Các yếu tố tác động đến kết quả công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng công nghệ thông tin

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH
----------

PHẠM THỊ PHƢƠNG THÚY

CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KẾT QUẢ CÔNG VIỆC
CỦA NHÂN VIÊN KẾ TOÁN TRONG MÔI TRƢỜNG ỨNG DỤNG
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP Hồ Chí Minh – Năm 2020


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP HỒ CHÍ MINH
---------PHẠM THỊ PHƢƠNG THÚY

CÁC YẾU TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN KẾT QUẢ CÔNG VIỆC
CỦA NHÂN VIÊN KẾ TOÁN TRONG MÔI TRƢỜNG ỨNG DỤNG
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Chuyên ngành: Kế toán (Hướng nghiên cứu)
Mã số :

8340301

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS. MAI THỊ HOÀNG MINH

TP Hồ Chí Minh – Năm 2020


MỤC LỤC
----------

TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
TÓM TẮT
ABSTRACT
PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu ............................................................................ 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ......................................................................................... 3
3. Câu hỏi nghiên cứu ............................................................................................ 3
4. Phạm vi nghiên cứu và đối tƣợng nghiên cứu .................................................. 4
4.1. Phạm vi nghiên cứu ..................................................................................... 4
4.2. Đối tượng nghiên cứu .................................................................................. 4
5. Phƣơng pháp nghiên cứu .................................................................................. 4
6. Ý nghĩa của nghiên cứu ..................................................................................... 5
6.1. Về mặt lý luận ............................................................................................. 5
6.2. Về mặt thực tiễn........................................................................................... 6
7. Kết cấu luận văn ................................................................................................ 6
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC ................................. 8
1.1. Các nghiên cứu nƣớc ngoài ........................................................................... 8

1.2. Các nghiên cứu trong nƣớc ............................................................................ 13
1.3. Khe hổng nghiên cứu ...................................................................................... 17
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ........................................................................................ 18
CHƢƠNG 2: CƠ SỞ LÝ THUYẾT ........................................................................ 19
2.1. Giới thiệu......................................................................................................... 19
2.2. Các khái niệm trong nghiên cứu .................................................................... 19
2.2.1. Kết quả công việc cá nhân .......................................................................... 19
2.2.2. Sự thỏa mãn của người sử dung HTTT ....................................................... 20
2.2.3. Sự ủng hộ của nhà quản lý cấp cao.............................................................. 20
2.2.4. Truyền thông .............................................................................................. 21
2.2.5. Đào tạo ....................................................................................................... 21
2.2.6. Loại phần mềm ứng dụng ........................................................................... 22
2.2.7. Biến kiểm soát: đặc điểm cá nhân của người sử dụng.................................. 22
2.3. Lý thuyết nền .................................................................................................. 23
2.3.1. Giới thiệu .................................................................................................... 23
2.3.2. Lý thuyết thành công của hệ thống thông tin phiên bản 1992 ...................... 23
2.3.3. Lý thuyết thành công của hệ thống thông tin phiên bản 2003 ...................... 24
2.3.4. Mô hình thành công của hệ thống thông tin phiên bản 2013 ........................ 25
2.4. Giả thuyết nghiên cứu và mô hình nghiên cứu.............................................. 27
2.4.1. Sự hỗ trợ của nhà quản lý cấp cao .............................................................. 27
2.4.2. Truyền thông ............................................................................................. 28
2.4.3. Đào tạo ...................................................................................................... 29
2.4.4. Sự thỏa mãn của người sử dụng HTTT kế toán .......................................... 29
2.4.5. Loại phần mềm .......................................................................................... 30
2.4.6. Biến kiểm soát: đặc điểm của người sử dụng ............................................. 31
2.5. Mô hình nghiên cứu đề xuất ........................................................................... 32
2.5.1. Các biến trong mô hình nghiên cứu ............................................................. 32
2.5.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất ........................................................................ 33

KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ........................................................................................ 34
CHƢƠNG 3: THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU .............................................................. 35
3.1. Giới thiệu......................................................................................................... 35
3.2. Quy trình nghiên cứu ..................................................................................... 35
3.3. Thang đo các khái niệm nghiên cứu .............................................................. 37
3.3.1. Giới thiệu .................................................................................................... 37
3.3.2. Thang đo các khái niệm nghiên cứu tiềm ẩn................................................ 38
3.3.2.1. Kết quả công việc của nhân viên kế toán ............................................... 38
3.3.2.2. Sự thỏa mãn của người sử dung ............................................................ 38
3.3.2.3. Sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao ........................................................ 40
3.3.2.4. Truyền thông.......................................................................................... 41
3.3.2.5. Đào tao .................................................................................................. 41
3.3.3. Thang đo các khái niệm nghiên cứu trực tiếp ............................................... 42
3.4. Mẫu nghiên cứu .............................................................................................. 43
3.5. Kiểm tra mô hình đo lƣờng ............................................................................ 44
3.6. Kiểm tra mô hình cấu trúc ............................................................................. 45
3.7. Phƣơng pháp đánh gía tác động của biến điều tiết ....................................... 46
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ........................................................................................ 48
CHƢƠNG 4: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ............................................................... 49
4.1. Giới thiệu......................................................................................................... 49
4.2. Thu thập dữ liệu và thống kê mô tả ............................................................... 49
4.3. Kết quả kiểm tra mô hình đo lƣờng ............................................................... 51
4.3.1. Đánh giá tính ổn định nội bộ ....................................................................... 51
4.3.2. Đánh giá giá trị hội tụ ................................................................................. 52
4.3.3. Đánh giá giá trị phân biệt ............................................................................ 55
4.4. Kết quả kiểm tra mô hình cấu trúc ................................................................ 56
4.4.1. Đánh giá hiện tượng cộng tuyến .................................................................. 56

4.4.2. Đánh giá tính phù hợp của các mối quan hệ ................................................ 57
4.4.3. Kiểm tra hệ số xác định R2 .......................................................................... 59
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4 ........................................................................................ 60
CHƢƠNG 5: BÀN LUẬN KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ......................................... 61
5.1. Giới thiệu......................................................................................................... 61
5.2. Kết luận và bàn luận kết quả nghiên cứu ...................................................... 61
5.3. Hàm ý quản trị ................................................................................................ 64
5.4. Hạn chế của nghiên cứu và hƣớng nghiên cứu tiếp theo .............................. 65
KẾT LUẬN CHƢƠNG 5 ........................................................................................ 67
KẾT LUẬN .............................................................................................................. 68
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


LỜI CAM ĐOAN
V/v tuân thủ chuẩn mực đạo đức trong NCKH
----------

Tôi xin cam đoan luận văn thạc sỹ kinh tế “Các yếu tố tác động đến kết quả công việc
của nhân viên kế toán trong môi trƣờng ứng dụng công nghệ thông tin” tuân thủ đầy
đủ các chuẩn mực đạo đức chung trong nghiên cứu khoa học:
-

Thứ nhất, mọi nội dung được tham chiếu từ các nghiên cứu khác liên quan đã
được trích dẫn đầy đủ.

-

Thứ hai, quy trình thu thập dữ liệu cho nghiên cứu được thực hiện khoa học và
người tham gia khảo sát hoàn toàn tự nguyện đồng ý tham gia.

-

Thứ ba, mọi thông tin cá nhân của người tham gia khảo sát và thông tin về đơn vị
đang công tác của người tham gia khảo sát chỉ được sử dụng cho mục đích nghiên
cứu của đề tài, không một thông tin cụ thể nào được tiết lộ vì mục đích khác.

-

Thứ tư, các số liệu và kết quả xử lý dữ liệu là hoàn toàn trung thực.

-

Thứ năm, công trình nghiên cứu khoa học này không trùng lặp với các công trình
nghiên cứu khoa học đã được công bố (theo tìm hiểu của tác giả).

-

Thứ sáu, công trình nghiên cứu khoa học này hoàn toàn do tác giả thực hiện dưới
sự hướng dẫn của người hướng dẫn khoa học.
Học viên

PHẠM THỊ PHƢƠNG THUÝ


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
----------

CB – SEM

Mô hình cấu trúc tuyến tính dựa trên tính chắc chắn của hiệp
phương sai (certainly covariance-based SEM) (tạm dịch)

HTTTKT

Hệ thống thông tin kế toán

PMKT

Phần mềm kế toán

CNTT

Công nghệ thông tin (Information Technology)

ERP

Hệ thống hoạch định các nguồn lực doanh nghiệp (Enterprise
Resources Planning)

HTTT

Hệ thống thông tin (Information System)

PLS_SEM

Mô hình cấu trúc tuyến tính dựa trên bình phương tối thiểu từng
phần (Partial least squares SEM) (tạm dịch)

ICT

Công nghệ thông tin và truyền thông


DANH MỤC CÁC BẢNG
----------

1.

Bảng 1.1. Bảng tổng hợp các nghiên cứu liên quan trước đây

2.

Bảng 1.2. Bảng tổng hợp các nghiên cứu không ủng hộ luận văn

3.

Bảng 1.3. Bảng tổng hợp các phương pháp nghiên cứu hay lý thuyết nền của
nghiên cứu

4.

Bảng 4.1. Tóm tắt thông tin mẫu chọn

5.

Bảng 4.2. Thống kê mô tả các khái niệm nghiên cứu

6.

Bảng 4.3. Kết quả đánh giá tính ổn định nội bộ và giá trị hội tụ của thang đo các
khái niệm nghiên cứu ( lần 1)

7.

Bảng 4.4. Kết quả kiểm tra mô hình đo lường điều chỉnh

8.

Bảng 4.5. Kết quả kiểm tra chỉ số HTMT cho mô hình đo lường điều chỉnh

9.

Bảng 4.6. Kết quả kiểm tra chỉ số VIF

10.

Bảng 4.7. Kết quả kiểm định giả thuyết nghiên cứu


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
---------1.

Hình 2.1. Tổng hợp mô hình thành công của hệ thống thông tin

2.

Hình 2.2. Mô hình nghiên cứu đề xuất

3.

Hình 3.1. Quy trình nghiên cứu

4.

Hình 4.1. Kết quả kiểm tra mô hình cấu trúc


TÓM TẮT
Trong bối cảnh CNTT đang phát triển mạnh mẽ, có một yêu cầu đặt ra đó là cần có sự
hiểu biết về tác động của CNTT đến công tác quản trị doanh nghiệp, trong đó có công tác
kế toán. Thông qua việc khảo lược các nghiên cứu trong lĩnh vực quản trị và kế toán ứng
với môi trường ứng dụng CNTT, tác giả nhận thấy hiện tại chưa có nhiều nghiên cứu về
chủ đề kết quả công việc cá nhân trong môi trường ứng dụng CNTT ở góc độ nghề
nghiệp kế toán và kiểm toán. Bởi kết quả công việc cá nhân được xem là một yếu tố đo
lường sự thành công của một HTTT (Delone và McLean, 1992), do đó nhằm bổ sung một
phần hiểu biết về sự thành công của HTTTKT, nghiên cứu này tập trung kiểm tra một số
yếu tố tác động đến kết quả công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng
CNTT. Xuất phát từ mục tiêu nghiên cứu là kiểm tra một số tác động và do mô hình
nghiên cứu của nghiên cứu này là tương đối phức tạp, nghiên cứu áp dụng phương pháp
định lượng dạng khảo sát với kỹ thuật phân tích dữ liệu là PLS_SEM. Quy trình và cách
thức phân tích dữ liệu được thực hiện theo đề xuất của Hair và cộng sự (2016). Với dữ
liệu thu thập từ 177 nhân viên kế toán tại 114 doanh nghiệp đang sử dụng PMKT/ hệ
thống ERP, nghiên cứu đã tiến hành kiểm tra mô hình đo lường và sau đó là kiểm ra mô
hình cấu trúc. Các kết quả thu được từ phân tích PLS_SEM đã giúp trả lời các câu hỏi
nghiên cứu bao gồm (1) sự thỏa mãn của người sử dụng (nhân viên kế toán) có tác động
tích cực đến kết quả công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT,
(2) các yếu tố gồm sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao và việc đào tạo cho nhân viên kế
toán trong quá trình ứng dụng PMKT/ ERP có tác động tích cực đến sự thỏa mãn của
nhân viên kế toán vào quá trình ứng dụng PMKT/ ERP trong doanh nghiệp; và (3) loại

phần mềm ứng dụng trong HTTTKT (ERP/ non – ERP) không có đóng vai trò là biến
điều tiết trong mối quan hệ giữa sự thỏa mãn của nhân viên kế toán đến kết quả công việc
của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT. Ngoài ra với kết quả kiểm tra
hệ số xác định R2 là 45.8% cho thấy, khả năng dự báo của việc nhân viên kế toán được
thỏa mãn khi tham gia vào quá trình ứng dụng PMKT/ ERP trong doanh nghiệp đến kết
quả công việc của họ là có thể chấp nhận được (vì lớn hơn ngưỡng 20%).
Từ khóa: kết quả công việc cá nhân, sự thỏa mãn của người sử dụng, sự ủng hộ của nhà
quản trị, sự đào tạo, hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp/ phần mềm kế toán.


ABSTRACT
In the context of extreme IT development, there is a requirement that is knowledge of
IT’s impacting on corporate governance, including accounting. Through literature review
in the field of management and accounting in the IT environment, the author realized that
currently there are a few studies that researched about individual performance in IT
context, especially from the perspective of accounting and auditing. Because individual
performance is considered a measure of information system success (Delone and
McLean, 1992), it is important to study about individual performance. Because of these
reasons, this study focuses on examining some factors affecting the accountant’s
performance in IT context. According to the objectivesare examining some factors that
could impact on individual performance and because the research model of this study is
relatively complex, this research applied the quantitative method and survey approach as
well as using PLS_SEM to analysis data. The research process and method of data
analysis are accepted from Hair et al. (2016). Based on data from 177 accountants in 114
businesses that have implemented accounting software/ ERP systems, the study
conducted a measurement model test and then a structural model test. The results showed
(1) user satisfaction (accountant) had a positive impact on the accountant’s performance
in the IT environment, (2) two factors including the support of senior management and
the training of accountants had positive impacts on user satisfaction (accountant) in the
process of applying accounting software/ ERP in enterprises; and (3) the type of software

applied in the accounting information systems (ERP/ non_ERP) had not a moderator
variable in the relationship between user satisfaction and accountant’s performance in IT
context. Finally, the result indicated that coefficient of determination R2 is 45.8% which
was higher than the accepted level (20%). As a result, predictability of model was
anormal level.
Key words:
Individual performance (accountant’s performance) , user satisfaction, support of senior
management, training, ERP/ non_ERP.


1

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài nghiên cứu
Công nghệ thông tin và truyền thông (ICT) và những tác động của nó trong sự phát
triển kinh tế, xã hội và con người đã trở thành một chủ đề quan trọng trong nghiên cứu
khoa học trong những thập kỷ gần đây (Tarutė và Gatautis, 2014). Các nghiên cứu lý
thuyết và thực nghiệm đã chứng minh sự cần thiết phải đạt được các kết quả đầu ra tích
cực của việc áp dụng và triển khai công nghệ thông tin (CNTT) trong các tổ chức khác
nhau như tốc độ gia tăng năng suất, mở rộng quy mô hoạt động, tăng tính hữu hiệu và
hiệu quả, tăng khả năng cạnh tranh, … (Tarutė and Gatautis, 2014). Tại Việt Nam, theo
Báo cáo chỉ số Thương mại điện tử 2019 do Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam
(VECOM) công bố thì tốc độ tăng trưởng của thương mại điện tử ước tính năm 2018
tăng trên 30% so với năm 2017. Điều này chứng tỏ công nghệ thông tin tại Việt Nam
đã có một bước phát triển ngày càng nhanh và mạnh mẽ. Bên cạnh đó, báo cáo này còn
cho thấy các chức năng quan trọng của ứng dụng công nghệ thông tin trong việc quản
lý doanh nghiệp tại Việt Nam, cụ thể, hơn 61% doanh nghiệp sử dụng chữ ký điện tử
và hợp đồng điện tử trong việc giao dịch giữa các doanh nghiệp với nhau. Trong công
tác quản trị doanh nghiệp, các doanh nghiệp đã đưa vào sử dụng các phần mềm quản lý
như phần mềm kế toán tài chính, quản lý khách hàng (CRM), quản lý chuỗi cung ứng

(SCM) và quản trị nguồn lực doanh nghiệp (ERP). Trong đó, tỷ lệ doanh nghiệp sử
dụng phần mềm kế toán tài chính là khoảng 80% và doanh nghiệp ứng dụng phần mềm
ERP là 18%. Các số liệu trên chứng minh rằng, các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng
quan tâm ứng dụng các tiến bộ của CNTT và truyền thông trong công tác quản lý và
điều hành doanh nghiệp trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư
đang diễn ra.
Trong thời gian qua, đã có một số nghiên cứu tìm hiểu về các yếu tố tác động đến kết
quả công việc của cá nhân trong môi trường ứng dụng CNTT như nghiên cứu của
Goodhue và cộng sự (1997), Bradford và Florin (2003), Staples và Seddon (2004),


2

Kositanurit và cộng sự (2006), Park và cộng sự (2007), Sykes và cộng sự (2014), Sykes
(2015) và Rajan và Baral (2015). Ngoài ra, theo Kisitanurit và cộng sự, 2006 thì kết
quả công việc của cá nhân nếu đạt được ở mức độ thấp sẽ dẫn đến kết quả hoạt động
của tổ chức cũng không tốt.
Xét ở góc độ kế toán, đã có nhiều nghiên cứu về tác động của ICT đến công tác kế toán
cũng như kết quả hoạt động của doanh nghiệp như nghiên cứu của Hyvönen (2003),
Quattrone và Hopper (2006), Hyvönen (2009), Ghasemi và cộng sự (2011), Taiwo
(2016), Ogundana và cộng sự (2017). Trong những tác động của CNTT đến công tác
kế toán thì nhân viên kế toán – với vai trò là người sử dụng CNTT, là một trong những
yếu tố bị tác động bởi CNTT. Do đó, nhân viên kế toán phải tìm cách thích nghi với
môi trường ứng dụng CNTT mới, đồng thời phải hiểu và tìm cách để có thể đạt được
những lợi ích mà công nghệ thông tin mang lại cho công việc của họ (Chang và cộng
sự, 2008). Gắn kết với bối cảnh CNTT, nghiên cứu trong lĩnh vực kế toán về kết quả
công việc của nhân viên kế toán đã bắt đầu được quan tâm nghiên cứu trong thời gian
gần đây như nghiên cứu của Wongpinunwatana và cộng sự (2000), các tác giả này đã
nghiên cứu về kết quả công việc của nhân viên kiểm toán trong môi trường ERP hay
nghiên cứu của Phạm Trà Lam (2018) tìm các yếu tố tác động đến kết quả công việc

của nhân viên kế toán sử dụng hệ thống ERP.
Trong bối cảnh thực tiễn yêu cầu hiểu biết nhiều hơn về tác động của CNTT đến công
tác kế toán nhưng các nghiên cứu hiện tại về chủ đề này là chưa có nhiều, đặc biệt tại
thị trường mới nổi như Việt Nam. Tiếp nối chủ đề nghiên cứu về kết quả công việc của
nhân viên kế toán, nghiên cứu này tập trung tìm hiểu về chủ đề kết quả công việc của
nhân viên kế toán. Điểm mới của nghiên cứu này là được nghiên cứu trong bối cảnh
ứng dụng CNTT nói chung bao gồm hai nhóm doanh nghiệp: doanh nghiệp đang ứng
dụng hệ thống ERP và doanh nghiệp đang ứng dụng phần mềm kế toán (
PMKT)(không ứng dụng ERP). Đồng thời, nghiên cứu này cũng khác biệt với các
nghiên cứu đi trước ở khía cạnh, tác giả tập trung tìm hiểu một số yếu tố có thể tác


3

động gián tiếp đến kết quả công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng
CNTT.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Từ việc khái quát các nghiên cứu liên quan đến chủ đề yếu tố tác động đến kết quả
công việc của người sử dụng CNTT, nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu tổng
quát là kiểm tra một số yếu tố tác động trực tiếp và gián tiếp đến kết quả công việc của
nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT. Cụ thể, các mục tiêu chi tiết của
nghiên cứu bao gồm:


Kiểm tra sự thỏa mãn của người sử dụng HTTT kế toán (tức nhân viên kế toán)

đến kết quả công việc của nhân viên kế toán.


Kiểm tra tác động của các yếu tố gồm sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao, sự

truyền thông và việc đào tạo đến sự thỏa mãn của người sử dụng HTTT kế toán cụ thể
là nhân viên kế toán.


Kiểm tra tác động điều tiết của loại phần mềm ứng dụng trong hệ thống thông

tin kế toán (HTTTKT) (ERP/ non – ERP) trong mối quan hệ giữa sự thỏa mãn của
nhân viên kế toán đến kết quả công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng
dụng CNTT.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Nhằm đạt được các mục tiêu nghiên cứu đề xuất bên trên, các câu hỏi nghiên cứu được
xác định bao gồm:


Sự thỏa mãn của người sử dụngHTTT kế toán (nhân viên kế toán) có tác động

đến kết quả công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT hay
không?


4



Các yếu tố gồm sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao, sự truyền thông và việc đào

tạo có tác động đến sự thỏa mãn của người sử dụng HTTT kế toán cụ thể là nhân viên
kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT hay không?


Loại phần mềm ứng dụng trong HTTTKT (ERP/ non – ERP) có đóng vai trò là

biến điều tiết trong mối quan hệ giữa sự thỏa mãn của người sử dụng HTTT kế toán
đến kết quả công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT hay
không?
4. Phạm vi nghiên cứu và đối tƣợng nghiên cứu
4.1. Phạm vi nghiên cứu
Xuất phát từ các mục tiêu nghiên cứu cụ thể đã nêu trên, nghiên cứu này xác định các
doanh nghiệp đang ứng dụng một PMKT hoặc hệ thống ERP tại Việt Nam được xác
định là phạm vi nghiên cứu của đề tài.
4.2. Đối tƣợng nghiên cứu
-

Đối tượng nghiên cứu của nghiên cứu này là kết quả công việc của nhân viên kế
toán trong môi trường ứng dụng CNTT.

-

Đơn vị phân tích của nghiên cứu là cá nhân tức là các nhân viên kế toán đang sử
dụng PMKT hay hệ thống ERP trong các doanh nghiệp Việt Nam.

5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Nghiên cứu này với mục tiêu chính là kiểm định lý thuyết nên phương pháp thích hợp
được sử dụng ở đây là phương pháp định lượng nhằm đạt được các mục tiêu mà nghiên
cứu đặt ra. Theo Nguyễn Đình Thọ (2013) thì phương pháp này được sử dụng dựa vào
quy trình suy diễn. Nghiên cứu này sử dụng phương pháp định lượng dạng khảo sát để
đạt được các mục tiêu nghiên cứu. Bởi nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu
chính là kiểm tra một số yếu tố tác động trực tiếp và gián tiếp đến kết quả công việc

5

của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT, do đó, kỹ thuật phân tích mô
hình cấu trúc tuyến tính (SEM) được lựa chọn áp dụng. Cụ thể, nghiên cứu sử dụng kỹ
thuật phân tích dữ liệu là PLS_ SEM do mục tiêu của nghiên cứu là kiểm định giả
thuyết để dự báo cấu trúc nào quan trọng trong việc tác động đến kết quả công việc của
nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT. Kích thước mẫu được sử dụng
trong nghiên cứu này là 177 lớn hơn mức tối thiểu cần có thể sử dụng kỹ thuật phân
tích dữ liệu PLS_SEM (là 110 bởi mô hình cấu trúc trong nghiên cứu này có 11 đường
dẫn). Quy trình phân tích dữ liệu được thực hiện theo đề xuất của Hair và cộng sự
(2016) đó là kiểm tra mô hình đo lường trước, sau đó sẽ tiến hành kiểm tra mô hình cấu
trúc.
6. Ý nghĩa của nghiên cứu
Sau quá trình tổng hợp các lý thuyết và thực hiện nghiên cứu, nghiên cứu này đã đạt
được các mục tiêu đề ra. Kết quả nghiên cứu này không những mang lại ý nghĩa về mặt
lý thuyết mà còn có ý nghĩa về mặt thực tiễn cho các nhân viên kế toán, nhà quản lý
hay các nhà nghiên cứu, các giảng viên kế toán, các công ty cung cấp và triển khai ứng
dụng phần mềm kế toán và hệ thống ERP. Các ý nghĩa cụ thể của nghiên cứu bao gồm:
6.1.

Về mặt lý luận:

Nghiên cứu này đã cung cấp thêm bằng chứng thực nghiệm cho việc áp dụng lý thuyết
nền đó là lý thuyết thành công của hệ thống thông tin (DeLone và McLean, 1992;
DeLone và McLean, 2003; Petter và cộng sự, 2013).Bên cạnh đó, nghiên cứu đã tiết lộ
một yếu yếu tố có tác động trực tiếp và gián tiếp đến kết quả công việc của nhân viên
kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT. Sự thỏa mãn của nhân viên kế toán (người
sử dụng HTTT kế toán) là nhân tố trực tiếp có tác động đáng kể đến kết quả công việc
của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT. Hai yếu tố gồm sự ủng hộ

của nhà quản trị cấp cao trong quá trình ứng dụng PMKT/ ERP trong doanh nghiệp và
sự huấn luyện (đào tạo) nhân viên kế toán trong việc sử dụng PMKT/ ERP mới có tác


6

động đáng kể đến sự thỏa mãn của nhân viên kế toán trong quá trình ứng dụng
PMKT/ERP. Như vậy, có thể khẳng định rằng sự ủng hộ của nhà quản trị cấp cao trong
quá trình ứng dụng PMKT/ ERP trong doanh nghiệp và sự huấn luyện (đào tạo) nhân
viên kế toán trong việc sử dụng PMKT/ ERP mới có tác động gián tiếp đến kết quả kết
quả công việc của nhân viên kế toán trong môi trường ứng dụng CNTT.
6.2.

Về mặt thực tiễn:

Nghiên cứu này đã giúp cho các nhân viên kế toán, các nhà quản lý trong công ty có sử
dụng phần mềm kế toán hay hệ thống ERP hiểu được vai trò cũng như những tác động
từ sự thỏa mãn của nhân viên kế toán đến kết quả công việc của nhân viên kế toán cụ
thể như sau: giúp cho các nhân viên kế toán hiểu rõ vai trò của mình để tự tìm cách sử
dụng PMKT/ERP một cách hiệu quả, còn đối với nhà quản lý sẽ có sự hỗ trợ kịp thời
đối với nhân viên kế toán trong công việc của họ, đồng thời sẽ tìm cách khuyến khích
nhân viên kế toán làm việc tốt hơn trong ứng dụng CNTT tại đơn vị. Ngoài ra, nghiên
cứu này còn giúp cho các công ty phần mềm kế toán hay ERP hiểu được vai trò sự thỏa
mãn của nhân viên kế toán đối với kết quả công việc của nhân viên kế toán – người
dùng cuối để từ đó họ có hướng tiếp cận cũng như tạo các phần mềm thân thiện với
người dùng, tích hợp các chức năng theo yêu cầu người dùng … Và điều này cũng sẽ
góp phần giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của công ty ứng dụng và triển khai phần
mềm kế toán hay ERP.
7. Kết cấu luận văn
Luận văn này được trình bày dưới dạng kết cấu gồm 5 chương, cụ thể:

-

Chương 1giới thiệu tổng quan về nghiên cứu bao gồm các nội dung lý do chọn

đề tài nghiên cứu, mục tiêu, câu hỏi, phạm vi, đối tượng, phương pháp nghiên cứu, ý
nghĩa nghiên cứu và kết cấu luận văn. Bên cạnh đó, nhằm nêu bật lý do thực hiện đề
tài, nội dung tiếp theo trong chương 1 giới thiệu tổng quan các nghiên cứu có liên quan


7

trên thế giới và Việt Nam để từ đó đưa ra các nhận xét về các nghiên cứu đi trước và
xác định khe hổng nghiên cứu.
-

Chương 2 trình bày các nội dung làm cơ sở lý thuyết cho việc thực hiện đề tài.

Nội dung chi tiết của chương 2 bao gồm yếu tố tác động đến kết quả công việc trong
môi trường ứng dụng công nghệ thông tin, các lý thuyết nền, các nghiên cứu khác có
liên quan đến đề tài nghiên cứu.
-

Chương 3 trình bày và thảo luận về mô hình nghiên cứu, thang đo các khái niệm

nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu được áp dụng.
-

Chương 4 được thiết kế để trình bày các các kết quả nghiên cứu đạt được.

-

Chương 5 đưa ra bàn luận về kết quả nghiên cứu, hạn chế của nghiên cứu và

hướng nghiên cứu tiếp theo.


8

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU TRƢỚC

1.1.

Các nghiên cứu nƣớc ngoài

Thông qua việc tìm kiếm các nghiên cứu về kết quả công việc cá nhân trong môi
trường ứng dụng CNTT trên công cụ tìm kiếm Google Scholar và thư viện của trường
Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, tác giả đã sử dụng các từ khóa để tìm kiếm tài liệu
bao gồm “individual performance”, “individual impact”, “IT benefits”, “IT”, “IT
context”, “kết quả công việc/ hiệu quả công việc (cá nhân)”, “accounting software”
(phần mềm kế toán), “ERP/ Enterprise Resource Planning” (hoạch định nguồn lực
doanh nghiệp), tác giả nhận thấy hiện tại đã có nhiều nghiên cứu nghiên cứu về chủ đề
kết quả công việc của cá nhân trong môi trường ứng dụng CNTT.
Theo tổng hợp của tác giả, chủ yếu các nghiên cứu này xem kết quả công việc cá nhân
là biến nội sinh, tức là các nghiên cứu chủ yếu tập trung xem xét kết quả công việc của
cá nhân trong môi trường ứng dụng CNTT bị tác động bởi các yếu tố nào? Bên cạnh
đó, có một số ít nhà nghiên cứu đã xem kết quả công việc cá nhân là một biến ngoại
sinh hay là biến trung gian tức là họ cho rằng kết quả công việc của cá nhân trong môi
trường ứng dụng CNTT như là một yếu tố có ảnh hưởng đến các yếu tố khác hay giữa
hai yếu tố khác nhau.Dưới đây là một số nghiên cứu nổi bật:
-

Goodhue và cộng sự (1997): theo Goodhue và cộng sự thì kết quả công việc của

cá nhân vừa được xem là biến nội sinh vừa được xem là biến ngoại sinh.
-

Các nghiên cứu như Goodhue (1995), Etezadi-Amoli và Farhoomand (1996),

Bueno và Salmeron (2008), Guimaraes và cộng sự (2016), Park và cộng sự (2007),
Christy (2015), Staples và Seddon (2004) xem kết quả công việc là biến nội sinh. Một
cách tổng quát, các nghiên cứu này xem kết quả công việc của cá nhân trong môi
trường ứng dụng CNTT là biến phụ thuộc cuối cùng bởi vì để đo lường và đánh giá sự


9

thành công của hệ thống thông tin thì kết quả công việc của cá nhân được xem là một
chỉ số đo lường chủ yếu (Delone và McLean, 2003).
Trong nhóm nghiên cứu xem kết quả công việc cá nhân là biến nội sinh thì đã có nhiều
yếu tố đã được khám phá là có tác động đáng kể đến kết quả công việc cá nhân trong
môi trường ứng dụng CNTT. Phần bên dưới giới thiệu một số nghiên cứu và kết quả
nghiên cứu về các yếu tố có tác động đáng kể đến kết quả công việc của người sử dụng
CNTT.
-

Nghiên cứu của Goodhue (1995) đề cập đến yếu tố sự phù hợp giữa nhiệm vụ

và công nghệ tác động đến kết quả công việc của cá nhân sử dụng hệ thống thông tin.
-

Nghiên cứu của Etezadi-Amoli và Farhoomand (1996)chứng minh rằng các yếu

tố bao gồmtính dễ sử dụng của công nghệ, chất lượng đầu ra của hệ thống, tính bảo mật
của hệ thống, sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, các chức năng của công nghệ thông
tin và sự thoả mãn của người dùng có tác động đến kết quả công việc cá nhân.
-

Nghiên cứu của Tesch và cộng sự (1997) đề cập đến việc kỳ vọng về kỹ năng

của người sử dụng hệ thống với sự cảm nhận kỹ năng chuyên nghiệp của họ có sự khác
biệt là có sự khác biệt và có tác động đến kết quả công việc của họ.
-

Nghiên cứu của Staples và Seddon (2004) đề cập đến sự phù hợp giữa nhiệm vụ

và công nghệ tác động đến kết quả công việc của cá nhân sử dụng hệ thống thông tin.
-

Nghiên cứu của Park và cộng sự (2007) đã kiểm tra các yếu tố gồm sự hiểu biết

về hệ thống, chấp nhận sự thay đổi từ hệ thống mang lại, khả năng áp dụng hệ thống và
mức độ hỗ trợ của tổ chức đến kết quả công việc cá nhân. Kết quả nghiên cứu cho thấy
các yếu tố này đều có tác động đến kết quả công việc của người sử dụng CNTT.
-

Nghiên cứu của Bueno và Salmeron (2008) chỉ ra rằngsự ủng hộ của nhà quản

lý, truyền thông, đào tạo, hợp tác và độ phức tạp của kỹ thuật có tác động tích cực đến
kết quả công việc của người sử dụng CNTT.

10

Nghiên cứu của Christy (2015) đề cập đến các yếu tố gồm đặc điểm các nhân

-

(khả năng sử dụng máy tính hiệu quả), đặc điểm của tổ chức (sự ủng hộ của tổ chức,
đào tạo trong tổ chức), đặc điểm kỹ thuật của hệ thống (độ phức tạp, tính tương thích)
tác động đến kết quả công việc của người sử dụng hệ thống.
Nghiên cứu của Guimaraes và cộng sự (2016) đề cập đến các yếu tố gồm sự ủng

-

hộ của nhà quản lý, đặc điểm cá nhân của người sử dụng, sự thỏa mãn của người sử
dụng, các kỹ năng của nhà phát triển, đào tạo người sử dụng và truyền thông cho người
sử dụng là các yếu tố có ảnh hưởng đến kết quả công việc của người sử dụng CNTT.
Một cách tổng quát, kết quả công việc cá nhân chịu tác động bởi một số yếu tố nhưtính
dễ sử dụng của công nghệ, chất lượng đầu ra của hệ thống, tính bảo mật của hệ thống,
sự hỗ trợ của công nghệ thông tin, các chức năng của công nghệ thông tin, sự thoả mãn
của người dùng, sự ủng hộ của nhà quản lý, truyền thông, đào tạo, sự hợp tác, độ phức
tạp của kỹ thuật, sự phù hợp giữa nhiệm vụ và công nghệ, đặc điểm cá nhân của người
sử dụng, các kỹ năng của nhà phát triển, sự đào tạo người sử dụng, chấp nhận sự thay
đổi từ hệ thống mang lại, khả năng áp dụng hệ thống, đặc điểm các nhân (khả năng sử
dụng máy tính hiệu quả), đặc điểm kỹ thuật của hệ thống (độ phức tạp, tính tương
thích).
Bảng 1.1. Bảng tổng hợp các nghiên cứu liên quan trƣớc đây
Nghiên cứu

Vấn đề nghiên cứu

Goodhue
và Kết quả đầu ra của người sử
cộng sự (1997)
dụng chịu tác động của
trung tâm thông tin tích hợp

Goodhue (1995)

Sự phù hợp giữa nhiệm vụ
và công nghệ được dùng để
đánh giá người sử dụng
HTTT

Kết quả nghiên cứu
Vai trò của
Nhân tố tác động đến PER/
PER
PER tác động đến nhân tố
Biến
nội Sự phù hợp giữa nhiệm vụ
sinh
và công nghệ
Sự sử dụng
Biến ngoại Phản hồi về việc phân bổ
sinh
nguồn lực trong tổ chức
Biến
nội Sự phù hợp giữa nhiệm vụ
sinh

và công nghệ


11

Etezadi-Amoli
và Farhoomand
(1996)

Sự thỏa mãn của người sử Biến
dụng cuối của máy tính và sinh
kết quả công việc của người
sử dụng

Guimaraes và Xem xét tác động của ERP Biến
cộng
sự đối với công việc của người sinh
dùng cuối
(2016),

Parkvà cộng sự Xem xét cảm nhận của Biến
người sử dụng cá nhân trong sinh
(2007),
kết quả công việc khi sử
dụng ERP

Staples
và Xem xét khả năng dự báo Biến
Seddon (2004) của mô hình TPC - chuỗi sinh
công nghệ đến kết quả, cụ

thể: sử dụng hệ thống bắt
buộc và sử dụng hệ thống tự
nguyện

nội Tài liệu về công nghệ
Tính dễ sử dụng của công
nghệ
Các chức năng của công
nghệ
Chất lượng đầu ra
Sự hỗ trợ sử dụng công nghệ
Tính an ninh của công nghệ
Sự thỏa mãn của người sử
dụng
nội Sự ủng hộ của nhà quản trị
cấp cao
Sự thỏa mãn của người sử
dụng
Sự tham gia của người sử
dụng
Phát triển kỹ năng
Đào tạo ngưởi sử dụng
Truyền thông/giao tiếp giữa
người sử dụng và nhà phát
triển
nội Khả năng hấp thụ để đồng
hóa hệ thống ERP
Khả năng hấp thụ để áp dụng
hệ thống ERP
Mức độ hỗ trợ của tổ chức

(biến điều tiết)
nội Sự phù hợp giữa nhiệm vụ
và công nghệ
Sự sử dụng

Bảng 1.2. Bảng tổng hợp các nghiên cứu không ủng hộ luận văn
Nhân tố đo lƣờng sự thành
Trình độ giáo dục
công của HTTT
Sự thỏa mãn Nghiên cứu Holsapple và cộng sự
của người sử không
ủng (2005)

Tuổi

Giới tính

Luận văn
Các đặc điểm cá
nhân không có


12

dụng
hộluận văn Tác động cá các đặc điểm Burton-Jones
và
nhân
cá nhân có Hubona (2005), Zviran
tác động đến và cộng sự (2006)

sự thành công
của HTTT

Gatian
(1994)

tác động đáng
kể đến sự thành
công của HTTT

Bảng 1.3. Bảng tổng hợp các phƣơng pháp nghiên cứu hay lý thuyết nền
của nghiên cứu
Nghiên cứu

Phƣơng pháp nghiên cứu/ Lý thuyết nền

Goodhue và cộng sự Lý thuyết sự phù hợp giữa nhiệm vụ và công nghệ
(1997)
Goodhue (1995)
Lý thuyết sự phù hợp giữa nhiệm vụ và công nghệ
Etezadi-Amoli
và Lý thuyết sự phù hợp giữa nhiệm vụ và công nghệ
Farhoomand (1996) Mô hình thành công của HTTT
Staples và Seddon Lý thuyết sự phù hợp giữa nhiệm vụ và công nghệ
(2004)
Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM)
Mô hình kết hợp TAM và TTF
Bueno và Salmeron Mô hình chấp nhận công nghệ (TAM)
(2008)
Park và cộng sự Phương pháp định lượng

(2007)
Kỹ thuật xử lý dữ liệu: CB_SEM, PLS_SEM

Đánh giá các nghiên cứu liên quan:
Theo những nội dung đã trình bày bên trên, hiện tại có khá nhiều nghiên cứu nghiên
cứu về kết quả công việc của cá nhân trong môi trường ứng dụng CNTT và do đó cần
khảng định rằng chủ đề kết quả công việc cá nhân trong môi trường ứng dụng
CNTTkhông phải là một chủ đề nghiên cứu mới. Chính vì vậy, với hầu hết các nghiên
cứu liên quan đến vấn đề này thì phương pháp định lượng là phương pháp được các
nhà nghiên cứu lựa chọn để thực hiện việc nghiên cứu của họ. Hầu hết các nghiên cứu
trên đều xem kết quả công việc của cá nhân trong môi trường ứng dụng công nghệ


13

thông tin là biến nội sinh. Từ những phân tích trên cho thấy có một vài điểm cần lưu ý
như sau:
-

Kết quả công việc của cá nhân trong môi trường ứng dụng công nghệ thông tin

chịu tác động bởi rất nhiều yếu tố khác nhau. Nhưng kết quả của những nghiên cứu về
vấn đề này lại có sự khác nhau bởi vì nó được nghiên cứu trong các bối cảnh địa lý và
bối cảnh CNTT khác nhau.
-

Các yếu tố tác động đến kết quả công việc của cá nhân trong môi trường ứng

dụng công nghệ thông tin cũng khác biệt nhau theonhóm đối tượng sử dụng CNTT.
Theo Tesch và cộng sự (2003) thì các nhóm đối tượng sử dụng CNTT như chuyên gia

về hệ thống thông tin, người sử dụng hệ thống thông tin, người quản trị hệ thống thông
tin sẽ chịu những tác động khác biệt từ các yếu tố khác nhau đến kết quả công việc của
họ.
-

Khảo lược các nghiên cứu trên thế giới cho thấy, có rất ít nghiên cứu về kết quả

công việc cá nhân trong môi trường ứng dụng CNTT được nghiên cứu dưới khía cạnh
kế toán, kiểm toán.
1.2.

Các nghiên cứu trong nƣớc

Thông qua việc tìm kiếm các nghiên cứu về kết quả công việc cá nhân trong môi
trường ứng dụng CNTT trên thư viện của trường Đại học Kinh tế TP Hồ Chí Minh, tác
giả đã sử dụng các từ khóa để tìm kiếm tài liệu bao gồm “phần mềm kế toán”, “ERP/
hệ thống hoạch định nguồn lực doanh nghiệp”, “công nghệ thông tin”, “kết quả công
việc”, “kết quả công việc cá nhân” tác giả nhận thấy hiện tại không có nhiều nghiên
cứu về kết quả công việc cá nhân trong lĩnh vực kế toán/ kiểm toán nhưng đã có nhiều
nghiên cứu nghiên cứu về các vấn đề xoay quanh việc ứng dụng thành công CNTT
trong HTTTKT. Tác giả tìm thấy một số nghiên cứu đã kiểm tra những yếu tố tác động
đến quyết định lựa chọn phần mềm kế toán tại doanh nghiệp vừa và nhỏ (Hồ Ngọc
Thanh Tâm, 2017; Nguyễn Ngọc Hoàng Khiêm, 2018; Nguyễn Thị Thanh Hoa, 2017;
Hoàng Thị Thuỳ Trang, 2016; Võ Thị Ngọc Ánh, 2016); nghiên cứu về mối quan hệ