Biên niên lịch sử Thế giới phần 4

Biên niên lịch sử Thế giới - Thế Kỷ X

Cuối nǎm 938, Ngô Quyền (898-944), vị tướng giỏi đồng thời là
con rể của Dương Đình Nghệ đã đem binh từ châu ái(Thanh Hoá)
ra diệt Kiều Công Tiễn, trừ mối hoạ bên trong. Sau đó, ông huy
động nhân dân cả nước khẩn trương bước vào cuộc kháng chiến
chống quân xâm lược Nam Hán. Nắm vững tình hình cũng như
đường tiến quân của địch, Ngô Quyền bàn với các tướng sĩ rằng:
"Hoằng Thao là một đứa trẻ dại, đem quân từ xa đến, quân lính
mỏi mệt, lại nghe được tin Công Tiễn đã bị giết chết, không có
người làm nội ứng, đã mất vía trước rồi. Quân ta sức còn mạnh,
địch với quân mỏi mệt, tất phá được! Song chúng có lợi ở thuyền,
nếu ta không phòng bị trước thì chuyện được thua cũng chưa biết
được. Nếu ta sai người đem cọc lớn đóng ngầm ở cửa biển trước,
vạt nhọn đầu và bịt sắt, thuyền của chúng nhân khi nước triều lên
tiến vào bên trong hàng cọc, bấy giờ ta sẽ dễ bề chế ngự không kế
gì hay hơn kế ấy cả". Các tướng đều phục kế sách ấy là chắc
thắng.

900: Vương quốc Đan Mạch được thành lập.

912 - 960: Triều đại Omayyad ở Tây Ban Nha đạt tới thịnh trị.
Córdoba trở thành trung tâm trí tuệ của châu Âu.

935:
- Cao Ly diệt Hậu Bách Tế, Tân La hợp nhất.
- Ngô Quyền đánh tan quân Nam Hán

939: Ngô Quyền lên làm vua, đóng đô ở Cổ Loa (Phúc Yên)

968: Vạn Thắng Vương lên ngôi, lấy hiệu là Đinh Tiên Hoàng, đổi

tên nước là Đại Cồ Việt.

980 - 1015: Triều đại Vladimir I, còn gọi la Thánh Vladimir, Quận
công của Kiev. Ông lấy đạo Cơ Đốc làm tôn giáo của người Nga.

981: Nhà Tống (Trung Quõc) tiến hành cuộc xâm lược Đại Việt
lần thứ nhất, nhưng thất bại nặng nề. Năm 1076, nhà Tống lại sai
Quách Quỳ, xâm lược Đại Việt lần thứ 2. Sau hơn 3 tháng, quân
Tống vẫn không thể chọc thủng đựơc phòng tuyến sông Cầu của
quân nhà Lý, trong khi đó lại bị tổn thất tiêu hao nặng nề về binh
lực. Quách Quỳ, vì thế phải rút quân. Cuộc xâm lược Đại Vịêt lần
thư hai của nhà Tống bị đại bại.

990: Bắt đầu nền văn minh ở Zimbabwe do người Bantu kiến đạo.
Những tòa nhà khổng lồ bằng đá đã được xây dựng trong khoảng
thế kỷ XV. Nền văn minh này suy sụp vào năm 1750

992: Vương quốc Ba Lan được thành lập

997 - 1038: Triều đại Stephen, người sáng lập vương quốc
Hongaria.

Biên niên lịch sử Thế giới - Thế Kỷ XI

1000: Ericsson tìm ra bờ biển Bắc Mỹ và đặt tên là Vinland

1000 - 1010: Tập anh hùng ca nổi tiếng của văn học kỵ sĩ ở Tây
Âu là Chanson de Roland (bài ca Roland) được sáng tác, kể về
cuộc chiến tranh giữa quân đội của Charlemagne với người Ả Rập
vào năm 778.

1044 - 1288: Vương quốc Pagan hình thành và phát triển trên lãnh
thổ Myanmar ngày nay. Kinh đô Pagan được coi là thành phố của
một ngàn ngôi chùa.

1054: Giáo hoàng La Mã là Leo IX và Tổng giám mục
Constantinople là Michel Keroularios đã tuyên bố lệnh rút phép
thông công lẫn nhau, đánh dấu sự phân bịêt giáo hội Cơ Đốc thành
2 giáo hội: Ở phương Tây gọi là Giáo hội La Mã hoặc giáo hội
Thiên Chúa do Giáo hoàng đứng đầu, ở Phương đông gọi là Giáo
hội chính thống hay giáo hội Hy Lạp. Các lệnh trên được hủy bỏ
vào năm 1965.

1069: Nhà Tống (Trung Quõc) thực hiện cuộc cải cách do Tể
tướng Vương An Thạch đề ra, lịch sử gọi là cuộc cải cách Vương
An Thạch. Nội dung cải cách đương đối toàn diện và mạnh dạn,
mà chủ yếu là: Nhà nước cho dân vay nợ, thu mua nông sản,điều
hòa giá cả thị trường, giảm nhẹ sự đóng góp của nhân dân, khuyến
khích khẩn hoang, phát triển thủy lợi, dùng chế độ dân binh thay
thế chế độ lĩnh mộ để giảm bớt gánh nặng nuôi quân đội cho nhà
nứơc. Mục đích cải cách của Vương An Thạch là làm cho nước
giàu dân mạnh, nhưng một số chủ trương không thực tế nên hiệu
quả chẳng đựơc bao nhiêu. Năm 1085 cải cách bị bãi bỏ.

1088: Trường đại học Alma Mater Studiorum Bologna được thành
lập ở Italia, dạy luật pháp Justinianus bộ luật thời cổ đại La Mã.
Trường học được các Hoàng đế đặc bịêt bảo hộ.

1096: Cuộc Thập tự chinh sang phương Đông lần thứ nhất bắt đầu
chiếm Antioch, Jerusalem, tàn sát những người Hồi Giáo và thành

lập vương quốc Latinh (1099-1291) của Jerusalem

Biên niên lịch sử Thế giới - Thế Kỷ XII

1144: Được sự đồng ý của Giáo hoàng, Bồ Đào Nha trở thành
vương quốc độc lập.

1147: Cuộc Thập tự chinh sang phương Đông lần thứ hai được
phát động sau khi người Thổ chiếm được Edessa. Tham gia cuộc
viễn chinh này có quân đội của Hoàng đế Pháp Louis VII và đội
quân của Hoàng đế Đức Conrad III, nhưng kết quả bị người Thổ
đánh bại nên phải rút về nước.

1150: Trường đại học Paris được thành lập có bốn khoa là: Nghệ
thụât, Y học, Luật học và Thần học, trong đó thần học được đề cao
nhất.

1163 - 1235: Nhà thờ Đức Bà (Notre Dame) được xây dựng tại
Paris.

1182: Người Do Thái bị trục xuất khỏi Pháp, nhưng đến năm 1189
họ quay trở lại.

1189 - 1192: Cuộc Thập tự chinh sang phương Đông lần thứ ba có
sự tham gia của Hoàng đế Đức Fredrick I Barbarossa, quốc vương
Pháp Philippe Auguste và vua Anh Richard I The Lion Heart.
Quân viễn chinh chiếm được Acra nhưng Jerusalem lại rơi vào tay
người Hồi giáo. Do vậy lãnh thổ cả quân Thập tự chinh chiếm
được bị thu hẹp.

1190: Temujin củng cố bộ lạc Mông Cổ. Năm 1206, ông xưng
hiệu là Jenghiz Khan (Thành Cát Tư Hãn), lãnh đạo quân Mông
Cổ chinh phục phía Đông Châu Âu và phía Tây Châu Á.

1192 - 1333: Thời kỳ Mạc Phủ Kamakura ở Nhật Bản thiết lập sự
thống trị của tầng lớp lãnh chúa quân phiệt.



Biên niên lịch sử Thế giới - Thế Kỷ XIII

1202 - 1204: Cuộc Thập tự chinh sang phương Đông lần thứ tư có
sự tham gia của lãnh chúa phong kiến các nước Pháp, Đức, Italia.
Quân viễn chinh chiếm Constantinople và thành lập một đế quốc
Latin.

1206 - 1526: Thời kỳ thống trị của Vương triều Hồi giáo đầu tiên ở
Ấn Độ. Trong thời kỳ này Ấn Độ chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của
văn hóa Hồi Giáo, nhất là trong lĩnh vực nghệ thuật và kiến trúc.

1215: Vua John của nước Anh ký bản Đại hiến chương tự do
(Magna Carta) trở thành nền tảng của hiến pháp nước Anh với
nguyên tắc Vua cũng phải tuân theo lụât pháp.

1217 - 1221: Cuộc Thập tự chinh sang phương Đông lần thứ V có
sự tham gia của Vua Hongaria là lãnh chúa phong kiến các nước
Đức, Áo, Netherland. Quân viễn chinh tấn công người Hồi giáo ở
Ai Cập, nhưng bị thất bại.

1218 - 1224: Người Mông Cổ từ Trung Á tới chinh phục

Afghanistan và Ba Tư

1226 - 1270: Triều đại Saint Louis (Louis IX); thời kỳ hoàng kim
của nước Pháp thời Trung Cổ.


Đài tưởng niệm thánh Louis

1227: Nhà thờ Teledo ở Tây Ban Nha được khởi công xây dựng
theo kiểu Gothique.

1228 - 1229: Cuộc Thập tự chinh sang phương Đông lần thứ VI do
Hoàng đế Đức Fredrick (II) chỉ huy, Ai Cập phải ký hiệp ứơc trả
Jerusalem, Nazareth và Bethlehem cho người Thiên chúa giáo

1231: Trường đại học Cambridge ở Anh đựơc thành lập.