Thương nghiệp quốc doanh trong thời kỳ chuyển sang kinh tế thị trường ở nước ta

BO.. ,..,,GIAO DUC
. ' VA I>AO,..,, TAO
.
~

,

DAI HQC QUOC GIA THANH PHO HO CHI MINH
TRUONG DAI HOC KINH TE
-03·!ro~

T~

THl

MY

LINH

THUONG NGHitP QUOC DOANH
K
TRONG THOI KY CHlTYEN SANG KINH TE
THI. TRUONG (J Nu'OC TA
'

Chuyen ngimh

Mas6

'

,..?

_...;"'

"'

-

""

?

-

: KINH TE CHINH TRJ XA HQI CHU NGHIA
: 5. 02. 01

Nguoi hu'ong dfin khoa hQc: PGS. TS. TRAN TRUNG

H!u

. --·-·-·

THANH PHO I-H) CHi l\IL'\'H - 2000


LOICAMDOAN

Toi xin cam doan day Ia cong trlnh nghien cuu ciia rieng toi . Cac s6
li~u,

ke't lu~n

neu trong lu~n

Nhii'ng ke't lu~n

ciia lu~n

an Ia trung thlfc .
an chua tll'ng du'
cong trlnh nao khac .

?

~

TAC GIA

T<;i Th!

My

Linh


cmJ THicH cHu vrET TAT
DNV&N

DOANH NGHI$P vUA VA NHO

HTX

Hc;JPTAC XA

TNQD

THUdNG NGH:r$P QUOC DOANH

TMNN

THUdNG MAI NHA NUOC

TBCN

TV BAN CmJ NGHIA

XHCN

XA H(H CmJ NGHiA

AFrA

ASEAN FREE TRADE AREA

APEC

ASIA PACIFIC ECONOMIC COOPERATION FORUM .

ASEAN

THE ASSOCIATION OF SOUTHEAST ASIAN
NATIONS

SEV

( COMECON) : COUNCIL FOR MUTUAL
ECONOMIC ASSISTANCE

WTO

THE WORLD TRADE ORGANISATION


Ml)C Ll)C
?

~

MO BAU: ....................................................................................................... .
CHu'CINGl: NHUNG VAN
LY LU~N
CUA THUCING NGHI].tP
~
'
'
~
QUOC DOANH TRONG THOI KY CHUYEN SANG
KINH TE Till TR ONG 0 VI:eT NAM ................................ .

trong n~
kinh t~ hlmg h6a nhi~u
1.1. Vai tro ciia thtio'ng nghi~p
thlmh phftn theo djnh hu'6'ng :xa h{)i chu nghla ......................................... .
thu'ong nghi~p
............................................................. .
1.1.1. Khai ni~m
1.1._2. Chile nang va vai tro cua thu'ong nghi~p
trong n~
kinh te'
dA
quoc an ........................................................................................ .
1.1.3. Vai tro cua thu'ong nghi~p
trong sq nghi~p
cong nghi~p
h6a,
hi~n
d~i
h6a da't nu'oc .................................................................... .
1.1.4. Phat trie'n lu'U thong hang h6a va thuong nghi~p
trong n~
kinh te' hang h6a nhi~u
thanh ph~n
theo diflh
huang X a hQi chu nghia ................................................................ .
1.1.5. Cac hlnh thuc, phuong thuc ho~t
dnude ta hi~n
nay ............................................................................ .
1.2. Vai tro chu ~o

cila Thu'o'ng nghi~p
quo'c doanh trong cd
cffu thu'o'ng nghi~p
nhi~u
thrum phftn ciia n~
kinh t~ thi truong
theo djnh hti6'ng xa h{)i chu nghla ................................................................. .
cua Thu'ong nghi~p
1.2.1. Tinh ta't ye'u v~ vai tro chu d~o
qu6c daanh ..................................................................................... .
1.2.2. Nhfi'ng quan ni~m
va nh~
thuc moi v~ vai tro chu d~a
cua
Thuong nghi~p
qu6c daanh ........................................................... .
1.2 .3. Co che' thqc hi~n
vai tro chu d~a
cda Thuong nghi~p
qu6c daanh ..................................................................................... .
1 3. Bdi mOi h~ tho'ng Thtidng nghi~p
qu6c doanh Ia mqt doi
hoi khach quan .................................................................................. .
1.3 .1. Sq c~n
thie't phai d6i moi h~ th6ng Thu'ong nghi~p
qu6c daanh ... .
1.3.2. Nhii'ng quan die"'m c~n
qmin tri~
trong qua trinh d6i moi
ht$ th6ng Thu'ong nghit$p qu6c doanh trang co che' thi

tru'ong thea dinh hu'ong Xa h1.3.3. Nhii'ng nguyen tile can ban cua qua trlnh d6i moi ht$ th6ng
Thttong nghit$p qu6c daanh trong co che' thi truong
thea dinh huang Xa hhQC kinh nghi~m
v~ d6'i moi h~
tho'ng
1.4. lVlqt s6 b~li
qu6c doanh cua Trung quo'c khi
Thu'dng nghi~p
chuye'n sang kinh te' thi trtiong ....................................................... .

BE

,. ,

A'

u'

9

,..

1

8
8
8

13
21

26

28

37
37
40
45

48
48

51

53

62


CHUONG 2 : THVC TR~NG
THUONG NGHI:eP QUOC DOANH TV
NAM 1975 DEN NAy.................................................................
dQng thu'dng nghi~p
Vi~t
nam tit nam 1945
2.1. Tde'n nay...............................................................................................

2.2. Tht!c tr~ng
thj tru'ang va Thu'dng nghi~p
qu6c doanh thai ky
1975- 1985..........................................................................................
2.2.1. Thuc trang .......................................................................................
2.2.2. Banh gia chung ...............................................................................
2.3. Tht!c tr~ng
thi tru'ong va Thu'dng nghi~p
qu6c doanh thai ky tit
nam 1986 de'n tru'oc D~i
hQi Dang lftn thu VII ( nam 1991 ).......
2.3.1. Thuc trang ......................................................................................
2.3.2. Banh gia chung ...............................................................................
thi tru'ong va Thu'dng nghi~p
qu6c doanh tit D~i
hQi
2.4. Tht!c tr~ng
Dang lftn thu Vll (1991 ) de'n nay....................................................
......................................................................................
2.4.1. Thlfc tr~ng
2.4.2. Banh gia chung .......... ... ..... .... .. ............ .... .... ...... ................ .... ...... ..
2.4.3. Nguyen nhan ..................................................................................
2.5. Nhii'ng va'n d~ dijt ra do'i vai Thu'dng nghi~p
qu6c doanh trong
thai ky chuyin sang kinh te' thj trttong............................................
CHUONG 3 : DlNH HUONG vA GrAI PHAP
BAN DE DOl MOl H:e
THONG Tlru'ONG NGHitP QUOC DOANH TRONG CO
CHE KINH TE TIIJ TRUONG THEO DlNH HUONG
XA HQI CHU NGHIA................................................................

3.1. M\IC tieu va djnh hu'6'ng phat triin thu'dng nghi~p
va Thu'dng
nghi~p
quo'c doanh tit nay de'n nam 2010................................................
thuong nghit;p de'n 2010 .. .. .... ..
3.1.1 . M1,1c tieu va djnh huang phat tri~n

68
68

71
71
74
76
76
86
94
94
107
111
115

co

-

A

?

-

3.1.2. B!nh huang va m1,1c tieu chu ye'u d~ cling c6 vai tro chu d~o
cda Thuong nghi~p
quO'c doanh trong giai do~n
hi~n
nay........
3.2. Nhii'ng giai phap cd ban d€ tht!c hi~n
d6'i moi va phat
triin Thu'dng nghi~p
quo'c doanh trong cd che' thj tru'ong
theo djnh hu'ongXHCN .. .. .. ... .. .. .. .... ........ .... .. .. .. .. .. . .... ... .. .. . .. .. .. .. .. .. ...
3.2.1. B6i moi co ca'u t6 chuc cua Thuong nghil$p qucic doanh, hoan
thil$n mo hinh va co che' t6 chti'c ho'.lt d()ng ciia cac T6ng cong ty
thu'ong m~i
Nha nuoc................... ............. ......... ......... ....................
3.2.2. Hoan thit;n cd che' quan ly cua Thttdng nghit;p qucic doanh tren
co s(j mng cttong cong tac ke' ho<;1ch h6a, d6i moi co che' tai chinh
doanh nghi~p,
cai tie'n cd che' khoan ............ .... .......... .... ...... .. .... ...... .... ..
3.2.3. Cai tie'n phttdng thti'c ho<;1t d()ng kinh doanh ciia Thttong
nghil$p quo'c doanh......... .... .. .. ......... ... ... .. . ... ... ...... ............... .. ...... ....

118
118
119
129

132

132

136

140


3.2.4. T6 chuc,xay dJ!ng thi tnrong, tang cuong dftu tu' cho ho~t
d9ng
nh~m
phat huy u'u the' va sue m~nh
cua
thudng nghi~p,
qu6c doanh trong n~
kinh te' qu6c dan.......................
Thudng nghi~p
3.2.5. Phat tri~n
va md r{)ng ho~t
d9ng xufft nh~p
khffu cua Thudng
nghi~p
qu6c doanh................................................................................ .....
3.2.6. TiSp tl;lC d6i moi cong tac qmln 1y Nha nude trong 1Inh VlfC thudng
nghi~p
n6i chung va Thuong nghi~p
qu6c doanh n6i rieng............
3.2.7. T~o
v6n, huy d9ng v6n, phan pho'i cd c!u v6n va sii' dl;lng
•"""
~

K
qua cac nguon
von
................................................................. .
h1~u
3.3. Cac ghii phap hfi trq khac giup cho Thtio'ng nghi~p
quoc doanh
kinh doanh co hi~u
qua ....... ... .................... ..... .. ........... ....... ...... .. ..... ...
3.3.1. Thuc defy phat tri€'n cac nganh san xu!t v<%t chfft t~o
.~
san p h~ am ..................................................................... .
n h 1eu
3.3.2. Hoan thi~n
h~
tho'ng thong tin thudng m~i,
va cac b9 ph~n
xuc tie'n thuong m~i
( triSn Him, quang cao, h9i ch<;I...) .......... ...... . ..
3.3.3. Cai tie'n h~ tho'ng phap 1u~t,
cac cd che', chinh sach va cong
C\} quan 1y phu h<;Jp voi Cd che' thi trttong theo dinh huang
?

/

?

144
155

164
167
170
170
171

Xa h9i chu nghia ··-····-·······-····························-·-·-·······-··························-·-····-····-·····171
3.3.4. B6i moi cong tac kS ho~c
h6a ...................................................... 170
3.3.5. f)ffu tranh ch6ng buon 1~u,
ch6ng gian 1~ thudng m~i
va cac hanh
vi kinh doanh t:rai phep ............. .............. ... ..... ..... ....................... ... .. .. 171
3.3.6. Phat huy vai tro cua cac cong ty tai chinh trong vi~c
h6 trQ
phat tri€'n cac doanh nghi~p
Thudng nghi~p
qu6c doanh
nho va vua ..... .. .. ... .. ........................... .. ... .. ....... ................... ... ... ... ... 173
3.4. M()t so'kie'n nghi .............................................................................. 173
3.4.1. Trong cai each hanh chinh,dS nang cao nang 1vc cua b9 may
quan 1y cftn xac diflh fO chile nang, nhi~m
V\} Va quy~n
h~n
CUa
Thudng nghi~p
qu6c doanh theo chi d~o
nganh dQc....... ................ 173
3.4.2. Bao t~o
, b6i duong va tuytin chQn b6 tri can b9 quan 1y va

nhan vien thudng nghi~pteo
yeu du chuySn huang kinh doanh
trong co che' thi truong theo dinh huang Xa h9i chu nghia ........... 174
moi tnrong thu~n
1<;1i v~ m~t
phap 1y va kinh te'- xa h()i
3.4.3. T~o
cho Thuong nghi~p
qu6c doanh kinh doanh d~t
hi~u
qua
kinh tS va phl;lC V1;l xa hQi................... ... .. ... ... . ..... ...... . .. ......... .. ... ... .. 175
3.4.4. Bao dam Slf 1anh d~o
cua Bang va phat huy dan chu
t~i
cd sd doanh nghi~p
..... ....... ............ .. ... ... ... .. ..................... ....... ... 177

KET LU~N

········································································································· 179
TAl LIEU THAM KIL.~O
··-·-·······-·······-··········'"·············-·······-.. ·································-·······-··········183
PHT) Ll)C ··························-····-·······-····-·················· ......................... -........................................ -.................. 193
'

A

?

~

?

MODAU
l.TfNH CAP THIET CUA DE TAl

Qua trinh chuyen d6i sang n~

kinh te' hang h6a nhi~u

thanh phfrn, v~n

hanh theo co che' thi tntong c6 sl! quan ly cda Nha mtdc, theo dinh huang XHCN
d nude ta, da va dang t~o

ra nhfi'ng co h
nhfi'ng thach thll'c mdi d6i vdi ta"t d. cac lo~i
thll'c gay g~t

d6i vdi cac doanh nghi~p

cu'ong du'<;Jc vai tro chd d~o
lu~t
lu~t

c~nh

l<;Ji, nhu'ng di doi vdi

hinh doanh nghi~p,

d~c

bi~t

qu6c doanh la, lam sao gifi' vfi'ng va tang
kinh te' thi tru'ong, noi rna quy

cda chung trong n~

tranh n6i len nhu' m<?t trong nhfi'ng d(>ng ll!c chinh ben c~nh
khach quan khac. Dttdi tac d(>ng va doi hoi cda qui

doanh nghi~p

tri va

TNQD phai bie't v~n

cong ngh~

kinh doanh nh~m

phat trie'n m~t

dt;mg t6i da, linh ho~t
d~t

c~nh

tranh, cac

tdi cac l<;Ji the' tu'ong d6i de tang tntdng,

thi phfrn tin nhi~m

vade

mong mu6n.

Vdi tu' each Ia mxua't xa h(>i, ho~t

d(>ng thttong nghi~p

xich quan trqng cda qua trinh tai san
n6i chung, TNQD n6i rieng trong ma"y th~p

ky qua da g6p phfrn to Ion trong vi~c

thl!c hi~n

- xa h
h6a, hi~n

hoan canh moi hi~n

lu~t

nhfi'ng quy

cac phttong phap quan

hang kinh doanh, khach hang tiem nang,

t6i da h6a l<;Ji nhu~

Ia thach

cong nghi~p

cac mt;tc tieu cda chie'n lu'<;Jc kinh te'
d~i

h6a da"t nttoc. Tuy nhien, trong

nay, khi di sau vao thl!c te', chung ta tha"y r~ng,

doanh thttong nghi~p

ho~t

d(>ng kinh

n6i chung va TNQD n6i rieng con b

tUng, kh6 khan trong

vi~c

dinh huang va nang cao

hi~u

qua

ho~t

lung

d(>ng. Chinh

sach md r(>ng nhieu thanh phfin kinh te' tham gia htu thong hang h6a, m
thi tntong phong phu va s6ng d(>ng hon, song m~t

lam cho
bung ra
thuong nghi~p

ho~t

d(>ng kinh doanh qua mll'c vdi hang
ca th<3', cling hang v~n

co quan, do~m

1

tri~u

da

khac, da dftn de'n vi~c
thttong

nghi~p

tu' nhan,

th<3' cling tham gia, da khong


khoi lam cho thi tntong r6i
hudng bi thu h~p
m()t each ch~t
l~u,

lo~n

va nhu m()t h~u

va bi dfiy lui tn3n thi tntong. Lttu thong khong duqc ki~m
che, chinh la moi tntong thu~n

lam hang gia ... phat tri~n.

vai tro chii d~o

qua kho tninh khoi, TNQD co xu

Do do, nhi~m

lqi cho cac ho~t

soat

d()ng dfru co buon

v1,1 ciia TNQD la phai vuon len gifi'

trong linh Vl!c phan ph6i lttu thong hang hoa, thuc dfiy san xua't, 6n

dinh thi tntong, gia ca, thoa man nhu cfru ngay cang cao va da d~ng
ciia xa h()i, tU thanh

thi de'n nong thon, nhu Nghi quye't B~i

lfrn thu VIII da chi r6 : " Ciing c6 va phat tri~n

v~

tieu dung

h()i Bang toan qu6c

Thuong nghi~p

Nha nude trong

nhfi'ng nganh hang thie't ye'u, nhfi'ng dia ban con bo tr6ng, nAm ban buon, chi ph6i
ban le.Tung buck t6 chuc HTX mua ban va m~ng
nghi~p

ludi d~i

ly d~

cung Thuong

Nha nude dii sue ngan ngua nhung bie'n d()ng ba't thuong, gop phfrn 6n dinh

thi tntong va gia ca... " [147,36].
Nghi quye't 12- NQnw ngay 03/0111996 ciia B() Chinh Tri (kh6a VII) v~
vi~c

tie'p tl,lc d6i mdi t6 chuc va hqat d(>ng thuong nghi~p

phat tri~n

thi tntong theo

dinh hudng XHCN ding da neu r6 : " Ciing c6 cac don vi thuong nghi~p
hi~n

c6 ..., phat tri~n

dia ban, m~t

cac doanh nghi~p

ll,l'c tren nhung linh Vl!c,

hang quan trQng, phu hqp vdi sl,l' thay d6i co ca'u kinh t€'"[112,6].

Nhu v~y,

r6 rang Ia, dang c6 ra't nhi~u

giai quye't m()t each tri~
ti~n

moi, c6 dii ti~m

Nha nude

d~,

chuy~n

d~t

ra cho TNQD cfrn duqc

ca d tfrm vi mo lftn vi mo, ca v~

nhiim pha'n da'u giu vt1ng vai tro chii d~o

dan, trong giai do~n

va'n d~

sang n~

ciia minh trong n~

ly lu~n

lftn thl,l'c'
kinh te' qu6c

kinh te' tb.i trttong theo dinh huang XHCN

co sJ! quan ly ciia Nha nude. B6 chinh Ia ly do chung t6i chqn va'n

d~

:

"Thu'o'ng nghi~p

quo'c doanh trong thOi ky chuyin sang kinh te' thj tru'ong (j

nu'ac ta" lam d~

tai nghien cuu va thl,l'c hi~n

nganh Kinh te' chinh tri ciia minh.

2

lu~n

an Tie'n si kinh te' chuyen


2.TINH HINH NGHIEN cuu DE TAl

Cho tdi nay, tren nhung khia cc;tnh va g6c dcong trlnh nghien cti'u v~

thi tru'ong
nghi~p

thu'ong nghi~p

trong qua trlnh chuyt3'n sang kinh te'

d nu'oc ta n6i chung, va v~

n6i rieng. C6 tht3' li~t

hi~u

qua cda cac doanh nghi~p

ke ra day m
thu'ong

s6 cong trlnh cda cac tac gia d

tru'ong Bc;ti hqc kinh te' qu6c dan Ha ntru'ong Bc;ti hqc kinh te' (Bc;ti hqc qu6c gia TP H6 Chi Minh) .. v .. v .. nh11:

- "Phuong phap thdng ke xac djnh t6ng muc ban le va khdi luc;ng ban le
mqt sd m{it hang chu ytu tren thj trulJng khong c6 t6 chuc

a nuac ta ".
Lu~n

an

PTS Khoa hqc Kinh te', Ly Minh Khai, nam 1986.

- "FJanh gia hi?u qua kinh tt xi nghi?p thuang nghi?p va mqt so bi?n phap
nang cao hi?u qud ". Lu~n

an PTS Khoa hqc Kinh te', Phung

Thi

Thanh Thdy,

nam 1990.

- "Roan thi?n kt hoq_ch h6a trong Thuang nghi?p quo'c doanh". Lu~n

an

PTS Khoa hqc Kinh te', Hoang Thinh Lam, nam 1990.

- "Hi?u qud kinh doanh crla doanh nghifp thuang mq_i trong co cht thj
trulJng". Lu~n

an PTS Khoa hqc Kinh te', Nghiem Van Trqng, nam 1996.

M9t s6 oong trlnh ciia m9t s6 t:ac gia

aBt;ti h9c Thu'ong mt;ti Ha N9i nh11 :

- "Giao djch thLidng mq.i ban huon trong nin ldnh tl thj tntilng c6 sf! qudn
cua Nha nuac ". Lu~n

an PTS Khoa h9c Kinh te', Nguy~n

ly

Thanh Son, nam 1996.

- "Nhung gidi phap nhlim nang cao hi?u qud kinh doanh thuang mq_i trong
diiu ki?n chuyin sang kinh tl thj trulJng
hqc Kinh te', Le Xuan Thu~n.

anuac ta hi¢n nay". Lu~n

nam 1996 .. y .. v ..

3

an PTS Khoa


Ben qmh d6, cfing da c6 rnmtdc va dip B(), lu~n

giai v~

nhfi'ng phttdng di~n

khac nhau ctia thttdng nghi~p

n6i chung, va TNQD nttdc ta n6i rieng nhtt :

- "NhTlng ddnh gid khdi qudt vi thf!c trg_ng va cdc kie'n nghj chu ye'u vi ddi
mai qudn ly htu thong, djch v~

va qudn ly thj tntiJng ". B~

tai khoa hqc ca'p Nha

-

nttdc, rna s6 98A.03.06, Vi~n
nhi~r.

Ngqc Vinh chti

- "Hoan

nghien cU'u Quan ly kinh te' Trung ttdng, PTS. Td.n

thi~n

C(/

che' qudn ly cua Bq thuang mg_i doi w:Ji cdc doanh

thuang mg_i Nha nuac thuqc Bq hi~n
Trinh Minh Chau chti nhi~r

nay". B~

ITnh vvc kinh te' nganh d nhi~u

hang h6a, ho~t
di~n

ly lu~n

d()ng thttdng
lfin thvc ti~n.

tai khoa hqc ca'p B(), PTS. Le

.. v .. v ..

Ta't d. cac cong trlnh neu tren, chti ye'u d~
v~

nghi~p

c~p

va di sau vao phan tich

khia q.nh khac nhau ciia qua trlnh lttu thong

nghi~p

n6i chung, ctia TNQD n6i rieng tren ca phttdng

Lu~n

an vdi d~

tai : "Thtidng nghi~p

qu6c doanh trong

thai ky chuyin sang kinh t€ thj trtiO'ng (J nu'oc ta" rna chung toi thvc hi~n.
rn()t cong trlnh nghien cll'u khoa h<;>c v~
c~p

de'n vi~c
sang n~

chuyen nganh Kinh te' chinh

d6i rndi rn
h~

Ia

tri XHCN, d~

th6ng TNQD trong qua trlnh chuy~n

kinh te th! trttong theo diflh httdng XHCN d nttdc ta hi~n

nay.

3. Ml}C DICH VA NHitM VV NGHIEN c(fu CUA LU!N AN
M~c

dich va nhi~m

quye't cdc m~c

tieu c~

v~

cua lw7-n dn duqc dij.t ra nhlim nghien cau va gidi

thi sau day:

Tha nhat, phan tich thvc tr<;lng tlnh hlnh th! tru'ong va hO<;lt d()ng thttdng
nghi~p

d nude ta til narn 1975 de'n nay,_ neu len nhfi'ng nhu'<;Jc di~rn,

con h<;ln che' trong quan ly

thi

nhfi'ng rn~t

trttong va trong ho<;lt dQng ctia TNQD trong thoi

4


ky bao dip tntoc day. Qua d6 lam r6 phu'ong httong va phttong thuc ho~t
ciia TNQD trong CUQC c~nh

d<}ng

tranh gay ga:t voi cac thanh ph§.n kinh te' thu'ong

nghit$p ngoai qu6c doanh, khi chuyen sang co che' kinh te' th! tru'ong theo d!nh
httong XHCN c6 sl! quan ly ciia Nha nude.
Thtt hai, phan tich nhung nh~

thuc cii, nhung quan diem tntdc day v~

ho~t

d()ng cua thu'ong nghit$p XHCN d~
tr~ng

n6i tren. Tren co sd d6, lam r6 vai tro chu d~o,

cua TNQD trong di~u

kit$n phat tri~n

Utm r6 nguyen nhan va h~u

n~

kinh te' hang h6a nhi~u

dinh huong XHCN d nude ta, va co che' d~

thlJ'c hit$n vai tro d6.

v~

thanh ph§.n theo

va phan tich ly lu~n,

lu~n

an

trung di sau nghien cliu n()i dung cua vit$c d6i moi TNQD trong qua trlnh chuy~n

sang kinh te'
nhi~u

qua cua thl!c

ciing nhtt chuc nang va nhit$m V1;l

ThLt ba, bttdc d§.u, bitng Sl! khao sat thlJ'c ti~n
~p

vfrn d~

m~t,

thi tntong theo dinh httdng XHCN. N
nhung lu~n

an chi gioi h~n

slJ' nghien cliu tren ba m~t

co ca'u t6 chile, co che' quan ly va phttong thuc ho~t
Thtt

tu, m

Vl;l

quan trqng ma

lu~n

co ban : d6i mdi

dan nghien cliu, d6 la dinh

hudng va nhii'ng giai phap kha thi nhiim d6i mdi va phat trien TNQD. Tu d6, dua
ra mo hinh t6ng quat cda ht$ th6ng TNQD tren cd sd khao sat tht!c tr~ng

va hit$u

qua kinh doanh cua chung, c6 ke't hc;Jp tham khiio meach lu'u thong hang h6a va d6i mdi TNQD d Trung qu6c, Ia nude c6 d~c

cai
diem

kinh te'- xa h4. PHU'ONG PHAP NGHIEN CUu
Lu~n

an du'QC nghien CUu dt!a tren co sd ly lu~n

chinh tri Mac - Lenin, sd' dl]ng cac phuong phap duy

v~t

cua khoa hQC kinh te'
bit$n chung va duy

lich sd' (cac quan diem : ht$ th6ng, to an dit$n, lich sd', Cl] th~'),

v~t

ke't hqp phttong

phap logic de nghien cuu m
5


thoi, lu~n

an cfing sii' dt!ng cac phuong phap h~

th6ng ke, phuong phap ch<;>n mfru, giln ly lu~n
phan tich d6i chie'u va so sanh tht!'C hi~n

th6ng, phuong phap phan tich
voi tht1c te' kinh te' xa h
ml!C dich lu~n

an d~t

ra. Lu~n

an cfing

con duqc nghien cuu, dt1a tren co sd tht1c titSn kinh te'- xa htham khao m
Nam va co

phu h<;Jp cua nude ngoai.

5. NHfl'NG DONG G6P CHINH CUA LU!N AN

- Phan tich c6 h~

th6ng va danh gia khach quan tht1c tr:;tng TNQD til sau

1975 de'n nay, g6p phfin lam r6 st1 cfin thie't cua vi~c
trong CO che' moi, d~
nghi~p

h6a, hi~n

d6i moi h~

th6ng TNQD

dap ling nhfi'ng yeu cfru ngay cang cao CUa Sl!' nghi~p

d:;ti h6a da"t nu'oc va h
cong

qu6c te'.

- G6p phfin lam sang to them nhfi'ng nguyen nhan chu ye'u tac d()ng va anh
hudng m:;tnh me toi vai tro va hi~u
kinh te' hang h6a v~n

hanh theo co che' thi tru'ong, dc3' tU d6 c6 m
chung va b6 sung nh~
nghi~p

n6i chung, d~c

thuc moi v~
bi~t

tinh quye't dinh d6i voi vi~c
nghi~p

qua ho:;tt d<)ng kinh doanh cua TNQD trong n~

ly lu~n,

t6 chile, quan ly va kinh doanh thuong

Ia vai tro chu d:;to cua TNQD n6i rieng - m

gifi' vfi'ng dinh huang XHCN trong ho:;tt d
d nuoc ta giai do:;tn chuyc3'n sang co che' kinh te' thi tru'ong.
- G6p phfrn xac dinh phuong huang va nhfi'ng bi~n

d6i moi va nang cao hi~u

qua ho:;tt d()ng cua TNQD. B6ng thoi trinh bay m()t h~

th6ng cac giai phap d6ng bth6ng TNQD, trong n~

phap chu ye'u nh~m

xay dl!'ng m
kinh te' hang h6a v~n

hanh theo co che' thi tru'ong c6 s11

quan ly cua Nha nuoc, theo dinh huang XHCN d nuoc ta giai do:;tn hi~n

6

nay.


6.

BO CT)C LU~N

AN

V6 m~t

ke't cfiu, ngoai phftn md dftu, ke't lu~n.

khao, phq lqc, nQi dung chinh CUa lu~n

Nhii'ng vfin d6 ly lu~n

Chtidng I

tham

an dUQC b6 cqc thanh 3 chuang nhu SaU :

cua Thuong nghi~p

qu6c doanh trong thoi

sang kinh te' thi tru'ong d Vi~t

ky chuy~n

Chtidng II

Thtrc trl;J.ng Thuong nghi~p

Chtidng III

Binh huang va giai phap co band~
nghi~p

danh mqc tai li~u

nam.

qu6c doanh tt'Y nam 1975 de'n nay.
d6i moi h~

qu6c doanh trong co che' kinh te'

th6ng Thuong

thi truong theo dinh

huang Xa hqi chu nghia.

Lu~n

bi~u

an c6 kh6i lu<;1ng 182 trang vie't voi 3 so d6, 3 bi~u

cac thong tin, s6 li~u

d~

minh hqa, danh m~c

tai li~u

d6 va 16 bang
tham khao voi 154

c6ng trinh va tac phffm cua cac tac gia trong va ngoai nuoc va 4 ph1;1 lqc. S61i~u

li~u

sit d1;1ng trong lu~n

an dUQC trich dfin tU ngu6n cua Nien giam th6ng ke va S6

di6u tra ciia BQ thu'ong IDl;J.i.

7


CHU<1NG 1
NHUNG VAN DE LY LU~N

CUA THU<1NG NGHitP QUOC

'

'

A'

K

DOANH TRONG THOI KY CHUYEN SANG KINH TE THl
TRUONG (j VItT NAM
1.1. Vai tro cila thu'o'ng nghi~p

trong n~

kinh te' hlmg h6a _nhi~u

thlmh phftn theo

dinh hu'6'ng xa h9i chii nghla :
1.1.1. Kluii ni?m tlzzldng nglli?p :

*

Ngu6n goc xuat hifn thuang nghifp:

Chung ta bie't rAng, vi~c
du'<;jc tlntc hi~n

trao d6i ban dfru ciia xa hQi loai nguoi tru'dc he't

theo phuong thilc trao d6i bAng hi~n

d9ng Ion lfin thil nha't ciia xa h9i loai nguoi, vi~c
Khi vi~c

v~t.

trao d6i phat tric3'n kh6ng ngu~

trao d6i du'<;jc chuyen mon h6a va n~

thanh, ph~m

Sau lfrn phan c6ng lao

san xua't hang h6a dtrqc hlnh

vi trao d6i ngay cang md r9ng thi sau lfin phan c6ng lao d9ng ldn lfrn

thil hai, nha san xua't ngay cang cam tha'y kh6ng muon thvc hi~n
th~
vi~c

chile nang tieu

hang h6a nii'a. Do d6, de'n lfrn phan c6ng lao d9ng ldn lfin thil ba, da dftn de'n
tach rieng chile nang san xua't khoi tieu th~,

kh6ng san xua't rna chi thvc hi~n
nghi~p,

vi~c

tieu th~

t~o

nen tfrng ldp thu'ong nhan

hang h6a, hinh thanh nganh thu'ong

chuyen m6n lam m6i gidi trao d6i hang h6a trong hol;lt d9ng kinh te' - xa

h9i[97 ,991].

*

Khdi nifm chung nhat vi thuang nghifp :

Thuong nghi~p

Ia m9t nganh kinh te' d9c l~p

chuyen v~

t6 chile lu'u thong

hang h6a, Ia san phfrm ciia sv phat tric3'n kh6ng ngung qua trinh trao d6i hang

ph~m

h6a trong tie'n trinh lich sii' loai nguoi. Ndi m9t each khac, thtrong nghi~p

tru

la m9t

lich sii' lien quan chf:lt che voi kinh te' hang h6a rna sv xua't hi<%n ciia

8


n6, la hinh thuc phat tri~n

moi cua St! phan cong lao dQng trong Xa hQi, khi rna

sue san xua't hang h6a da du'gian d~

tht!c hi~n

m
*

toi muc doi hoi phai c6 m
gia tri hang h6a du'
tai san xua't [97,991-1001].

Thong nhi{t vi cdc thwJ_t ngil su dl;lng :

Tha nhdt, ngay nay thu~

ngii' Thuang nghi~p

theo chii' La tinh " comerxium " . V€ m~t
th6' hi~n

du'
n
ngii' d€u

la qua trinh trao d6i hang h6a thong qua hinh thuc mua ban hang h6a,

dich vt.:t tren
h6a. V€ m~t

thi tru'ong va la nganh kinh te' pht.:tc vt.:t cho qua trinh lu'U thong hang
tir ngii', tir Thuang nghi~p

buon ban, Nghi~p
Thuang nghi~p

d Vi~t

b~t

nghia la c6ng vi~c

ngu6n tir Han tt!, Thuang nghia hi

lam, nganh ngh€, St! nghi~p.

Nhu' v~y,

du'nam, til' nam 1945 - 1951 ti€nthan cua B
ngay nay

du'tach ra thanh Bnghi~p

va B
tach ra thanh B
B1990 - 1991 du'
T6ng ct.:tc v~t
nh~p

d6i ten gqi Ia Bm~i

nghi~p

l~i

nghi~p;

nam1958 Bthudng (sau d6 la'y ten gqi la

t11 (sau d6 trd thanh B
trd thanh B
nghi~p;

tu'); tir nam

tit nam 1991 - 1992

va Du }ich; til' nam ~ 992 de'n nay gqi la B
(xin tham khao sd d6 1 & 2).

9


so DO 1 : QUA TRINH IDNH THANH BQ TmJONG M~I

DEN NAM 1999

BQ KINH TE

(1945- 5/1951)

BQ CO NG THVdNG

(5/1951 - 9/1955)

.

1

•

BQ THVdNG NGHieP

BQ CONG NGHieP

(9/1955- 411958)

I
BQ NGO~I

~

THVdNG

BQ NQ I THVdNG

(4/1955 - 3/1988)

(4/1955 - 3/1990)

BQ KINH T{ EJdl NGO~I

BQ V4T TV

(8/1969 - 3/1990)

(3/1988 - 3/1990)

.

....

BQ THVdNG NGHieP

(3/1990 - 8/1991)

•

BQ THVdNG M~l

VA D!CH VI)

(8/1991 - 10/1992)

....
BQ THVdNG M~l

(10/1992 de'n nay.)

10

.

~v

tJu CU CAU B() 1'dUO~
LANH H~O

1~

n<) THu'ONG M.t}l

Vi.;n
nghien

cuu
tlnMng

Han

xuc

tie'n
tluf(1ng
m~i

Cac
tntang

Cac
Tli'ng

cong ty,
Cong ty
tnfc thuQc.

aao l<;lO
nghi~p

V\1

m~)i

Phan vi~n
Trung tam
ttt va'n va

aao t(;lO
Trung
Tam
Thong tin
thttong m?i
- Bao
Thttong
m(;ll

~52


------------------- .

Tha hai,

-- -

ngii'" mq.u djch" theo Han tl!, Mq.u la st} Mua va Djch la
thu~

Sf! trao ddi. Trang khang chie'n ch6ng Phap dfru nhii'ng nam 50, Chinh phil Vi~t
nam Dan chu cdich dU<;JC sil' d~ng

l~p

M~u

Sd

dich Trung uong, tll' lau nay

ngii' Thuang nghi~p

XHCN Ia khai ni~m

trao d6i san phffm cfrn thie't cho n~
Thuong nghi~p

TBCN, n6 dqa tren quan h~

quye't dinh la che' dQ cong hii'u v~
XHCN v~n

ph~c

tu li~u

trao d6i ngang gia, dung khoan ti~n

khac v~

cua luu thong hang h6a, nhu nguyen
chenh l~ch

thu'ong nghi~p

gia dt1 bu d~p

ra"t quan trqng dt1 bao

trao d6i cua thuong nghi~p.

rna m~c

dich co ban la thoa man nhu cfru v~t

cha"t va van

d~ng

hoa ngay cang tang cua nhan dan lao d
cha"t- ky thu~

Hdn

XHCN khong phai la m
tuy vll<;Ji nhu~,

v~

chi phi luu

d tll'ng khau ... , nhung d6ng thai n6

dam tai san xua"t md r
dt1 ph~c

ban chat so

san xua"t XHCN, rna ye'u t6

ciing chu y de'n h<;1ch toan, doanh lqi la nhii'ng cong c~

nii'a, Thudng nghi~p

dt1 chi hlnh thuc

san xua"t. Ho<;1t dQng cua thuong

rung cac quy lu~t

thong va hlnh thanh l<;Ji nhu~

c~

m~u

san xua"t hang h6a dudi che' dQ XHCN.

XHCN Ia m
vdi thuong nghi~p

t~c

ngii'

d nude ta, bao ham ca ho(;lt dQng nQi thuong Va ngo(;li thuong.

Tha ba, thu~

nghi~p

thu~

nhu' m
va thuc dcua CNXH.

0 Lien xo (cii), Thudng nghi~p
che' dQ cong hii'u v~
bqn dfru cd, khong nh~m

tu' li~u

XHCN la m
thudng nghi~p

dlfa tren

m~c

san xua"t va san phffm lao dQng, khong c6 nha tu' ban va
dich thu l<;Ji nhu~

rna nh~m

ph~c

~

nhu cfru tieu

dung va nhu cfru san xua"t cua toan xa hqi, t6n t<;li du'di ba hlnh thuc Cd ban : TNQD

nghi~p

do Nha nude trlfc tie'p kinh doanh, chie'm vi_tri chu d<;1o trong thudng nghi~p,

HTX, la hlnh thuc chu ye'u cua thu'ong nghi~p

12

Thuong

XHCN (j nong thon,Thudng


nghi~p
th~

Nong trang ~P

th~,

Ia hinh thuc mua ban nong san gifi'a cac nong trang ~P

hay mua ban cac thu nh~p

bilng hi~n

CJ Trung qu6c hi~n

v~t

cua cac nong trang vien.

nay,Thttdng nghi~p

XHCN g6m hai hmh thuc : TNQD

theo che' dQ sd hfi'u toan dan va Thttdng nghi~p
hfi'u t~p

th~

t6n t~i

Thttdng nghi~p

song song voi cac hinh thuc Thttdng nghi~p

nam hi~n

nay, Thttdng nghi~p

TNQD g<;>i la Thttdng m~i
Thu'dng nghi~p
t6n t~i

sd huu ca th~

va

kinh te' ttl' nhan.

CJ Vi~t

th~,

h<;1p tac cung tieu theo che' dQ sd

XHCN cling g6m hai hinh thuc :

Nha nttoc (TMNN), theo che' dQ sd huu toan dan va

HTX g<;>i la HTX thu'dng m~i-

d!ch v~,

song song voi cac hinh thilc thu'dng nghi~p

t€ khac tham gia trong linh vlfc thudng
nttoc, Thttdng
Tom l~i,

nghi~p

nghi~p

ngfi' " thuong nghi~p

cua cac thanh phfrn kinh
: Thudng nghi~p

Ttt ban ttt nhan, Thttdng nghi~p
trong lu~n

theo che' dQ sd hfi'u t~p

an, chung ta sti' d~ng

Ttt ban Nha

nho.
d6ng nha"t v€ nghia cac thu~

" d6ng nghia voi " thuang mg.i " , " TNQD " d6ng nghia voi

"TMNN"," HTX mua ban" d6ng nghia voi "HTX thuang mg.i- djch v~

".

1.1.2. Chuc niing va vai tro ci/,a tluldng nghi?p trong nin kinh te" quifc dii1z :
1.1.2.1. Chric nang :

Chric nang ca bdn cua thttdng nghi~p
d6i hang h6a thong qua mua va ban d~

Ia t6 chile qua trinh htu thong, trao

no'i Ii€n m
tai

san xua"t voi tieu dung, thoa man nhu cftu cua nhan dan vacua cac nganh kinh te'.
Trong n€n kinh t€ qu6c dan c6 ra"t nhi€u chu th~,
dtrinh d6 va la chu th~

nghi~p

IOn ho~t

nhi€u nganh tham gia ho~t
Ia ngttoi t6 chile chu ye'u qua

d<)ng tren xa hQi. Chile nang Cd ban cua thu'dng

XHCN do ban cha"t cua phttdng thilc san xuat XHCN quye't diflh. Trong cac

13


giai do~n

ciia cong CUQC xay dl!ng CNXH, do cac dieu kit$n kinh te'- xa hQi d€

thl!C hit$n chuc nang CO ban thay d
vi tac dQng cua chuc

nang d6 se ngay cang tang len cling vdi qua trlnh phat tri6'n san xua't, xay dl!ng va
hoan thit$n quan ht$ san xua't XHCN.
Chile nang qt thi cua thu'ong nghit$p du'\5C hlnh thanh, IDQt m~t

do chuc

nang co ban quye't dinh, n6 c1,1 th€ h6a chuc nang co ban thanh nhieu chuc nang
rieng bit$t, c6 quan ht$ hii'u co vdi nhau, rna vit$c thl!c hit$n cac chuc nang a'y se

t~o

thanh qua trlnh thl!c hit$n chuc nang co ban.

M~t

khac, n6 do trlnh dQ chuyen

mon h6a trong htu thong va yeu cfiu khach quan ciia nen kinh te' - xa hQi trong
vit$c nang cao nang ll!c san xua't va muc s6ng ciia nhan dan d m6i giai do~n

chi

ph6i. Cac chuc nang nay c6 sl! bi6'u hit$n khac nhau trong tll'ng thai ky va c6 th€
khai quat thanh hai nh6m sau day:
- Nh6m chuc nang Cl,l th€ lien quan tdi gia
hu'dng vao

ID~lC

tieu giii' gln Va hoan thit$n gia

tri

sii' dl,lng cua hang h6a,

tri sii' d1,1ng CUa hang h6a theo

cfiu ciia ngu'oi tieu dung. N6 bao g6m cac chuc nang nhu' : t6 chuc v~n

yeu

dQng

hang h6a ttl ndi san xua't tdi noi tieu dung (lf:(a chqn phLtang thric, hznh thric mua
ban, w;zn chuyin hqp ly h6a s6 khau vc;ln dqng hcmg h6a ...) bao vt$, hoan chinh gia

tri sii' d1,1ng phil

hqp vdi tieu dung (bdo qudn, chinh ly, bao g6i ... himg h6a), t6

chuc qua trlnh ph1,1c v1,1.
- Nh6m chuc nang c-q th€ lien quan de'n gia
ml;lc tieu thay d6i hlnh thai gia

tri

tri cua hang h6a, hu'dng

ciia hang h6a. thl!c hit$n gia

cac chuc nang nhu' : mua va ban (phLtang thric, ca che') ' h~c
nh~p.

xii'

ly

tri. N6

vao

bao g6m

toan chi phi va thu

va'n de gia ca, ph1,1c v1,1 van minh thuong nghit$p, tie't kit$m hao phi

lao dQng trong lu'U thong .. v .. v...

14


Hai nhom chile nang tren co sv tac d()ng qua

l~i

ch~t

nhau. Chung bic5'u hic$n ra't khac nhau d hai thoi ky n~
va kinh te' thi tntong co di~u
dAn m6i quan he$ giua gia

kinh te' t~p

tie't vi mo. Thttong nghic$p c~n

tri sii' d~ng

che, khong tach roi

trung, bao ca'p

phai giai quye't dung

tri hang hoa, khong nen coi nh~

va gia

thUQC tinh nao Vi day la mQt thc5' th6ng nha't cua hai m~t

m()t

d6i l~p.

1.1.2.2. Vai tro :
(i) Vai tro cua thuang nghi?p ddi vcJi qua trznh tdi sdn xuat xa h9i:

La hinh thilc phat tric5'n cua trao d6'i, thu'ong nghic$p du'QC coi nhu' m()t khau
cua qua trinh tai san xua_'t Xa hQi, Va no du'<;JC thtS hic$n d quan he$ CUa thu'ong
nghic$p vdi cac ye'u

t6 cua qua trinh tai san xua't xa h()i.

- Nho vao chile nang chuyen mon hoa, thuong nghic$p da gop ph~n

thuc

dffy qua trinh tai san xua't xa h()i thong qua vic$c giai phong chinh nhung nguoi san
xua't khoi cac chuc nang ngoai san xua't, va do v~y,

da tie't kic$m du'<;Jc v6n luu

thong va chi phi htu thong cua toan xa h()i, d6ng thoi lam tang them kha nang can
d6i giua san xua't va tieu dung, giua cung va c~u

hang hoa tren thi tntong. C. Mac

vie't : " Sl! phat tric5'n cua thu'ong nghic$p va ca tu' ban thuong nghic$p d dau cfing
lam phat tric5'n n~

san xua't hu'dng vao gia

xua't, lam cho san xua't co nhi~u
lam cho ti~n

phat trien thanh ti~n

hinh nhi~u

tri

trao d6'i; no md r()ng qui mo san

ve va trd nen co tinh cha't the' gioi, no

the' gioi "[50,588-589].

- Vdi tu' each la m()t trong nhfi'ng chu thtS cua thi tntong, thuong nghic$p
gop phftn quan tr<;>ng trong vic$c xac l~p

nhfi'ng can cu khach quan cho vic$c hinh

thanh va phat tric5'n toan b() co ca'u kinh te' qu6c dan. M6i lien he$ tai san xua't
doi hoi phai ke't h<;Jp dung d~n
te', vdi vic$c sii' d~ng
ho~t

vic$c sii' d~ng

cong c~

chu ye'u cua quan ly kinh

quan he$ thi tntong, quan he$ hang hoa - ti~n

d()ng h<;Jp ly va co hic$u qua ciia thtrong nghic$p. Vl

15

v~y,

tc$, thong qua
thtrong nghic$p


khong chi ph~c

v~

cho san xua"t, rna con thuc dffy vi~c

san xua"t hqp ly trong n~

t~olp

cac quan h~

tai

kinh te' qu6c dan.

Chung ta bie't ding, tai san xua"t xa ht)i bao gom b6n khau : san xua't, phan
ph6i, trao d6i va tieu dung. Thttong nghi~p

dttqc coi Ia khau trao d6i hinh thanh

nen m6i quan h~

giua thttong nghi~p

voi san xua"t, thttong nghi~p

va thttong nghi~p

voi tieu dung. La nganh kinh te' dt)c l~p,

t6 chti'c qua trinh lttu thong hang h6a, thttong nghi~p
voi nhi~u
va

linh vvc cua n~

dam nh~

cong vi~c

c6 vai tro ra"t quan trqng d6i

kinh te' qu6c dan, khong nhii'ng tac dt)ng tOi kinh te'

thi trttong trong nttoc, rna con

kinh te' voi nttoc ngoai, th~

voi phan ph6i

hi~n

c6 vai tro to Ion trong

vi~c

md rt)ng quan

h~

d6i voi cac IInh vvc kinh te' sau day :

- Do'i wJi scm xuat :

San xua"t quye't dinh thttong nghi~p
h6a, thttong nghi~p

th6ng

v~

hang

vlia thuc dffy san xua"t phat tri~n.

khong chi d6ng vai tro trung gian, rna n6 d6ng vai tro

quye't dinh d6i voi san xua"t trong vi~c

nghi~p

quy mo va ca"u thanh lttu chuy~n

tac dt)ng trd lC;ti, vita ph~c

Cac t6 chti'c thttong nghi~p

doanh c6 hi~u

v~

chi r5 linh vvc ho(;lt dt)ng va phttong thuc kinh

qua. Cac Mac da chi r5 : " d giai do(;ln dfru ctla xa ht)i t11 ban, thttong

tri cong nghi~p,

trd thanh ke ph~c
ngung md rt)ng

~

trong xa ht)i hi~n

dl;li thi ngttqc lC;ti ... Thttong nghi~p

cho san xua"t cong nghi~p,

thi trttong ... Bau dau thttong

rna ki~n du
nghi~p

lam tan ra d6i voi cac t6 chti'c san xua"t rna n6 d~ng

s6ng con la khong

ciing c6 mt)t tac d~ng

it nhi~u

phai, nhii'ng t6 chti'c san xua"t

nay, dttoi ta"t ca cac hinh thai khac nhau ctla chung, chu ye'u Ia huang dftn vao vi~c

san xua"t ra gia tri sii' dt,mg "[50,5 86 -599].

16


Bdi wJi cong

-

nghi~p

va nong nghi~p

Chung ta bie't dng, thuong nghi~p

:
giu m
hie dqng de'n linh vJ!c cong, nong nghit$p, nhu Lenin da chi ro : " Mco dong dao qufin chung tie"u nong thi budc qua dXHCN doi hoi : ho~c

la m
nghit$p ldn, hay Ia m
h6i he't sue nhanh chong n~

he't sue ph6n thinh cua n~

de" thoa man nhu cfru CUa nong dan V~

san phim, ho~c

cong

cong nghit$p Ion:
la IDQt Slf lien ke't,

lien minh kinh te' cua Nha nude vo san vdi qufrn chting tie"u nong thong qua
thuong nghit$p "[43,596]. Khong nhung the', Nguoi con kh:ing dinh : " Thuong
nghi~p

ban huon co the" lien ke't v~

m~t

kinh te' hang trit$u nong dan l~i

vdi

nhau, bAng each la'y lqi ich rna khuye'n khich hQ, bAng each lam cho hq co
quan ht$ gifn bo vdi nhau, dfrn dift hQ len giai do~n

cao hon, tile la hinh thuc

HTX va lien hit$p chinh ngay trong san xua't "[43,210].
Tu nhii'ng lu<%n di~m
luon d~

cua C. Mac va Le nin, trai qua qua cac thai ky, Bang

cao vai tro, vi tri kinh te' - xa h
trong nhfi'ng m6i quan ht$ kinh te' chu ye'u trong n~
ki~n

san xua:t hang hoa, m6i quan h~

nong nghi~p

va cong nghi~p,
thie't l~p

kinh te' qu6c dan. Trong di~u

nay duqc thJ!c hi~n

duang trao d6i, va ta:t nhien thuong nghi~p

vao vi~c

ta

chii ye'u thong qua con

trd thanh cfiu n6i giii'a hai nganh kinh te'

tac d{)ng d6ng thai tdi ca hai nganh, gop phfrn tich ClfC

co ca:u kinh te' cong - nong nghi~p

hqp ly trong ph~m

vi cii nude,

ciing nhu tll'ng dia phuong, vling lanh th6. Thuong nghit$p tac d()ng vao m6i quan

.

ht$ tren, chii ye'u thong qua cac dong hang d6i luu : hang cong nghi~p
thi v~

nong thon, til khu vJ!c cong nghi~p

san thJ!c ph~m

sang khu VJ!c nong nghit$p, hang nong

til nong thon ra thanh thi, til nong nghi~p

•<=-~

~.

- \i ,....
~-A,·')

lfiHJONG£>HKINHTE ,rJ

THU V1E:N

f) /8 HE~-

til thanh

'\II

l
I

17

sang cong nghit$p.


Ngoai ra, thuong nghi~p

con tht;rc hi~n

khai thac ngu6n hang nh~p

khfru d~

cung

ung hang h6a cho d. hai nganh tren.
Trong chie'n lu'QC phat tri~n
n6ng nghi~p

kinh te' cua dftt nu'oc, Bang ta lu6n xac dinh

la IInh vt;rc u'U tien hang dfiu, thuong nghi~p

thuc, bi~n

cfin sii' dl;lng cac hinh

phap tac d()ng thich hqp trong tUng thoi ky nhAm pha vo tinh tr(;lng tt;r
-

cung, tt;r ca'p, t(;lo di~u
tri~n.

ki~n

cho n6ng nghi~p

M()t mi;it, thuong nghi~p

xua't n6ng nghi~p

v~

v~t

tie'n len san xua't hang h6a phat

phai dap ung dfry du, kip thoi, nhu cfiu cua san
tu', thie't bi may m6c, phan b6n, thu6c tru sau ... , thuc

dfry qua trinh ap dl;lng tie'n b() khoa hQc ky thu~

vao n6ng nghi~p

d~

nang cao

nang sua't lao d()ng, san lu'qng hang n6ng san. Mi;it khac, thuong nghi~p

tO'i qua trinh phan c6ng lao d()ng trong IInh vt;rc n6ng nghi~p,
hinh thanh CO cftu nganh ngh~,

tac d()ng

g6p phfrn vao vi~c

t(;lO ra san phfrm phu hQp VOi yeu cfru CUa thi

tru'ong, tU d6 md r()ng thi tru'ong tieu thl;l nong san phfrm ca trong va ngoai nu'oc.
BO"i voi san xua't c6ng nghi~p,
phat tri~n

thong qua cac dich v1;1 cung ung v~t

cac ye'u
nghi~p

thu'ong nghi~p

tu', nguyen li~u,

thie't bi may moe va

t6 dfru vao khac, d6ng thoi ma r()ng thi tru'ong tieu thl;l san phfrm c6ng

a cac vling n6ng th6n, mi~n

tru'ong nude ngoai. Va'n d~
thuc dfry Vi~c

nui, vling kinh te' moi trong nu'oc va ca a thi

c6 y nghia quan trQng hi~n

du'a nhanh tie'n bQ khoa hQC ky thu~

hu'ong cho san xua't c6ng nghi~p
cha't lu'qng san ph~m,

trong vi~c

nay Ia, thuong nghi~p

qua toi san xua't c6ng nghi~p,

thuong nghi~p

phai

vao san XUftt, kich thich Va diflh
phat tri~n

mi;it hang moi, nang cao

chie'm linh thi tru'ong, da d<;t.ng hoa co ca'u mi;it hang d~

cang phu hqp vdi yeu cfiu cua thi tru'ong. f)~
hi~u

phl;IC Vl;l va thuc dfry san xua't

thie't l~p

quan h~

ngay

va tac d()ng c6

cfin hqp ly hoa va'n d~

phan

c6ng va hqp tac lien nganh a ta't ca cac ca'p, ap dl;lng hinh thuc gia c6ng d6i voi ca

18

klm cong nghit$p quae doanh va ngoai quae doanh, nhlim khai thac tai da ti~m
cung ling cho thi tntong.

nang ciia cac ngu6n hang nay d~

- Dffi viii plum plu1i va tieu dung ca nhfm :
Phan phai quye't diflh qua trinh thttdng nghit$p tie'n hanh trao d6i san phllm
hang hoa, nhttng m~t

khac thttdng nghit$p tac dqng trd l~i

qua trinh phan phai, gop

phfin hoan thit$n cac nguyen tftc va phttdng thuc phan ph6i san phffm.Tieu dung Ia
m1,1c dich ciia san xua't, va cfing la m1,1c dich ciia thttdng nghit$p.Vl v~y,
thttdng nghit$p chiu s11 chi phai ciia tieu dung, m~t
l~i

tieu dung, thong qua ho~t
Trong di~u

kit$n n~

dqng mua band~

m9t m~t

khac no tac dqng tnfc tie'p trd

ph1,1c

Vl,l

va huang dftn tieu dung.

san xua't hang hoa, tieu dung ca nhan chii ye'u du<:Jc

thoa man thong qua qua trlnh trao d6i CaC San phffm hang hoa va dich

Vl,l

tren thi

tntong.Thong qua hol;lt dqng ciia thttdng nghit$p, nhu diu tieu dung ca nhan du<:Jc
thoa man va dtt<:Jc huang dftn cho phu h<:Jp voi di~u
te', phu h<:Jp voi Iai sang, t~p

quan, truy~n

ph1,1c v1,1 dtt<:Jc t6 chile h<:Jp ly d~

h~

ki~n

kha nang ciia n~

kinh

thang ciia dan tqc, d6ng thoi qua trinh

tha'p chi phi tieu dung ciia xa hqi.

(ii) Vai tro cua thL((Jng nghi?p dffi viii tai chinh, ngan hang va lLtu thOng tiin t?:

Thttdng

c6 quan
h~

ch~t

che voi cac nganh tai chinh, ngan hang

trong vi~c

xii' ly van, va phan phai ke't qua thu nh~p.

trong vi~c

ca'p phat, hoan tra van, tht!c hi~n

(thue', l
l~i

nghi~p

Bi~u

do du'<:Jc th~

hi~n

nghia v1,1 dong gop voi ngan sach

, va'n de vay, tra va thanh toan lai sua't voi ngan hang. Hdn nua,

thttdng nghi~p

con co vai tro quan trqng trong qua trinh phan phai va phan ph6i

thu nh~p

quae dan, no vll'a tie'n hanh trao d6i, " phan phdi lc;ti" cai da du<:Jc

"phan phdi ", vua tham gia dong gop vao thu nh~p
dong hru thong hang h6a va hru thong tien t~

19

quae dan. Tren thi tntong, hai
t6n t~i

song song va tac dqng qua