MỘT SỐ NỀN VĂN MINH TRÊN đất NƯỚC VIỆT NAM

GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

GDPT tổng thể

MỘT SỐ NỀN VĂN MINH TRÊN ĐẤT NƯỚC VIỆT NAM ( TRƯỚC NĂM 1858)
A. MỤC TIÊU KIẾN THỨC

– Biết cách sưu tầm và sử dụng tư liệu lịch sử để tìm hiểu về văn minh sông Hồng.
– Nêu được cơ sở hình thành văn minh sông Hồng: điều kiện tự nhiên, cơ sở xã
hội,...
– Nêu được những thành tựu tiêu biểu của nền văn minh sông Hồng: đời sống vật
chất, đời sống tinh thần, tổ chức xã hội, Nhà nước,...
– Nêu được cơ sở hình thành văn minh Champa.
– Trình
bày được những thành tựu tiêu biểu của văn minh Champa: đời sống vật
B.
chất, đời sống tinh thần, tổ chức xã hội, Nhà nước,...
– Nêu được cơ sở hình thành văn minh Phù Nam.
– Trình bày được những thành tựu tiêu biểu của văn minh Phù Nam: đời sống vật
chất, đời sống tinh thần, tổ chức xã hội, Nhà nước.
– Biết vận dụng hiểu biết về các nền văn minh cổ nói trên để giới thiệu về đất nước,
con người Việt Nam. Nhận thức được giá trị trường tồn của các nền văn minh cổ
trên đất nước Việt Nam.
C. CHUẨN BỊ ĐỒ DÙNG DẠY HỌC
- Tranh ảnh liên quan đến các quốc gia cổ đại trên thế giới.
- Bài trình chiếu power point.
- Giấy A0, bút.
- Phiếu học tập.
D. ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC ĐƯỢC HÌNH THÀNH

Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề.
Năng lực chuyên biệt: Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự
kiện, hiện tượng lịch sử.
E. PHẨM CHẤT
Có ý thức trân trọng truyền thống lao động cần cù, sáng tạo của dân tộc Việt Nam trong
lịch sử. Có ý thức trách nhiệm trong việc góp phần bảo tồn các di sản văn hoá của dân tộc.
F. GỢI Ý CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY VÀ HỌC
1. Hoạt động khởi động
Phương án 1: GV nhắc lại khái niệm văn minh bằng 1 trò chơi nhỏ ( Chữ bôi đen là
điền khuyết)
Văn minh là khái niệm dùng để chỉ trình độ phát triển về giá trị vật chất ( là chủ yếu)
của một cộng đồng người trong giai đoạn lịch sử nhất định đặc trưng cho một khu vực
rộng lớn, một thời đại hoặc cả nhân loại.

1


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

GDPT tổng thể

GV cho HS xem bản đồ Việt Nam trên google earth và chỉ cho HS nơi xuất phát của
các nền văn minh trên đất VN ( dùng vĩ tuyến để xác định vị trí của các nền văn minh trên
đất VN).

Phương án 2: GV sử dụng kỹ thuật KWLH để vào bài
K
W

L
H
Em biết gì về các nền Em muốn biết gì Em đã học được gì Em có thể đưa ra
văn minh ( Phương về các nền văn về các nền văn minh thông điệp nào sau
Tây và Phương Đông) minh trên đất nước trên đất nước Việt khi học xong bài học
đã học ?
Việt Nam.
Nam.
ngày hôm nay.
GV chốt: Việt Nam là một đất nước không rộng, nhưng ở vào vị trí địa lý quan trọng
trên bán đảo Đông Dương và Đông Nam Á, chiếm trọn phần phía Đông của bán đảo ấy. Ở
vị trí đó, vào những thời kỳ biến thoái, Việt Nam trở thành chiếc cầu di cư của các luồng
động vật và thực vật cổ xưa, hoặc từ phía Nam lên, hoặc từ phía Bắc xuống. Cũng do vị trí
đầu cầu tiếp xúc, Việt Nam sớm là nơi hội tụ giao thoa văn hoá giữa các tộc người ở Đông
Nam Á, giữa hai nền văn minh Ấn Độ và Trung Hoa từ thời cổ đại và với văn minh phương
2


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

GDPT tổng thể

Tây ngaY__CLA

Hình ảnh về thành tựu

10

GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

GDPT tổng thể

GV liên hệ với dân tộc Chăm hiện nay và với các quốc gia Đông Nam Á có cùng những đặc
trưng như Lào, Campuchia, Thái Lan,…

11


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

TÀI LIỆU HỖ TRỢ HỌC SINH

12

GDPT tổng thể


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

13

GDPT tổng thể


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

14

GDPT tổng thể


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

15

GDPT tổng thể


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

16

GDPT tổng thể

GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

17

GDPT tổng thể


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

18

GDPT tổng thể


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

19

GDPT tổng thể


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

GDPT tổng thể

III.

Văn minh Phù Nam
Mục tiêu
– Nêu được cơ sở hình thành văn minh Phù Nam.
– Trình bày được những thành tựu tiêu biểu của văn minh Phù Nam: đời sống vật
chất, đời sống tinh thần, tổ chức xã hội, Nhà nước.
Bước 1: Gv yêu cầu HS đọc tài liệu hỗ trợ kết hợp thảo luận nhóm và trình bày trên giấy A0
nội dung sau
1. Trình bày cơ sở hình thành văn minh Phù Nam
2. Trình bày những thành tựu của văn minh Phù Nam
Bước 2: GV cho nhóm lên trả lời theo quy tắt Random
Bước 3: GV đóng góp ý kiến, nhận xét và chốt nội dung
GV cho HS xem bản đồ về Phù Nam

GV cho HS quan sát các hình ảnh về văn minh Phù Nam

20


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

21

GDPT tổng thể

GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

GDPT tổng thể

GV liên hệ với vùng đồng bằng sông Cửu Long hiện nay với tỉnh Sóc Trăng-đậm nét
của văn minh Phù Nam
TÀI LIỆU HỖ TRỢ

22


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

23

GDPT tổng thể


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

24

GDPT tổng thể


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

GDPT tổng thể

Lưu ý: Hoạt động hình thành kiến thức GV có thể cho HS chuẩn bị bài trước ở nhà
dựa trên các câu hỏi định hướng và HS sẽ làm các sản phẩm cá nhân/ nhóm. Tại lớp
GV có thể cho HS chơi trò chơi mang tên “ Hành trình đi tìm quá khứ” để hoá thân
vào các nhân vật trong các nền văn minh cổ hoặc thông qua hình ảnh,…
Tài liệu hỗ trợ học sinh: GV tuỳ theo điều kiện thực tế tại trường/ lớp để đưa phù hợp,
không nhất thiết phải đưa hết.
3. Hoạt động luyện tập

Những điểm giống nhau và khác nhau trong đời sống của cư dân Văn Lang – Âu Lạc,
Lâm Ấp – Cham-pa, Phù Nam.
GV cho HS chơi trò chơi điền khuyết ( chữ in đậm là điền khuyết)
Quốc gia cổ Cham pa
- Địa bàn: Trên cơ sở văn hóa Sa Huỳnh gồm khu vực miền Trung và Nam Trung Bộ
cuối thế kỷ II Khu Liên hành lập quốc gia cổ Lâm Ấp, đến thế kỷ VI đổi thành Chămpa
phát triển từ X - XV sau đó suy thoái và hội nhập với Đại Việt.
- Kinh đô: Lúc đầu Trà Kiệu - Quảng Nam sau đó rời đến Đồng Dương - Quảng Nam,
cuối cùng chuyển đến Trà Bàn - Bình Định.
- Tình hình Chămpa tự thế kỷ II đến X.
+ Kinh tế:
- Hoạt động chủ yếu là trồng lúa nước.
- Sử dụng công cụ sắt và sức kéo trâu bò.

25


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

GDPT tổng thể

- Thủ công: Dệt, làm đồ trang sức, vũ khí, đóng gạch và xây dựng, kĩ thuật xây tháp
đạt trình độ cao.
+ Chính trị - Xã hội:
- Theo chế độ quân chủ chuyên chế.
- Chia nước làm 4 châu, dưới châu có huyện, làng.
- Xã hội gồm các tầng lớp: Quí tộc, nông dân tự do, nô lệ.
+ Văn hóa:
- Thế kỷ IV có chữ viết từ chữ Phạn (Ấn Độ).
- Theo Balamôn giáo và Phật giáo.
- Ở nhà sàn, ăn trầu, hỏa táng người chết
Quốc gia cổ Phù Nam: hình thành tại châu thổ sông Cửu Long( An giang, Kiên Giang,
Đồng Tháp, Bình Dương, Tây Ninh,Đồng Nai, tp Hồ Chí Minh)
- Địa bàn
+ Trên cơ sở văn hóa Óc Eo (An Giang) thuộc châu thổ đồng bằng sông Cửu Long hình
thành quốc gia cổ Phù Nam (thế kỷ I), phát triển thịnh vượng (III - V) đến cuối thế kỷ VI
suy yếu bị Chân Lạp thôn tính.
- Tình hình Phù Nam:
+ Kinh tế: Sản xuất nông nghiệp kết hợp với thủ công, đánh cá, buôn bán.
+ Văn hóa: Ở nhà sàn, theo Phật giáo và Bàlamôn giáo, nghệ thuật ca, múa nhạc
phát triển.
+ Xã hội gồm: Quí tộc, bình dân, nô lệ.

4. Hoạt động vận dụng

Học sinh về nhà tìm hiểu giá trị văn hoá của các quốc gia cổ đại trên đất nước Việt
Nam còn tồn tại đến hiện nay.
Học sinh tìm hiểu các dân tộc sau Chăm, Khơ-me và cho biết các dân tộc đó có phải
xuất phát từ các quốc gia Champa và Phù Nam hay không ? Nêu những đặc trưng văn hoá
các dân tộc trên.
5. Hoạt động tìm tòi mở rộng
26


GV : Nguyễn Trần Thuý Anh

Lịch sử lớp 10

GDPT tổng thể

Học sinh tìm hiểu và đọc thêm một số nền văn minh trên đất Việt Nam tại các trang Web và tài
liệu sau:
1. Sách

Huỳnh Công Bá, Lịch sử văn minh Việt Nam ( dành cho lớp đại học liên thông Sửkhoá I của trường Đh Sài Gòn) , 2009
2. Trang Web
/> /> /> /> />
27