Những giải pháp để hoàn thiện cơ chế quản lý kinh tế đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của các công ty điện lực Việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (6.85 MB, 176 trang )
BQ GIAO Dl)C VA DAO T~O
TRUONG f)~l HQC KINH TE THANH PHO HO CHi MINH
NGUYEN HUU QUYEN
NHUNG GIAI PHAP DE HOAN THIEN
0
K
K
""
"
CO CHE QUAN L Y KINH TE DOI VOl HO~ T
"
?
?
"
K
?
"
DONG SAN XUAT KINHDOANH CUA CAC
CONG TY DIEN
. LUC
. VIETNAM
.
,,..,
?
,
Chuyen nganh: KINH TE, QUAN LY
& KE HO~CH HOA KINH TE QUOC DAN
Ma s6
: 5 . 02 . 05
LU~N AN TIEN si KINH TE
NGUOI Hu'ONG DAN KHOA HQC:
1. TS. LETHE GIOI
2. TS.
vo XUAN TIEN
BO GIAO Dl)C VA 8AO TP,O \'
TRLJdNG f)H KINH TE TP.HCM
THUVI~N
t:; I 16f~L
Thanh ph6 H6 Chi Minh, nam 2001
J
LOICAMDOAN
Toi xin cam doari day la cong trlnh nghien cuu cua
rieng toi. Cac n()i dung, ke't qua neu trong lu~n an la
trung thljc va chU'a tung dU'QC ai cong bQ' trong bfft ky
cong trlnh nghien cuu ca'p quo'c gia nao khac.
,
?
TAC GIA
NGUYEN HUU QUYEN
Ml)C Ll)C
Trang
?
~
MO DA u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
,
~
"
,...,
?
0
-"
•
•
1
•
,
,..,
CHUONG .1 : L Y LU~N CHUNG V:E CO CHE QUAN LY KINH TE
,..,
,
,...
?
,...,
.
?
,
DOl VOl HO~T DONG SAN XUAT KINH DOANH CUA CAC
DOANH NGHIEP TRONG NGANH DIEN . . . . . . . . . . . . .
1.1. Khai
ni~m
1.1.1. Cac quan
0
0
0
6
...
ni~
6
--->;9·.
6
1.1.2. Khai ni~m v~ Cd che' qmln ly kinh te' d6i voi ho<;tt d()ng san xu!t kinh
doanh cua cac doanh nghi~p . . . . . : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
10
1.2. Cd che" quan ly kinh te' d6i voi ho<;tt d()ng san xua't kinh doanh cua cac
.... a
• V'"
doanh ngh 1~p
wt nam . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
______..
1.2.1. Cac m6 hlnh co che' quan ly kinh te' da va dang di€n ra . . . . . . . .
12
12
1.2.2. Nhung chuc nang co ban cua nha nude 'trong co che' quan ly kinh te'
d6i voi ho<;tt dQng san xua't kinh doanh cua cac doanh nghi~p. . . . . . . .
15
1.2.3. Nhung nguyen t~c co ban cua cd che' quan ly kinh te' d6i voi ho<;tt ~
d()ng san xu!t kinh doanh cua cac doanh nghi~p d Vi~t nam. . . .' . . . . .
17
1.2.4. Nhung n9i dung co ban trong cd che' quan ly kinh te' d6i voi ho<;tt
d()ng san xu!t kinh doanh cua (5 cfc doanh nghi~p t<;ti Vi~t nam. . . . . . .
20
J---1.3. Cd che" quan ly kinh te' d6i voi ho<;tt d()ng san xu~t kinh doanh cua C5
cac doanh
nghi~p
trong nganh
di~n
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
22
1.3.1.Doanh nghi~p d<)c quy~n va d?c diSm ho<:tt d<)ng san xuat kinh doanh
22
1.3.2. Co che' quan ly kinh te' d6i voi ho<:tt d<)ng san xuat kinh doanh cua
di~n.
26
1.4. Tom uit Chuang 1. . . . . . . .
39
cac doanh
nghi~p
trong nganh
CHUONG.2: THljC TR~NG
?
A
HO~ T
co CHE QUAN LY KINH TE DOl VOl
?
,._,
,
A
A
DQNG SAN XUAT KINH DOANH CUA CAC CONG TY DfflN
LljC VI~T NAM THOI GIAN QUA . . . . . . .
40
2.1. Lich sli' phat triSnnganh di~n h,tc Vi~t nam . . . . . .
40
2.1.1. Bi~n h,tc mi~n B~c truoc ngay th6ng nhat dat nuoc.
40
2.1.2. Bi~n h,tc mi~n Nam truoc ngay th6ng nhat dat nuoc. . . . . . . . . .
43·
2.1.3. Nganh Bi~n Vi~t nam sau ngay th6ng nhat dat nuoc. . . . . . . . .
45
2.2. Cac Cong ty
Bi~n h,tc Vi~t nam va d~c kiSm kinh te' trong ho<:tt d<)ng
san xuat kinh doanh
2.2.1. Cac Cong ty
di~n .
Di~n
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . / 50
h;tc
Vi~t
nam. . . . . . . . . . . . . . . . .
50
Cong ty
2.3.1.
che' qm\n lji kinh te' d6i vdi
Di~n
h;tc C5
Vi~t
ho~t d(\ng s:ln xuilt kinh doanh ella de
nam trong thoi gian qua . . . . . . . . . . . . . . .
T6 chuc quan ly san xuat kinh doanh nganh di~n Vi~t nam hi~n nay
2.3.2.§
h~~lquan lji h~eh toan trong ngilnh di~n va nhi!ng m~t t6n t~i.
.
2.3.3. Sl;t' quan ly gia trong nganh di~n va nhung m~t t6n t<:ti. . . . . . . .
2.3.4. Dh ttt va phat tri€n
\.:V
lf::\56
/
\
2.2.2. Nhung d~c diSm kinh te' trong ho<:tt d<)ng san xuat kinh doanh.
G!Jt.a
1
65
65
74
85
ehi~u siiu eae ngu~rong ngilnh di~n Vi~t
nam thai gian qua. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
94
2.4. Tom Hlt Chuang 2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
100
CHUONG 3: NHUNG GIAI PHAP DE HOAN THIF,;N
,
,..,
,...,
,
A.
?
co CHE QUAN
,..,
LY KINH TE DOl VOl HO.!}T DQNG SAN XUAT KINH DOANH
CUA CAC CONG TY DitN Ll)'C VltT NAM . . . . . . . . .
102
3.1. Dlf bao nhu c~u va cac chuang trlnh ngu6n, lu'oi di~n de'n nam 2010.
102
3.1.1. Dv b.ao nhu c~u tieu tht;t di~n . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
102
3.1.2. Cac chuang trlnh phat tri~n ngu6n va luoi di~n . . . . . . . . . . . .
103
3.2. Nhung gicH phap d~ hoan thi~n co che' quan ly kinh, te' do'i voi ho~t
d<)ng san xua't kinh doanh cua cac Cong ty Di~n llfc Vi~t nam. . . . . . .
107
3.2.1. Giai phap v~ t6 chuc quan ly san xua't kinh doanh trong nganh di~n .
107
3.2.2. Giai phap v~ quan ly gia trong nganh di~n. . . . . . . . . . . . . . .
128
3.2.3. Giai phap d~u tu' phat tri~n Ghi~u sau cac ngu6n llfc trong nganh
............. .
142
3.3. T6m Uh Chuang 3 . . . .
149
di~n
A'
A
KET LU.!}N. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
'
TAl
A
LI~U
PHl) Ll)C
?
THAM KHAO.
••••ooeoe••••••••••oooeoo
152
154
?
~
MO DAD
Tr~mg Ban d~ cu'ong bao cao sach lu'<;Jc cua Bang C()ng san Nga, trlnh bay
t(;l.i B(;l.i h()i l~n thu III cua Qu6c te' C()ng san, (J ml,lc "Co sd v~t chfft cua chu
nghia xa h()i va ke' hO(;I.Ch di~n khi h6a nu'oc Nga", Le-nin da vie't:
"Mqt
n~n dqi coni ngh1?p thfchh(!p' wJitrinh dq kY thuqt hifn dqi va c6 khd
nang cdi tqo du(fc nong nghifp, d6la ~ifc difn khf h6a toan nwJc Nga"r 51 •
Loi trich d~n trong bai vie't cua Le-nin neu tren da chi r6 dm quan trQng
cua nganh di~n va phai la nganh di tru'oc m()t bu'oc de thuc d§'y cac nganh khac
cling phat tri€n.
d
Vi~t nam cii~g v~y, vai tro cua nganh di~n llfc trong slf
nghi~p xay dlfng va bao v~ dfft nu'oc la ra't IOn, vl di~n lien quan de'n IDQi ho(;l.t
d()ng kinh te', chinh tq, xa h()i, an ninh, qu6c phong, va doi s6ng nhan dan. Ph~n
md d~u ella Di~u lf Cung L~ng va SL"r d~tng difn, ban hanh kern theo Nghj djnh 80HDBTngay 1910711983 cua H()i d6ng B() tru'dng (nay la Chinh Phil) c6 neu:
"Difn nang la dqng nang hr(fng rrJt quf, mqt loqi vqt tl! ky thuqt c6 tfnh ch{{t
chien [U(!C dung lam dqng [~(C trong ta't ca CQC nganh kinh t/ qucfc dan, CO vj trf
quan trc;mg trong vifc tang cuiJng quoc phong, cung co' an ninh va nang cao d(Ji
srfng cud Nhan dan ...
... iJ nu6"c ta,
difn nang la tai san xfi hqi chu nghza; mr;i nganh, mr;i nguiJi
· phdi c6 trach nhifm bdo vf va si:t d?Jng difn v6"i hifu qua kinh te' cao nhtft" r291 •
Voi vi tri d6 cua nganh di~n. vi~c nghien cuu tlm IDQi each d€ phat tri€n
nganh nay luon du'<;fc Bang, nha nude, va mQi nguoi cling quan tam.
1
TINH TAT YEUVAY NGHIA KHOA HQC CUA LU~N AN
Trong hon 50 nam lich
su hlnh th?tnh va phat tri~n,
riganh di~n hfc Vit%t
nam c6 nhung bu'oc tie'n va dong nhung vai tro nha't dinh trong slf nghit%p xay
dlfng, bao vt$ da't nu'oc. Tuy nhien, ben cC;tnh nhung thanh qua nhu' ngay nay,
cling nen nghiem kh~c nhln nh?n m9t thlfc te' r~ng nganh dit%n hit%n v§n con
nhung m?t t6n tC;ti, Va nhln chung chu'a dap ung du'QC cac yeu c§u ngay cang tang
cua xa h(>i. C6 nhieu nguyen nhan lam cho sue mC;tnh cua nganh dit%n chua phat
huy he't, trong d6, quan trQng nha't la co che' quan ly trong nganh dit%n.
Trong nganh dit%n, c6 th~ n6i cac C6ng ty Dit%n llfc lu6n giu vai tro ra'tquan
trQng, vl chung la nhung don vi cu6i cling thlfc hit%n trQn Vyn chu trlnh san xua't truyen tai - phan ph6i dit%n, mang dong dit%n de'n thoa man cac nhu c§u cua nen
kinh te'. Vl the', hoan thit%n du'QC ~0 che' quan ly kinh t€ d6i voi hOC;t t d(>ng san
xua't kinh doanh cua cac C6ng ty Dit%n h,tc se c6 anh hu'dng IOn den vit$c dap ung
cac nhu c§u ve dit%n cua nen kinh te' qu6c dan. D6 chinh la ly do ta't ye'u d~ lu?n
an nay ra doi; voi ten: "NHUNG GIAI PHAP DE HOAN THIEN CCi CHE QUAN
,
,..,
,..,,
,
"'
'}
,...,.,
?
,
LY KINH TE DOl V(JJ HO~T DONG SAN XUAT KINH DOANH CUA CAC
CONG TY DIEN LljC VIETNAM".
Vit%c nghien cuu thlfc trC;tng co che' quan ly kinh te' d6i voi hoC;tt d(>ng san
xua't kinh doanh cua cac C6ng ty Dit%n llfc d~ de xua't du'<;Jc nhung giai phap hoan
thit%n co che' d6 se mang m9t y nghia khoa hQc ra't IOn trong thlfc ti€n, vl day
chfnh Ia vit%c tC;tO ra ffiQt quan ht% san xua't phu h<;Jp VOi tfnh cha't va trlnh dQ cua
llfc lu'<;Jng san xua't cua m6i C6ng ty Dit%n llfc, thuc d~y chung phat tri~n, d§n de'n
Slf phat tri~n cua ca nganh dit%n, dap ung cac nhu c§u phat tri~n nen kinh te' qu6c
dan.
2
PH~M VI NGHIEN CUU CUA LU!N AN
Khi n6i ve co che' qmln ly kinh te' d6i voi ho<;1 t d<)ng san xua't kinh doanh
cua cac Cong ty Di~n llfc, cftn phai hi~u d6 la nhfi'ng cong Cl.J, ye'u t6 nao d6,
du'QC ai do SU dl;lng (nha nu'OC, CO quan quan ly nganh, ... ), Va theo nhfi'ng phu'ong
phap nao d6 d~ tac d<)ng de'n cac Cong ty Di~n llfc. Voi y nghla d6, co che' quan
ly nay se ra't da d<;1ng, phong phu, va t6n t<;1i tren ph<;1m vi r<)ng. Vl the', lu~n an
se gioi h(;ln ph(;lm vi nghien cilu g6m nhfi'ng n9i dung c6 anh hu'dng nhieu nha't
de'n cac Cong ty Di~n llfc Vi~t nam, Cl.J th~ la:
(1) T6 chile quan ly san xua't kinh doanh trong riganh di~n Vi~t nam, g6m
cac n9i dung hlnh thilc t6 chile, quan ly h<;1ch toan trong n9i b9 nganh, slf phan
ca'p quan ly trong nganh di~n. va quan ly thi tru'ong di~n;
(2) Slf quan ly gia di~n, g6m ba n<)i dung chinh la: quan ly gia mua ban
trong n<)i b9 nganh di~n. co sd xay dlfng gia ban di~n. va co ca'u gia di~n;
(3) Quan ly va phat tri~n chi€u sau cac ngu6n llfc trong nganh di~n, g6m
CaC tlnh hlnh ve v6n, phat tri~n ngu6n nhan l~(C Va ung dl;lng khoa hQC ky thu~t
trong do de'm di~n nang.
Tu phqm vi nghien
c((U
tren, lu~n an se rut ra nhfi'ng m~t t6n t~i cua co che'
quan ly hi~n t<;1i d6i voi cac Cong ty Di~n llfc va d~ xua't cac giai phap d~ hoan
thi~n co che' d6.
BO Cl)C CUA LU!N AN
Lu~n an g6m c6 ba chuang:
Chuang 1: Ly lu~n chung ve co che' quan ly kinh te' d6i voi ho<;1t d<)ng san
xua't kinh doanh cua cac doanh nghi~p trong nganh di~n
3
Chuang 2: Thlfc tr<:tng co che' qmln ly kinh t€ d6i vdi ho<:tt d()ng san xua't
kinh doanh cua cac Cong ty Di~n llfc
Vi~t
nam thai gian qua
Chuang 3: Nhung giai phap dS ho~m thi~n co che' quan ly kinh t€ d6i vdi
ho<:tt dong san xua't kinh doanh cua cac Cong ty Di~n llfc Vi~t
nam.
MT,JC TIEU CUA LU!N AN
Nhung ffil:IC tieu rna lu~n an nay c~n d~t du
kinh t€ d6i vdi ho<:tt dong san xua't kinh doanh cua cac doanh nghi~p. Tren co sd
pharr tich slf t6n t<:ti va nhung d~c diSm ho<:tt dong cua cac doanh nghi~p doc
quy€n, lu~n an di vao nghien cuu co ch€ quan ly kinh t€ d6i vdi ho;;tt dong san
xua't kinh doanh trong nganh di~n, thong qua vi~c trlnh bay nhung tlnh hlnh
chung v€ cac ho;;tt dong di~n lljc cua cac qu6c gia tren the' gidi.
(2) Vi phdn thf!c tiln, chi ra du
dong san xua't kinh doanh cua cac Cong ty Di~n llfc trong thai gian qua, theo nhu
ph<:tm vi nghien cuu da xac dinh.
(3) D€ xua't nhung giai phap dS hoan thi~n co che' quan ly kinh t€ d6i vdi
ho;;tt dong san xua't kinh doanh cua cac Cong ty Di~n llfc Vi~t nam trong nhung
nam tdi day.
PHUONG PHAP NGHIEN CUU LU!N AN
Phuong phap nghien cuu dUQC su dl:lng trong lu~n an la:
(1) Pharr tich, t6ng h
ban; tlnh hlnh thljc t€, va cac thong tin thu ca'p thu th~p du'QC dudi d;;tng s61i~u,
4
.
mo hlnh, tai li~ll, va cac cong trlnh nghien CUll khac da cong b6;
(2) Thll th~p, danh gia va hta chQn nhung
y kie'n cua cac chllyen gia nghien
CUll (cac giao su, cac tie'n si, ...) va cac chllyen gia dang cong tac trong kh~p
nganh Bi~n htc Vi~t nam, d6ng thai, c6 nghien cull nhung kinh nghi~m thJ!c ti€n
qwln ly nganh di~n cua cac nude tren the' giei.
Ngu6n
s6 li~ll trong
lll~n an nay duc;c trich d§:n
tu cac bao cao cua T6ng
Cong ty Bi~n lJ!c Vi~t nam, cac bai vie't tren cac T~p chi Bi~n lJ!c, t~p chi .Di~n
& doi s6ng cU. a HC)i Bi~n lJ!c Vi~t nam, cling m()t
s6 bao chi k.hac. Rieng cac s6
li~u nam 2000 la s61i~u udc tinh vl chua c6 s61i~u chinh thuc duc;c cong b6 va
m()t
s6 lo~i s6 li~u k.hac, toi tl! thu
th~p ta..i cac ddn vi thanh vien trong T6ng
Cong ty Di~n lJ!c Vi~t nam.
*
*
*
5
CHUONG 1
..,
~
"
"'
?
,
A./
LY LU~N CHUNG VE CO CHE QUAN LY KINH TE
",
,
"
~
?
?
DOl VOl HO~ T DONG SAN XUA T KINH DOANH CUA
CAC DOANH NGHIEP TRONG NGANH Dl:fj:N
1.1. Khai
ni~m:
1.1.1. Cac quan ni~m v~ qmin ly:
- Di~m qua cac quan ni~m v~ qudn
ly trong Jich sti', chung ta nh~n tha'y c6
nhi~u each tie'p c~n khac nhau. Sau dayla mot s6 each tie'p c~n:
(1) Cach titp ctJ_n qudn
ly theo kinh nghi?m.
Cach tie'p c~n nay da phan;_tfch
qm1n ly dlfa tren nhung kinh nghi~m thong qua nhung tntong h<;ip c1,1 the, voi
mong mu6n ~guoi quan ly se hi~u r5 bon nhung kinh nghi~m d~ tu d6 bie't each·
quan ly trong nhung hoan canh tu'ong tl,l'. Tuy nhien, each tie'p c~n nay da th~
.
.
·-,-,":J:c'"'''J"
•
,.•·~- ,. ""•,-+
..2'",;:;:,...... •."
... ~
-~·.""'"
0
,···.•·-
hi~n m'Qt nhtt(!c di~m Ia duong nhit d6ng !lna'fkhoa--h.9c ·quan ly voi thl,l'c hanh
quan ly, trong khi d6, thl,l'c hanh quan ly mang tinh ngh~ thu~ t ra't cao, khong th~ ·
ap d\lllg nhung gl da xay ra 0 cac tru'ong h<;ip trong qua khu d~ ap dl,lng cho cac
tru'ong h<;ip hi~n t~li, du di~n bie'n ra't tu'ong tl,l'.
(2) Cach titp cqn theo tinh huang. Cach tie'p c~n nay mong mu6n cac nha
quan ly phan tich· du'QC cac ye'u t6 ng~U nhien CUa cac tlnh hu6ng quan ly thl se
c6 nhung giai phap thich h<;ip. Tuy nhien, d6 lq.i Ia cong vi~c khong don gian, vl
quan ly mang tinh ngh~ thu~t cao. Ngay ca Hen-ri Fayol cling thua nh~il di~ti
nay khi n6i ding: "Cdc nguyen tcic la linh hor;zt va c6 khd nang thfch ring cho mqi
yeu cdu: vt{n di la bitt lam the' nao di lCJi d?tng chLtng, ma ddu d6 la mr)t ngh?
thuqt kh6, doi hoi Sl! thong minh, kinh nghi¢m, tfnh kien quy(t viz Sl! can xung " 141 •
6
(3) Cach tifp c(in theo vai 'tro cua nguai quan ly. Cach tie'p c~n nay (do
giao
su Henry
Mintzberg
o Dqi hQc McGill cong bo) da mo ta vai tro cua nha
quan ly thanh cac nh6m: vai tro quan
h~
ca nhan, vai tro thong tin, va vai tro
quye't dinh. Cach tie'p c~n nay c6 y ngh1a cao khi cac nha quan ly c6 th~ tlj xem
xet hanh vi cua mlnh so voi cac vai tro da dUQC mota. Tuy nhien, nguoi ta cling
da phat hi~n ra du<;fc con nhi~u loqi vai tro khong c6 trong mota, c6 le do nhung
m§u nghien cuu cua giao
su nay
chua h()i t1,1 d~y du cac vai tro v6n ra't phong
phu trong llnh vljc quan ly. Di~u d6 chungto them m~t ngh~ thu~t cua quan ly.
(4) Cach tifp c(in theo himh vi ca nhan (tam ly ca nhan). Cach tie'p c~n nay
ra't ph6 bie'n va du<;fc nhi~u sach giao khoa sii' dl,lng. N6 mo ta quan ly la phUC!ng
thuc hoim thimh m~c tieu bdng, va thong qua nhilng nguai khac 131 • Frederic
Wilson Taylor, cha de cua truong phai quan ly theo khoa hQc, vie't: "... quan ly la
bift dU(JC chfnh xac di~u b(ln muon ngUCJi khac lam, va sau do hiiu d~((JC -rdng h9
dii hoan thimh cong VifC m9t each to't nha't va re nhdt" 1341 • Cach tie'p c~n nay giai
thfch dUQC Slj hoan thanh m1,1c tieu CUa. quan ly Va vai tro CUa COn nguoi, g6m:
ngttoi quan ly lam cho nguoi
bi quan ly thljc
hi~n
m1,1c tieu v~ nguoi b! quan ly
thl thlfc hi~n m~1c tieu. Tuy nhien, each giai thich nhu v~y vua chua lam ro v~
phueing thuc quan ly
(t((C
la caccong C~l, phUCing phap, kich thich trong quan ly),
vua lC;ti duong nhu d6n he't trach nhi~m thljc hi~n m1,1c tieu cho nguoi khac, tll'c la
d6i tu<;fng
bi quan ly. Trong
t~p nghi lu~n cua mlnh, Socrates vie't: " ... nh£7ng -
ngUCJi bift each s~{' d{tng COn ngUCJi, Se di~U khiin cong VifC ho(ic Ca nhan ho(ic
tgp thi m9t each sang sucft, trong khi nhilng nguai khong bift lam nhu vgy, se mdc
sai [J.m trong VifC ddu hanh ca hai cong VifC nay" 1341 • Cach giai thich thoi SCi
khai nay cfing tlteing tlj nhu tren, tUC la da chi giai thich dUQC vai tro cua COn
nguoi va quan ly con nguoi trong quan ly, chi neu du<;fc h~ lu~n cu6i cling cua
7
qmln ly rna chu'a giai thich du'QC ban cha't cua cd eli€ quan I§ la gi.
(5) Cach tie'p c(in thea hcmh vi nh6m (tam
ly nh6m). Cach tie'p
tu'ong tl;l' nhu' tie'p c~n theo hanh vi ca nhan, nhung
c~n nay
a ca"p do mot nh6m nguai va
dl;l'a vao llnh Vl;l'C tam ly xa hoi va xa hoi hQC nhi~u hon la tam ly ca nhan. Cach
tie'p C~n nay giai thich Gu'QC nhi€u va'n Q~ trong quan ly phat sinh tu nhfi'ng thai
do, mong mu6n va nhfi'ng ki€u m~u hanh vi theo nh6m; tuy nhien, nhi~u va'n d~
l~i khong xua't phat tu d6. VI the', du each tie'p c~n nh6m la quan trQng, thl n6
cling chua phai la ta't ca nhfi'ng cai din c6 trong quan ly.
(6) Cach tie'p ct;in thea
ly thuye't ra quye't dfnh. Cach tie'p
c~n nay dl;l'a tren
quan di€m r~ng toan bo qua tr'inh quan ly la t~p h<;:fp cua nhfi'ng quye't dinh, VI
the', t~p trung vao vi~c nghien cuu ra quye't dinh. L~p lu~n nay cling th~ hi~n sl;l'
hnha quan ly se d~ dang ra quye't dinh ne'u c6 dt'l th_ong tin, mvc tieu ro rang, co
ca'u
t6 chuc thu~n l
Cai kh6 khong phai la vi~c ra quye't dinh rna l~i la nhung
ti~n d~ cho vi~c ra quye't dinh trong quan ly. Chinh VI the', vi~c ra quye't dinh c6
th€ Gu'QC nh~n dinh la mot tieu di€m kha nho trong Vi~c phan tich ban chftt CUa
quan ly; d6ng thai, cling ra't mo h6 khi phai thl;l'c hi~n tieu di€m nay trong di~u
ki~n thie'u cac ti~n d~ c§n thie't.
(7) each tie'p c(in tadn h9C hay dtnh luqng. Cach tie'p c~n nay cho dng ne'u
nhu' IDQi cong Vi~c quan ly la mot qua trlnh lo-gic thl n6 CO th€ Gu'QC bi€u thi
du'oi cac ky hi~u va cac quan h~ toan hQC. Khong ai phu nh~n vai tro cua toan
hQc trong mQi llnh vl;l'c dai s6ng xa hoi, trong d6 c6 quan ly. Nhu'ng quan ly rna
Chi Gu'QC quan sat du'oi g6c nhin cua toan hQC thl du'dng nhu' ma't di tfnh ngh~
thu~t cua n6. VI the', c6 le chi nen xem toan hQC la nhfi'ng cong cv phvc vv cho
quan ly thi t6t han.
8
(8) Cdch tie'p cqn h¢ thong. Cach tie'p c~n nay t~p trung vao vai tro cua cac
h~ th6ng trong ph~m vi qmln ly (h~ th6ng ke' ho~ch, h~ th6ng t6 chuc, h~ th6ng
ki§m tra, va cac h~ th6ng khac nho hdn trong cac h~ th6ng nay, nhu' uy quy&n,
ngan quy ,... ). Nhung ban than quan ly l~i Ia m<)t h~ th6ng mo d6i voi moi tru'ong
ben ngoai, v6n kh6 tinh toan he't va chinh xac du'Qc cac bie'n s6. Vl the', each tie'p
c~n nay"cung con nhung h~n che' nha't d!nh.
(9) Cach tie'p c(in theo h¢ th6ng h(fp tac xii hqi. Day Ia ke't qua cua
sv rnong
mu6n stt hoan thi~n each tie'p c~n theo nh6m b~ng each chu trQng de'n stt h<;1p tac
c6 t6 chuc t6t. Hi§n nhien, cac nha quan ly d&u dang ho~t d<)ng trong m<)t h~
th6ng hnh6m nguoi quan ly ho~c
bi quan ly thanh tu cac h~ th6ng h<;1p tac xa h<)i (vi dv
nhu' t~p hQp nhung nguoi dung di~n cho vi~c na'u an, t~p hQp cac nha lanh d~o
cua cac doanh nghi~p, ... ). Vl the', each tie'p c~n nay du'ong nhu' da r<)ng hdn llnh
vttc quan ly, ngu'Qc l~i, n6 cung c6 xu huang bo qua nhi~u khai ni~m, nguyen ta:c
trong quan ly.
(10) Cach tie'p cqn theo h¢ thong ky thu(it-xii hqi. Phfrn Ion cac cong trlnh
cua trt(ong phai nay dt(d<)ng cua cac t6 chuc, rna trong d6, cac h~ th6ng ky thu~t c6 lien quan ch~t che
voi con nguoi. Vl the', tru'ong phai nay c6 xu the' n~ng v~ ky thu~t cong nghi~p,
trong khi d6, l~i c6 nhi~u h~ th6ng ky thu~t cong ngh~ l~i ch!u anh hu'ong tu
each t6 chuc va quan ly tac nghi~p cua cac nha quan ly ra't nhi~u. Chinh vl the'
rna each tie'p C~n nay khong du'a ra du'QC nhi~U kie'n thuc quan ly thich hQp hdn.
(11) Cach tie'p cqn theo qua trznh qudn
ly (tac nghi¢p). Cach tie'p
c~n nay
chu tru'dng t~p hvoi ngh€ nghi~p quan ly (tuc nhung cong vi~c rna nhung ngu'oi quan ly lam).
9
Cach tie'p c@n nay hi~n nay au'(/c xem la d~ hi~u cho cac nha qm1n
ly trong thttc
hanh quan ly vl n6 th~ hi~n nhfi'ng cong vi~c can thie't eli a mot nha qmin ly. Tuy
nhien, each tie'p c~n nay th~tc ra cling chi la cai 16i cho quan ly vl ly thuye't va
thl,(c
hanh trong quan ly khong bao giO d6ng nha't voi nhau du'(/c.
---
Tuy c6 nhi€u quan di~m khac nhau v€ quan ly, nhling c6 th~ nh~n xet dng
cac quan di~m d€u chua dl,(ng mQt di~m chung, d6 la mot Stf tac dong CUa mot
chu th~ nay (d6i tu'(/ng tac dong) d6i vOi mot khach th~ khac (d6i tu'
nh6m nguoi, la 'cac qua trlnh ho(;lt dong, la nhfi'ng h~ th6ng, nhung t6 chuc, ho~c
cling c6 th~ la nhung ye'u tO' ngh1 nhh~n nao d6, ... Trong qua trlnh tac dong nay,
chu th~ thong thuong nh~n du<;1c nhung thong tin phan h6i tli phia khach th~. d~
r6i c6 th~ c6 nhfi'ng di€u chinh thliong xuyen trong each tac dong, nh~m tie'n toi
mot ke't qua t6i uu. Nh~n djnh nay v€ quan ly giup chung ta c6 th~ giai thich
du'(/c khai ni~m cache' qudn
ly kinh te' drfi vrJi hoq_t dqng san xuf{t kinh doanh cila
cdc doanh nghifp sau day.
1.1.2. Khai ni~m v~ cd che' qmin
doanh cua cac doanh
ly kinh te' do'i
v6'i ho~t d()ng san xua't kinh
nghi~p:
.E>au tien chung ta hay lam r6 cac khai ni~ni ca che' va ca che' qudn
ly.
Trong Tu di~n "Tu va ngu Vi~t nam" (GS. Nguy~n Lan) da giai thich: ca la may
moe, chi la phep djnh ra, r6i tu d6 giai thich tie'p ca che'la each th~~c sdp xe'p theo
mf)t trznh tlf nhf{t djnh. r341 • v€ m~t ngon tu, chung ta c6 th~ hi~u "cache'" la m()t
each thuc (hay mot phu'ong phap) s~p xe'p thu gl d6 c6 h~ th6ng, nhu'ng khong r6
la sa:p thu gl. Nhu' v~y. khi dung tu
C(J
che', chung ta phai neu kern theo mot tu,
ngfi' khac d~ th~ hi~n cai mu6n n6i, chfrng h(;ln nhu', khai ni~m ca cht qudn
ly.
10
D€ don gian va CI.J th€ hon trong v~c giai thich khai ni~m co che qudn ly, co
th€ hi€u tu co che theo m9t each chi tie't h.on. Tu co che xua't phat trong llnh vlfc
co khi, trong do,
CO
nghia la co khf, la may m6c, con che nghia la che dq. Nhu'
v~y, hi€u mQt each don gian, co chela che dq lam vifc cua may m6c. Ne'u hi€u
nhu' v~y, chung taco th€ hlnh dung them, m9t h~ th6ng may moe chi co th€ v~n
hanh dung che' d9 khi bao g6m d~y du ba thanh ph~n sau day:
Mqt la, ban than h~ th6ng may moe do voi S\l' lien hoan giua cac b() ph?n
cua h~ th6ng, nh~m t~o ra du'<;Jc nhung li.J'c (dffy, keo, quay, nen, ... ) cua h~ th6ng.
Titong ling trong quan ly kinh te', thl do chinh la nhung cong CI.J quan ly, nhu chu
tru'ong, chinh sach, lu~t phap, th@ che', hlnh thuc t6 chuc quan ly, sl! phan c!p va
uy quy~n trong quan ly ,...
Hai la, phuong phap v~n han}} h~ th6ng may, nhu dung di~n, dung sue gio,
dung hoi nu'oc; nhu' chu trlnh truy~n d(>ng; ... Tliong ling trong quan ly kinh te', do
la chinh la nhung phu'ong phap quan ly rna ngu'oi quan ly si't dt.Jng
a€ tac d(>ng
len h~ th6ng bi quan ly. Cac phuong phap do bao g6m: phuong phap hanh chinh,
phuong phap kinh te', phuong phap tam ly, phuong phap giao dt.Jc, ...
Ba la, nhung cha't xuc tac cho h~ th6ng may, nhu cha't nhon, che' d9 bao trl
h~ th6ng, SI.J' thay the' nhung bQ ph~n CU CO th@ anh hu'CJng khong t6t de'n h~
th6ng, ... Tuong ling trong quan ly kinh te', thl d6 Ia si.J' kich thich trong quan ly,
nhung don biy kinh te', nhu': t~o tinh chu dong trong san xua't kinh doanh, l<;Ji
nhu~n, tin dt.Jng, si.J' d9ng vien tinh th~n nguoi lao d(>ng, ...
Trang ba thanh ph§n tren day, chung ta nh~n tha'y vai tro cua con nguoi
du'<;Jc chung to la ra't quan trQng: con nguoi t~o ra m9t h~ th6ng may dtng hoan
chinh thl no cang v~n hanh t6t va t~o ra nhung h;t'c cang ~6i u'u; con ngu'oi bie't
suy nghi va li.J'a chQn nhung phu'ong phap v~n hanh t6i u'u thl h~ th6ng cang v?n
11
h~tnh t6i u'u; va con ngU'oi bie"t quan tam de"n vai tro cua chfft xuc tac trong h~
th6ng thl h~ th6ng v~n hanh cling cang t6i u'u han. Trong qmln ly kinh te" cling
V~y, COn ngU'oi bie"t quye"t dinh cac cong Cl,l qwin ly, cac phU'ong phap qmln ly Va
bie"t v~n d~mg cac kich thich, don b~y trong qultn ly thl h~ th6ng
bi qultn
se du
bi
ly cling
quan ly (J
day VUa bao ham COn ngU'oi, VUa bao ham Slf V~t, rna Slf V~t cling lqi do COn
nguoi tqo ra, nen r6t cu<)c, thl cling lqi la va'n d~ con nguoi bie"t each quan ly con
ngll'oi.
T6ng h
t~p h
thu~huc, ...) dtt
chung va rien
d€ tac don
mot each c6 he
th6ng de"n cac doanh nghiep. bu<)c chung hoqt d<)ng theo nhung m1,1c tieu da dinh
~
~
truoc, nh~m mang lqi nhung l
t€ nh~m
mang lqi hi~u qua cao han tu qua trlnhquan ly d6.
1.2. Co che' qmln
Iy
kinh te' dO'i voi ho~t dqng san xua't kinh doanh ciia cac
doanh nghi¢p d Vi¢t nam:
1.2.1. Cac mo hinh co che' quan ly kinh te da
va dang di~n ra:
1.2.1.1. Mo hinh cd che' qudnly kinh te' ti)p trung:
Co ch€ nay ra doi tu Dqi h<)i Dang toan qu6c I§n thu III nam 1960 va de"n
Dqi h<)i Dang toan qu6c I§n thu VI nam 1986 thl ke"t thuc. Trong co ch€ nay, nha
nU'oc n~m gill cac ngu6n llfc chu ye"u va di~u khign trlfc tie"p b~ng cac m~nh l~nh
12
do"! voi cac ha~t d<)ng san xua't-kinh daanh ella cac don vi co sCJ. Mo hlnh nay c6
nhung u'u di6m va ca nhung nhu'QC di6m. lfu di6m CUa CO che' nay la nha mtac CO
th6 dap ling lqp thoi nhung ffil,IC tieu c~n u'u tien 6n djnh va ft rui ro; ngaai ra,
nha nu'OC COn CO th€ g3:n nhung ill~lC tieu kinh te' VOi nhG'ng m~lC tieu xa hQi ffiQt
each phu h<;1p trang tung thoi ky xay dl,l'ng va phat tri6n da't nu'oc. Tuy nhien,
nhu'QC di6m CUa CO che' nay la:
Th(t nhc{t, h~n che' tinh nang d<)ng sang t~a cua don vi kinh te" co sCJ, vl h~u
nhu' chung chi phai
ha~t
d<)ng trang m<)t moi tru'ong kinh daanh don gian, mQi
thli da c6 nha nu'oc Ia li~u. H~u qua sau s3:c hon la cac nha quan ly daanh
nghi~p h~u nhu' ch~ng g?p phai m<)t ba't tdc naa cua moi tru'ong, nen thie'u kinh
nghi~m va nh~y ben trong co che' thi tru'ong rna sau nay hQ thu'ong bj lung tung.
Thu hai, chi quan tam de'n kinh te' nha mtoc va m<)t s6 san phffm then ch6t
ella n~n kinh te, khong phat huy ti~m nang taan xa h<)i, nen thi tru'ong phat tri6n
ch~m
va kern phang phu;
ThLt ba, gia ca cling nh3:c va dL(QC xac dinh thea nguyen ta:c chi phi, khie'n
nhi~u daanh nghi~p khong quan tam den yeu
t6 nay,
du'a gia thanh san phffm
len caa;
ThLt tu, phan ph6i ~a cung ling thea dinh muc cha nhung d6i tu'<;ing u'u tien,
gay ra nhung nhu c~u gia t~a, t~a nen tlnh tr~ng thieu hl,lt tri~n mien;
Th(t nam, c6 qua nhi~u m~nh l~nh hanh chanh trang quan ly san xua't kinh
daanh CUa cac don Vj CO SCJ kinh te, lam cha chung khong tlf ki€m tra du'QC hi~u
qua ha~ t d<)ng san xua't kinh daanh b~ng nhung thong tin phan h6i
tu
thi tru'ong,
han nua, I~i cang dn nhi~u nhan ll,l'c d€ chuffn bi, huang d~n ki6m tra m~nh
l~nh, lam cha bQ may nha nu'oc c6ng k~nh va quan lieu.
13
1.2.1.2. Mo hinh cd cht quan ly kinh tt theo thi trztung, dinh hztfJng xii hl)i chi't
ngh'ia, co slj quanly ciia nha mtfJc:
Nhung sai lffm qua nhi~u nam li~n trong cd che' v~n hanh n~n kinh te' da
du<;5c .Dlmg va nha nuoc
kiP thai nh~n ra va kien quye't d6i moi cd che' v~n hanh .
.Di~u d6 dU'<;fc danh da'u b~ng m6c lich sfr quan tr9ng: .D;;ti h()i .Dang toan qu6c
Ifin thu VI, thang 7/1986. Theo d6, n~n kinh te' Vi~t nam c6 chuy~n bie'n ra't
quan trQng va cd ban v~ kinh te", xa h<)i, tu m<)t n~n kinh te" bao ca"p sang n€n
kinh te' thi tru'ong theo dinh huang xa h<)i chu nghia, c6 slf quan ly cua nha nuoc .
.Di~u nay du'a de'n nhung thay d6i ra't nhi~u trong m6i tntong kinh te' voi nhung
d~c trU'ng chu ye'u sau:
Mqt la, n~n kinh te' bao g6m nhi~u chu th~, nhi~u thanh ph~n, tl,t do
va tl,t
chu kinh doanh theo phap lu~t. Thl;l'c hi~n quan iy vi mo c6 hi~u qua thong qua
h~ th6ng cac chinh sach va lu~t phap. Nhi~u chu tru'dng, lu~t, chinh sach quan
trQng dU'<;fc ra doi tu nam 1986 de'n nay, dang tung buoc dlia nha nlioc ta th~mh
nha nU'oc phap quy~n, cong b~ng cho m9i khach th~ trong n~n kinh te'.
Hai la, thua nh~n cac hlnh thuc kinh te" h6n h<;fp, trong d6 kinh te" tU' ban nha
nu'oc se c6 ty trQng ngay cang tang va cling voi kinh te" tu' nhan se la ll,l'c lU'<;fng
san xua't ra't quan trQng th6ng nha't va thong su6t, tranh lfing do;;tn - d()c quy~n.
Xuyen su6t cd che" v~n hanh nay la kinh te" nha nu'oc d6ng vai tro chu d;;to trong
cac khau, cac nganh then ch6t. Nha nu'oc di~u tie't n~n kinh te' theo nganh va dia
ban ho;;tt d()ng.
Ba la, h;;tn che" t6i da m~nh l~nh hanh chinh, ton trQng cac qui lu~t kinh te'
khach quan. Xay d~rng th~ che"·phan ph6i thich h<;fp, khuye'n khich tang nang sua't
lao d<)ng, tang hi~u qua ho;;tt d<)ng kinh doanh, tang dffu tli v.v ...
14
Bon la,
cac hlnh thuc cua h;(c lu'<;Jng san xua't du'<;Jc nh~n thuc dmg lt!c dmg
d~y du hon, trong d6 c6 ye'u t6 khoa hQc-ky thu~t-cong ngh~. Cac th€ che' a6i
voi khoa hQc-cong ngh~ da c6 nhil'ng a6i moi din ban so voi thai ky tnl'oc nam
1986. Cl} th€ la: (1) cac lo~li thi truang hlnh thanh da tc;to d<)ng llfc mc;tnh me
trong vit$c a6i moi cong ngh~ CUa doanh nghi~p; (2) khoa hQC cong ngh~ da trd
thanh ha:ng h6a, kich thich nghien cuu khoa hQc, phat minh, sang che' a€ tc;to ra
nhil'ng ky thu~t moi, ap dl}ng trong san xua't kinh doanh cua cac doanh nghi~p;
(3) doanh nghi~p da thlfc slf trd thanh cac chu th€' tich clfc trong n€n kinh te', tlf
quye't dinh nhung va'n a€ quan trQng lien quan de'n khoa hQc-ky thu~t-cong
nght$, nhu: d~u ttl' ky thu~t cong ngh~ moi, a6i moi cong ngh~, tuy€'n dl}ng va
huffn luy~n-dao tc;to lao d<)ng ky thu~t cao.
1.2.2. Nhii'ng chuc nang co' ban cua nha mioc trong co' che' quan ly kinh te' d6i
voi ho~t d()ng san xua't kinh doanh cua cac doanh nghi¢p:
Trong tac phffm "D6i mC!i hor;zt dt)ng cua Chfnh phil", F.X. Xavat vie't: "Tit
chinh phd, bdt ngu6n u'r mt)t t~'r Hy-lr;zp, c6 nghza la cdm ldi. Vi¢c cua Chfnh phil
(Nha m(C!c) la ccim ltii, chu khong phdi bdi cheo" 18 l•
. Nhung chuc nang c~m lai dta nha mtoc thl c6 ra't nhi€u tren cac llnh v~tc
khac nhau va cac d6i tu'<;Jng khac nhau. Rieng d6i voi cac nganh, doanh nghi~p,
nha nuoc c6 cac chuc nang h6 tr<;J, chi ph6i dn thie't, va tc;to di€u ki~n cho chung
phat tri€n theo dung qui dc;to chung cua co che' v~n hanh m~n kinh te'.
Vi~t nam dang trong ch~ng duang d~u tien cua thai ky qua d9 len chu
nghia xa h<)i, la thai ky ra't kh6 khan cho vit$c chQn llfa du'<;Jc co che' quan ly kinh
te' d6i voi hoc;tt d<)ng san xua't kinh doanh dung d~n, phu h<;Jp voi tung giai doc;tn
ClJ th€' trong chie'n ltt<;Jc phat tri€'n kinh te'-xa h<)i. E>c;ti h9i E>c;ti bi€'u Dang toan
15
"Tiip
lf!-C
x6a bo ca chi tqp trung quan lieu, bao cdp, chuye'n sang ca chi thj
, , [36] , va:
'
tntcJng, co sf! quan ly, cua nha' nuac
'
,
?
?
"Thea huang d6, khu vl{c qwJ'c doanh phdi du(!c sdp xip l(li, ddi moi cong
ngh¢ va. td ch(tc qudn ly, kinh doanh c6 hi?u qua, lien kit va hb tr(! cdc· thanh
phtln kinh ti khdc, th~tc hi¢n vai frO ch~t d(LO
Vel
chr:tc. nang cua mqt cong
Cf!-
quan
ly vi mo cua Nha nuoc" 136 1.
V oi nhfi'ng chu truong nhu tren, nha mtoc Vi~t nam dang tung buoc th~ hi~n
vai tro cua mlnh trong vi~c hoan thi~n co ch€ quan ly kinh
t€ d6i voi ho<;tt d()ng
san xua't kinh doanh cua cac nganh, doanh nghi~p nhu' sau:
- Quye't dinh nhfi'ng m1,1c tieu d6i voi nhfi'ng doanh nghi~p rna nha nu'oc cffn
can thi~p sau vao qua trlnh ho<;tt dQng cua n6, nha't la nhfi'ng doanh nghi~p mili
nhQn trong n€n kinh t€, nham thlfc hi~n cac ml;lc tieu kinh t€, ml;lc tieu xa h()i
trong tung thai ky xay .dlfng da't nu'oc.
- Xay dlfng cac chinh sach va th~ ch€ h6a cac chinh sach d6 bang lu~t phap
va cac van ban duoi lu~t, nhtt nghi dinh, quye"t dinh, thong tu', huang d~n, chi
thi, ... nham ffi\lC dfch hoan thi~n moi tru'ang Vl ffiO kinh
t€ va moi
tru'ang phap ly
cho cac doanh nghi~p, d~t cac doanh nghi~p trong moi tru'ang blnh d~ng, hQp
tac, CStnh tranh thea lu~t phap, qua d6 d<;tt du<;1c hi~u qua cao nha't.
- Sfr dl;lng nhung phuong phap quan ly phil hQp, di€u tie't linh ho<;tt qua cac
chinh sach vT mo, nhu' thu€, tin dl;lng, di€u ph6i thu nh~p, di€u hoa l<;1i ich, ...
nham ke't h<;1p hai hoa cac lQi ich cua doanh nghi~p voi l<;ii ich cua xa h()i.
- Sfr dl,mg cac cong Cl;l kich thich va don b§y kinh
ho<;tt va lqp thai nham thuc d§y hi~U qua d~t du'QC
t€ phil hQp m()t each linh
tu qua trlnh quan ly.
. BQ GIAO DI,JC VA 8AO TAO
TRUONG 8H KINH TE TP.HCM
THU VIlJ;N
------..:._____,,
16
1.2.3. Nhz1ng nguyen tiic cd blm ci'ta cd che' qzilm. ly ·kinh te' doz vfli ho{lt d{)ng
san xui{t kinh doanh czia cac doanh nghifp II Vift nam:
M6i nha mtoc
a cac qu6c
gia khac nhau c6 th€ dua ra nhung nguyen ta:c
trong cd che' quan ly kinh te' d6i voi ho~t dong san xua't kinh doanh cua cac
doanh nghi~p khong gi6ng nhau v~ hlnh thuc, nhu'ng v~ noi dung thl cling khong
tach roi nhung ly lu~n cd ban v~ nha nu'oc. Song song voi nhung chuc nang da
du'
xua't kinh doanh cua cac doanh nghi~p
a Vi~t nam. Nhung nguyen ta:c d6 Ia:
1.2.3.1. Nguyen tiic tqp trung va dan chzi~·
Vi~c thl,l'c hi~n nguyen ta:c t~p trung dan chu d6i voi cac doanh nghi~p la
mot trong nhung va'n d~ co ban trong d6i moi co che' quan ly kinh te' d6i voi ho~t
dong san xua't kinh doanh Cl1a cac don vi co Sd. Noi dung Cl:'la va'n d~ nay du'QC
hi€u la nha nu'oc ke't hQp quan ly t~p trung voi vi~c phat huy tinh chu dong sang
t~o
cua cac doanh
nghi~p,
trong d6, thl;l'c
hi~n t~p
trung dung muc do va
ph~m
vi
c~n thie't, ben c~nh d6, c~n tang cu'ong tinh tl;l' chu cho cac doanh nghi~p thong
qua nhung th€ che' nha't djnh. Day la hai m~t Clh mot va'n d~ th6ng nha't, khong
nen nha'n m~nh ho~c coi nhy m~t nao. Vi~c nha'n m~nh mot each phie'n di~n t~p
trung hay dan chu, quan ly th6ng nha't hay phat huy tl,l' chu d6i voi cac doanh
nghi~p, d~u Ia nhung sai l~m va c6 nguy co se d~n de'n nhung quan lieu t~p
trung ho~c quan lieu phan tan. Di~u d6 hoan toan khong phu hQp voi ban cha't
cua nha nu'oc ta.
1.2.3.2. Nguyen tiic dtJng b{)
va song song:
N(>i dung cua nguyen ta:c nay bao g6m tinh d6ng b(> (thl,l'c hi~n bao quat va
17
d~y du) va tinh song song (tie'n hanh a6ng thoi cac cong vi~c) trong qua trlnh
qulm Iy. C1;1 th€ Ia:
Mqt la, ktt h<;p m()t each d6ng b9 gifi'a hai m~t qmln ly nha mtoc va qmln
ly kinh doanh. Trong vi~c thl;l'c hi~n nguyen t~c nay, cac co quan qulm ly nha
mtoc phai thl;l'c hi~n dung chuc nang quan ly nha mtoc v~ hanh chanh-kinh t€,
khong can
thi~p
sau vao chuc nang quan ly kinh doanh cua cac doanh
nghi~p.
C~n thl;l'c hi~n phan cong va phan cffp h<;p Iy gifi'a trung u'ong va dia phuong, tren
co sd xac dinh quy~n tl;l' chu cua cac doanh nghi~p, quy~n chu d()ng cua chinh
quy~n dia phttong, d€ t6 chuc h<;p ly b9 may nha nuoc cac cffp, quan ly nha nuoc
chu ye'u b~ng kinh
nhung cling
t€ va phap
lu~t. Hai khia c~nh quan ly nay tuy khac nhau,
la hai m~t trong m9t h~ th6ng nhfft, h<;p thanh h~ th6ng chuc nang
quan ly san xufft kinh doanh d6i voi cac doanh nghi~p va n~n kinh
t€ qu6c dan.
Hai la, vua quan ly tu g6c d() nha nu'oc trung liang, vua tu g6c d() chinh
quy~n dia phu'ong; vua quan ly theo nganh, vua theo quan ly theo Hinh th6 (song
song). Chuc nang quan ly san xufft kinh doanh trung u'ong du<;c bi€u hi~n ra la
sl;l' quan ly toan di~n (thim quy~n cu6i cling la Thu tu'ong Chinh phil), ho~c quan
ly theo ngimh, linh vl;l'c (thim quy~n cua cac b9) tren ph~m vi ca nuoc. Trang khi
d6, chuc nang qmln ly nha nu'oc cua chinh quy~n dia ·phu'ong theo thim quy~n
chung la qmln ly tren ph~m vi don vi hanh chanh Hinh th6. Hai chuc nang nay
khong tach roi nhau, khong phai cac B9 chi quan ly theo nganh rna khong c6
trach nhi~m gl trong vi~c quan ly theo Hinh th6; tu'ong tl;l', khong phai chinh
quy6n dia phu'ongchi quan ly theo Hinh th6 tach roi khoi quan ly theo nganh.
1.2.3.3. Nguyen tile ciin
doz, linh ho{lt va nh.ip nhang:
Nguyen t~c nay bao g6m cac n()i dung sau day:
18
- Tfnh din d(J'i giila nqi dung va khffi htr;mg qudn
qudn
ly. N9i dung nay c6 lien quan
ly v6'i qui
mo
cua vi¢c
ch~t che voi nguyen t~c t~p trung dan chu
tren day. Tuy thu9c vao qui m6 quan ly, c~n xac dinh nhung va'n d~ nao c~n t~p
trung, va'n d~ nao c~n dan chu, nh~m mvc dich co che" quan ly de doanh nghi~p
v~n hanh dung qui lu~t quan h~ san xua't phai phu h
cua hfc lil'<;ing san xua't.
- Tinh linh hor;zt trong cdc nguyen tdc qudn
ly. N9i dung nay doi hoi co ch€
quan ly cac doanh nghi~p c~n v~n hanh theo nhung nguyen t~c nha't dinh, nhung
vfrn c~n slf uy~n chuy~n, co gian trong nhung ph(;lm vi cho phep, nh~m t(;lo cho
cac doanh nghi~p CO kha nang thich ung trongnhung tlnh hu6ng ClJ th~.
- Tinh nhjp nhang trong qudn
ly. NQi dung nay ·doi hoi
hi~u
qua dC;lt du'
·tu co che" quan ly cac doanh nghi~p la 6n dinh m9t each thuong xuyen. Tuc la,
khong nen d~ cho ho(;lt d9ng cua m9t doanh nghi~p c6 nam thl tie"n bQ, c6 nam
thl tvt h~u •... voi nhung khoang each each xa nhau.
1.2.3.4. Nguyen tifc lien
- Tinh lien
ff!-C
({LC
va kt thila:
trong quan ly cac doanh
nghi~p
va trong nQi bQ mQt doanh
nghi~p doi hoi phai dC;lt du'
lien ke"td6 phai du
- Tinh ·ke' th~!a trong quan ly cac doanh nghi~p va trong n9i b9 m9t doanh
nghi~p doi hoi k€t qua cua qua trlnh quan ly tru'oc se h6 tr
trlnh quan ly di~n ra sau. Ne"u khong, ta't da c6 slf du' thua nao d6 trong co che"
quan ly' va di~u nay c~n du'
iuu y r~ng, ke"t qua cua qua trlnh quan ly truoc khong phai
19
se th€ hi~n nguyen Vyn trong qua trJ.nh quan ly sau, rna qua trJ.nh quan ly sau Se
kh~ng dinh ke't qua CUa qua trJ.nh quan ly tntoc mQt each CO ChQn lQC, a6ng thdi
b6 sung cho ke't qua d6 hoan thi~n hon.
1.2.4. Nhii'ng n()i dung co ban trong co che' quan
ly kinh te' d6i voi ho~t d{)ng
san xua't kinh doanh ctia cac doanh nghi~p (J Vi~t nam:
N<)i dung co ban trong co che' quan ly kinh te' d6i voi ho~t d<)ng san xua't
kinh doanh cua cac doanh nghi~p (J Vi~t nam bao g6m:
* Xet tren goc do quiin IV cii mot nglmh nghi kinh te:·
(1) Xac dinh phttong huang, nhi~m v1,1 d§u ttl' cho ca nganh sao cho phil
h
nghi~p thu<)c cac thanh ph§n kinh te' khac nhau.
(3) Dinh httong chie'"n lu'
vi tri va vai tro cua nganh d6 trong n~n kinh te' qu6c dan.
(4) Dinh httong va ki€m soat cac cac chttong trlnh, cac dtf an cua nganh d€
dap ling t6t nha't nhu c§u cua n~n kinh te' qu6c dan.
(5) Chi d~o thtfc hi~n cac phttong an t6 chuc san xua't-kinh doanh trong
toan nganh, phan cong· san xua't giua cac thanh ph§n kinh te' trong m<)t nganh.
(6) T~o di~u ki~n d€ cac nganh thtfc hi~n dung dtt
muc kinh te' ky thu~t cua nganh, t6 chuc ll.fc lu'
va d£y m~nh tie'n dQ ap d~mg khoa hQC ky thu~t Vao nganh d6.
(7) L~p quy ho~ch va chi d~o vi~c t6 chuc thtfc hi~n dao t~o can bQ quan
20
