Tư duy thông minh

1
JOHN G. MILLER




QBQ!
TÖ DUY THOÂNG MINH

QBQ! THE QUESTION BEHIND THE QUESTION





2
Bìa 4
“Trách nhiệm cá nhân là công cụ tuyệt vời để khám phá và mở ra
những cánh cửa bí mật trên hành trình cuộc đời.”

QBQ! - Tư duy thông minh sẽ giúp bạn nhận diện giá trò thực của mình, dám
nhìn thẳng vào trách nhiệm của bản thân từ trong suy nghó để vạch ra những phương
hướng hành động thật thông minh.
Bằng cách thực hành theo những gì QBQ hướng dẫn, cuộc sống của bạn sẽ
thay đổi ngày một tốt đẹp hơn, và thành công bạn đạt được trong công việc sẽ ngày
một cao hơn.



3

LỜI GIỚI THIỆU

Cuộc sống càng phát triển, càng sôi động bao nhiêu thì con người càng bò cuốn
vào vòng xoáy của nó mạnh bấy nhiêu. Và trong vòng quay tất bật đó, chúng ta dễ
dàng lãng quên hay bỏ sót những giá trò tốt đẹp bên trong để chạy theo những điều
mơ tưởng bên ngoài. Chúng ta lãng quên trách nhiệm đối với gia đình, tổ chức, xã hội,
thậm chí ngay cả với bản thân mình. Cũng có lúc chúng ta chợt nhận ra điều đó,
nhưng rồi sợ phải đối đầu với những khó khăn, ngăn trở, sợ phải thay đổi chính mình
mà chúng ta chấp nhận buông xuôi...
Chúng ta lần lữa, chần chừ và luôn tìm cách đùn đẩy cho người khác mà không
dám nhận trách nhiệm về mình để tìm cách giải quyết. Chúng ta khoác lên mình
chiếc ùo “cầu an” và tự nhủ rằng “Phải thế thôi, bây giờ ai cũng làm vậy cả…”. Nhưng
như vậy, vô tình chúng ta sẽ làm mất dần đi giá trò thực sự của mình, chúng ta thoái
lui trước những cơ hội để phát triển bản thân một cách toàn diện và không phát huy
được hết những khả năng tiềm ẩn của mình.
QBQ!
(1)
- Tư duy thông minh là một công cụ giúp bạn nhận diện giá trò thực sự
của mình, dám nhìn thẳng vào trách nhiệm của bản thân từ trong suy nghó để vạch ra
những phương hướng hành động thật thông minh. Bạn sẽ không còn phải lo âu, bối rối
hay hoang mang vì những câu hỏi không lời giải đáp về những vướng mắc mà mình
gặp phải trong công việc và cuộc sống. Ngược lại, bạn sẽ tìm thấy những câu trả lời
ưng ý nhất từ chính những câu hỏi tích cực do tinh thần QBQ mang lại. Bằng cách
thực hành theo những gì QBQ hướng dẫn, cuộc sống của bạn sẽ thay đổi ngày một tốt
đẹp hơn, và hiệu quả công việc của bạn sẽ ngày càng nâng cao.
Hãy trân trọng những gì bạn có và đừng quên điều này: Trách nhiệm cá nhân
chính là chìa khóa tháo gỡ mọi khó khăn, rắc rối trong cuộc sống của mỗi chúng ta.

- First News

1
QBQ! : Viết tắt của “the Question Behind the Question!”.

4
1
Tinh thần trách nhiệm

Vào một ngày đẹp trời, tôi đến thò trấn Mineapolis và dừng chân tại nhà hàng
Rock Bottom để dùng bữa trưa. Do đang vội nên tôi nhanh chóng chọn vài món ăn
nhanh có sẵn trên quầy. Vài phút sau, một cậu phục vụ trẻ khệ nệ bê một khay đầy
bát đóa của thực khách đã dùng đi ngang qua, có lẽ cậu ấy thấy trên bàn tôi chưa có
món ăn nào nên dừng lại và hỏi tôi:
- Thưa ông, ông đã gọi được món chưa?
- Chưa. Tôi muốn gọi món xà lách trộn và vài chiếc bánh cuộn. - Tôi đáp.
- Tôi sẽ mang lại cho ông, thưa ông. Ông muốn uống gì ạ?
- Cho tôi một lon Coca Cola dành cho người ăn kiêng.
- Ồ tôi xin lỗi, chúng tôi chỉ có Pepsi. Ông dùng tạm Pepsi nhé?
- À, không, cảm ơn. - Tôi mỉm cười đáp lại. - Cho tôi một ly nước chanh vậy.
- Có ngay thưa ông!
Rồi cậu ta tiếp tục đi. Tôi không phải đợi chờ lâu, ít phút sau cậu ấy đã trở lại với
món xà lách, bánh cuộn và ly nước chanh trên tay. Sau khi cảm ơn cậu phục vụ trẻ,
tôi bắt đầu thưởng thức bữa trưa. Nhưng chỉ một thoáng sau bỗng có bàn tay đặt lên
bàn tôi một lon Coca ướp lạnh. Đó là loại Coca dành cho người ăn kiêng.
- Ồ, xin cảm ơn. - Tôi hết sức ngạc nhiên.
- Không có chi, thưa ông. - Cậu phục vụ đáp lại với nụ cười thân thiện.
- Tôi cứ ngỡ ở đây không có bán Coca Cola?
- Đúng, thưa ông, chúng tôi không bán Coca Cola.
- Vậy anh lấy lon nước này từ đâu?
- Thưa, từ tiệm tạp hoá ở góc phố.
Quả thật, cậu phục vụ đã làm tôi hết sức ngạc nhiên vì phong cách phục vụ khách

hàng tận tụy vượt xa các nhân viên khác mà tôi đã từng gặp từ trước đến giờ. Cậu ta
đã tạo cho tôi một cảm giác rất hài lòng, tôi liền hỏi cậu ấy với vẻ đầy cảm kích:
- Tôi thấy công việc của anh cũng hết sức bận rộn, vậy làm sao anh có thể đi
mua nước về nhanh đến vậy?
Anh phục vụ nở một nụ cười và trả lời trước sự ngỡ ngàng của tôi:
- Tôi không đi mua nước cho ông, tôi nhờ người quản lý của tôi mua hộ.
Thật là điều khó tưởng tượng! Làm sao một anh phục vụ lại có thể yêu cầu sếp
của mình làm điều đó? Đó là sự trao quyền hay còn điều gì khác nữa? Chắc hẳn trong
mỗi chúng ta ai cũng thích thú khi tưởng tượng ra cảnh mình trực tiếp đến gặp sếp và
nói: “Đi mua giúp tôi một lon Coca dành cho người ăn kiêng”.
Giả sử bản thân bạn ở vào hoàn cảnh đó thì bạn sẽ xử lý tình huống ấy như thế
nào? Lúc ấy đang là giờ cao điểm của bữa trưa và người phục vụ đang rất bận rộn với
vô số việc phải làm, nhưng anh ta vẫn cố gắng tiếp nhận các nhu cầu của từng thực
khách, mặc dù thật ra trong trường hợp ấy anh cũng không nhất thiết phải để tâm vì

5
nó nằm ngoài thực đơn của nhà hàng. Nhưng anh đã chọn cách thực hiện tất cả những
điều anh có thể làm. Anh tận tình và cố gắng hết khả năng để làm thực khách hài
lòng. Đó không đơn thuần chỉ là tinh thần trách nhiệm mà còn là thái độ tích cực đối
với nghề nghiệp, công việc, trong khi với nhiều nhân viên có thể họ sẽ nghó khác,
như:
- Tại sao tôi lại phải làm tất cả mọi việc ở đây?
- Ai chòu trách nhiệm đảm đương công việc ở khu vực này thay tôi?
- Khi nào thì quản lý sẽ cung cấp thêm sản phẩm cho chúng tôi?
- Khi nào mới chấm dứt tình trạng thiếu nhân lực để chúng tôi không phải làm
việc quá tải?
- Tại sao khách hàng không chòu đọc kỹ thực đơn có những gì trước khi gọi?
Cũng dễ hiểu khi phần lớn chúng ta đều dễ dàng sa vào những suy nghó như vậy,
đặc biệt là những khi chúng ta đang chòu áp lực hay mang tâm trạng buồn bực. Nhưng
đây thật sự là những câu hỏi ngớ ngẩn vì chúng chẳng giúp giải quyết được gì. Thậm

chí nó còn mang tính tiêu cực rõ ràng: Ẩn đằng sau những câu hỏi ấy là một đòi hỏi
có một ai đó hoặc điều gì đó phải chòu trách nhiệm cho các rắc rối hay những tình
huống khó khăn phát sinh. Đó là hình thức thoái lui, lẩn tránh trách nhiệm bản thân
được ngụy trang mà thôi.
Đáng tiếc, các câu hỏi này luôn là những ý nghó đầu tiên xuất hiện trong đầu khi
chúng ta rơi vào tâm trạng không vui hay buộc phải đối mặt với thử thách. Thường khi
gặp khó khăn, khi phải chòu trách nhiệm về một điều gì đó thì phản ứng đầu tiên của
chúng ta là theo hướng tự bảo vệ mình bằng những câu hỏi xem ai sẽ là người chòu lỗi
vì những vấn đề mà ta đang gặp phải. Đó là một khuynh hướng tiêu cực. Vào khoảnh
khắc những câu hỏi trên xuất hiện trong đầu, chúng ta có một sự chọn lựa: một là
chấp nhận chúng như tấm khiên bảo vệ mình, hoặc là chọn cho mình những câu hỏi
tích cực hơn - chẳng hạn như: “Tôi có thể làm gì khác nữa?” hay “Tôi có thể làm gì để
hỗ trợ cho đồng nghiệp của tôi?”.

Hãy có những chọn lựa tốt hơn bằng cách đặt ra những câu hỏi tích cực.

Đó chính là những gì cậu phục vụ bàn đã làm. Cậu ấy không bỏ qua nhu cầu
của khách hàng hay quy đổ trách nhiệm cho người khác, mà thay vào đó, trong
khoảnh khắc đó, cậu đã cố gắng làm những gì có thể để thực khách hài lòng nhất. Có
thể cậu ấy cũng đã tự đặt cho mình những câu hỏi đầy trách nhiệm: “Trong tình huống
này tôi nên làm gì? Làm thế nào để làm hài lòng khách?”. Những chọn lựa cho câu trả
lời ấy đã tạo nên sự khác biệt rất rõ giữa cậu và các nhân viên khác.
Hôm đó khi rời nhà hàng, tôi đã thưởng cho chàng trai trẻ ấy một khoản tiền
để bày tỏ sự hài lòng vì cung cách phục vụ tận tụy của cậu. Tôi nghó bất kỳ ai khác
cũng sẽ làm như tôi. Vài tháng sau, tôi có dòp tôi trở lại nhà hàng ấy và hỏi thăm về
người phục vụ mà tôi từng có ấn tượng rất tốt, nhưng tôi không gặp cậu. Hỏi những
nhân viên ở đấy thì được biết cậu đã không còn làm phục vụ ở đây nữa.

6
Niềm hân hoan trong tôi lập tức tan biến, tôi cảm thấy thật ngỡ ngàng. Trước vẻ

ngạc nhiên của tôi, người phục vụ nhìn tôi và dè dặt hỏi:
- Thưa ông, tôi có thể giúp gì cho ông?
Quả thực tôi không thể tin rằng nhà hàngï đã để người nhân viên tốt nhất của mình
ra đi. Tôi cũng muốn biết nguyên do của sự ra đi đột ngột đó, nên gặng hỏi cô phục
vụ:
- Sao anh ấy lại bỏ việc ở đây?
- Ồ không thưa ông, Jacob đã được thăng chức quản lý rồi.
Thì ra là vậy. Tôi đã cảm thấy hết sức vui mừng khi nghe câu nói ấy. Cậu phục vụ
trẻ tuổi hoàn toàn xứng đáng được thăng tiến. Chính cách suy nghó của cậu ấy về
trách nhiệm cá nhân đã mang lại thành quả đó. Tuy nhiên, ngoài sự thăng tiến thì
chiến thắng vẻ vang hơn cả trong thành công của cậu ấy chính là cách cậu cảm nhận
về trách nhiệm bản thân để có những chọn lựa đúng đắn.

7
2
Chọn lựa đúng đắn

Chẳng bao lâu sau khi tôi chuyển đến Denver, tôi đã khám phá thêm một điều
mà khi sống ở những vùng khác tôi chưa từng biết đến, đó là loài thực vật gai hoa
vàng
(2)
.
Mỗi khi nhìn vào những chiếc gai nhọn hoắt của những dây cỏ này tôi lại tự
hỏi, nếu chúng rụng xuống đất và chóa thẳng vào giày hay bánh xe của mình thì điều
tồi tệ gì sẽ xảy ra? Một ngày của bạn có thể đi tong vì những chiếc gai tai quái ấy.
Thế nhưng nếu bạn sống lâu ở vùng đất miền Tây này thì bạn cũng sẽ quen
dần với những trục trặc kiểu ấy. Nếu lốp xe của bạn bò hư do những chiếc “sừng dê”
ấy gây ra, bạn sẽ chẳng ngạc nhiên mấy hay mất công phàn nàn gì mà sẽ nhanh
chóng thay một vỏ xe khác và vù đi.
Mỗi ngày của chúng ta như một chặng đường ngắn trong suốt hành trình cuộc

đời, ở đó có vô số những chọn lựa mà chúng ta phải thực hiện để tiếp tục tiến về phía
trước. Chúng ta đã và đang chọn lựa những gì? Điều quan trọng không phải là bạn
chọn cách hành động như thế nào, mà là suy nghó kế tiếp của bạn ra sao. Nếu vẫn giữ
cho mình những suy nghó sai lầm, tiêu cực, chúng ta sẽ luôn tìm cách đổ lỗi, phàn nàn
với người khác thậm chí với cả bản thân mình, từ đó dẫn đến việc trì hoãn hành động
mà lẽ ra chúng ta đã thực hiện để giải quyết vấn đề. Nhưng với cách suy nghó tích
cực, đúng đắn, chúng ta sẽ hài lòng hơn với cuộc sống, biết cách chấp nhận và hành
động theo hướng ngày một tốt đẹp hơn.
Tuy nhiên, đôi khi mọi người vẫn nghó rằng họ không có sự lựa chọn nào khác
và thường tự bào chữa cho mình bằng những câu đại loại như: “Tôi phải…”, “Tôi
không thể…”. Nhưng sự thật là chúng ta luôn có quyền lựa chọn những suy nghó cho
mình. Luôn luôn là như thế. Ngay cả khi quyết đònh không chọn lựa gì cả – thì đó
cũng là một sự lựa chọn của chúng ta. Nhận thức được điều này và chòu trách nhiệm
cho những lựa chọn của chính mình là một bước tiến dài để tạo nên những điều kỳ
diệu trong cuộc sống.
Bạn muốn tránh các phiền toái và làm được những việc lớn lao hơn?
Hãy có những lựa chọn đúng đắn!

(
2
) Tên tiếng Anh của loài cây này là “goat head”, một loài thực vật gai hoa vàng mọc nhiều ở vùng
Denver nước Mỹ.