, ý kiến
phản ánh của người dân là chính xác và đúng đắn.

Phương châm của chống tiêu cực là: Chủ trương 1, kế hoạch 10 và biện pháp
phải 20 thì mới đạt kết quả. Cần mở rộng các đợt tuyên truyền sâu rộng cho tất cả
các cán bộ, đảng viên, các đoàn thể chính trị - xã hội trong Mặt trận Tổ quốc các
cấp, cho mọi người dân ở tổ dân phố, ở thôn, ấp, xã… nhằm làm chuyển biến mạnh
mẽ nhận thức tư tưởng để thấy rằng đây là đợt tổng tiến công quyết thanh trừng,
tiêu diệt tiêu cực trong giáo dục.
Các cơ quan thông tin đại chúng (báo, đài, truyền hình... ) từ trung ương tới
địa phương đồng loạt mở các chuyên mục về chống tiêu cực trong ngành giáo dục,
tạo ra một khí thế đấu tranh quyết liệt để dân tin, kẻ tham nhũng lo sợ, chùn bước
và có thể ra đầu thú. Thực tế đã chứng minh, trong thời gian vừa qua, thông tin đại
24


chúng là những chiến sĩ xung kích, chiến đấu rất dũng cảm, trung kiên, hiệu quả
trên mặt trận chống tiêu cực của ngành giáo dục.
3.5. Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trên lĩnh vực giáo dục – đào tạo.
Vào cuối năm 1992, Nhật Bản là nước phát triển đầu tiên tuyên bố nối lại viện
trợ ODA cho Việt Nam và tích cực góp phần khai thông mối quan hệ của Việt Nam
với các tổ chức giáo dục khác trên thế giới và khu vực. Thông qua các nguồn ODA,
Nhật Bản đã giúp Việt Nam xây dựng nhiều công trình hạ tầng kinh tế - xã hội.
Việc phát triển nguồn nhân lực, giáo dục và đào tạo của Việt Nam cũng đã được
Chính phủ Nhật Bản hỗ trợ tích cực. Hàng năm thông qua nguồn ODA từ nhiều quỹ
tài chính khác nhau, Nhật Bản đã cung cấp một số lượng đáng kể học bổng để đào
tạo đại học và sau đại học cho các sinh viên và cán bộ khoa học – kỹ thuật của Việt
Nam. Một số lượng lớn chuyên gia và người tình nguyện Nhật Bản hiện đang hỗ
trợ Việt Nam trong lĩnh vực giáo dục.
Bên cạnh đó cần có các phương pháp giáo dục hiện đại. Đảng và Nhà nước ta
cần xây dựng đường lối, chính sách và các chế tài để thực hiện một nền giáo dục
toàn dân, nền giáo dục đồng đều, thực hiện bằng các mục tiêu giáo dục phổ cập,
giáo dục bắt buộc và giáo dục không mất tiền... Trong từng giai đoạn lịch sử và các

điều kiện khác nhau, nên giáo dục nước ta không xa rời mục tiêu giáo dục mà Chủ
tịch Hồ Chí Minh đã chỉ ra. Bài học của các nước xung quanh như Nhật Bản sau
1945, Hàn Quốc sau 1953, Singapore và Thái Lan rất đáng để cho chúng ta suy
nghĩ.
3.6. Cần tăng cường thanh tra để góp phần giảm tiêu cực trong giáo dục.
Năm 2007 sẽ có gần 6000 người được huy động tham gia và vị trí thanh tra
ủy quyền, thanh tra trực tiếp tại các hội đồng thi tốt nghiệp THPT. Chuẩn bị cho lực
lượng này vào ngày 11-5 tại Hà Nội và TPHCM có gần 1000 cán bộ cốt cán tham
gia lớp huấn luyện về công tác thanh tra.
Trước hết thanh tra phải giám sát lẫn nhau. Trong kỳ thi tốt nghiệp THPT sẽ
có tới gần 3000 giảng viên các trường ĐH, CĐ tham gia giám sát kỳ thi. Việc phải
huy động giảng viên các trường ĐH, CĐ tham gia giám sát kỳ thi để tăng cường lực
lượng đảm bảo cho kỳ thi khách quan, công bằng, giảm sức ép của địa phương.
25