Thực Hiện Chính Sách Phát Triển Đội Ngũ Giáo Viên Trung Học Cơ Sở Trên Địa Bàn Thị Xã Điện Bàn

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN THỊ THANH VÂN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN,
TỈNH QUẢNG NAM

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

HÀ NỘI, năm 2020


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

TRẦN THỊ THANH VÂN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ ĐIỆN BÀN,
TỈNH QUẢNG NAM

Chuyên ngành: Chính sách công
Mã số: 8 34 04 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. TRẦN THỊ THU HIỀN

HÀ NỘI, năm 2020


LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình học tập và nghiên cứu, tôi đã nhận được sự ủng hộ và
giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân.
Với sự trân trọng nhất, tôi xin gửi lời cảm ơn tới các thầy giáo, cô giáo
Cơ sở Học viện Khoa học xã hội tại thành phố Đà Nẵng, Khoa Chính sách
công - Học viện KHXH đã tận tình tổ chức giảng dạy, quan tâm và tạo điều
kiện học tập - nghiên cứu và cho phép tôi thực hiện đề tài này.
Tôi xin cảm ơn Lãnh đạo Phòng GD&ĐT Thị xã Điện Bàn, trường
THCS Võ Như Hưng, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên và giúp đỡ tôi trong
quá trình học tập lớp Thạc sĩ Chính sách công, đồng thời đã nhiệt tình giúp
đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong quá trình nghiên cứu.
Đặc biệt, tôi xin được gửi lời tri ân tới TS.Trần Thị Thu Hiền, người đã
trực tiếp hướng dẫn và giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình nghiên cứu, định
hướng nội dung, phương pháp nghiên cứu để tôi có thể hoàn thành luận văn.
Mặc dù tác giả đã có nhiều cố gắng, nỗ lực, nhưng do thời gian có hạn,
năng lực nghiên cứu còn hạn chế, thiếu kinh nghiệm nên luận văn không tránh
khỏi nhiều thiếu sót. Với thái độ cầu thị, Tác giả rất mong nhận được nhiều sự
góp ý chân thành của các các nhà khoa học, các chuyên gia, bạn bè đồng
nghiệp để đề tài của tôi được hoàn thiện hơn.
Trân trọng cảm ơn!


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài “Thực hiện chính sách phát triển đội ngũ
giáo viên THCS trên địa bàn Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam” là công
trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự hướng dẫn của TS.Trần Thị Thu Hiền.
Tất cả thông tin, dữ liệu và kết quả nghiên cứu được tác giả thu thập và trình

bày trong đề tài là hoàn toàn trung thực, có nguồn trích dẫn rõ ràng.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này!
Quảng Nam, ngày tháng năm 2020
Tác giả Luận văn

Trần Thị Thanh Vân


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT
TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ........................... 11
1.1. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 11
1.2. Nội dung các bước thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên
Trung học cơ sở ............................................................................................... 17
1.3. Chủ thể và cơ sở pháp lý trong quá trình thực hiện chính sách phát triển
đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở .................................................................. 21
1.4. Các yếu tố tác động đến việc thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo
viên Trung học cơ sở ....................................................................................... 22
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT
TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ Ở THỊ XÃ ĐIỆN
BÀN, TỈNH QUẢNG NAM.......................................................................... 26
2.1. Khái quát về địa bàn nghiên cứu .............................................................. 26
2.2. Thực trạng thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên Trung học
cơ sở ở Thị xã Điện Bàn.................................................................................. 28
2.3. Kết quả thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ
sở ở Thị xã Điện Bàn, Tỉnh Quảng Nam ........................................................ 35
2.4. Đánh giá chung ........................................................................................ 44
CHƯƠNG 3. QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN

TRUNG HỌC CƠ SỞ TẠI THỊ XÃ ĐIỆN BÀN, TỈNH QUẢNG NAM ... 50
3.1. Quan điểm ................................................................................................ 50


3.2. Định hướng............................................................................................... 51
3.3. Một số giải pháp ....................................................................................... 54
3.4. Kiến nghị .................................................................................................. 62
KẾT LUẬN .................................................................................................... 66
TÀI LIỆU THAM KHẢO


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT

STT

Nghĩa đầy đủ

Từ viết tắt

1

CBQL

Cán bộ quản lý

2

GD-ĐT

Giáo dục –đào tạo

3

THCS

Trung học cơ sở

4

ĐNGV

Đội ngũ giáo viên

5

UBND

Uỷ ban nhân dân

6

QLGD

Quản lý giáo dục

7

BDTX

Bồi dưỡng thường xuyên

8

SGK

Sách giáo khoa

9

CBGVNV

Cán bộ, giáo viên, nhân viên

10

MN-MG

Mầm non – Mẫu giáo

11

TH

Tiểu học


DANH MỤC CÁC BẢNG

Số hiệu

Tên bảng

bảng

2.1

2.2

Số lượng giáo viên THCS tham gia học tập, bồi dưỡng
Kết quả đánh giá giáo viên THCS theo chuẩn nghề
nghiệp

Trang

37

39

2.3

Số học sinh đạt giải các cuộc thi

39

2.4

Số giáo viên đạt giải các cuộc thi

40

2.5

2.6

Kết quả đánh giá đội ngũ giáo viên THCS qua xếp loại
cuối năm học
Số lượng giáo viên THCS được khen thưởng

41

44


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Thực tiễn giáo dục cũng như lý luận về quản lý giáo dục đã khẳng định
đội ngũ giáo viên là lực lượng quyết định chất lượng giáo dục của nhà trường.
Do đó, trong chiến lược phát triển giáo dục nói chung và chiến lược phát triển
của nhà trường nói riêng, phát triển đội ngũ giáo viên luôn là nhiệm vụ trọng
tâm. Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên là giải pháp quan trọng, cốt yếu để
nâng cao chất lượng giáo dục.
Trong những năm gần đây, chất lượng giáo dục đào tạo đang là mối
quan tâm hàng đầu của mọi quốc gia. Theo sự đánh giá chung của các nhà
nghiên cứu và quản lý giáo dục thì chất lượng giáo dục - đào tạo phụ thuộc
vào nhiều yếu tố như: chương trình, sách giáo khoa, cơ sở vật chất phục vụ
dạy và học, nhưng quan trọng nhất vẫn là đội ngũ giáo viên. Thực hiện chiến
lược phát triển giáo dục và đào tạo trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước, nhiệm vụ trước hết là ra sức đào tạo và xây dựng đội ngũ giáo
viên nói chung, trong đó có giáo viên Trung học cơ sở (THCS) nói riêng đủ
về số lượng, có chất lượng cao, có phẩm chất chính trị tốt, trình độ, năng lực

chuyên môn xứng đáng với tầm vóc của thời kỳ mới. Ngành Giáo dục - đào
tạo (GD & ĐT) đã và đang đứng trước những cơ hội phát triển mới, nhưng
cũng đang đối đầu với nhiều thách thức mới:Yêu cầu phát triển quy mô, đồng
thời phải đảm bảo chất lượng, nâng cao hiệu quả giáo dục - đào tạo ở tất cả
các bậc học, ngành học.
Với mục tiêu cơ bản là nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng
nhân tài, giáo dục - đào tạo tác động trực tiếp đến mọi mặt của đời sống xã
hội, tạo nên nguồn “vốn xã hội” vô cùng quan trọng , đó là đội ngũ giáo viên
và cán bộ quản lý ở các cấp học, bậc học. Thông qua hoạt động giảng dạy,
1


nghiên cứu khoa học, lao động sản xuất và các hoạt động xã hội khác, đội ngũ
giáo viên là người thường xuyên trực tiếp thực hiệc các mục tiêu, chiến lược
phát triển giáo dục.
Quá trình đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục theo hướng chuẩn
hoá, hiện đại hoá và hội nhập quốc tế đòi hỏi sự nỗ lực của toàn xã hội. Trong
đó, đội ngũ giáo viên có vai trò quan trọng trong đổi mới giáo dục phổ thông;
là lực lượng trực tiếp thực hiện nhiệm vụ giáo dục, góp phần hoạch định chủ
trương, chính sách, đề án, chiến lược và các nhiệm vụ đổi mới giáo dục phổ
thông. Để thực hiện mục tiêu đổi mới, một trong những giải pháp được đề ra
trong Nghị quyết số 29/NQ-TW ngày 4 tháng 11 năm 2013 Hội nghị Trung
ương 8 khoá XI về “ Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng
yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trường định
hướng Xã hội chủ nghĩa và Hội nhập quốc tế” là phát triển đội ngũ nhà giáo
và cán bộ quản lý, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục và đào tạo. Xây dựng
quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục gắn với nhu cầu phát triển kinh tế- xã hội, bảo đảm an ninh, quốc
phòng và hội nhập quốc tế. Thực hiện chuẩn hóa đội ngũ nhà giáo theo từng
cấp học và trình độ đào tạo [1].

Trong hệ thống giáo dục quốc dân, bậc THCS là cầu nối giữa Tiểu học
với Trung học phổ thông. Bậc giáo dục THCS có một vị trí rất quan trọng
trong chiến lược phát triển giáo dục thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất
nước và hội nhập quốc tế. Vì vậy, xây dựng, phát triển và nâng cao chất lượng
đội ngũ giáo viên là nhiệm vụ cấp thiết của ngành giáo dục và tất cả các nhà
trường trong đó có trường THCS.
Trong những năm qua công tác tổ chức thực thi các chính sách của Nhà
nước về giáo dục trên địa bàn Thị xã nói chung và chính sách về phát triển đội
ngũ giáo viên THCS nói riêng đã đạt được nhiều kết quả đáng kể góp phần
2


vào sự phát triển kinh tế -xã hội của địa phương. Chất lượng về giáo dục ở các
bậc học của Thị xã trong những năm gần đây đã đạt được nhiều kết quả tốt
đẹp, trong đó chất lượng đội ngũ giáo viên ngày càng được nâng cao cả về số
lượng và chất lượng. Các chính sách phát triển giáo dục đã được các cấp uỷ,
Đảng, chính quyền quan tâm.Tuy nhiên, các biện pháp tổ chức thực thi chính
sách phát triển đội ngũ giáo viên nói chung và đội ngũ giáo viên THCS nói
riêng còn bộc lộ nhiều bất cập và hạn chế dẫn đến chất lượng đội ngũ giáo
viên ở các trường không đồng đều, chưa tương xứng với vị trí giáo dục là
quốc sách hàng đầu.
Với mong muốn việc thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên
THCS trên địa bàn Thị xã Điện Bàn thực sự mang lại hiệu quả, có tác động
tích cực tới chất lượng đội ngũ giáo viên THCS và có tầm ảnh hưởng tích cực
đến xã hội, chúng tôi chọn đề tài “Thực hiện chính sách phát triển đội ngũ
giáo viên Trung học cơ sở trên địa bàn Thị xã Điện Bàn, Tỉnh Quảng
Nam” để làm Luận văn tốt nghiệp cao học chuyên ngành Chính sách công.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
2.1. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài
Sự phát triển của thực tiễn giáo dục đặt ra những yêu cầu ngày càng cao

với giáo viên - những chủ thể quan trọng của quá trình giáo dục trong học
đường. Vì lí do đó, các nghiên cứu về giáo viên rất được quan tâm. Ngay từ
khi bắt tay vào xây dựng nhà nước Xã hội chủ nghĩa, V.I Lênin đã rất coi
trọng việc xây dựng đội ngũ giáo viên. Người viết “ Chúng ta phải làm cho
giáo viên ở nước ta có một địa vị mà trước đây họ chưa từng có, hiện nay vẫn
không có và không thể có được trong xã hội tư sản”. Lênin yêu cầu phải “
Nâng cao một cách có hệ thống, kiên nhẫn, liên tục trình độ tinh thần của giáo
viên nhưng điều chủ yếu, chủ yếu và chủ yếu là cải thiện đời sống vật chất
cho họ” [21].
3


Ở các nước phát triển, yêu cầu và tiêu chí của chất lượng giáo viên
cũng được đặt ra, theo yêu cầu của sự phát triển giáo dục- đào tạo và nhu cầu
tăng trưởng kinh tế. Vì thế, chất lượng đội ngũ giáo viên đã được nhiều nước
trên thế giới quan tâm. Công trình nghiên cứu chung của các nước thành viên
OECD đã chỉ ra yêu cầu đối với một người giáo viên cần có các phẩm chất:
Kiến thức phong phú về phạm vi chương trình và nội dung bộ môn mình dạy;
Kĩ năng sư phạm, kể cả việc có được “ kho kiến thức” về phương pháp giảng
dạy, về năng lực sử dụng những phương pháp đó; Có tư duy phản ánh trước
mỗi vấn đề và có năng lực tự phê, nét rất đặc trưng của nghề dạy học; Biết
cảm thông và cam kết tôn trọng phẩm giá của người khác; Có năng lực quản
lý, kể cả trách nhiệm quản lý trong và ngoài lớp học.
Tháng 4/2000, tại Dakar-Senegal, diễn đàn giáo dục cho mọi người do
UNESCO tổ chức đã coi chất lượng giáo viên là một trong mười yếu tố cấu
thành chất lượng giáo dục, tức là giáo viên có động cơ tốt và có năng lực
chuyên môn cao. Năng lực chuyên môn cần phải có để đảm bảo chất lượng
giáo dục: hiểu biết sâu sắc về nội dung môn học, có tri thức sư phạm, có tri
thức về sự phát triển, có sự hiểu biết về sự khác biệt, hiểu biết về động cơ, có
tri thức về việc học tập, làm chủ được các chiến lược dạy học, hiểu biết về

việc đánh giá học sinh, hiểu biết về các nguồn của chương trình và công nghệ,
am hiểu và sự đánh giá cao về sự cộng tác, có khả năng phân tích và phản ánh
trong thực tiễn giảng dạy [44].
Bàn về một số vấn đề đào tạo giáo viên, Michale Develay đã xuất phát
từ lí luận về học đến lí luận về dạy để bàn về vấn đề đào tạo giáo viên. Ông
quan niệm “ Đào tạo giáo viên mà không làm cho họ có trình độ cao về năng
lực tương ứng không chỉ với các sự kiện, khái niệm, định luật, lý thuyết, hệ
biến hoá của môn học đó mà còn với cả khoa học luận của chúng ta là không
thể được”. Ở tác phẩm này Michel Develay cũng đã bàn về các vấn đề như:
4


quan niệm, nội dung, phương pháp đào tạo, tính chất và bản sắc nghề nghiệp
của giáo viên [40].
2.2. Tình hình nghiên cứu ở trong nước
Lịch sử nghiên cứu các vấn đề về nhà giáo, quản lý giáo dục và phát
triển đội ngũ giáo viên, chuẩn hoá đội ngũ giáo viên đã được các nhà khoa
học giáo dục, các chuyên gia quản lý giáo dục nghiên cứu, bàn luận nhiều về
các khái niệm, nguyên tắc, hình thức và nội dung…gắn liền với lịch sử phát
triển của nền giáo dục Việt Nam. Việc xây dựng, phát triển đội ngũ giáo viên,
chuẩn hoá đội ngũ giáo viên, thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên
cũng được các nhà khoa học giáo dục và các nhà quản lý giáo dục ở nước ta
nghiên cứu, đề cập và công bố. Nhiều hội thảo khoa học về chủ đề phát triển,
chuẩn hoá đội ngũ giáo viên đã được tổ chức dưới nhiều góc độ khác nhau
theo ngành học.
Trên cơ sở quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước, nhiều nhà
nghiên cứu đã bàn luận khá sâu về các vấn đề liên quan đến phát triển đội
ngũ giáo viên như chế độ, chính sách, lương thưởng… nhằm đề ra giải pháp,
tạo động lực để đội ngũ giáo viên tích cực nâng cao năng lực, tinh thần và
trách nhiệm của mình.

Bàn về tính chất nghề nghiệp của đội ngũ giáo viên, Nguyễn Thị Mỹ
Lộc (2003) nhấn mạnh vấn đề “lý tưởng sư phạm” - yếu tố tạo nên động
cơ cho việc thực hành nghề dạy học của giáo viên, thôi thúc người giáo viên
sáng tạo, thúc đẩy người giáo viên không ngừng học hỏi, nâng cao trình độ.
Từ đó, tác giả đề xuất cần phải xây dựng tập thể sư phạm theo mô hình
“đồng thuận” mà ở đó giáo viên trong quan hệ với nhau có sự chia sẻ “bí
quyết nhà nghề”; đồng thời, những yêu cầu về năng lực chuyên môn của
người giáo viên là nền tảng của mô hình đào tạo giáo viên thế kỷ XXI: Sáng
tạo và hiệu quả [55].
5


Bàn về chất lượng đội ngũ giáo viên, Trần Kiều (2003) coi đó là yếu tố
quan trọng hàng đầu và đặt ra vấn đề nâng cao chất lượng giáo dục thì không
thể không chú ý trước hết về chất lượng đội ngũ giáo viên đủ về số
lượng, đồng bộ về cơ cấu và tay nghề ngày càng được nâng cao [53]. Dựa
trên kết quả nghiên cứu về chất lượng giáo viên của các nước thành viên
OECD, Nguyễn Thanh Hoàn (2003) đã đưa ra các đặc điểm và năng lực đặc
trưng của một giáo viên có năng lực thông qua phân tích 22 năng lực cụ thể
trên góc độ tiếp cận năng lực giảng dạy và giáo dục. Tác giả cũng đề cập
những chính sách cải thiện và duy trì chất lượng giáo viên ở cấp vĩ mô và
vi mô, từ đó nhấn mạnh đến ba vấn đề quyết định chất lượng giáo viên bao
gồm: bản thân người giáo viên, nhà trường và môi trường chính sách bên
ngoài [45].
Trần Bá Hoành (2001) đề xuất cách tiếp cận chất lượng giáo viên
từ các góc độ: Đặc điểm lao động của giáo viên, sự thay đổi chức năng của
giáo viên trước yêu cầu đổi mới giáo dục, mục tiêu sử dụng giáo viên, chất
lượng từng giáo viên và chất lượng đội ngũ giáo viên. Theo tác giả, ba nhân
tố ảnh hưởng đến chất lượng giáo viên là: Quá trình đào tạo - sử dụng - bồi
dưỡng giáo viên; hoàn cảnh, điều kiện lao động sư phạm của giáo viên; ý

chí, thói quen và năng lực tự học của giáo viên. Tác giả cũng đề ra ba giải
pháp cho vấn đề giáo viên: Phải đổi mới công tác đào tạo, công tác bồi
dưỡng và đổi mới việc sử dụng giáo viên [46]. Trong khi đó, Bùi Văn
Quân và Nguyễn Ngọc Cầu (2006) đề cập đến ba cách tiếp cận để nghiên
cứu và phát triển đội ngũ giáo viên gồm: (i) Tiếp cận quản lý và phát triển
nguồn nhân lực theo sơ đồ của Christian Batal; (ii) Tiếp cận theo phương
pháp quản lý, gồm: phương pháp giáo dục, vận động, tuyên truyền;
phương pháp hành chính; phương pháp kinh tế; và (iii) Tiếp cận theo nội
dung phát triển đội ngũ giáo viên. Các tác giả khẳng định việc lựa chọn cách
6


tiếp cận nào là do ý thức lý luận và kết quả phân tích thực tiễn giáo dục của
nhà nghiên cứu hay nhà quản lý quyết định [63].
Triển khai thực hiện Chỉ thị 40/CT-TW của Ban Bí thư về “Xây dựng
nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục giai
đoạn
2005-2010”, Viện Chiến lược và Chương trình giáo dục (2007) đã thực hiện
nghiên cứu đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên, bao gồm về số lượng, chất
lượng giáo viên và việc thực hiện chế độ chính sách đối với giáo viên, từ đó
đưa ra các giải pháp về đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên [73]. Ở một góc
độ khác, nghiên cứu của Bùi Minh Hiền, Vũ Ngọc Hải và Đặng Quốc Bảo
(2009) quan tâm đến ba vấn đề chính gồm số lượng, chất lượng và cơ cấu
của đội ngũ giáo viên trong một nhà trường. Theo các tác giả, đó là điều kiện
cần cho sự phát triển và cần chú ý đến tính đồng thuận của đội ngũ giáo
viên để tạo điều kiện đủ cho sự phát triển bền vững của đội ngũ trên cơ sở
phân tích các chức năng quản lý trong phát triển đội ngũ giáo viên từ việc lập
kế hoạch, tổ chức - chỉ đạo và kiểm tra phải đảm bảo các vấn đề về số lượng,
chất lượng và cơ cấu [42].
Bàn về các yêu cầu của đội ngũ giáo viên trong bối cảnh phát triển

mới, Đặng Quốc Bảo, Đỗ Quốc Anh và Đinh Thị Kim Thoa (2007) đề cập
đến phẩm chất - năng lực người thầy, nghề thầy; từ đó đề ra các con đường
để người thầy tự tìm hiểu nâng cao phẩm chất, năng lực của bản thân, đáp
ứng yêu cầu của nhà giáo trong điều kiện đất nước thực hiện hội nhập và
công nghiệp hóa, đưa giáo dục vào sự chuẩn hóa, hiện đại hóa [5]. Trần
Khánh Đức (2009) cũng nêu rõ những yêu cầu mới của xã hội và nền giáo
dục hiện đại đối với đội ngũ giáo viên, mô hình tổng thể nhân cách người
giáo viên và các đề xuất nội dung chuyển đổi mô hình đào tạo giáo viên ở
các trường đại học sư phạm [36].
Nhìn chung, các công trình nghiên cứu nêu trên đã đạt được những
7


thành tựu đáng khích lệ và góp phần cải tiến, hoàn thiện hơn công tác phát
triển giáo viên của đất nước và của từng cơ sở giáo dục cụ thể. Tuy vậy, cho
đến nay, vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên ở các trường THCS trên địa bàn
Thị xã Điện Bàn vẫn chưa được quan tâm nghiên cứu đầy đủ, còn có những
khía cạnh chưa được nghiên cứu sâu, còn thiếu những biện pháp mang tính
hiệu quả đồng bộ. Chính vì vậy, công trình nghiên cứu về việc thực hiện
chính sách Phát triển đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn Thị xã Điện Bàn,
tỉnh Quảng Nam là hết sức cần thiết và có giá trị ý nghĩa đối với địa phương
này.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất một số giải pháp, kiến nghị nhằm góp phần tổ chức hiệu quả,
nâng cao chất lượng thực thi chính sách Phát triển đội ngũ giáo viên THCS
trên địa bàn Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Thứ nhất, làm rõ cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên THCS;
Thứ hai, chỉ rõ, phân tích và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách

phát triển đội ngũ giáo viên THCS; nêu rõ những thành tựu và hạn chế, bất
cập trong việc tổ chức thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên
THCS trên địa bàn Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam;
Thứ ba, đề xuất một số giải pháp, kiến nghị để góp phần nâng cao tính
hiệu quả trong việc thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên THCS
trên địa bàn Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu việc thực hiện chính sách phát triển đội
ngũ giáo viên bậc THCS.
8


4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi về mặt không gian: Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam;
- Phạm vi về mặt thời gian: từ năm 2015-2019.
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1.Cơ sở lý luận
Luận văn vận dụng cách tiếp cận đa ngành, liên ngành khoa học xã hội
và các phương pháp nghiên cứu chính sách công.
5.2. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập thông tin: Phân tích tài liệu sẵn có bao gồm
các bài báo khoa học, sách, luận văn, luận án, các văn bản, các bài viết, các
trang web có liên quan đến vấn đề phát triển nguồn nhân lực và phát triển đội
ngũ giáo viên THCS;
- Phương pháp thống kê, xử lý số liệu: Thu thập và xử số liệu từ các
báo cáo, tài liệu thống kê của Phòng Nội vụ Thị xã Điện Bàn, phòng GD-ĐT
Thị xã Điện Bàn.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận

Luận văn đã góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận về việc thực hiện chính
sách phát triển đội ngũ giáo viên THCS trên địa bàn Thị xã Điện Bàn, tỉnh
Quảng Nam.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo để vận dụng trong quá trình
thực hiện chính sách Phát triển đội ngũ giáo viên THCS không chỉ riêng Thị
xã Điện Bàn, mà còn thực hiện được ở một số địa phương có điều kiện kinh tế
tương đồng. Ngoài ra, Luận văn còn giúp các nhà QLGD tại địa phương khắc
phục những tồn tại, hạn chế, đề ra các giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ
giáo viên nói chung, THCS nói riêng.
9


7. Kết cấu của luận văn
Luận văn gồm ba chương, cụ thể:
Chương 1. Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách phát triển đội ngũ
giáo viên Trung học cơ sở.
Chương 2. Thực trạng thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên
Trung học cơ sở ở Thị xã Điện Bàn, tỉnh Quảng Nam.
Chương 3. Quan điểm và giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện chính
sách phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở tại Thị xã Điện Bàn, tỉnh
Quảng Nam

10


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ
1.1. Một số khái niệm cơ bản

1.1.1. Khái niệm chính sách công
Theo nhà nghiên cứu William Jenkins (1978) thì “ Chính sách công là
tập hợp các quyết định liên quan với nhau được ban hành bởi một hoặc nhóm
các nhà hoạt động chính trị liên quan đến lựa chọn mục tiêu và các phương
tiện để đạt mục tiêu trong tình huống xác định thuộc phạm vi thẩm quyền”.
Quan điểm của Jenkins làm rõ hơn nhiều nội dung mang tính bản chất của
chính sách công. Đó là sự mở rộng về chủ thể chính sách công – nhà hoạt
động chính trị (ngoài thế chế, nhà nước), xác định tính hệ thống của chính
sách công - “tập hợp các quyết định có liên quan với nhau” và nhất là làm rõ
cấu trúc của bản chính sách bao gồm mục tiêu và phương tiện thực hiện
chính sách [39].
Hai tác giả Kraft và Furlong (2004) cho rằng, chính sách công là một
quá trình hành động hoặc không hành động của chính quyền để đáp lại một
vấn đề công cộng. Nó được kết hợp với các cách thức và mục tiêu chính sách
đã được chấp thuận một cách chính thức, cũng như các quy định và thông lệ
của các cơ quan chức năng thực hiện những chương trình.
Lê Chi Mai (2008) đưa ra cách hiểu về thuật ngữ chính sách công là
thuật ngữ dùng để chỉ một chuỗi các quyết định hoạt động của Nhà nước
nhằm giải quyết một vấn đề chung đang đặt ra trong đời sống kinh tế- xã hội
theo mục tiêu xác định [23].
Đỗ Phú Hải (2017) “Chính sách công là một tập hợp các quyết định
chính trị có liên quan của Đảng và Nhà nước nhằm lựa chọn mục tiêu và giải
11


pháp, công cụ chính sách nhằm giải quyết các vấn đề xã hội theo mục tiêu
tổng thể đã xác định” [17].
Trong bài nghiên cứu Bàn về khái niệm chính sách công, tác giả Hồ
Việt Hạnh với 7 cách tiếp cận chính sách công từ góc độ chính sách công từ
góc độ quyền lực trong sự so sánh với chính sách tư đã cung cấp nhiều nhận

thức mới mẻ, có tính gợi mở cao về chính sách công gắn với thực tiễn Việt
Nam. Trên cơ sở tiếp cận đó, tác giả cho rằng “Chính sách công là những
quyết định của chủ thể được trao quyền lực công nhằm giải quyết các vấn đề
về lợi ích chung của cộng đồng” [18].
Từ những quan niệm trên chúng ta có thể hiểu Chính sách công một
cách khái quát là tổng thể chương trình hành động của Đảng và Nhà nước,
nhằm giải quyết những vấn đề có tính cộng đồng trên các lĩnh vực của đời
sống xã hội theo phương thức nhất định nhằm đạt được các mục tiêu đề ra và
đảm bảo cho xã hội phát triển bền vững, ổn định.
1.1.2. Khái niệm Chính sách phát triển đội ngũ giáo viên Trung học
cơ sở
Khái niệm đội ngũ được dùng cho các tổ chức trong xã hội một cách
khá rộng rãi như: đội ngũ tri thức, đội ngũ công nhân, đội ngũ thanh niên
xung phong, đội ngũ giáo viên…Ở một nghĩa chung nhất chúng ta hiểu: Đội
ngũ là tập hợp thành một lực lượng để thực hiện một hay nhiều chức năng, có
thể cùng nghề nghiệp hoặc khác nghề, nhưng có chung mục đích xác định;
họ làm việc theo kế hoạch.
Đội ngũ giáo viên là những người cùng làm nhiệm vụ giảng dạy và
giáo dục trong nhà trường hoặc các cơ sở giáo dục, có đủ tiêu chuẩn về đạo
đức, chuyên môn nghiệp vụ theo quy định, có tinh thần đoàn kết, gắn bó, tạo
thành một khối thống nhất. Từng hoạt động của mỗi thành viên luôn có mối
liên hệ, tác động qua lại lẫn nhau, có cùng quyền lợi và nghĩa vụ, có quy chế
12


làm việc nhằm thực hiện mục tiêu giáo dục chung. Đội ngũ này quyết định
toàn bộ chất lượng hoạt động giáo dục của nhà trường bằng việc cống hiến hết
tài năng và công sức của họ.Trong hệ thống giáo dục và đào tạo thì nhân lực
chính là đội ngũ cán bộ, giáo viên, trong đó đội ngũ giáo viên là lực lượng
chiếm đa số”.

Khái niệm về đội ngũ giáo viên có thể diễn đạt nhiều cách khác
nhau, nhưng đều thống nhất: “ĐNGV là tập hợp những người làm nhiệm vụ
giảng dạy và giáo dục trong nhà trường hoặc các cơ sở giáo dục khác bao
gồm Cán bộ quản lý), giáo viên có đủ tiêu chuẩn, phẩm chất, đạo đức,
chuyên môn và nghiệp vụ theo quy định. Tập thể này quyết định chất lượng
hoạt động giáo dục của nhà trường bằng việc cống hiến toàn bộ tài năng và
sức lực của họ”. Để thực hiện thành công và tạo chuyển biến căn bản, mạnh
mẽ về chất lượng, hiệu quả giáo dục, đào tạo đáp ứng ngày càng tốt hơn công
cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc thì đòi hỏi mỗi cá nhân giáo viên đều phải
trên tinh thần cộng tác, tương tác, đoàn kết gắn bó tạo thành một khối thống
nhất và mỗi hoạt động của từng thành viên luôn có mối quan hệ, tác động qua
lại lẫn nhau trên cơ sở gắn kết với nhau theo mục tiêu chung nhằm thực hiện
mục tiêu giáo dục [27].
Đội ngũ giáo viên THCS là lực lượng các nhà giáo tham gia giáo dục
và giảng dạy ở cấp THCS. Đội ngũ giáo viên THCS được tổ chức chặt chẽ, có
sự thống nhất cao về lý tưởng, có cùng mục đích về giáo dục học sinh thành
những con người phát triển toàn diện. Đội ngũ giáo viên THCS bao gồm
người tham gia trực tiếp quá trình quản lý hoạt động giáo dục, đó là hiệu
trưởng, giáo viên (Gồm giáo viên bộ môn và giáo viên chủ nhiệm), giáo viên
là tổng phụ trách Đội.
Người giáo viên THCS là những người tốt nghiệp ngành sư phạm theo
chuẩn đào tạo bằng cao đẳng chuyên nghiệp, họ là những người đứng trong
13


hệ thống giáo dục phổ thông giáo dục THCS được thực hiện 4 năm từ lớp 6
đến lớp 9. Đây là những giáo viên trực tiếp giảng dạy chương trình THCS
nhằm đạt mục tiêu của giáo dục phổ thông, giúp học sinh phát triển toàn diện
và hình thành các kỹ năng, phát triển năng lực sáng tạo, hình thành nhân cách,
chuẩn bị tiền đề cho các em tiếp tục học lên hoặc đi vào cuộc sống lao động.

Nếu giáo dục tiểu học nhằm giúp học sinh hình thành những cơ sở ban
đầu thì giáo dục THCS giúp học sinh phát triển kết quả giáo dục tiểu học,
hình thành học vấn ở trình độ cơ sở, những hiểu biết ban đầu về kỹ thuật để
tiếp tục học lên Trung học phổ thông ( THPT), Trung cấp chuyên nghiệp hoặc
đi vào cuộc sống lao động. Như vậy, ta có thể thấy người giáo viên THCS có
một vai trò quan trọng, tạo cầu nối cho giáo dục phổ thông bậc tiểu học và bậc
trung học [6].
Phát triển đội ngũ giáo viên là phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực
Giáo dục và Đào tạo, tạo ra một đội ngũ (tổ chức) giáo viên đủ về số lượng,
đồng bộ về cơ cấu (tổ chức, độ tuổi, giới, dân tộc), đảm bảo về chất lượng
(trình độ chuẩn, phẩm chất, năng lực) đảm bảo thực hiện tốt các yêu cầu phát
triển GD&ĐT trong từng thời kì phát triển của đất nước. Sinh thời, Chủ tịch
Hồ Chí Minh từng khẳng định: “Không có thầy giáo thì không có giáo dục...
không có giáo dục, không có cán bộ thì không nói gì đến kinh tế - văn hóa.”
[10].
Chính sách phát triển là tập hợp các quyết định chính trị của chủ thể
quản lý bằng những giải pháp cụ thể nhằm mục tiêu nâng cao, hoàn thiện một
đối tượng nào đó. Chính sách phát triển ngoài mang đặc điểm của một chính
sách công nói chung còn mang một số đặc điểm riêng như: có tác động đến
đối tượng nhằm thay đổi cả về chất lẫn về lượng, để phát triển đối tượng,
chính sách có nhiều hướng để tác động nhằm thay đổi mọi mặt của đối tượng
mà không riêng một mặt nào. Từ đó, nâng cao chất lượng và số lượng một
14


cách toàn diện đến đối tượng của chính sách phát triển [23].
Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, người giáo viên luôn là tâm điểm của hệ
thống giáo dục là người giữ vai trò quyết định trong quá trình dạy học và đặc
trưng trong việc định hướng giáo dục. Sự phát triển đội ngũ giáo viên được
hiểu là quá trình biến đổi làm cho số lượng, cơ cấu và chất lượng luôn vận

động đi lên trong mối quan hệ hỗ trợ, bổ sung lẫn nhau tạo nên thế cân bằng,
bền vững.
Vì vậy, phát triển đội ngũ giáo viên nhằm mục đích tăng cường hơn
nữa sự phát triển toàn diện của người giáo viên trong hoạt động nghề nghiệp.
Chương trình hành động của ngành Giáo dục trong việc thực hiện
Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2011-2020, ban hành kèm theo
quyết định số 711/QĐ – TTg ngày 13 tháng 06 năm 2012 của Thủ tướng
Chính phủ về phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, bao gồm
những nội dung cụ thể sau:
- Củng cố, hoàn thiện hệ thống đào tạo giáo viên, đổi mới căn bản và
toàn diện nội dung và phương pháp đào tạo, bồi dưỡng nhằm hình thành đội
ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đủ sức thực hiện đổi mới chương
trình giáo dục phổ thông sau năm 2015. Tập trung đầu tư xây dựng các trường
sư phạm và các khoa sư phạm tại các trường đại học để nâng cao chất lượng
đào tạo giáo viên.
- Đảm bảo từng bước có đủ giáo viên thực hiện giáo dục toàn diện theo
chương trình giáo dục mầm non và phổ thông, dạy học 2 buổi/ngày, giáo viên
dạy ngoại ngữ, giáo viên tư vấn học đường và hướng nghiệp, giáo viên giáo
dục đặc biệt và giáo viên giáo dục thường xuyên.
Chuẩn hóa trong đào tạo, tuyển chọn, sử dụng và đánh giá nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục. Chú trọng nâng cao đạo đức nghề nghiệp, tác phong
và tư cách của đội ngũ nhà giáo để làm gương cho học sinh, sinh viên. Tiếp
15


tục đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng đội ngũ nhà giáo để đến năm 2020, 100%
giáo viên mầm non và phổ thông đạt chuẩn trình độ đào tạo, trong đó 60%
giáo viên mầm non, 100% giáo viên tiểu học, 88% giáo viên trung học cơ sở
và 16,6% giáo viên trung học phổ thông đạt trình độ đào tạo trên chuẩn;
38,5% giáo viên trung cấp chuyên nghiệp, 60% giảng viên cao đẳng và 100%

giảng viên đại học đạt trình độ thạc sỹ trở lên; 100% giảng viên đại học và
cao đẳng sử dụng thành thạo một ngoại ngữ.
Thực hiện đề án đào tạo giảng viên có trình độ tiến sĩ các trường đại
học, cao đẳng với phương án kết hợp đào tạo trong và ngoài nước để đến năm
2020 có 25% giảng viên đại học và 08% giảng viên cao đẳng là tiến sỹ.
Thực hiện các chính sách ưu đãi về vật chất và tinh thần, tạo động lực
cho các nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, nhất là với giáo viên mầm non;
có chính sách đặc biệt nhằm thu hút các nhà giáo, nhà khoa học, chuyên gia
có kinh nghiệm và uy tín trong và ngoài nước tham gia phát triển giáo dục.
Từ những quan điểm trên có thể thấy, thực chất phát triển đội ngũ giáo
viên nói chung và giáo viên bậc THCS nói riêng là tạo ra sự thay đổi về số
lượng, chất lượng đội ngũ giáo viên đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ được
giao. Biểu hiện của sự phát triển là hình thành và hoàn thiện đội ngũ giáo
viên về kiến thức, thái độ, kỹ năng và các phẩm chất đạo đức nghề nghiệp,
giúp đội ngũ giáo viên hoàn thành tốt nhiệm vụ dạy học và giáo dục học sinh
trong các cơ sở giáo dục.
Chính sách phát triển đội ngũ giáo viên là một bộ phận nằm trong hệ
thống chính sách của Việt Nam. Vì vậy chính sách phát triển đội ngũ giáo
viên THCS mang những đặc điểm chung của chính sách công.
Xét theo góc độ quản lý nhà nước, chính sách là những đường hướng
hành động ứng xử cơ bản của Nhà nước đối với các vấn đề phát sinh trong đời
sống cộng đồng, được thể hiện bằng nhiều hình thức khác nhau nhằm thúc
16


đẩy phát triển xã hội và quản lý phát triển xã hội. Theo đó, chính sách về phát
triển đội ngũ giáo viên THCS là những đường hướng hành động ứng xử cơ
bản của Nhà nước gắn liền với việc lựa chọn các mục tiêu và giải pháp về
phát triển đội ngũ giáo viên THCS.
Việc thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo viên THCS nhằm

mục đích thể hiện tính đúng đắn, phù hợp của chính sách và có ý nghĩa quan
trọng đối với việc phân tích và đánh giá chính sách.
1.2. Nội dung các bước thực hiện chính sách phát triển đội ngũ giáo
viên Trung học cơ sở
1.2.1. Xây dựng kế hoạch thực hiện chính sách phát triển đội ngũ
giáo viên Trung học cơ sở
Tổ chức thực thi chính sách phát triển đội ngũ giáo viên THCS là quá
trình lâu dài, vì thế chúng cần được lập kế hoạch, lên chương trình để các cơ
quan liên quan triển khai thực hiện một cách chủ động. Các cơ quan triển khai
thực thi chính sách từ trung ương đến địa phương đều phải xây dựng kế
hoạch, chương trình thực hiện. Nội dung xây dựng kế hoạch triển khai thực
thi chính sách bao gồm:
- Lập kế hoạch bao gồm: các chủ thể tham gia, cơ quan chủ trì và phối
hợp triển khai thực hiện chính sách; số lượng và chất lượng nguồn nhân lực
để tham gia thực thi chính sách, trách nhiệm của người quản lý và người thực
thi chính sách;
- Dự kiến các điều kiện về cơ sở vật chất, điều kiện trang thiết bị phục
vụ cho việc thực thi chính sách; nguồn lực tài chính, vật tư, văn phòng
phẩm…;
- Dự kiến các hình thức khen thưởng, kỉ luật cá nhân, tập thể trong thực
thi chính sách cũng như dự kiến cơ quan, đơn vị giám sát, kiểm tra kịp thời
đôn đốc các đối tượng hoặc các chủ thể tham gia thực hiện chính sách phát
17