SKKN : Ren luyên cach viết CTHH cho HS

SKKN : RÌn kÜ n¨ng viÕt c«ng thøc H¸ häc cho Häc sinh THCS

MỤC LỤC
A / Phần mở đầu
I -Lý do chonï đề tài .................................. Trang 2
1- Về phía phụ huynh …….. .......................... Trang 2
2- Về phía Học sinh ……………................... Trang 2
3 – Về phía nhà Trường …............................. Trang 3
II- Phương pháp và thời gian nghiên cứu ........Trang 3
1- Phương pháp nghiên cứu ...........................Trang 3
2 – Thời gian áp dụng ………………………….. Trang 3
B / Nội dung
Chương 1 : Thực trạng ban đầu ………………………Trang 4
1- Nguyên nhân ............................................ ……..Trang 4
2- Khảo sát chất lượng ban đầu ......................Trang 4
Chương 2 : Yêu cầu chung ……………………………..Trang 4
Chương 3 :Biện pháp thực hiện …………………........ Trang 5
1- Đối với việc Học sinh nắm bắt những kí hiệu
hoá học và hoá trò của các nguyên tố , các gốc Axit
thường gặp moat cách thuần thục ........................Trang5
2- Đối với lập công thức chất vô cơ...................Trang 6
3- Bài tập củng cố ………………........................Trang 10
C / Kết luận và khuyến nghò ...................................Trang 12
I . Kết quả thực hiện ……………………………… Trang 13
II . Bài học kinh nghiệm ………………………….. .Trang 13
Phần đánh giá của hội đồng khoa học..................... Trang 14
Danh mục tài liệu tham khảo................................... .Trang 15
Trêng THCS NËm Mêi
TrÇn xu©n Thủ
1
SKKN : Rèn kĩ năng viết công thức Há học cho Học sinh THCS

A- Phần Mở Đầu
i. Lí DO Chọn Đề Tài:
Việc giảng dạy bộ môn hóa học ở trờng phổ thông nhằm trang bị
cho học sinh hệ thống kiến thức cơ bản bao gồm các khái niệm hóa học,
các học thuyết, phân loại chất và tính chất của chúng. Đặc biệt ở chơng
trình hóa học phổ thông cơ sở; việc giúp các em nắm vững kiến thức cơ
bản vừa góp phần nâng cao chất lợng dạy và học, vừa chuẩn bị hành lí
cơ bản về kiến thức hóa học để giúp các em bớc vào bậc phổ thông
trung học một cách vững chắc. Từ đó vận dụng những kiến thức đã học
vào cuộc sống và xã hội sau này.
Để đạt đợc mục tiêu đó, việc giúp các em xác lập đợc công thức hóa
học của các chất giữ một vị trí quan trọng trong việc dạy học ở trờng
phổ thông cơ sở. Khi học sinh lập đợc công thức hóa học một cách
thành thạo và xác định đợc công thức hóa học đúng hay sai khi biết hóa
trị của các nguyên tố hay nhóm nguyên tố là cơ sở để học sinh viết đợc
phơng trình hóa học. Từ đó học sinh mới thực hiện những bài toán tính
theo công thức hóa học và phơng trình hóa học.
Qua thực tế nhiều năm giảng dạy bộ môn hóa học ở trờng. Tôi nhận
thấy một số học sinh, đặc biệt học sinh từ trung bình trở xuống lập công
thức hóa học còn chậm và rất khó khăn, đôi khi không thể lập đợc công
thức của hợp chất có nhóm nguyên tố. Từ đó dẫn đến việc giải các bài
toán tính theo công thức hóa học và phơng trình hóa học còn rất yếu.
Từ thực tế trên của học sinh theo tôi có những nguyên nhân sau:
1. Về phía phụ huynh:
Học sinh của nhà trờng đa số là con em ngời dân lao động nông
nghiệp, điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn nên một số phụ huynh cha
quan tâm đúng mức đến việc học tập của con em mình, cha bố trí thời
gian cũng nh tạo điều kiện thuận lợi cho con em mình học tập. Hơn nữa
do bận công việc đồng áng nên không quản lí đợc thời gian học tập ở tr-
ờng cũng nh việc học ở nhà của học sinh.

2. Về phía học sinh:
Trờng THCS Nậm Mời
Trần xuân Thuỷ
2
SKKN : Rèn kĩ năng viết công thức Há học cho Học sinh THCS
Thực tế ở địa phơng một số em ngoài thời gian học ở trờng, thời
gian còn lại phải phụ giúp công việc cho cha mẹ vì vậy việc củng cố
kiến thức bằng hệ thống bài tập gặp rất nhiều hạn chế.
Một số học sinh cha có động cơ, mục đích học tập đúng đắn, còn đua
đòi, lời học, cha ý thức đợc việc học tập cho bản thân.
Một số học sinh cho rằng môn hóa học quá khó nên không yêu thích
bộ môn hóa học dẫn đến học yếu.
3. Về phía nhà tr ờng:
Do phòng thiết bị của nhà trờng còn quá thiếu về dụng cụ, hóa chất
để phục vụ tiết dạy, phòng bộ môn không có. Do đó trong giảng dạy cha
kích thích kịp thời đợc t duy quan sát thí nghiệm; kĩ năng, kĩ xảo thực
hành; t duy phân tích, tổng hợp của học sinh. Dẫn đến một số học sinh
nhàm chán, không có thái độ yêu thích bộ môn hóa học.
Đứng trớc thực tế đó, để tạo điều kiện cho các em tiếp cận chơng
trình hóa học dễ dàng, củng cố và hoàn thiện kiến thức một cách vững
chắc nhằm nâng cao chất lợng và hiệu quả lĩnh hội kiến thức bộ môn
hóa học. Bằng kinh nghiệm và thực tế giảng dạy tôi đi sâu nghiên cứu
đề tài này với tên gọi: Rèn luyện kĩ năng viết công thức hóa học cho
học sinh THCS
Đề tài đợc nghiên cứu trong hệ thống bài tập và SGK bậc THCS,
chủ yếu đi sâu vào việc lập công thức hóa học của các chất vô cơ.
ii. ph ơng pháp và thời gian nghiên cứu:
1. Ph ơng pháp nghiên cứu:
Qua kiểm tra bài cũ, trong các giờ luyện tập. Đặc biệt trong các bài
kiểm tra 15 , một tiết từ đó rút ra đợc những kiến thức học sinh nắm đ-

ợc, đối tợng học sinh cần đợc quan tâm hơn. Từ đó tìm ra nguyên nhân
chủ yếu làm cho học sinh khó khăn trong việc viết công thức hóa học.
2. Thời gian áp dụng:
Từ tháng 9 năm 2007 đến học kì I năm học 2009- 2010.
Trong đó gồm:
*Giờ chính khóa: Theo phân phối chơng trình.
*Giờ ngoại khóa: Ngoại khóa, phụ đạo, chơng trình tự chọn...
Trờng THCS Nậm Mời
Trần xuân Thuỷ
3
SKKN : Rèn kĩ năng viết công thức Há học cho Học sinh THCS
b- nội dung
Chơng I . thực trạng ban đầu:
Trong hệ thống chơng trình hóa học bậc THCS, việc viết đúng,
nhanh công thức hóa học là hết sức quan trọng; Để từ đó học sinh mới
có thể hoàn thành đợc các dạng bài tập tính theo công thức hóa học và
phơng trình hóa học.
Qua thực hiện nhiều năm giảng dạy môn hóa học ở bậc THCS; Đặc
biệt hiện nay áp dụng phơng pháp giảng dạy mới cùng với việc thay
sách, việc rèn luyện các em viết đúng công thức hóa học là rất cần thiết.
Nhng thực tế các giờ lên lớp việc học sinh lập công thức hóa học đạt
hiệu quả cha cao. Do đó dẫn đến việc học sinh giải bài tập tính theo
công thức hóa học và phơng trình hóa học gặp nhiều khó khăn.
Qua nghiên cứu tôi phát hiện là do các nguyên nhân sau:
1. Nguyên nhân:
Học sinh không nắm vững kí hiệu hóa học và hóa trị của các nguyên
tố, các nhóm nguyên tố, các gốc axit thờng gặp.
Lập công thức hóa học của đơn chất không biết trong trờng hợp nào
thì chỉ số là 1 (không ghi), trờng hợp nào chỉ số thờng là 2.
Việc vận dụng qui tắc hóa trị còn máy móc, lúng túng khi lập tỉ số

x
y
.
Xác định chỉ số x,y cha phù hợp.
Cha biết cách xác định công thức hóa học nào đúng, sai.
2. Khảo sát chất l ợng ban đầu:
Qua thống kê bài kiểm tra lập công thức hóa học của học sinh 2 lớp
8 đã dạy ở các năm nh sau:
Khối
lớp
Năm học TS Giỏi Khá Trung bình Yếu Kém
SL TL% SL TL% SL TL% SL TL% SL TL
8 2007-2008 80 8 10 15 18,8 47 58,8 9 11,2 3 3,8
2008-2009 79 11 13, 9 18 22,8 46 58,2 3 3,8 1 1,3

CHƯƠNG II. yêu cầu chung:
Trờng THCS Nậm Mời
Trần xuân Thuỷ
4
SKKN : Rèn kĩ năng viết công thức Há học cho Học sinh THCS
Học sinh nắm vững kí hiệu hóa học và hóa trị của các nguyên tố,
các nhóm nguyên tố, các gốc axit thờng gặp một cách thuần thục.
Biết xác định chỉ số x,y trong công thức hợp chất vô cơ là những số
nguyên đơn giản.
Lập đợc công thức hóa học thành thạo, nhanh chóng, chính xác. Xác
định đợc công thức hóa học đã cho là đúng hay sai.
Ch ơng iii. biện pháp thực hiện:
1. Đối với việc học sinh nắm vững kí hiệu hóa học và hóa trị của
các nguyên tố, các nhóm nguyên tố, các gốc axit th ờng gặp một
cách thuần thục:

Việc học sinh không nắm vững kí hiệu hóa học và hóa trị của các
nguyên tố, các nhóm nguyên tố, các gốc axit thờng gặp là một trở ngại
lớn nhất trong việc lập công thức hóa học. Vì không biết kí hiệu, hóa trị
thì chắc chắn dù nắm vững các bớc lập công thức đến đâu cũng không
thể tiến hành đợc. Hơn nữa các kí hiệu, hóa trị các nguyên tố, các nhóm
nguyên tố, các gốc axit thờng gặp lại khó học, khó nhớ và dễ lẫn lộn với
nhau.
Để khắc phục nhợc điểm trên bản thân tôi cố gắng biến những kí
hiệu, hóa trị này thành những câu có vần, điệu cho học sinh dễ nhớ, dễ
thuộc từ đó tạo hứng thú để rèn luyện. Cụ thể nh sau:
hóa trị một số nguyên tố thờng gặp
(Theo bảng một số nguyên tố hóa học trang 42 SGK hóa học 8)
Clo, Bạc với Natri
Brom, Iot, Kali cùng loài
Liti, Flo theo đòi
Hiđro phải đợc một nòi với nhau
( Cl, Ag, Na, Br, I, K, Li, F, H : I)
Ba Bo với Nhôm trắng phau ( B, Al: III)
Beri, Kẽm nối hai đầu Oxi (Be, Zn, O: II)
Magie, Canxi, Bari
Sánh đôi để đợc bớc đi chung đờng (Mg, Ca, Ba: II)
Silic số bốn vấn vơng (Si: IV)
Thủy ngân hai, một vẫn thơng anh Đồng (Hg, Cu: I, II)
Phốt pho ba, năm ngóng trông (P: III, V)
Lu huỳnh hai, bốn, sáu đông cha về (S: II, IV, VI)
Trờng THCS Nậm Mời
Trần xuân Thuỷ
5
SKKN : Rèn kĩ năng viết công thức Há học cho Học sinh THCS
Nitơ hai, ba, bốn quê (N: II, III, IV)

Mangan hai, bốn, bảy chê mắm cà (Mn: II, IV, VII)
Crom với Sắt hai, ba (Cr, Fe: II, III)
Cacbon hai, bốn với ta là chì (C, Pb: II, IV)
hóa trị các gốc axit thờng gặp
và nhóm hiđroxit
Clorua, Florua, bromua, nitrat hóa trị I (Cl, F, Br, NO
3
: I)
Cacbonat, sunfat, sunfit hóa trị II (CO
3
, SO
4
, SO
3
: II)
Đặc biệt photphat hóa trị III (PO
4
: III)
Ngoài ra sunfua, silicat hóa trị II (S, SiO
3
: II)
Trong bazơ nhóm hiđroxit và amoni hóa trị I (OH, NH
4
: I)

* Cách rèn luyện: Trớc tiên học sinh đọc thuộc các bài trên. Dùng
phấn để viết lên bảng kí hiệu và hóa trị nhiều lần theo bài cho chính xác
(Hoặc dùng bút để viết trên giấy nháp. Lu ý nên dùng bút chì để viết tr-
ớc sau đó dùng bút mực để tiết kiệm giấy). Tiếp đến đảo thứ tự các câu,
các nguyên tố, các nhóm nguyên tố, các gốc axit để viết cho thuần thục.

2. Đối với lập công thức các chất vô cơ:
a. Lập công thức hóa học của đơn chất:
Trong việc lập công thức hóa học của đơn chất kim loại đối với học
sinh là tơng đối dễ dàng. Vì chỉ cần thuộc kí hiệu hóa học các nguyên tố
kim loại là có thể viết đợc ngay công thức hóa học ( Vì với kim loại kí
hiệu hóa học chính là công thức hóa học). Việc thuộc kí hiệu hóa học,
học sinh chỉ cần thực hiện đợc phần 1 là thành công.
Ví dụ: CTHH của đơn chất Natri là Na, của Kali là K, của Đồng là
Cu...
Tuy nhiên đối với đơn chất là phi kim học sinh khó phân biệt đợc
công thức hóa học của phi kim nào chỉ số là 1 (không ghi), phi kim nào
có chỉ số thờng là 2. Vì vậy để học sinh dễ nhớ tôi cố gắng biến những
công thức này thành những câu có vần, điệu cho học sinh dễ nhớ, dễ
thuộc từ đó tạo hứng thú để rèn luyện. Cụ thể nh sau:
công thức những đơn chất phi kim thờng gặp
Phi kim thờng gặp đó là:
Trờng THCS Nậm Mời
Trần xuân Thuỷ
6