lý 7 ( 3 cột phần 1 )

GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá

Ngày soạn :....../...../.......
Ngày giảng :...../...../.......
Tiết 4 -Bài 4:
định luật phản xạ ánh sáng
I - mục tiêu.
1. Kiến thức:
- Biết xác định tia tới, tia phản xạ, pháp tuyến, góc tới, góc phản xạ trong mỗi
thí nghiệm.
- Phát biểu đợc định luật phản xạ ánh sáng.
2. Kĩ năng:
- Biết tiến hành thí nghiệm để nghiên cứu đờng đi của tia sáng phản xạ trên g-
ơng.
- Biết ứng dụng định luật phản xạ ánh sáng để thay đổi hớng đi của tia sáng theo
ý muốn.
3. Thái độ:
- Yêu thích môn học vật lí
II. chuẩn bị
1. Đối với GV: Chuẩn bị đồ thí nghiệm cho hs
2. Đối với H S: Mỗi nhóm HS
- Một gơng phẳng có giá đỡ thẳng đứng.
- Một đèn pin và màn chắn đục lỗ.
- Một tờ giấy dán trên tấm gỗ phẳng.
- Thớc đo góc
III. tiến trình bài dạy
1.Kiểm tra bài cũ
Yêu cầu HS lên bảng trả lời câu hỏi.
? Phát biểu định luật truyền thẳng của ánh sáng?
GV: ở bài trớc chúng ta đã biết ở trong môi trờng trong suốt, đồng tính ánh sáng
truyền đi theo đờng thẳng. Nhng nếu trên đờng truyền, ánh sáng gặp vật cản nh gơng

phẳng thì ánh sáng truyền nh thế nào?
1. Dạy nội dung bài mới
Trang 1
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
Trang 2
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1
Nghiên cứu sơ bộ khái niệm gơng phẳng.
- Yêu cầu HS cầm gơng
lên soi.
- ? Khi đứng trớc gơng em
quan sát thấy gì?
- GV giới thiệu: Hình ảnh
1 vật quan sát đợc trong g-
ơng gọi là ảnh tạo bởi g-
ơng phẳng.
- ? Mặt gơng có đặc điểm
gì?
- Yêu cầu HS trả lời câu
C1
- Khi đứng trớc gơng em
quan sát thấy hình ảnh của
em và các vật phía sau
trong gơng.
- Mặt gơng phẳng nhẵn,
bóng
- Từng HS trả lời câu C1
Mặt kính, mặt nớc, mặt t-
ờng gạch men nhẵn bóng..
I Gơng phẳng

Mặt gơng phẳng nhẵn,
bóng có thể cho ảnh.
Nh: Mặt kính, mặt nớc,
mặt tờng gạch men nhẵn
bóng..
Hoạt động 3:
Nghiên cứu về sự phản xạ ánh sáng
- Yêu cầu HS quan sát thí
nghiệm H4.2
- ở thí nghiệm này dùng
nhận những dụng cụ gì?
- Bộ thí nghiệm đợc bố trí
nh thế nào?
- Yêu cầu 1 HS đọc cách
tiến hành thí nghiệm
- GV nhắc lại cách tiến
hành thí nghiệm và cách
quan sát
- Chiếu 1 tia tới vào mặt
gơng thu đợc bao nhiêu tia
hắt lại?
- GV giới thiệu hiện tợng
phản xạ ánh sáng.
- GV đọc khái niệm: đờng
pháp tuyến là đờng thẳng
vuông góc với mặt g-
ơng.Trong thí nghiệm
chúng ta vừa làm đờng
pháp tuyến nằm trên mặt
- Đèn pin, gơng phẳng,

miếng bìa, giá đỡ gơng
- 1 HS đọc cách tiến hành
thí nghiệm
- Các nhóm tiến hành thí
nghiệm
- Đại diện các nhóm báo
cáo kết quả:
Thu đợc 1 tia hắt lại
- HS ghi nhớ
II - Định luật phản xạ
ánh sáng.
Chiếu 1 tia tới SI vào mặt
gơng cho 1 tia hắt lại IR
gọi là tia phản xạ
Hiện tợng này gọi là hiện
tợng phản xạ ánh sáng.
1. Tia phản xạ nằm
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
2. Củng cố - Luyện tập
- Yêu cầu HS trả lời câu
C4 a
- ? bài toán cho biết vị trí
của tia nào?
- Yêu cầu ta vẽ tia nào?
- ? Vận dụng định luật
phản xạ ánh sáng và quy -
ớc cách vẽ ở trên em thấy
muốn vẽ tia phản xạ ta
phải làm những gì?
- Yêu cầu một HS lên

bảng làm.
- Yêu cầu một HS trả lời
câu hỏi đề bài.
- HS nghiên cứu câu C4
- vẽ pháp tuyến
- đo góc tới
- vẽ góc phản xạ bằng góc
tới
- Một HS lên bảng vẽ
- HS trả lời câu hỏi ở đầu
bài
III Vận dụng

3. Hớng dẫn học sinh tự học ở nhà
Dặn dò: học thuộc bài, nắm chắc định luật phản xạ ánh sáng, làm bài tập 4.1 đến
4.4
Dặn lớp cử ngời lấy dc thí nghiệm giờ sau
IV. Rút kinh nghiệm :
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
......
Ngày soạn : ....../....../.....
Ngày giảng :...../...../.....

Tiết 5 - Bài 5 :
ảnh của một vật tạo bởi gơng phẳng
I. Mục tiêu
1. Kiến thức:
Trang 3
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
- Nêu đợc những tính chất ảnh của một vật tạo bởi gơng phẳng.
2. Kĩ năng:
- Bố trí đợc thí nghiệm để nghiên cứu ảnh của một vật tạo bởi gơng phẳng.
- Vẽ ảnh của một vật đặt trớc gơng phẳng
3. Thái độ:
- Rèn luyện tính cẩn thận, chính xác, tính tập thể khi làm việc theo nhóm.
II. Chuẩn bị.
1. Đối với GV:
2. Đối với HS:
Mỗi nhóm HS
- một gơng phẳng có giá đỡ
- Tấm kính màu trong suốt, 2 viên phấn.
- Một tờ giấy trắn dán trên tấm gỗ phẳng.
III. Tiến TRìNH bài dạy
1. Kiểm tra bài cũ:
C 1: Phát biểu định luật phản xạ ánh sáng?
C 2: Chữa bài tập 4
2. Dạy nội dung bài mới:
Hoạt động của GV Hoạt động của hs Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1:
Tổ chức tình huống học tập
- Cho hs đọc phần mở bài:
- Gọi một số HS phát biểu
ý kiến.

- ảnh của vật tạo bởi gơng
phẳng có tính chất gì?
Chúng ta sẽ nghiên cứu
vấn đề này trong bài học
hôm nay.
Một HS đọc phần mở bài.
- Một HS lên bảng trả lời.
- ? Cái mà bé Lan nhìn
thấy là ảnh của tháp trên
mặt nớc phẳng lặng nh g-
ơng.
Hoạt động 2:
Tìm hiểu tính chất của ảnh ảo tạo bởi gơng phẳng
- Yêu cầu HS nghiên cứu
thí nghiệm H5.2
- HS làm việc cá nhân
nghiên cứu thí nghiệm và
trả lời các câu hỏi của GV
I - tính chất của ảnh tạo
bởi gơng phẳng.
Trang 4
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
- ? Dụng cụ thí nghiệm
gồm những gì?
- ? Cách bố trí thí nghiệm
nh thế nào?
- Phát dụng cụ cho HS ,
nhắc nhở HS cách đặt g-
ơng thẳng đứng vuông góc
với tờ giấy

- Y/ c tiến hành thí
nghiệm quan sát ảnh của
vật trong gơng
- ? Các em hãy dự đoán
xem ảnh của vật tạo bởi g-
ơng phẳng có hứng đợc
trên màn chắn không?
- Để kiểm tra dự đoán ta
làm thí nghiệm nh trên,
dùng tấm bìa di chuyển
phía sau gơng ở những vị
trí khác nhau rồi quan sát
xem trên miếng bìa có ảnh
không?
-? Từ kết quả thí nghiệm
các em rút ra kết luận ảnh
của vật tạo bởi gơng
phẳng có hứng đợc trên
màn chắn không?
- GV kết luận và giới thiệu
tính chất của ảnh ảo
+ Gơng phẳng, giá đỡ,
viên phấn, chiếc gơng
- Đặt gơng phẳng thẳng
đứng trên mặt bàn nằm
ngang
- đặt pin và viên phấn trớc
gơng
- Nhận dụng cụ
- Tiến hành thí nghiệm

Quan sát ảnh trong gơng
- HS nêu dự đoán
- HS làm thí nghiệm theo
nhóm
Đại diện các nhóm báo
cáo kết quả
-1 HS đại diện trả lời
- HS ghi nhớ.
1. ảnh của vật ạo bởi g-
ơng phẳng có hứng đợc
trên màn chắn không?
ảnh của vật tạo bởi gơng
phẳng có hứng đợc trên
màn chắn, gọi là ảnh ảo.
Hoạt động 3:
Nghiên cứu độ lớn của ảnh tạo bởi gơng phẳng
- Các em hãy dự đoán
xem độ lớn của ảnh có
bằng độ lớn của vật
không?
- HS thảo luận 1 phút và
đa ra dự đoán.
2. Độ lớn của ảnh tạo bởi
gơng phẳng
Trang 5
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
- Để kiểm tra dự đoán trên
chúng ta làm thí nghiệm t-
ơng tự nhng thay gơng
bằng tấm kính để vừa

quan sát đợc ảnh vừa quan
sát đợc vật.
- Yêu cầu HS tiến hành thí
nghiệm
Lu ý: Di chuyển viên
phấn thứ 2 trùng khít với
ảnh của viên phấn thứ
nhất
- ? Viên phấn thứ 2 có
trùng khít với ảnh của viên
thứ nhất không?
- ? Từ đó so sánh độ lớn
của ảnh và của vật.
- GV kết luận.
- Các nhóm tiến hành thí
nghiệm
- Đại diện các nhóm báo
cáo

- 1 HS trả lời nhóm khác
nhận xét.
Kết luận:
Độ lớn của ảnh bằng độ
lớn của vật
Hoạt động 4:
So sánh khoảng cách từ vật đến gơng và từ gơng đến ảnh
- GV hớng dẫn HS làm Thí
nghiệm nh SGK
- Hãy So sánh khoảng
cách từ 1 điểm của vật

đến gơng và khoảng cách
từ ảnh của điểm đó đến g-
ơng.
- Các nhóm tiến hành thí
nghiệm nh hình 5.3
và đa ra nhận xét.

3. So sánh khoảng cách
từ 1 điểm của vật đến g-
ơng và khoảng cách
từ ảnh của điểm đó đến
gơng.
Kết luận:
Điểm sáng và ảnh của nó
tạo bởi gơng phẳng cách
gơng 1 khoảng bằng nhau
Hoạt động 5:
Giải thích sự tạo thành ảnh bởi gơng phẳng
- GV giới thiệu: Một điểm
sáng A đợc xác định bằng
2 tia sáng giao nhau xuất
phát từ A. Chúng ta phải
- HS ghi nhớ
II - Giải thích sự tạo
thành ảnh bởi gơng
phẳng.
S
Trang 6
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
giải thích tại sao gơng

phẳng lại cho ta nhìn thấy
ảnh và tại sao lại là ảnh ả
hs
- Yêu cầu HS nghiên cứu
câu C4
- Gọi 1 HS lên bảng vẽ
ảnh S của S bằng cách
vận dụng tính chất ảnh
- Gọi 1 HS lên bảng vẽ tia
phản xạ ứng với 2 tia SI và
SK
- GV vẽ tia kéo dài của 2
tia phản xạ gặp nhau ở S
- ? Vì sao ta nhìn thấy S
mà không hứng đợc trên
màn chắn?
- Từng hs nghiên cứu C4
- 1 HS lên bảng vẽ ảnh S
của S bằng cách vận dụng
tính chất ảnh
- 1 HS lên bảng vẽ tia
phản xạ ứng với 2 tia SI và
SK
I K
S

Kết luận:
Ta nhìn thấy ảnh ảo S

vì

các tia phản xạ lọt vào mắt
ta có đờng kéo dài đi qua
ảnh S

3. Củng cố luyện tập:
- Yêu cầu HS làm câu C5
GV gợi ý: Tìm ảnh của
điểm A và B rồi nối lại ta
đợc ảnh của mũi tên
- ? Muốn tìm ảnh của A
và B ta vận dụng tnh chất
nào của ảnh tạo bởi gơng
phẳng?
- ? Vận dụng tính chất đó
thì vẽ ảnh nh thế nào?
- Gọi 1 HS lên bảng vẽ
- Yêu cầu HS giải thích
thắc mắc của bé Lan.
- Từng hs làm C5
- HS hoạt động cá nhan trả
lời
- 1 H S lên bảng vẽ
- 1 HS trả lời HS khác NX
III- Vận dụng:
C5: B
A
A

B

Trang 7
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
4. Hớng dẫn hs tự học ở nhà:
- Hớng dẫn HS học bài, làm bài tập 5.1->5.4
- Dặn hs học và làm bài tập còn lại.
- Yêu cầu chuẩn bị báo cáo thực hành cho bài 6
IV. Rút kinh nghiệm :
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
......
Ngày soạn : ....../...../......
Ngày giảng :...../...../......
Tiết 6 - Bài 6
Thực hành: quan sát và vẽ ảnh
Của vật tạo bởi gơng phẳng
I.mục tiêu
1. Kiến thức:
- Củng cố kiến thức về tính chất của ảnh tạo bởi gơng phẳng và định luật phản
xạ ánh sáng.
2. Kĩ năng:
- Luyện tập vẽ ảnh của vật có hình dạng khác nhau đặt trớc gơng phẳng
- Tập xác định vùng nhìn thấy của gơng phẳng
- Rèn luyện kỹ năng vẽ hình, kỹ năng làm thí nghiệm

II.chuẩn bị
1. Đối với GV: chuẩn bị cho Mỗi nhóm HS
- 1 gơng phẳng
- 1 bút chì.
- 1 thớc đo độ.
- Giá đỡ gơng
2. Đối với HS:
Mỗi HS: chép sẵn báo cáo thí nghiệm ra giấy.
Trang 8
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
III.tổ chức hoạt động học của HS
1. Kiểm tra bài cũ: ( Kết hợp kiểm tra sự chuẩn bị của HS )
2. Tổ chức giờ thực hành.
Hoạt động của GV Hoạt động của HS
Hoạt động 1:
Trả lời câu hỏi kiểm tra
Yêu cầu HS trả lời câu hỏi:
1. Nêu các tính chất của ảnh tạo bởi g-
ơng phẳng?
2. chữa bài 5.2
1 HS lên bảng trả lời.
1 HS lên bảng làm.
a. Vẽ hình SS

gơng và SH = SH
b. vẽ Si, SK và pháp tuyến IN
1
, KN
2
sau

đó vẽ i = i.
Hoạt động 2:
Tìm hiểu nội dung bài thực hành và yêu cầu về ý thức thái độ làm việc.
Gv nêu nội dung buổi thực hành:
1. xác định ảnh của 1 vật tạo bởi g-
ơng phẳng.
2. xác định vùng nhìn thấy của gơng
phẳng
Gv nêu yêu cầu về ý thức thái độ trong
khi làm việc.
HS nghe nắm chắc nội dung yêu cầu của
bài thực hành.
Hoạt động 3:
Thực hành xác định ảnh của 1 vật tạo bởi gơng phẳng.
- Yêu cầu HS nghiên cứu câu C1.
Gọi 1 2 HS nêu yêu cầu của câu hỏi
- GV hớng dẫn HS.
- Đặt gơng phẳng thẳng đứng.
- Đặt bút chì trớc gơng.
- Di chuyển bút chì, quan sát ảnh và vật
khi nào đợc ảnh theo yêu cầu thì dừng
lại.
- Quan sát so sánh vị trí của bút chì với
gơng.
1. Xác định ảnh của 1 vật tạo bởi gơng
phẳng.
2 HS nêu yêu cầu của câu C1.
a. Tìm cách đặt bút chì trớc gơng
- ảnh song song cùng chiều với vật.
- ảnh cùng phơng ngợc chiều với vật.

b. vẽ ảnh của 2 bút chì trong 2 trờng
hợp.
Trang 9
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
GV theo dõi, uốn nắn, giúp đỡ các nhóm
làm chậm.
HS tiến hành thí nghiệm
Ghi lại kết quả và báo cáo thí nghiệm
vẽ ảnh vào báo cáo.
Hoạt động 4:
Xác định vùng nhìn thấy của gơng phẳng
- Yêu cầu HS nghiên cứu câu C2
- ? Cách đánh dấu vùng nhìn thấy của g-
ơng nh thế nào?
- Yêu cầu HS làm tiếp thí nghiệm trả lời
câu hỏi C3, C4
2. Xác định vùng nhìn thấy của gơng
phẳng
- Từng HS nghiên cứu câu C2
- Các nhóm tiến hành xác định vùng
nhìn thấy của gơng.
-Làm tiếp thí nghiệm trả lời câu C3, C4,
ghi câu trả lời vào báo cáo thí nghiệm.
3. Tổng kết đánh giá buổi thực hành
- Gv thu báo cáo.
Nhận xét bài làm của một số HS.
Nhận xét tinh thần và kết quả làm việc
của các nhóm.
- Yêu cầu các nhóm don dụng cụ thí
nghiệm.

- HS hoàn thành báo cáo
- Nộp báo cáo thực hành.
- Thu dọn dụng cụ thí nghiệm.
IV. Rút kinh nghiệm :
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
......
Ngày soạn : ......./....../......
Ngày giảng : ...../....../......
Bài 7:
gơng cầu lồi.
Trang 10
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
I.mục tiêu.
1. Kiến thức
- Nêu đợc các tính chất ảnh của một vật tạo bởi gơng cầu lồi.
2. Kĩ năng
- Nhận biết đợc vùng nhìn thấy của gơng cầu lồi rộng hơn của gơng phẳng có cùng
kích thớc.
- Giải thích đợc ứng dụng của gơng cầu lồi.
- Rèn luyện kỹ năng làm thí nghiệm
3. Thái độ
- Trung thực, có tính hợp tác.

II. Chuẩn bị.
1. Đối với GV
Chuẩn bị cho: Mỗi nhóm HS
- 1 gơng cầu lồi.
- 1 gơng phẳng tròn có cùng kích thớc với gơng cầu lồi.
- 1 cây nến.
- 1 bao diêm.
2. Đối với HS
Tìm hiểu bài trớc ở nhà
III. Tổ chức Hoạt động của HS.
1. Kiểm tra bài cũ:
C1. Nêu các tính chất của ảnh tạo bởi gơng phẳng?
C2. Chữa bài tập 5.4
2. Dạy nội dung bài mới
Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung ghi bảng
Hoạt động 1:
Đặt vấn đề, giới thiệu nội dung bài học
- GV đa cho HS một số g-
ơng cầu lồi
- ? Các em quan sát xem
có thấy ảnh của mình
trong gơng không?
- GV: Cái gơng mà các em
vừa quan sát có mặt phản
xạ là mặt ngoài của một
phần mặt cầu gơng cầu
- HS quan sát trả lời
câu hỏi của GV
Trang 11
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá

lồi ảnh của vật tao bởi g-
ơng cầu lồi có gì khác ảnh
trong gơng phẳng không?
Hoạt động 2:
Nghiên cứu ảnh của một vật tạo bởi gơng cầu lồi.
- Yêu cầu HS nghiên cứu
H7.1.
- ? Dụng cụ thí nghiệm
gồm những gì?
- ? Cách bố trí thí nghiệm
nh thế nào?
- ? Quan sát hiện tợng gì?
- GV: Sau khi quan sát
ảnh của một vật tạo bởi g-
ơng cầu lồi các em hãy dự
đoán xem
+ ảnh đó có phải là ảnh ảo
không?
+ Nhìn thấy ảnh lớn hơn
hay nhỏ hơn vật?
- GV: Chúng ta phải kiểm
chứng 2 điều trên
- ? Dựa vào thí nghiệm
nghiên cứu ảnh của vật tạo
bởi gơng phẳng em hãy đề
xuất phơng án thí nghiệm
để kiểm tra ảnh tạo bởi g-
ơng cầu lồi có phải là ảnh
ảo không?
- Cá nhân HS nghiên cứu

H7.1
- 1 HS kể tên dụng cụ
+ Gơng cầu lồi
+ Ngọn nến
- Đặt gơng thẳng đứng
- Đặt ngọn nến trớc gơng
- Quan sát ảnh của vật tạo
bởi gơng cầu lồi
- Một số HS nêu dự đoán.
- HS thảo luận nhóm
tìm phơng án thí nghiệm.
Đại diện một vài nhóm
nêu phơng án thống
nhất phơng án:
- Đặt vật trớc gơng
- Di chuyển miếng bìa ở
sau gơng, quan sát xem có
ảnh của vật trên miếng bìa
không?
- Các nhóm tiến hành thí
I - ảnh của một vật tạo
bởi gơng cầu lồi
1. Quan sát
2. Thí nghiệm kiểm tra
Trang 12
GAVL 7 Trịnh Xuân Ninh PTCS Điền Xá
- GV nêu cách bố trí TN
để so sánh độ lớn của ảnh
với độ lớn của vật nh hình
7.2 SGK

- GV quan sát giúp đỡ các
nhóm.
- Yêu cầu HS điền vào chỗ
trống trong kết luận SGK
nghiệm, quan sát ảnh của
ngọn nến trong 2 gơng
so sánh và ghi kết quả thí
nghiệm vào báo cáo.
- Các nhóm báo cáo kết
quả thí nghiệm.
Cả lớp nhận xét kết quả
thí nghiệm.
- Một vài HS hoàn thành
kết luận. 3. Kết luận
ảnh của một vật tạo bởi g-
ơng cầu lồi có những tính
chất sau:
- Là ảnh ảo không hứng đ-
ợc trên màn ảnh.
- ảnh quan sát đợc nhỏ
hơn vật
Hoạt động 3:
Nghiên cứu vùng nhìn thấy của gơng cầu lồi.
- Yêu cầu HS nghiên cứu
thí nghiệm H7.3
- ? Dụng cụ thí nghiệm
gồm những gì?
- ? Cách tiến hành thí
nghiệm nh thế nào?
- Yêu cầu các nhóm tiến

hành thí nghiệm
- Yêu cầu đại diện các
nhóm báo cáo kết quả thí
nghiệm
- Yêu cầu hs hoàn thành
kết luận.
- Các nhóm nghiên cứu thí
nghệm Hình 7.3
- 1 HS đại diện nêu dụng
cụ TN và cách tiến hành.
- Nhóm tiến hành thí
nghiệm ghi nhận xét vào
báo cáo.
- Đại diện các nhóm báo
cáo kết quả thí nghiệm. Cả
lớp nhận xét- thống nhất.
- HS làm việc cá nhân,
hoàn thành kết luận.
II - Vùng nhìn thấy của
gơng cầu lồi
Thí nghiệm
Kết luận:
Vùng nhìn thấy của gơng
cầu lồi rộng hơn vùng
nhìn thấy của gơng phẳng
Trang 13