Phối hợp quản lý giáo dục đạo đức của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và nhà trường đối với học sinh THPT thành phố Hồ Chí Minh
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (397.22 KB, 79 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
PHỐI HỢP QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
CỦA ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ
CHÍ MINH VÀ NHÀ TRƯỜNG ĐỐI VỚI HỌC
SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH
PHỐ
HỒ CHÍ MINH
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Thành phố Hồ Chí Minh – năm 2020
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
PHỐI HỢP QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
CỦA ĐỒN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ
CHÍ MINH VÀ NHÀ TRƯỜNG ĐỐI VỚI HỌC
SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH
PHỐ
HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số:
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS.
Thành phố Hồ Chí Minh – năm 2020
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này bản thân em cũng đã nỗ lực rất nhiều nhưng quan trọng
hơn là sự giúp đỡ của rất nhiều người để em có thể thực hiện một cách tốt nhất. Em xin bày
tỏ lịng biết ơn đến:
Gia đình ln ln là nguồn động viên lớn nhất cả về vật chất và tinh thần cho con
trong suốt quá trình học tập.
Em xin cám ơn Tiến sĩ Huỳnh Công Minh – Giám đốc Sở giáo dục và đào tạo Thành
phố Hồ Chí Minh. Được sự hướng dẫn trực tiếp của thầy là một niềm vinh dự, may mắn lớn
đối với em. Dù rất bận rộn nhưng thầy ln tận tình chỉ bảo cũng như động viên tinh thần để
em hoàn thành tốt luận văn.
Sự giảng dạy của quý thầy, cô trong thời gian qua đã cho em những kiến thức để tự tin
áp dụng vào thực tiễn. Em xin cám ơn Chương trình đào tạo 300 thạc sĩ, tiến sĩ của thành
phồ Hồ Chí Minh đã hỗ trợ, động viên em trong thời gian học tập và thực hiện đề tài.
Em xin cám ơn các anh chị trong cơ quan Thành Đoàn, đặc biệt là Ban Tuyên giáo
Thành Đoàn đã quan tâm, hỗ trợ tạo điều kiện để em có tham gia học tập tốt. Em xin cám ơn
các bạn cán bộ Đoàn, Trợ lý thanh niên, thầy cô các trường và các đơn vị đã hỗ trợ em trong
thực hiện đề tài.
Em xin cảm ơn và ghi nhớ những công ơn này. Đây sẽ là những hành trang quý báu
đưa em bước vào giai đoạn mới trong cuộc đời mình. Tuy nhiên do thời gian thực hiện luận
văn cũng còn hạn chế, bản thân cũng chưa có nhiều kinh nghiệm nên có rất nhiều thiếu sót,
sai lầm khó tránh khỏi. Em rất mong nhận được sự góp ý và chỉ bảo thêm của q thầy, cơ để
em có được những hiểu biết sâu rộng hơn và rút kinh nghiệm cho những lần sau.
Trân trọng.
Học viên
Nguyễn Thị Mỹ Trang
MỤC LỤC
0T
0T
0T
0T
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU
0T ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. . .
0T ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. . .
0T ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
0T
0T
2
1
6
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
6
1.2. Cơ sở lý luận
6
0T
0T
0T
0T
0T
0T
0T .................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .
1
0T
0T .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. . .
0T
1.2.1.
0T
1.2.2.
0T
1.2.3.
0T
0T
0T
0T
0T ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... . . .
Một số thuật ngữ liên quan đến đề tài
0T ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ . .
Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh THPT: [25, tr. 86]
0T .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Nội dung tổ chức phối hợp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh THPT
0T ................................................................................................................................................................................................................. .
1.3. Tiểu kết chương 1
0T
0T
0T ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
6
14
16
21
Chương 2: THỰC TRẠNG SỰ PHỐI HỢP QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
CỦA ĐỒN TNCS HỒ CHÍ MINH VÀ NHÀ TRƯỜNG ĐỐI VỚI HỌC SINH THPT
THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
22
0T
0T ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... . .
0T
0T
2.1. Khái qt tình hình kinh tế - xã hội của thành phố Hồ Chí Minh
0T
0T
2.2. Khái quát tình hình giáo dục của thành phố Hồ Chí Minh
0T
0T
0T
0T
2.2.1.
0T
2.2.2.
0T
0T
0T
0T ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .
0T ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... . .
Tình hình chung
0T ....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Tình hình giáo dục đạo đức cho học sinh THPT
0T ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... . .
22
23
23
26
2.3. Thực trạng công tác phối hợp quản lý giáo dục đạo đức của Đồn TNCS Hồ Chí Minh và nhà
trường đối với học sinh THPT tại thành phố Hồ Chí Minh
37
0T
0T
0T
0T ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .
2.3.1.
Kết quả khảo sát tình hình phối hợp quản lý giáo dục đạo đức của Đoàn TNCS Hồ Chí
Minh và nhà trường đối với học sinh THPT
38
0T
0T
0T
0T ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ . .
2.3.2.
Thực trạng công tác phối hợp quản lý giáo dục đạo đức của Đồn TNCS Hồ Chí
Minh và nhà trường đối với học sinh THPT
42
0T
0T
0T
0T ...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
0T
2.4. Tiểu kết chương 2
0T
0T
0T ......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
44
Chương 3: NHỮNG GIẢI PHÁP CƠ BẢN ĐỂ THỰC HIỆN TỐT CÔNG TÁC PHỐI
HỢP QUẢN LÝ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CỦA ĐỒN TNCS HỒ CHÍ MINH VÀ NHÀ
TRƯỜNG ĐỐI VỚI HỌC SINH THPT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
46
0T
0T ............................................................................................................................................................................................................................................................................................. .
3.1. Nhóm giải pháp tư tưởng, tích cực nâng cao nhận thức xã hội về cơng tác Đồn, phối hợp tốt
các lực lượng trong nhà trường để giáo dục đạo đức có hiệu quả cho học sinh
46
0T
0T
0T
0T ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. .
3.2. Nhóm giải pháp về tổ chức, góp phần nâng cao hiệu lực của bộ máy quản lý nhà trường và
hoạt động Đoàn từ nhân sự đến chế độ và kỹ năng hoạt động
49
0T
0T
0T
0T ........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ . .
3.3. Tham mưu xây dựng hệ thống chế độ chính sách phù hợp nhằm tạo điều kiện tốt cho hoạt
động Đồn phát triển góp phần nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho học sinh
50
0T
0T
0T
0T .............................................................................................................................................................................................................................................. . .
0T
0T
0T
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
0T ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. . .
52
TÀI LIỆU THAM KHẢO
55
PHỤ LỤC
58
0T ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................. . .
0T ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Đất nước ta đang từng ngày đổi mới, sự nghiệp cơng nghiệp hóa và hiện đại hóa đất
nước đạt được những thành tựu đáng khích lệ, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của đất nước.
Để có được những thành quả đó, nhân dân ta đã đóng góp bằng tất cả những nỗ lực của
mình, trong đó, sự đóng góp của lực lượng thanh niên giữ một vai trò rất đáng kể, là lực
lượng nịng cốt, xung kích trong mọi lĩnh vực.
Trong cơng cuộc đổi mới của đất nước, giáo dục được xem là quốc sách hàng đầu, đào
tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Giáo dục nỗ lực thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của mình
là “đào tạo con người Việt Nam phát triển tồn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ
và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; hình thành và
bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu xây dựng và bảo
vệ Tổ quốc” [17].
Giáo dục và đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao phục vụ đất nước khơng chỉ là
vai trị của ngành giáo dục mà của tồn xã hội, trong đó tổ chức Đồn Thanh niên cộng sản
(TNCS) Hồ Chí Minh đóng vai trị rất quan trọng, đặc biệt là việc giáo dục và đào tạo đoàn
viên, thanh niên. Bên cạnh đó, với mục tiêu tổng quát của chiến lược phát triển thanh niên
Việt Nam của Thủ tướng Chính phủ là: “Giáo dục, bồi dưỡng, đào tạo thế hệ thanh niên Việt
Nam phát triển toàn diện, trở thành nguồn nhân lực trẻ có chất lượng cao và phát huy vai trị
xung kích, sáng tạo của thanh niên trong sự nghiệp cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước”
địi hỏi tổ chức Đoàn cần phải ra sức đầu tư để thực hiện vai trị và trách nhiệm của mình.
Ngày nay, tổ chức Đồn đã từng bước tìm tịi, vận dụng nhiều giải pháp để thu hút
thanh niên đến với mình. Tuy nhiên, thực tế cho thấy thanh niên ngày nay với những đặc
điểm rất đa dạng, phong phú, chịu nhiều ảnh hưởng tác động tích cực lẫn tiêu cực của cả ba
mơi trường giáo dục: gia đình, nhà trường và xã hội. Đồng thời, thanh niên ngày nay cũng có
q nhiều lựa chọn để tham gia khơng phải chỉ có tổ chức Đồn – Hội (Hội Sinh viên Việt
Nam và Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam). Đây là thách thức rất lớn đối với tổ chức
Đồn, địi hỏi Đồn cần phải nghiên cứu, tìm tịi cho mình những hướng đi mới, những mơ
hình giải pháp hay, phù hợp, thu hút thanh niên tham gia và giáo dục thanh niên. Trong đó
vấn đề giáo dục đạo đức cho thanh niên là một vấn đề rất quan trọng trong việc phát triển
toàn diện nhân cách của thế hệ trẻ.
Trước thực trạng như vậy nhưng chưa có đề tài nghiên cứu về sự phối hợp quản lý
giáo dục đạo đức của tổ chức Đoàn và nhà trường đối với học sinh trung học phổ thơng
(THPT) tại thành phố Hồ Chí Minh, một địa phương năng động trong mọi lĩnh vực của xã
hội. Là một cán bộ Đồn TNCS Hồ Chí Minh (cán bộ Đồn), qua q trình học tập tơi rất
muốn nghiên cứu và đề xuất một số giải pháp trong việc phối hợp giữa tổ chức Đồn TNCS
Hồ Chí Minh với các trường THPT để công tác giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trên
địa bàn thành phố Hồ Chí Minh được phát triển, khoa học và vững chắc hơn.
Vì những lý do trên tôi quyết định chọn đề tài nghiên cứu “Phối hợp quản lý giáo dục
đạo đức của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và nhà trường đối với học sinh THPT thành phố
Hồ Chí Minh”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu, phân tích, đánh giá thực trạng công tác phối hợp quản lý giáo
dục đạo đức cho học sinh THPT trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, đề tài sẽ đề ra những
giải pháp phù hợp, khoa học nhằm giúp cho Đồn TNCS Hồ Chí Minh và nhà trường phối
hợp tốt hơn trong việc góp phần xây dựng một lớp thanh niên “vừa hồng, vừa chuyên” trong
xã hội ngày nay.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
- Khách thể: Công tác giáo dục đạo đức cho học sinh THPT.
- Đối tượng nghiên cứu: Công tác phối hợp quản lý giáo dục đạo đức của Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh và nhà trường đối với học sinh THPT trên địa bàn thành phố Hồ Chí
Minh.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu tìm ra được những giải pháp hợp lý nhằm tăng cường công tác phối hợp quản lý
giáo dục đạo đức của Đồn TNCS Hồ Chí Minh và nhà trường đối với học sinh THPT thành
phố Hồ Chí Minh thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tồn diện, đặc biệt là giáo
dục đạo đức học sinh THPT thành phố Hồ Chí Minh, giúp học sinh xây dựng lối sống lành
mạnh, phù hợp với các giá trị chuẩn mực đạo đức, văn hóa, truyền thống của dân tộc trong
bối cảnh hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Hệ thống cơ sở lý luận về quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh trong trường
THPT.
- Đánh giá thực trạng công tác phối hợp giữa Đồn TNCS Hồ Chí Minh với nhà
trường trong quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh THPT trên địa bàn thành phố Hồ Chí
Minh.
- Đề xuất những giải pháp cơ bản để thực hiện tốt công tác phối hợp quản lý giáo
dục đạo đức của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và nhà trường đối với học sinh THPT trên địa
bàn thành phố Hồ Chí Minh .
6. Giới hạn đề tài
Đề tài nghiên cứu sự phối hợp quản lý giáo dục đạo đức của Đồn TNCS Hồ Chí
Minh và nhà trường đối với học sinh được giới hạn trong phạm vi học sinh THPT và trên địa
bàn thành phố Hồ Chí Minh.
7. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
7.1.
Phương pháp luận nghiên cứu
7.1.1. Quan điểm hệ thống – cấu trúc
Theo quan điểm hệ thống – cấu trúc, mọi sự vật hiện tượng đều tồn tại dưới dạng một
hệ thống với các yếu tố hợp thành có liên hệ với nhau, khơng tồn tại độc lập mà có liên hệ
với các hệ thống khác. Phải nghiên cứu toàn diện các vấn đề có liên quan.
Quan điểm này được vận dụng vào các phương pháp nghiên cứu lý thuyết và nghiên
cứu thực tiễn của đề tài, giúp người nghiên cứu tìm hiểu được mối liên hệ thực hiện tổ chức
các hoạt động giáo dục đạo đức của tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và của nhà trường
THPT trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh để từ đó tìm hiểu sự phối hợp của hai tổ chức,
đơn vị để thực hiện công tác này tốt hơn.
7.1.2. Quan điểm lịch sử
Muốn nhận thức đúng sự vật, hiện tượng, phải nắm được lịch sử của sự vật hiện
tượng. Như vậy thực hiện công tác phối hợp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh THPT
hiện nay cần phải nghiên cứu tình hình tác động của cả ba mơi trường giáo dục: gia đình, nhà
trường và xã hội với những ảnh hưởng trực tiếp, gián tiếp đến học sinh THPT trong giai
đoạn hiện nay.
7.1.3. Quan điểm thực tiễn
“Thực tiễn là chân lý” – thực tiễn là cơ sở khoa học phong phú, sinh động và mang
tính thuyết phục cao. Trong quá trình nghiên cứu cần phải khảo sát đầy đủ, toàn diện một
cách khách quan để nhận định, đánh giá và đề xuất những giải pháp cơ bản để cơng tác phối
hợp giữa Đồn TNCS Hồ Chí Minh với nhà trường trong việc quản lý giáo dục đạo đức cho
học sinh THPT được tốt hơn.
7.2.
Phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận
Để thực hiện quá trình nghiên cứu đề tài, về mặt lý luận, phải tìm hiểu các tài liệu về
giáo dục và đào tạo, về cơng tác Đồn – Hội (Hội Liên hiệp thanh niên Việt Nam, Hội Sinh
viên Việt Nam) – Đội (Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh), về tâm sinh lý lứa tuổi
thanh niên, học sinh và các văn kiện của Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước về lĩnh vực
này ở các thư viện: thư viện Khoa học tổng hợp, thư viện trường ĐH Sư phạm thành phố Hồ
Chí Minh, phịng tư liệu Đồn TNCS Hồ Chí Minh thành phố Hồ Chí Minh (Thành Đồn
thành phố Hồ Chí Minh), tư liệu trên mạng internet….
7.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Quá trình nghiên cứu sẽ dựa vào hai hình thức cơ bản để quan sát, ghi nhận và phân
tích thực tiễn sinh động, phong phú của khách thể và chủ thể nghiên cứu, cụ thể như sau:
- Khảo sát và thu thập số liệu: khi nghiên cứu đề tài chúng tôi đã tiếp xúc và khảo sát
ý kiến của học sinh, giáo viên của 17 trường THPT tiêu biểu đại diện được thực trạng toàn
khối trường THPT trên địa bàn thành phố Hồ Chí Minh, bao gồm các trường chuyên, trường
cơng lập, trường tư thục, trường quốc tế, trường có yếu tố nước ngoài…, cán bộ Đoàn ở
trường THPT, các cơ sở Đồn có liên quan.
- Lấy ý kiến chun gia: lấy ý kiến của một số chuyên gia trong lĩnh vực giáo dục
thông qua các bài viết liên quan đến công tác giáo dục thanh niên, đặc biệt là giáo dục đạo
đức cho thanh niên.
7.2.3. Phương pháp thống kê toán học để xử lý số liệu
Để xử lý các số liệu thu thập được khi nghiên cứu đề tài, chúng tôi sử dụng phần mềm
SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) để thống kê và phân tích.
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1.
Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Công tác giáo dục đạo đức cho học sinh, đặc biệt là học sinh THPT là một nội dung
được quan tâm và nghiên cứu của nhiều tác giả. Theo tìm hiểu của bản thân, đã có các cơng
trình nghiên cứu liên quan đến đề tài này như: “Những biện pháp quản lý giáo dục đạo đức
cho học sinh phổ thông trung học của người Hiệu trưởng” của Thạc sĩ Dương Thị Trúc Bạch,
“Tổ chức và giáo dục đạo đức cho sinh viên thơng qua hoạt động của Đồn TNCS Hồ Chí
Minh và Hội Sinh viên trường Cao đẳng Sư phạm Nha Trang” của Thạc sĩ Võ Đăng Khoa,
“Một số biện pháp phối hợp giữa Hiệu trưởng và tổ chức Đoàn TNCS Hồ Chí Minh trong
cơng tác giáo dục đạo đức cho học sinh THPT tỉnh Bình Dương” của Thạc sĩ Võ Huỳnh
Ngọc Vân, “Một số biện pháp phối hợp giữa chính quyền và tổ chức Đồn TNCS Hồ Chí
Minh nhằm tăng cường công tác quản lý sinh viên ở trường Đại học Sư phạm Huế” của Thạc
sĩ Hồ Quang Chính, “Một số giải pháp phối hợp giữa Hiệu trưởng và Ban chấp hành Đồn
TNCS Hồ Chí Minh trong cơng tác giáo dục đạo đức cho học sinh ở trường THPT tỉnh Bình
Phước” của Lê Hồng Quảng.
Tuy nhiên, chưa có cơng trình khoa học nào nghiên cứu về sự phối hợp quản lý giáo
dục đạo đức của Đồn TNCS Hồ Chí Minh và nhà trường đối với học sinh THPT trên địa
bàn thành phố Hồ Chí Minh.
1.2.
Cơ sở lý luận
1.2.1. Một số thuật ngữ liên quan đến đề tài
1.2.1.1. Tổ chức Đồn TNCS Hồ Chí Minh:
Đồn TNCS Hồ Chí Minh được thành lập ngày 26 tháng 3 năm 1931, “là một tổ chức
chính trị - xã hội của thanh niên Việt Nam do Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí
Minh sáng lập, phấn đấu và rèn luyện. Đồn bao gồm những thanh niên tiên tiến, phấn đấu vì
mục tiêu, lý tưởng của Đảng là độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội, dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.
Được xây dựng, rèn luyện và trưởng thành qua các thời kỳ đấu tranh cách mạng, Đồn
đã tập hợp đơng đảo thanh niên phát huy chủ nghĩa anh hùng cách mạng, cống hiến xuất sắc
cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bước
vào thời kỳ mới, Đoàn tiếp tục phát huy những truyền thống quý báu của dân tộc và bản chất
tốt đẹp của mình, kế tục trung thành, xuất sắc sự nghiệp cách mạng vẻ vang của Đảng và
Chủ tịch Hồ Chí Minh; thường xuyên bổ sung lực lượng trẻ cho Đảng; tổ chức động viên
đoàn viên, thanh niên cả nước đi đầu trong sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Đồn TNCS Hồ Chí Minh là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt Nam, là lực
lượng xung kích cách mạng, là trường học xã hội chủ nghĩa của thanh niên, đại diện chăm lo
và bảo vệ quyền lợi hợp pháp, chính đáng của tuổi trẻ; phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong
Hồ Chí Minh; là lực lượng chính trị trong phong trào thanh niên và trong các tổ chức thanh
niên Việt Nam”. [9, tr.9, 10]
Tổ chức Đồn TNCS Hồ Chí Minh có các nhiệm vụ:
- Đoàn kết, tập hợp rộng rãi các tầng lớp thanh niên.
- Tuyên truyền, giáo dục đoàn viên, thanh niên.
- Tổ chức các hoạt động, các phong trào hành động cách mạng.
- Tham gia xây dựng Đảng, bảo vệ Đảng, xây dựng, bảo vệ chính quyền nhân dân và
các đồn thể nhân dân là trách nhiệm và quyền lợi của đoàn viên, thanh niên và tổ chức
Đoàn; là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên của các cấp bộ Đoàn.
- Phụ trách Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh.
Từ ngày 26/3/1931 đến nay, để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ của từng thời kỳ cách
mạng, Đoàn đã đổi tên nhiều lần:
Từ 1931 - 1936: Đoàn TNCS Việt Nam, Đoàn TNCS Đơng Dương
Từ 1937 - 1939: Đồn Thanh niên Dân chủ Đơng Dương
Từ 11/1939 - 1941: Đồn Thanh niên phản đế Đơng Dương
Từ 5/1941 - 1956: Đồn Thanh niên cứu quốc Việt Nam
Từ 25/10/1956 - 1970: Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam
Từ 2/1970 - 11/1976: Đoàn Thanh niên lao động Hồ Chí Minh
Từ 12/1976 đến nay: Đồn TNCS Hồ Chí Minh
1.2.1.2. Đồn TNCS Hồ Chí Minh trong trường THPT:
- Vị trí:
Tổ chức Đoàn là thành viên trong hệ thống giáo dục của nhà trường, góp phần cùng
nhà trường thực hiện tốt mục tiêu giáo dục.
Đoàn trường THPT hoạt động dưới sự lãnh đạo trực tiếp của Chi bộ Đảng nhà trường
và Quận, Huyện Đồn nơi trường trú đóng.
Tổ chức Đồn là nơi trực tiếp giáo dục, rèn luyện thực hiện quyền làm chủ và bảo vệ
quyền lợi chính đáng của đồn viên, học sinh.
- Chức năng và nhiệm vụ:
Tổ chức, vận động, thu hút đồn viên, học sinh tích cực tham gia các hoạt động nhằm
góp phần giữ vững và nâng cao chất lượng đào tạo toàn diện của nhà trường phổ thông thông
qua phong trào thi đua “dạy tốt và học tốt”, xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích
cực, hoạt động thực tiễn xã hội.
Đồn trong trường THPT có nhiệm vụ giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức, nếp sống
cho học sinh; tổ chức tốt các hoạt động vui chơi giải trí, các hoạt động xã hội góp phần xây
dựng nhân cách, đạo đức cách mạng cho đoàn viên, học sinh.
Bên cạnh đó, Đồn trong trường THPT cần thường xun làm tốt cơng tác xây dựng
Đồn, có trách nhiệm giáo dục, giúp đỡ thanh niên trở thành đoàn viên.
Thường xuyên xin ý kiến của Chi bộ về các mặt cơng tác của mình. Ln tranh thủ sự
giúp đỡ của Ban Giám hiệu, Chi ủy và Cơng đồn nhà trường, Hội đồng sư phạm, Hội phụ
huynh học sinh đối với hoạt động của Đồn.
- Phương pháp cơng tác Đồn trong trường THPT:
+ Đối với Đồn trường:
Xây dựng chương trình kế hoạch cơng tác Đồn trường hàng tháng.
Đưa cơng tác Đồn vào cơ chế hoạt động thống nhất của nhà trường, từ kế hoạch hoạt
động Đoàn hàng tháng đến việc đánh giá thi đua xếp loại hoạt động chi đoàn lớp.
Đoàn trường tổ chức các phong trào hành động gắn nội dung học tập, giáo dục, rèn
luyện trong tháng cho đoàn viên, học sinh.
Xây dựng chi đoàn lớp thành những chi đoàn mạnh, chi đoàn theo 3 tiêu chí “3 nắm, 3
biết, 3 làm” (nắm đồn viên, nắm thanh niên, nắm tình hình địa phương, đơn vị; biết nghị
quyết, biết chương trình, biết nhu cầu; làm chương trình rèn luyện đồn viên, làm cơng trình
thanh niên, làm công tác vận động quần chúng).
+ Đối với Ban chấp hành Đoàn trường:
Ban chấp hành Đoàn trường chỉ đạo theo hệ thống từ trên xuống: Đoàn trường đến chi
đoàn để thực hiện nhiệm vụ chung và nề nếp công tác Đồn qua việc phổ biến cơng tác, kiểm
tra, phân loại, thi đua khen thưởng chi đoàn lớp qua từng tháng, từng học kỳ, cả năm hay
khen thưởng đột xuất…
Ban chấp hành Đoàn trường thành lập và phát huy các đội nhóm, câu lạc bộ nịng cốt
cấp trường trong các hoạt động của Đoàn trường như câu lạc bộ cán bộ Đồn, đội nhóm kỹ
năng thực hành xã hội, đội cơng tác xã hội, đội văn nghệ xung kích, các câu lạc bộ học thuật,
sở thích…
Nguyên tắc lề lối làm việc của Ban chấp hành, Ban Thường vụ Đoàn trường là “Tập
thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách”, dân chủ bàn bạc, khi đã thành nghị quyết hoạt động thì phải
phân công và làm rõ trách nhiệm của từng ủy viên Ban chấp hành Đoàn trường. Xây dựng nề
nếp sinh hoạt, hệ thống sổ sách chu đáo theo yêu cầu của Đồn cấp trên và thực hiện tốt
nhiệm vụ cơng tác của Đoàn cấp trên, Chi bộ Đảng, nhà trường giao cho.
- Bí thư Đồn trường THPT:
Bí thư là người điều hành và chịu trách nhiệm trước Ban chấp hành về toàn bộ hoạt
động của Đoàn trường. Là người lãnh đạo Ban chấp hành tổ chức thực hiện nghị quyết của
đại hội và các chủ trương cơng tác của Đồn cấp trên.
Bí thư là người đại diện cho tổ chức và mọi đoàn viên, thay mặt cho Ban chấp hành
giữ mối quan hệ giữa Đoàn trường với chi bộ Đảng, Đoàn cấp trên, học sinh, nhà trường,
đoàn thể xã hội khác… Là người tiêu biểu cho ý chí nguyện vọng của tập thể, là trung tâm
đoàn kết trong Ban chấp hành và tạo ra sự thống nhất trong tập thể, trong tập hợp, đồn kết
thanh niên.
Lao động của Bí thư ln mang tính đặc thù của một cán bộ Đồn nói chung, là nhân
tố hết sức quan trọng, đem lại sức sống cho các hoạt động của Đoàn trường, phát huy hết sức
mạnh của tổ chức Đoàn ở cơ sở.
Những yêu cầu chung của Bí thư Đồn trường THPT:
+ Có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực hoạt động thực tiễn, trưởng thành từ phong
trào của Đoàn, am hiểu nghiệp vụ cơng tác Đồn và kỹ năng hoạt động thanh niên.
+ Có nhiệt tình, tinh thần tự nguyện, tự cống hiến cho tổ chức Đồn, trong cơng tác
ln biết sáng tạo, biết lựa chọn phương pháp phù hợp, biết ứng xử nhanh các tình huống
nảy sinh trong quá trình thực hiện, ln hết lịng vì cơng việc chung, khơng ngại khó khăn,
khơng toan tính, khơng cá nhân.
+ Có học lực đảm bảo.
+ Có khả năng đồn kết tập hợp thanh niên, được đồn viên tín nhiệm.
+ Có tố chất của người lãnh đạo thông qua quản lý, điều hành công
việc. Nhiệm vụ của Bí thư Đồn trường THPT:
+ Tổ chức các hoạt động phong trào để thu hút đoàn viên, học sinh tham gia, qua đó
giúp tổ chức Đồn hồn thành nhiệm vụ, giúp thanh niên, học sinh thông qua các phong trào
tự cống hiến, tự rèn luyện để nhanh chóng trưởng thành.
+ Ln cải thiện và nâng chất các hoạt động của Đồn, trong các hoạt động ln có kế
hoạch, các phong trào hành động cách mạng luôn xuất phát từ yêu cầu của cơ sở và các nhu
cầu chính đáng của đồn viên, thanh niên.
+ Thực hiện có kết quả chương trình rèn luyện đoàn viên, làm đúng các bước theo qui
định từ triển khai, tổng kết, đánh giá, phân tích chất lượng đồn viên phải hết sức khách
quan, khoa học.
+ Quản lý tốt đoàn viên từ nhận thức đến hành động, hồ sơ đồn viên chuyển đến, đi
phải có sổ theo dõi và cập nhật kịp thời.
+ Làm tốt công tác tập hợp học sinh, các phong trào hành động có sức hút đoàn viên,
thanh niên tham gia, quản lý tốt các đội nhóm từ nhân sự đến định hướng chương trình cơng
tác, ln tạo điều kiện tốt nhất để các đội nhóm hoạt động.
+ Phối hợp được với các đoàn thể khác trong tổ chức các phong trào, bảo vệ quyền và
lợi ích hợp pháp của đoàn viên, thanh niên.
1.2.1.3. Trợ lý thanh niên (TLTN):
Thầy, cơ TLTN đóng vai trị cầu nối giữa Đoàn trường với Chi bộ, Ban Giám hiệu, chi
đoàn giáo viên, Hội đồng Sư phạm, Hội phụ huynh học sinh… Do đó:
Thầy, cơ TLTN có trách nhiệm giúp đỡ, hướng dẫn Ban chấp hành Đoàn trường xây
dựng kế hoạch, báo cáo hoạt động từng tháng, từng năm học.
Thầy, cô TLTN tham mưu đề xuất với Chi bộ, Ban giám hiệu những nội dung hoạt
động của Đoàn trường để gắn kế hoạch hoạt động của Đồn vào kế hoạch cơng tác chung
của trường.
Ban chấp hành Đồn trường ln có mối quan hệ phối hợp với thầy cô TLTN trên tinh
thần khiêm tốn, học hỏi, cầu tiến, trước khi quyết định vấn đề gì nên tham khảo ý kiến đóng
góp của thầy, cô TLTN.
1.2.1.4. Đạo đức và giáo dục đạo đức:
- Đạo đức:
Theo nguyên nghĩa của từ ngữ Trung Quốc: “đạo” là con đường, là quy luật; “đức” là
sự nhận biết quy luật, sống theo quy luật.
Theo nghĩa Latinh: Đạo đức nghĩa là ngôi nhà chung, có nghĩa là quy tắc, những
chuẩn mực để điều chỉnh mối quan hệ giữa con người với con người nhằm đảm bảo cho cuộc
sống của mỗi cá nhân và của mọi người.
Tóm lại, “đạo đức là hệ thống các quy tắc, chuẩn mực xã hội mà nhờ đó con người
điều chỉnh hành vi của mình cho phù hợp với lợi ích của cộng đồng một xã hội nhất định” [3,
tr.63].
Nền đạo đức mới ở nước ta hiện nay là một nền đạo đức tiến bộ, phù hợp với yêu cầu
của sự nghiệp cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Nền đạo đức mới của chúng ta vừa kế
thừa những quy tắc, chuẩn mực đạo đức truyền thống của dân tộc, vừa kết hợp và phát huy
những tinh hoa đạo đức của nhân loại.
Đạo đức có một số đặc điểm sau:
+ Hành vi đạo đức: có thể là hành động hoặc không hành động. Khi đánh giá hành vi
đạo đức chúng ta chú trọng đến động cơ của hành vi và một phần kết quả của hành vi.
+ Động cơ của hành vi đạo đức thường ẩn giấu bên trong, chỉ được thẩm định bằng
lương tâm.
+ Đạo đức được điều chỉnh bởi dư luận xã hội, bởi đánh giá nhìn nhận của những con
người xung quanh. Sự đánh giá nhìn nhận đó có thể đúng cũng có thể sai nhưng nếu xét cả
một quá trình lâu dài và loại trừ những yếu tố chủ quan thì sự nhìn nhận đánh giá đó là đúng.
+ Đạo đức là yêu cầu tối đa của pháp luật, pháp luật là yêu cầu tối thiểu của đạo đức.
Đạo đức có vai trị rất lớn trong sự phát triển của cá nhân, gia đình và xã hội:
+ Đối với cá nhân: Đạo đức góp phần hoàn thiện nhân cách con người. Đạo đức giúp
cá nhân có ý thức và năng lực sống thiện, sống có ích, tăng thêm tình yêu thương đối với Tổ
quốc, đồng bào và rộng hơn là toàn nhân loại. Một cá nhân thiếu đạo đức thì mọi phẩm chất,
năng lực khác sẽ khơng cịn ý nghĩa.
+ Đối với gia đình: Đạo đức là nền tảng của hạnh phúc gia đình, tạo ra sự ổn định và
phát triển vững chắc của gia đình. Đạo đức là nhân tố khơng thể thiếu của một gia đình hạnh
phúc. Mọi sự tan vỡ và bất hạnh của các gia đình hiện nay đều có ngun nhân chủ yếu từ
việc vi phạm nghiêm trọng các quy tắc, chuẩn mực đạo đức.
+ Đối với xã hội: Nếu như xã hội là một cơ thể sống thì đạo đức có thể được coi là sức
khỏe của cơ thể sống ấy. Một xã hội trong đó các quy tắc, chuẩn mực đạo đức được tôn trọng
và luôn được củng cố, phát triển thì xã hội đó có thể phát triển bền vững. Ngược lại, trong
một môi trường xã hội mà các chuẩn mực đạo đức bị xem nhẹ, không được tôn trọng thì nơi
ấy dễ xảy ra sự mất ổn định, thậm chí cịn có thể dẫn đến sự đổ vỡ nhiều mặt trong đời sống
xã hội.
- Giáo dục đạo đức:
Giáo dục đạo đức là những hành động chuyên biệt có mục đích của nhà giáo dục, của
tổ chức làm cơng tác giáo dục nhằm trang bị cho cá nhân, cộng đồng những quan niệm đúng
đắn về cái thiện, cái ác, cái tốt, cái xấu và những chuẩn mực, những quy tắc đồng thời hướng
cá nhân, cộng đồng đó thực hiện đúng những quy tắc, chuẩn mực đạo đức của xã hội.
Đối với trẻ em, công tác giáo dục đạo đức nhằm xây dựng mặt “đức” để góp phần hình
thành và hồn thiện nhân cách của trẻ em.
Đối với người lớn, giáo dục đạo đức vừa trang bị vừa cải biến lệch lạc nhằm hướng
hoàn thiện về nhân cách.
Giáo dục đạo đức có một số đặc điểm sau:
+ Giáo dục đạo đức là cơng việc rất khó khăn địi hỏi một q trình lâu dài, thường
xun, liên tục phải có sự kiên nhẫn và khách quan khi nhìn nhận đánh giá, ghi nhận sự tiến
bộ.
+ Một cá nhân, một cộng đồng rất dễ dàng chấp nhận mình cịn hạn chế về tri thức
nhưng ít ai dám thừa nhận mình suy đồi về đạo đức và thường không sẵn sàng tiếp nhận sự
giáo dục đạo đức từ người khác.
+ Giáo dục đạo đức không thể tiến hành bằng phương pháp thực nghiệm mà phải
thông qua những tấm gương cụ thể, những cách thức hành xử trong những tình huống cụ thể
để phân tích và định hướng giáo dục. Giáo dục đạo đức trong nhà trường bao gồm cả lý
thuyết và thực hành. Phần lý thuyết là những nội dung giáo dục để học sinh hiểu được tầm
quan trọng cũng như ý nghĩa của các vấn đề giáo dục đạo đức. Phần thực hành là những hoạt
động để thông qua đó thực hiện các lý thuyết và rèn luyện đạo đức cho học sinh.
+ Người tiến hành công tác giáo dục đạo đức phải là những tấm gương về đạo đức
hoặc ít nhất khơng vi phạm đạo đức.
1.2.2. Đặc điểm tâm sinh lý của học sinh THPT: [25, tr. 86]
“Học sinh THPT có độ tuổi từ 16 đến 18. Đây là giai đoạn mới bắt đầu của độ tuổi
thanh niên.
-
Những yếu tố ảnh hưởng tới sự phát triển tâm lý lứa tuổi học sinh THPT:
+ Điều kiện sinh lý:
Tuổi đầu thanh niên là tuổi đạt được sự trưởng thành về mặt cơ thể. Sự khác biệt về cơ
thể giữa thanh niên mới lớn với người lớn không đáng kể. Nhưng sự phát triển thể lực của
các em còn kém so với người lớn.
Tuổi đầu thanh niên bắt đầu thời kỳ phát triển tương đối êm ả về mặt sinh lý… đây là
lứa tuổi các em có cơ thể phát triển cân đối, hài hòa và đẹp nhất.
+ Điều kiện xã hội của sự phát triển:
Hoạt động của thanh niên ngày càng phong phú và phức tạp nên vai trò và hứng thú xã
hội của thanh niên không những mở rộng về phạm vi, số lượng mà còn biến đổi về chất
lượng. Nhiệm vụ chủ yếu ở lứa tuổi này là lựa chọn nghề nghiệp tương lai.
Ở gia đình, thanh niên đã có nhiều quyền lợi và trách nhiệm của người lớn, cha mẹ bắt
đầu trao đổi với các em về một số vấn đề trong gia đình, các em được cha mẹ tin tưởng và
tôn trọng. Các em cũng đã quan tâm đến nhiều hoạt động trong gia đình. Các em cũng đã
chăm sóc và giáo dục các em nhỏ trong gia đình. Ở nơng thơn, nhiều em đã trở thành lao
động chính trong gia đình.
Ở nhà trường, hoạt động học tập của thanh niên phức tạp hơn nhiều so với tuổi thiếu
niên, địi hỏi các em phải tích cực và nỗ lực nhiều. Các em đến trường vẫn chịu sự lãnh đạo
của người lớn và phụ thuộc nhiều vào cha mẹ về vật chất.
Ngoài xã hội, sự giao tiếp của thanh niên rất rộng và tính xã hội cao hơn nhiều so với
thiếu niên, các em được tiếp xúc với nhiều tầng lớp xã hội, nhiều mối quan hệ xã hội hơn.
Các em có dịp hịa nhập vào cuộc sồng mn màu muôn vẻ của đời sống xã hội hơn. Xã hội
giao cho các em quyền lợi và trọng trách nặng nề hơn. Các em phải thực hiện nghĩa vụ của
mình đối với xã hội: nghĩa vụ lao động, nghĩa vụ qn sự…
Vị trí của thanh niên có tính chất khơng xác định (ở mặt này họ được coi là người lớn,
mặt khác lại không). Đây là một yêu cầu khách quan, địi hỏi người lớn phải khuyến khích
hành động có ý thức trách nhiệm của các em và khuyến khích sự giáo dục lẫn nhau trong lứa
tuổi thanh niên.
- Sự phát triển tâm lý của học sinh THPT:
+ Sự phát triển trí tuệ của học sinh THPT:
Tri giác: của thanh niên có độ nhạy cảm cao, tri giác có mục đích đạt tới mức rất cao.
Quan sát trở nên có hệ thống và tồn diện hơn…
Trí nhớ: ở học sinh THPT, ghi nhớ có chủ định giữ vai trị chủ đạo trong hoạt động trí
tuệ, mặt khác vai trị của ghi nhớ lơgíc trừu tượng, ghi nhớ ý nghĩa ngày một tăng rõ rệt. Đặc
biệt các em đã tạo được tâm thế phân hóa trong ghi nhớ. Các em đã biết tài liệu nào cần nhớ
chính xác, tài liệu nào chỉ cần hiểu mà khơng cần nhớ… Nhưng có một số em còn ghi nhớ
đại khái, chung chung, đánh giá thấp của việc ôn tập.
Chú ý: của học sinh THPT có nhiều sự thay đổi. Thái độ lựa chọn của học sinh đối với
các mơn học quyết định tính lựa chọn của chú ý. Do có hứng thú ổn định đối với môn học
nên chú ý sau chủ định của các em trở thành thường xuyên hơn, năng lực di chuyển và phân
phối chú ý cũng được phát triển và hồn thiện một cách rõ rệt. Các em có khả năng vừa nghe
giảng, vừa chép bài, vừa theo dõi câu trả lời của bạn. Tuy nhiên, các em không phải bao giờ
cũng đánh giá đúng đắn ý nghĩa quan trọng của tài liệu nên các em hay chú ý không chủ định
khi giáo viên để cập tới ý nghĩa thực tiễn và sự ứng dụng tri thức nhất định vào cuộc sống.
Tư duy: Do cấu trúc não phức tạp và chức năng của não phát triển, so sự phát triển của
các quá trình nhận thức và do ảnh hưởng của hoạt động học tập mà tư duy của học sinh
THPT có thay đổi quan trọng về chất.
Hoạt động tư duy của các em tích cực, độc lập hơn. Các em có khả năng tư duy lý
luận, tư duy trừu trượng một cách độc lập, sáng tạo. Các em thích khái qt hóa, thích tìm
hiều những quy luật và những ngun tắc chung của các hiện tượng hàng ngày, có căn cứ và
nhất quán hơn; tính phê phán của tư duy cũng phát triển.
Những đặc điểm này tạo điều kiện cho học sinh THPT thực hiện các thao tác tư duy
lơgíc phân tích nội dung cơ bản của khái niệm trừu tượng và nắm được mối quan hệ nhân
quả trong tự nhiện và xã hội… Tuy nhiên, hiện nay số học sinh THPT đạt mức độ tư duy như
trên chưa nhiều. Thiếu sót cơ bản trong tư duy của các em là thiếu tính độc lập…
+ Lý tưởng của thanh niên: ở tuổi thanh niên, các em đã biết kết hợp những phẩm chất
cao đẹp của những con người ưu tú trong lịch sử, trong hiện thực để tạo nên con người lý
tưởng của mình. Mâu thuẫn lý tưởng có tác dụng thúc đẩy các em vươn lên và tự hoàn thiện
nhân cách của mình. Tuy nhiên có một số thanh niên học sinh có lý tưởng xa vời hiện
thực…”
1.2.3. Nội dung tổ chức phối hợp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh THPT
-
Quan điểm và chương trình phối hợp hoạt động của Bộ Giáo dục và đào tạo với
Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh, giữa Sở Giáo dục và đào tạo thành phố Hồ Chí Minh
với Thành Đồn thành phố Hồ Chí Minh:
+ Xuất phát từ yêu cầu của công tác phối hợp giữa ngành giáo dục và tổ chức Đồn
TNCS Hồ Chí Minh trong việc tổ chức các hoạt động để giáo dục toàn diện cho học sinh,
sinh viên, Bộ Giáo dục và đào tạo và Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh đã ký kết các
nghị quyết liên tịch, chương trình, kế hoạch để phối hợp với nhau một cách khoa học, nhịp
nhàng.
Gần đây nhất và văn bản còn hiệu lực trong việc phối hợp này là Nghị quyết liên tịch
số 12/2008/NQ-BGD&ĐT-TWĐTN ngày 28/3/2008 giữa Bộ Giáo dục và đạo tạo với Trung
ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh. Mục tiêu thực hiện nghị quyết là “Phát huy vai trò, trách
nhiệm của ngành giáo dục và các cấp bộ Đồn trong cơng tác giáo dục nhằm xây dựng thế hệ
học sinh, sinh viên phát triển tồn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và kỹ năng
nghề nghiệp, giàu lịng u nước, có lối sống đẹp, có lý tưởng cách mạng và bản lĩnh văn
hóa con người Việt Nam” [14]. Trong nghị quyết có chỉ ra nội dung tăng cường cơng tác giáo
dục tồn diện cho học sinh, sinh viên. Để thực hiện nội dung này, nghị quyết có xác định
biện pháp “đẩy mạnh và đổi mới công tác giáo dục truyền thống, giáo dục đạo đức, lối sống,
giáo dục ý thức pháp luật, ý thức cơng dân thơng qua các hình thức như: đi thăm bảo
tàng và các địa danh lịch sử của dân tộc, các diễn đàn, hội thảo về lối sống, nếp sống trong
học sinh, sinh viên”.
Nghị quyết còn xác định rõ nội dung “tăng cường xây dựng, củng cố tổ chức Đoàn,
Hội, Đội trong nhà trường” trong đó có biện pháp về chủ trương lãnh đạo, phối hợp giữa nhà
trường và tổ chức Đoàn, Hội, Đội “lãnh đạo nhà trường tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo cơng
tác Đồn, Hội, Đội và phong trào học sinh, sinh viên; bố trí đủ cán bộ chun trách làm cơng
tác Đồn, Hội, Đội; định kỳ mỗi học kỳ một lần, làm việc với tổ chức Đoàn, Hội, Đội” và
biện pháp gắn liền với khen thưởng tạo động lực cho các cá nhân thực hiện tốt hoạt động
Đoàn, Hội, Đội “cán bộ Đoàn, Hội, Đội là cán bộ, giáo viên, học sinh có thành tích được tổ
chức Đoàn, Hội, Đội và nhà trường khen thưởng”.
Hằng năm, căn cứ trên Nghị quyết liên tịch số 12/2008/NQ-BGD&ĐT-TWĐTN, Bộ
Giáo dục và đạo tạo phối hợp với Trung ương Đoàn ban hành kế hoạch hoạt động năm học
với một số trọng tâm và hoạt động cụ thể. Trong đó, cơng tác giáo dục đạo đức cũng đặc biệt
được quan tâm chú trọng với các nội dung được đề ra gắn với cuộc vận động “Học tập và
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân
thiện, học sinh tích cực”…
+ Căn cứ tinh thần và nội dung các văn bản ký kết liên tịch giữa Bộ Giáo dục và đào
tạo và Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh, các tỉnh, thành dựa trên tình hình thực tế của
địa phương, đơn vị mình và xây dựng các nội dung ký kết. Thành phố Hồ Chí Minh là một
địa phương năng động, với nhu cầu cấp thiết của công tác phối hợp, Sở Giáo dục và đào tạo
và Thành Đồn thành phố Hồ Chí Minh đã tiến hành ký kết nhiều nội dung phối hợp. Trong
giai đoạn hiện nay hai đơn vị đang thực hiện Nghị quyết liên tịch cơng tác Đồn - Hội - Đội
và phong trào thanh thiếu nhi trong trường học giai đoạn 2008 – 2012 (Nghị quyết 04/LTTĐ&SGDĐT ngày 05/5/2008). Một trong năm nội dung được xác định của Nghị quyết liên
tịch là thực hiện công tác phối hợp để thực hiện công tác giáo dục nhằm xây dựng thế hệ học
sinh phát triển tồn diện, có đạo đức, có lối sống đẹp.
Trong nghị quyết liên tịch này xác định rõ nhiệm vụ tăng cường giáo dục đạo đức cho
học sinh gắn với giáo dục pháp luật, lối sống văn minh, thực hành xã hội, nâng cao ý thức
công dân; bên cạnh đó tổ chức các phong trào thi đua “Dạy tốt, học tốt và rèn luyện tốt”,
giáo dục động cơ học tập đúng đắn cho học sinh; tăng cường hỗ trợ để học sinh tham gia tốt
các phong trào tình nguyện. Hằng năm, ngành giáo dục và các cấp bộ Đoàn phải phối hợp
với nhau tổ chức các hoạt động tuyên dương trong đoàn viên, học sinh xuất sắc, có nghĩa cử
đẹp, có nỗ lực vượt qua khó khăn để vươn lên học tập và rèn luyện.
-
Cơ chế phối hợp quản lý giáo dục đạo đức của Đồn TNCS Hồ Chí Minh và nhà
trường: trong nghị quyết liên tịch có xác định nhiệm vụ, nội dung thực hiện của Thành Đoàn
và Sở giáo dục và đào tạo thành phố, bên cạnh đó cũng xác định nhiệm vụ của các cấp bộ
Đồn, phịng giáo dục và đào tạo các quận, huyện và nhà trường. Đoàn trường THPT trực
thuộc sự quản lý, chỉ đạo của các cấp ủy trường và quận, huyện Đồn nơi trường trú đóng.
Hằng năm, dựa trên chương trình cơng tác Đồn và phong trào thanh niên khu vực trường
học của Ban Thường vụ quận, huyện Đồn và chương trình đào tạo của nhà trường, Ban
chấp hành Đồn trường xây dựng kế hoạch, chương trình cơng tác Đồn và phong trào thanh
niên của trường với sự định hướng của cấp ủy trường, sự gợi ý của thầy, cơ TLTN và sự góp
ý của đội ngũ cán bộ Đồn trong trường. Chương trình cơng tác Đồn và phong trào học sinh
của trường sẽ được đưa vào chương trình năm học của nhà trường và tiến hành thực hiện.
Trong q trình tổ chức thực hiện, thầy, cơ TLTN là cầu nối giữa Ban chấp hành Đoàn trường
và Ban giám hiệu, Hội đồng sư phạm nhà trường, là người gợi ý và hướng dẫn cho cơng tác
của Đồn trường.
Trong q trình phối hợp nói chung và phối hợp quản lý giáo dục đạo đức nói riêng,
Ban chấp hành Đồn trường phối hợp với các tổ bộ mơn, phịng ban chức năng của trường,
phối hợp với giáo viên chủ nhiệm các lớp, giáo viên quản nhiệm để tiến hành tổ chức các
hoạt động. Sau từng hoạt động có rút kinh nghiệm để công tác phối hợp được tốt hơn trong
những lần sau.
-
Mục tiêu của sự phối hợp quản lý giáo dục đạo đức của Đồn TNCS Hồ Chí Minh
và nhà trường là: xây dựng thế hệ học sinh phát triển tồn diện, có đạo đức, giàu lịng u
nước, có lối sống đẹp, có lý tưởng cách mạng và bản lĩnh văn hóa con người Việt Nam.
-
Nội dung của sự phối hợp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh THPT: trong quá
trình phối hợp quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh, nhà trường và tổ chức Đoàn sẽ tiến
hành các hoạt động để cùng xây dựng kế hoạch phối hợp, cùng kiểm tra công tác phối hợp,
cùng sơ kết, tổng kết công tác phối hợp và rút kinh nghiệm cho công tác phối hợp được thực
hiện tốt.
-
Để công tác quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh THPT được thực hiện tốt cần
có sự phối hợp giữa các bộ phận trong nhà trường như sau:
+ Giáo dục thông qua môn giáo dục công dân. Về phía nhà trường, bộ mơn giáo dục
cơng dân cần được tổ chức tốt với tư cách là một môn học chính thức của chương trình đào
tạo, có giáo viên bộ mơn, có thời khóa biểu và có kiểm tra đánh giá theo quy định của Bộ
giáo dục và đào tạo. Về phía Đồn trường cần vận động đồn viên là lực lượng nịng cốt
trong học tập mơn này, đồng thời là những tấm gương về đạo đức để học sinh noi theo.
+ Giáo dục thông qua giáo viên chủ nhiệm, tập thể giáo viên dạy lớp, giáo viên quản
nhiệm. Nhà trường thực hiện phân công giáo viên chủ nhiệm phù hợp để hướng dẫn học
sinh, chú ý đến công tác giáo dục đạo đức cho học sinh; tập thể giáo viên dạy lớp ngồi cơng
tác giảng dạy chun mơn phải chú ý rèn luyện nhân cách cho học sinh; giáo viên quản
nhiệm đầu tư hơn công tác giáo dục đạo đức cho học sinh thơng qua các hoạt động bình
thường mỗi ngày. Đoàn trường, Chi đoàn giáo viên cần quan tâm để phối hợp tốt với giáo
viên chủ nhiệm để tổ chức thực hiện các nội dung giáo dục đạo đức cho học sinh.
+ Giáo dục thông qua hoạt động ngoại khóa, sinh hoạt dưới cờ. Nhà trường tạo điều
kiện cho Đoàn trường mạnh dạn tổ chức các hoạt động sinh hoạt dưới cờ như các tuyên
truyền các khẩu hiệu, các câu chuyện…
+ Giáo dục thơng qua tổ chức Đồn TNCS trong nhà trường. Nhà trường tạo điều kiện
về chủ trương, cơ chế, thời gian, cơ sở vật chất… để Đồn trường tổ chức các hoạt động giáo
dục.
Sơ đồ cơng tác phối hợp như sau:
Chi bộ
Đoàn trường
Mục tiêu
Hiệu trưởng
Lực lượng
Kế hoạch
Nội dung
Nội dung
Kế hoạch
Nội dung
Lực lượng
Nội dung
Mục tiêu
1.3.
Tiểu kết chương 1
Giáo dục đạo đức cho học sinh THPT là một hoạt động rất quan trọng, góp phần quyết
định việc phát triển tồn diện học sinh, hình thành những đặc điểm cơ bản nhân cách của
người công dân trong xã hội.
Giáo dục đạo đức cho học sinh THPT không phải chỉ thông qua các hoạt động cao
điểm mà đó là hoạt động thường xuyên, liên tục, có thể được lồng ghép vào các nội dung
hoạt động phong trào cũng như lồng ghép vào các tiết học, các buổi sinh hoạt ngoại khóa…
Đối tượng học sinh THPT là những thanh niên mới lớn nên diễn biến tâm sinh lý
tương đối phức tạp, địi hỏi người thực hiện cơng tác giáo dục cần hiểu rõ và có các biện
pháp tổ chức hoạt động phù hợp.
Công tác quản lý giáo dục đạo đức cho học sinh THPT cần có sự phối hợp giữa các
lực lượng như gia đình, nhà trường và xã hội, trong đó sự phối hợp giữa nhà trường và tổ
chức Đồn TNCS Hồ Chí Minh là rất quan trọng, đặc biệt là tổ chức Đồn trường.
Cơng tác phối hợp này được quy định trong các Nghị quyết liên tịch giữa Bộ Giáo dục
và đào tạo với Trung ương Đồn TNCS Hồ Chí Minh và Nghị quyết liên tịch giữa Sở Giáo
dục và đào tạo và Thành Đoàn TP. Hồ Chí Minh qua từng giai đoạn, đặc biệt là từ nhận thức,
trách nhiệm và năng lực phối hợp của các lực lượng liên quan.
