Tối ưu đầu vào và giảm rủi ro đầu ra cho việc canh tác bắp lai tại huyện ba tri tỉnh bến tre
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.65 MB, 176 trang )
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T TP. HCM
TR N CÔNG LU N
T I ƯU ð U VÀO VÀ GI!M R"I RO
ð U RA CHO VI$C CANH TÁC B%P LAI
T I HUY$N BA TRI T'NH B N TRE
LU N VĂN TH C SĨ KINH T
TP. H, Chí Minh 1 Năm 2010
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T TP. HCM
TR N CÔNG LU N
T I ƯU ð U VÀO VÀ GI!M R"I RO
ð U RA CHO VI$C CANH TÁC B%P LAI
T I HUY$N BA TRI T'NH B N TRE
Chuyên ngành : KINH T
Mã s@
: 60.31.05
PHÁT TRI=N
LU N VĂN TH C SĨ KINH T
NGƯ I HƯDNG DEN KHOA H C:
PGS, TS. ðINH PHI HG
Tp. H, Chí Minh 1 Năm 2010
i
Tôi cam k t r ng Lu n văn Th c sĩ kinh t v i ñ tài: “T@i ưu ñLu vào
và giOm rQi ro ñLu ra cho viTc canh tác bXp lai tZi huyTn Ba Tri, t[nh B\n
Tre” là công trình nghiên c u ñ!c l p, nghiêm túc. Các s( li)u, n!i dung
nghiên c u và k t qu, nghiên c u trong lu n văn này là hoàn toàn trung th/c
và chưa t1ng ñư2c công b( trong b4t kỳ công trình nghiên c u nào trư c ñây
Tp. HCM, ngày 02 tháng 04 năm 2010
TÁC GI!
TR N CÔNG LU N
ii
Trư c tiên cho tôi t7 lòng bi t ơn sâu s:c ñ n cha m;, nh
Xin gBi l=i chân thành c,m ơn ñ n:
PGS. TS. ðinh Phi HH, là ngư=i hư ng dIn khoa h@c, ñã t n tình hư ng dIn,
truy n ñ t nh
Minh ñã trao ñHi ki n th c, chQ dIn t n tình, t o ñi u ki)n thu n l2i cho tôi th/c
hi)n ñN tài nghiên c u.
Các Cô, Chú lãnh ñ o Phòng nông nghiêp, Trung tâm Khuy n nông huy)n
Ba Tri, nơi tôi th/c hi)n ñ tài, Ban Giám ñ(c Công ty TNHH T4n L2i ñã t o m@i
ñi u ki)n cho tôi thu th p s( li)u, thông tin cLn thi t ñN ñ tài có thN hoàn thi)n.
Các b n ñOng s/ ñã h t lòng giúp ñT, ñ!ng viên tôi trong quá trình th/c hi)n
ñ tài. Xin gBi ñ n các b n l=i c,m ơn thân thương nh4t!
Tp. HCM, ngày 02 tháng 04 năm 2010
TÁC GI!
TR N CÔNG LU N
iii
M CL C
Trang
Danh M`c Các Ta Vi\t TXt...................................................................... vii
Danh M`c Các BOng................................................................................. viii
Danh M`c Các Bibu ð,............................................................................ ix
Danh M`c Các Hình................................................................................. ix
Danh M`c các Sơ ñ,................................................................................. ix
PhLn Mf ðLu............................................................................................ x
CHƯƠNG 1:
1.1.
CƠ Sh LÝ THUY T
H,i Quy Và Ưkc Lưlng Hàm H,i Quy ...................................................1
1.1.1. HOi qui và các d ng cWa tiêu biNu cWa mô hình hOi qui ................................1
1.1.1.1. HOi quy và mô hình hOi quy .......................................................................1
1.1.1.2. Các d ng tiêu biNu cWa mô hình hOi quy ......................................................1
1.1.2. Phương pháp ư c lư2ng bình phương nh7 nh4t (OLS) ................................3
1.2.
Các Y\u T@ !nh Hưfng ð\n Năng Sumt CQa Cây BXp Lai ....................4
1.2.1. Các y u t( ,nh hưBng ñ n năng su4t trong nông nghi)p ..............................4
1.2.2. Các y u t( ,nh hưBng ñ n năng su4t cây b:p lai..........................................5
1.2.2.1. Nghiên c u trư c ñây v các y u t( ,nh hưBng ñ n năng su4t b:p lai..........5
1.2.2.2. Các y u t( tác ñ!ng ñ n năng su4t cWa cây b:p............................................6
1.3.
Hàm SOn Xumt CQa Cây BXp Lai..............................................................7
1.3.1. Xây d/ng hàm s,n xu4t cWa cây b:p............................................................7
1.3.1.1. Mô hình lý thuy t........................................................................................7
1.3.1.2. Mô hình th/c nghi)m ...............................................................................10
1.4.
Lý Thuy\t Vr T@i Ưu Hóa ......................................................................11
1.4.1. Bài toán quy ho ch toán
1.4.1.1. Các d ng cWa bài toán quy ho ch toán h@c ................................................11
1.4.1.2. M!t s( d ng bài toán qui ho ch toán h@c ng ddng cơ b,n........................13
1.4.2. C/c tre cWa hàm s(.....................................................................................15
1.4.2.1. Khái ni)m c/c tre cWa hàm s( ....................................................................15
1.4.2.2. ði u ki)n ñN hàm s( ñ t c/c tre .................................................................16
iv
1.4.3. Phương pháp t(i ưu có ràng bu!c cWa Largrange .......................................16
1.5.
Các Cơ Sf Lý Lutn Vr Lý Thuy\t Trò Chơi.........................................17
1.5.1. Nh
1.5.1.2. Phép khi ljp các chi n lư2c be tr!i ngjt ...................................................18
1.5.2. Các gi, thuy t v vi)c ng ddng lý thuy t trò chơi trong nghiên c u.........19
1.6.
Vmn ðr RQi Ro Trong Lĩnh Vwc Nông NghiTp ......................................20
1.6.1. Các nghiên c u trư c ñây v rWi ro trong lĩnh v/c nông nghi)p.................20
1.6.2. mng ddng công cd quy n ch@n (option) vào b,o v) rWi ro v giá ...............21
1.6.2.1. Công cd Quy n ch@n (option) và v4n ñ gi,m rWi ro v giá .....................22
1.6.2.2. Các khái ni)m liên quan ñ n Quy n ch@n (option) ....................................22
1.6.2.3. V n ddng công cd quy n ch@n trong vi)c gi,m rWi ro v giá......................24
CHƯƠNG 2:
2.1.
TGNG QUAN Vy TÌNH HÌNH
TR{NG B%P LAI h HUY$N BA TRI
T|ng Quan Vr ð}a Bàn Nghiên C~u .................................................... 26
2.1.1. THng quan v ñi u ki)n t/ nhiên............................................................... 26
2.1.2. Cơ c4u ñ4t trOng tr@t cWa huy)n Ba Tri .................................................... 26
2.1.3. THng quan v tình hình kinh t ................................................................. 27
2.2.
T|ng Quan Vr Tình Hình Tr,ng BXp LZi f HuyTn Ba Tri.................. 28
2.3.
T|ng Quan Vr Qui Trình Nghiên C~u CQa ðr Tài.............................. 29
2.4.
T|ng Quan Vr K\t QuO ðiru Tra Nông H• ......................................... 30
2.4.1. Ch@n mIu ñi u tra t1 tHng thN .................................................................. 30
2.4.2. ði u tra ph7ng v4n ñ(i tư2ng (mIu) ........................................................ 31
2.4.3. THng quan v s( mIu ñi u tra .................................................................. 31
2.4.3.1. Tình hình tuHi cWa chW h! trOng b:p ......................................................... 31
2.4.3.2. Trình ñ! h@c v4n chW h! .......................................................................... 31
2.4.3.3. Tình hình trOng b:p các h! ...................................................................... 32
2.4.3.4. Tình hình vay v(n các h! ñi u tra ............................................................ 32
2.5.
T|ng Quan Vr Tình Hình Canh Tác BXp Lai TZi HuyTn Ba Tri ........ 33
2.5.1. T p h2p chi phí cánh tác 1ha b:p lai vd Hè thu năm 2009 ...................... 33
v
2.5.1.1. Chi phí v t ch4t ........................................................................................ 33
2.5.1.2. Chi phí lao ñ!ng ...................................................................................... 34
2.5.1.3. T p h2p các chi phí ................................................................................ 35
2.5.2. Phân tích hi)u qu, cWa vi)c canh tác b:p lai ............................................ 36
2.5.3. Phân tích k t qu, p hi)u qu, cWa 1 ha mía ................................................ 38
CHƯƠNG 3: K T QU! NGHIÊN CƒU
3.1.
Kỳ V…ng Bi\n GiOi Thích Và Ưkc Lưlng Hàm SOn Xumt .................. 40
3.1.1. Các bi n gi,i thích và kỳ v@ng d4u cWa các bi n gi,i thích ....................... 40
3.1.2. K t qu, ư c lư2ng hàm s,n xu4t ............................................................. 41
3.1.3. KiNm ñenh vi ph m gi, thuy t và tính hi)u l/c cWa mô hình .................... 43
3.2.
Phân Tích Hàm SOn Xumt ..................................................................... 43
3.2.1. Phân tích hàm s,n xu4t và các bi n cWa hàm s,n xu4t............................... 43
3.2.1.1. Phân tích hàm s,n xu4t d ng hàm Cobb – Douglas..................................... 43
3.2.1.2. Phân tích hàm s,n xu4t d ng hàm ña th c b c 2 ...................................... 45
3.2.1.3. Phân tích tĩnh các nh p lư2ng ñLu vào ..................................................... 47
3.2.1.4. Xác ñenh bi n nh p lư2ng cLn xác ñenh m c si ddng t(i ưu .................... 49
3.3.
T@i Ưu Hóa Canh Tác BXp Lai ............................................................. 50
3.3.1. T(i ña hóa s,n lư2ng cWa vi)c canh tác b:p lai ......................................... 50
3.3.1.1. Xây d/ng mô hình và gi,i bài toán t(i ña hóa s,n lư2ng........................... 50
3.3.1.2. Phân tích s/ ,nh hưBng khi giá cWa các y u t( ñLu vào bi n ñ!ng ........... 53
3.3.2. T(i ña hóa l2i nhu n cWa vi)c canh tác b:p lai ......................................... 54
3.3.2.1. Xây d/ng mô hình và gi,i bài toán t(i ña hóa l2i nhu n .......................... 54
3.3.2.2. S/ ,nh hưBng giá ñLu vào và ñLu ra ñ n nh p lư2ng ............................... 57
3.3.2.3. snh hưBng cWa giá ñLu vào, ñLu ra ñ n l2i nhu n .................................... 57
3.4.
Nghiên C~u GiOm RQi Ro Vr Giá DLu Ra Cho Ngư†i Canh Tác BXp Lai... 58
3.4.1. Lý thuy t trò chơi và ng ddng trong vi)c ký k t h2p ñOng ...................... 58
3.4.1.1. Trư=ng h2p giá cu(i th=i ño n cao hơn giá h2p ñOng............................... 58
3.4.1.2. Trư=ng h2p giá cu(i th=i ño n là giá th4p ............................................... 60
3.4.1.3. Giá cu(i th=i ño n là chưa xác ñenh ......................................................... 61
3.4.2. Công cd quy n ch@n (Option) trong vi)c b,o v) rWi ro v giá nông s,n ... 63
vi
3.4.2.1. Mô hình Quy n ch@n bán ........................................................................ 63
3.4.2.2. Mô hình quy n ch@n mua ........................................................................ 65
3.4.2.3. Ph,n ng các bên v i vi)c mua quy n ch@n ............................................ 67
3.4.2.4. Phân tích vai trò cWa Ngư=i trung gian .................................................... 68
CHƯƠNG 4: CÁC GI!I PHÁP VÀ ðy XU‡T CHO VI$C
CANH TÁC B%P LAI T I HUY$N BA TRI
4.1.
Các GiOi Pháp Cho ViTc Canh Tác BXp Lai TZi HuyTn Ba Tri........... 71
4.1.1. Gi,i pháp si ddng các nh p lư2ng ñLu vào cho vi)c canh tác b:p lai ....... 71
4.1.2. Gi,i pháp t(i ưu hóa ñLu vào cho vi)c canh tác b:p lai ............................ 72
4.1.2.1. Gi,i pháp áp ddng vi)c canh tác b:p lai t(i ña hóa s,n lư2ng ................... 72
4.1.2.2. Gi,i pháp áp ddng vi)c canh tác b:p lai t(i ña hóa l2i nhu n ................... 74
4.1.3. Gi,i pháp gi,m rWi ro ñLu ra cho viêc canh tác b:p lai ............................. 77
4.1.3.1. Gi,i pháp v n ddng h) s( ràng bu!c trong h2p ñOng bao tiêu b:p lai ....... 77
4.1.3.2. Gi,i pháp ng ddng h2p ñOng quy n ch@n vào th/c t tiêu thd b:p lai .... 79
4.1.3.2.1. mng ddng h2p ñOng quy n ch@n ñN b,o v) tránh rWi ro v giá............... 79
4.1.3.2.2. ði u ki)n ñN áp ddng công cd quy n ch@n vào vi)c tiêu thd nông s,n .. 82
4.1.3.2.3. ð xu4t vai trò cWa ngư=i trung gian .................................................... 83
4.2.
Các ðr Xumt............................................................................................ 84
4.2.1. ð(i v i cơ quan qu,n lý Nhà nư c ñea phương......................................... 84
4.2.2. ð(i v i Ngư=i nông dân .......................................................................... 85
4.2.3. ð(i v i Doanh nghi)p thu mua................................................................. 85
4.2.4. ð(i v i TH ch c tín ddng ......................................................................... 86
4.3.
Các Giki HZn CQa ðr Tài Và Gli Ý Nghiên C~u Ti\p Theo .............. 86
4.3.1. Các gi i h n cWa ñ tài ............................................................................. 86
4.3.2. Các g2i ý nghiên c u ti p theo ................................................................ 87
vii
DANH M C CÁC CHˆ VI T T%T
TĂGS
:
Th c ăn gia súc
KTpXH
:
Kinh t p Xã h!i
GTSL
:
Giá tre s,n lư2ng
BVTV
:
B,o v) th/c v t
THCS
:
Trung h@c cơ sB
THCN
:
Trung h@c chuyên nghi)p
Cð
:
Cao ñung
ðH
:
ð i h@c
TNHH
:
Trách nhi)m h
KH
:
K ho ch
ðBSCL
:
ðOng b ng sông C
HTX
:
H2p tác xã
WTO
:
World Trade Organization
viii
DANH M C CÁC B!NG
STT
Tên bOng
Trang
1
B,ng 1.1: Bài toán nan gi,i cWa các tù nhân
17
2
B,ng 1.2. Mô hình tHng quát ng ddng lý thuy t trò chơi
19
3
B,ng 2.1: Hi)n tr ng cơ c4u ñ4t trOng tr@t cWa huy)n Ba Tri
27
4
B,ng 2.2. M!t s( chQ tiêu kinh t năm 2008 cWa huy)n Ba Tri
27
5
B,ng 2.3: Tình hình trOng b:p lai vd Hè thu năm 2009
28
6
B,ng 2.4: Phân b( s( mIu ñi u tra theo t1ng ñea bàn
30
7
B,ng 2.5: Thành phLn chW h! phân theo nhóm tuHi
31
8
B,ng 2.6: Thành phLn chW h! phân theo trình ñ! h@c v4n
32
9
B,ng 2.7: Tình hình các h! ñi u tra phân theo di)n tích canh tác
32
10
B,ng 2.8: Tình hình vay v(n cWa các h! trOng b:p
32
11
B,ng 2.9: Chi phí v t ch4t cho vi)c canh tác m!t ha b:p lai
33
12
B,ng 2.10: Chi phí lao ñ!ng cWa 1 ha b:p lai theo quy mô di)n tích
35
13
B,ng 2.11: T p h2p chi phí cho vi)c canh tác 1 h b:p lai vd Hè thu
35
14
B,ng 2.12: Hi)u qu, cWa vi)c canh tác 1 ha b:p lai
37
15
B,ng 2.13: K t qu, cWa vi)c canh tác 1 ha mía t i ñea phương
38
16
B,ng 3.1. Kỳ v@ng d4u cWa các bi n gi,i thích
40
17
B,ng 3.2. K t qu, ư c lư2ng hàm s,n xu4t d ng hàm Cobb – Douglas
42
18
B,ng 3.3: K t qu, ư c lư2ng hàm ña th c b c 2
42
19
B,ng 3.4: Bi n thiên s,n lư2ng ñ(i v i nh p lư2ng X1
44
20
B,ng 3.5: Mô hình trò chơi khi giá cu(i th=i ño n là cao
59
21
B,ng 3.6: Mô hình trò chơi khi giá cu(i th=i ño n là th4p
60
22
B,ng 3.7: Mô hình trò chơi khi giá cu(i th=i ño n chưa xác ñenh
61
23
B,ng 3.8: Danh mdc ñLu tư ngư=i nông dân trong hai tình hu(ng giá
64
24
B,ng 3.9: Danh mdc ñLu tư cWa doanh nghi)p thu mua
66
25
B,ng 3.10: Bi n thiên giá quy n ch@n G(J) v i s/ thay ñHi cWa M(N)
67
ix
STT
Tên bOng
Trang
26
B,ng 4.1. S/ thay ñHi nh p lư2ng ñLu vào khi v(n ñLu tư thay ñHi
73
27
B,ng 4.2: Danh mdc ñLu tư ngư=i nông dân
80
DANH M C CÁC BI=U ð{
STT
Tên bibu ñ,
Trang
1
BiNu ñO 1.1. Các bư c cWa m!t nghiên c u si ddng kinh t lư2ng
2
2
BiNu ñO 3.1: M(i quan h) gi
47
3
BiNu ñO 3.2: M(i quan h) gi
48
DANH M C HÌNH
STT
1
Tên hình
Hình 2.1: B,n ñO t/ nhiên huy)n Ba Tri
Trang
26
DANH M C SƠ ð{
STT
1
Tên sơ ñ,
Hình 2.1: Sơ ñO qui trình nghiên c u cWa ñ tài
Trang
29
x
PH N Mh ð U
S‰ C N THI T C"A NGHIÊN CƒU
Huy)n Ba Tri thu!c tQnh B n Tre là Huy)n có kinh t chW y u là nông
nghi)p. Huy)n có 38.250 ha trOng lúa, cây công nghi)p có 1.923 ha, chW y u là mía
và d1a, cây màu chi m 1.755 ha và cây ăn qu, chi m 464 ha. ðánh giá v vi)c
chuyNn dech cơ c4u cây trOng B Huy)n, ñây là v4n ñ chưa có s/ chuyNn bi n l n.
T1 khi công trình ng@t hoá ñ p Ba Lai hoàn thành ñã t o ñi u ki)n t(t ñN
phát triNn kinh t cWa Huy)n. Nhi u vùng nhizm mjn, canh tác b4p bênh ñã canh tác
ñư2c ba vd t o thu nh p cao cho nông dân. Bên c nh ñó, trong Huy)n còn m!t s(
di)n tích ñ4t khá l n ngoài vùng ñê bao be nhizm phèn mjn, canh tác không hi)u
qu, n m trên ñea ph n các xã Tân Xuân, M{ hoà, Tân M{,v.v. khu v/c này chuyên
canh tác mía, tuy nhiên v i tình hình giá mía b4p bênh trong th=i gian qua thì cây
mía ñã không t o ra ñư2c hi)u qu, mang tính Hn ñenh và b n v
Nông nghi)p Huy)n ñã m nh d ng h2p tác v i Công ty TĂGS T4n L2i, h2p ñOng
bao tiêu s,n phgm, xây d/ng vùng nguyên li)u t i các xã có di)n tích trOng mía
không hi)u qu, sang trOng b:p lai cung c4p cho Công ty. T1 khi cây b:p lai ñư2c
trOng B ñea phương, tình hình s,n xu4t nông nghi)p ñã có nhi u chuyNn bi n t(t,
gi,i quy t ñư2c nhi u công vi)c cho lao ñ!ng nhàn r|i,v.v. Là cây trOng m i, ngư=i
nông dân B ñea phương ñã gjp khó khăn trong canh tác, chưa ñenh ra ñư2c m c ñLu
tư h2p lý chính vì th mà hi)u qu, canh tác chưa cao. Bên c nh ñó, h2p ñOng bao
tiêu b:p lai chưa có tính chjt ch} v pháp lý, chưa b,o ñ,m ñư2c quy n l2i và trách
nhi)m cWa các bên tham gia. ðea phương chưa quan tâm nhi u vào v4n ñ tìm ñLu
ra khác ñN gi,m rWi ro cho s,n phgm cWa nông dân.
Xác ñenh mdc tiêu là n u phát triNn ñư2c cây b:p B ñea phương s} t o ra m!t
ñ!ng l/c kinh t m i cho vùng.Vi)c phát triNn cWa cây b:p s} kéo theo s/ phát triNn
cWa các ngành khác ñjc bi)t là ngành chăn nuôi ñ i gia súc ñang dLn dLn hình thành
trong huy)n, t o ra ñư2c m(i liên k t ngành, m(i liên k t gi
xi
Như v y, v i nh
ñOng bao tiêu có thu ñư2c k t qu, như mong ñ2i? V i mdc ñích nâng cao hi)u qu,,
giúp ngư=i nông dân ñea phương xác ñenh m c ñLu tư hi)u qu, cũng như ñưa ra
gi,i pháp cho h2p ñOng liên k t trong nông nghi)p ñ,m b,o ñư2c giá c, cũng như
s,n phgm bán ra cWa ngư=i nông dân và mua vào cWa doanh nghi)p tiêu thd, chúng
tôi ñã quy t ñenh th/c hi)n ñ tài: “T@i ưu ñLu vào và giOm rQi ro ñLu ra cho viTc
canh tác bXp lai tZi huyTn Ba Tri, t[nh B\n Tre”.
Ý NGHĨA TH‰C TIŠN C"A ðy TÀI
V i nh
hóa s,n lư2ng, t(i ña hóa l2i nhu n và t(i thiNu hóa chi phí. Bên c nh ñó nghiên c u
cũng nh m giúp ngư=i nông dân yên tâm hơn v v4n ñ giá ñLu ra cho s,n phgm,
doanh nghi)p ch bi n yên tâm hơn v giá cWa nguyên li)u ñLu vào cho ch bi n.
N I DUNG NGHIÊN CƒU
1
Xây d/ng và ư c lư2ng hàm s,n xu4t cWa cây b:p lai.
1
Xác ñenh m c nh p lư2ng ñLu vào t(i ưu t o s,n lư2ng cao nh4t, chi phí t(i
thiNu và l2i nhu n t(i ña.
1
Nghiên c u s/ tác ñ!ng cWa giá y u t( ñLu vào, ñLu ra ñ n chi phí s,n xu4t
cũng như l2i nhu n thu ñư2c cWa ngư=i dân.
1
Nghiên c u xác ñenh h) s( ràng bu!c th/c hi)n h2p ñOng trong h2p ñOng bao
tiêu b:p lai gi
1
Nghiên c u và xây d/ng mô hình h2p ñOng phi rWi ro trong quan h) mua bán
giM C TIÊU C"A NGHIÊN CƒU
1
Xác ñenh ñư2c m c ñLu tư t(i ưu t o ra s,n lư2ng cao nh4t, chi phí t(i thiNu
và l2i nhu n t(i ña cho ngư=i nông dân.
xii
1
Xác ñenh ñư2c h) s( ràng bu!c th/c hi)n h2p ñOng tiêu thd nông s,n hàng
hóa gi
1
Xây d/ng mô hình h2p ñOng ñLu ra phi rWi ro cho ngư=i nông dân cũng như
ñLu vào cho doanh nghi)p thu mua.
ð I TƯ‹NG NGHIÊN CƒU
1
ð@i tưlng khOo sát: ñ(i tư2ng kh,o sát là nh
1
ð@i tưlng nghiên c~u: là các nh p lư2ng ñLu vào ,nh hưBng ñ n năng su4t
cây b:p vd Hè Thu năm 2009 cWa ngư=i nông dân và các gi,i pháp gi,m rWi
ro v s/ bi n ñ!ng cWa giá b:p ñLu ra cWa ngư=i nông dân và doanh nghi)p.
PH M VI NGHIÊN CƒU
1
PhZm vi không gian: s( li)u ñi u tra th/c hi)n ñ tài ñư2c thu th p t i các
xã M{ Hòa, Tân Xuân, T4n M{, B,o Th nh thu!c huy)n Ba Tri, tQnh B n
Tre. Các h! nông dân trOng b:p lai là ñ(i tư2ng kh,o sát chính. Các ñ(i
tư2ng liên quan là Công ty Th c ăn gia súc T4n L2i, là ñơn ve bao tiêu và thu
mua b:p lai, các cơ quan ban ngành ñea phương như Phòng Nông nghi)p,
Trung tâm Khuy n nông huy)n Ba Tri.
1
PhZm vi th†i gian: ñ tài ñư2c th/c hi)n trong kho,ng th=i gian t1
01/09/2009 ñ n 28/02/2010.
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CƒU
1
Phương pháp thu thtp s@ liTu:
+ Thu th p s( li)u sơ c4p thông qua ph7ng v4n tr/c ti p ngư=i nông dân
trOng b:p lai.
+ Thu th p s( li)u th c4p t1 các cơ quan ban ngành như: Phòng Nông
Nghi)p, Trung tâm Khuy n nông huy)n Ba Tri, Công ty TĂGS T4n L2i
t i huy)n M7 Cày, tQnh B n Tre, v.v.
xiii
1
Phương pháp x• lý s@ liTu: t1 cơ sB s( li)u thu th p ñư2c, tác gi, ti n hành
xi lý s( li)u thông qua vi)c v n dung các phương pháp phân tích th(ng kê,
ư c lư2ng và kiNm ñenh mô hình hOi quy (hàm s,n xu4t) cWa cây b:p, v n
ddng lý thuy t v t(i ưu hóa ñN th/c hi)n vi)c phân tích t(i ưu hóa ñLu vào
và các phân tích khác dư i s/ h| tr2 cWa phLn m m Eview 4.0.
C‡U TRÚC C"A ðy TÀI
C4u trúc cWa ð tài gOm có các n!i dung sau:
PhLn Mf ðLu: Nêu lên tính c4p thi t cWa vi)c th/c hi)n ñ tài, n!i dung
nghiên c u, ph m vi không gian và th=i gian th/c hi)n, phương pháp nghiên c u.
Chương 1: Cơ Sf Lý Thuy\t: PhLn này s} thN hi)n các n!i dung liên quan
ñ n các cơ sB lý thuy t th/c hi)n nghiên c u, các nghiên c u ñã th/c hi)n trư c ñây
có liên quan ñ n n!i dung nghiên c u cWa lu n văn.
Chương 2: T|ng Quan Vr Tình Hình Tr,ng BXp Lai TZi HuyTn Ba Tri:
PhLn này thN hi)n các n!i v th/c tr ng canh tác b:p lai t i ñea phương, ñánh giá
tình hình thu n l2i, khó khăn, nh
c u chính cWa lu n văn, các k t qu, nghiên c u ñ t ñư2c cũng như nh
Chương 4: Các GiOi Pháp Và ðr Xumt: Căn c vào k t qu, nghiên c u,
ngư=i nghiên c u s} ki n nghe m!t s( gi,i pháp ng ddng t1 k t qu, nghiên c u và
ñ xu4t nh
1
CHƯƠNG 1: CƠ Sh LÝ THUY T
1.7.
H,i Quy Và Ưkc Lưlng Hàm H,i Quy
1.7.1. H,i qui và các dZng cQa tiêu bibu cQa mô hình h,i qui
1.7.1.1. H,i quy và mô hình h,i quy:
Thu t ng< “hOi qui” do Francis Galton (1822 – 1911), m!t nhà khoa h@c
ngư=i Anh, ñưa ra lLn ñLu tiên vào năm 1885 (Nguyzn Duyên Linh, 2007)[22]. Ông
ñư2c xem là cha ñŠ cWa phương pháp khoa h@c hi)n ñ i và ngư=i ñjc n n móng cho
nh
vào m!t hay nhi u bi n khác – bi n gi,i thích. ðây là m!t phương pháp th(ng kê
mà giá tre kỳ v@ng cWa m!t hay nhi u bi n ngIu nhiên ñư2c d/ ñoán d/a vào ñi u
ki)n cWa các bi n ngIu nhiên (ñã tính toán) khác.
1.7.1.2. Các dZng tiêu bibu cQa mô hình h,i quy
1
Mô hình h,i quy tuy\n tính:
Mô hình h,i quy tuy\n tính ñơn: Mô hình hOi quy tuy n tính ñơn là mô hình ñ
c p ñ n bi n ñ!c l p (Y) và m!t bi n phd thu!c X.
D ng tHng quát mô hình tuy n tính là: Yt = α + βXt + ut. Trong ñó:
+ Yt và Xt là tre quan sát th t (t = 1; n) cWa bi n ñ!c l p và bi n phd thu!c.
+ α và β là các tham s( chưa bi t và s} ñư2c ư c lư2ng.
+ ut là s( h ng sai s(, là sai bi)t giThu t ng< ñơn trong mô hình hOi qui tuy n tính ñơn ñư2c si ddng ñN chQ ra
r ng chQ có duy nh4t m!t bi n gi,i thích (X) ñư2c si ddng trong mô hình.[25]
Thu t ng< tuy n tính dùng ñN chQ r ng b,n ch4t cWa các thông s( cWa tHng
thN α, β là tuy n tính (b t nh4t) hay các thông s( chQ có lũy th1a b ng 1.[25]
Mô hình h,i qui tuy\n tính b•i: Mô hình hôi qui tuy n tính ñơn thư=ng không
phù h2p v i th/c t . Th/c t , m!t bi n phd thu!c (Y) thư=ng be phd thu!c (ñư2c
2
gi,i thích) bBi nhi u bi n ñ!c l p (X). Bi n phd thu!c (Y) cho trư c ñư2c gi,i
thích bBi nhi u bi n ñ!c l p X1, X2, X3,…, Xk. Mô hình hOi qui tuy n tính ña bi n
có công th c tHng quát như sau:
Yt = β1 + β2Xt2 + β3Xt3 + …+ βkXk2+ ut
Trong ñó:
+ Yt bi n phd thu!c.
+ Các Xt (t = 1 ñ n k) là các bi n ñ!c l p
+ β1 là tung ñ! g(c, tương ng v i X1= 1
+ ut là sai s( ngIu nhiên.
1
Mô hình h,i qui phi tuy\n:
Mô hình hOi qui phi tuy n thN hi)n m(i tương quan gi
thông thư=ng cWa mô hình hOi qui phi tuy n gOm:
Hàm h,i qui ña th~c:
Các nhà nghiên c u r4t thư=ng dùng m!t ña th c ñN liên h) m!t bi n phd
thu!c v i m!t bi n ñ!c l p. Mô hình này có thN là:
Υ = β 1 + β 2 Χ + β 3 Χ 2 + β 4 Χ 3 + .... + β K +1 Χ k + u
ThW tdc ư c lư2ng bao gOm t o các bi n m i X2, X3, v.v… qua các phép
bi n ñHi và k ñ n hOi qui Y theo m!t s( h ng h ng s(, theo X, và theo các bi n ñã
bi n ñHi này. M c ña th c (k) be ràng bu!c bBi s( quan sát. N u k = 3, ta có quan h)
b c ba; và n u k = 2, ta có công th c b c hai.
Nhìn chung, b c ña th c l n hơn 2 nên tránh. M!t trong các lý do là th/c t
m|i s( h ng ña th c ñOng nghĩa v i vi)c m4t ñi thêm m!t b c t/ do nghĩa là gi,m
s/ chính xác cWa các ư c lư2ng các thông s( và gi,m kh, năng cWa các kiNm ñenh.
Si ddng các tính ch4t v ñ o hàm, ta có thN cho th4y r ng tác ñ!ng c n
biên cWa X lên Y ñư2c xác ñenh bBi: dΥ / dΧ = β 2 + 2β 3 Χ + 3β 4 Χ 2 + .... + kβ K +1Χ k −1
^
Phương trình Hybecbol: Mô hình này có d ng: Y
^
t
= α +
^
β
X
t
Phương trình hybecbol ñư2c áp ddng trong trư=ng h2p các tre s( cWa chQ
tiêu nguyên nhân tăng lên thì tre s( cWa chQ tiêu k t qu, gi,m nhưng m c ñ! gi,m
^
nh7 dLn và ñ n m!t gi i h n nào ñó Y
^
t
= α thì hLu như không gi,m.
3
^
^
^
β
Phương trình hàm s@ mũ: Y t = α X
t
Hàm s( mũ có thN ñư2c chuyNn v d ng hàm tuy n tính Log – Log:
^
^
^
Log (Yt ) = α + β Log ( X t )
Phương trình hàm s( mũ ñư2c áp ddng trong trư=ng h2p cùng v i s/ tăng
lên cWa chQ tiêu nguyên nhân thì tre s( cWa các chQ tiêu k t qu, thay ñHi theo c4p s(
nhân, nghĩa là có t(c ñ! tăng x4p xQ nhau.
1.7.2. Phương pháp ưkc lưlng bình phương nh’ nhmt (OLS)
Phương pháp ư c lư2ng bình phương nh7 nh4t (OLS – Ordiniary Leats
Squares) (Ramu Ramanathan, 2002)[29] do nhà toán h@c ð c là Carl Friedrich Gauss
(1777 – 1855) ñưa ra. N!i dung cWa phương pháp như sau:
^
^
Gi, si ta có hàm hOi qui mIu như sau: Y t = α +
^
β
Xt + ut
^
^
Tiêu chugn bình phương nh7 nh4t là ch@n giá tre cWa α và β làm t(i thiNu
tHng bình phương sai s( (ESS):
^
^
^
n
n
^
^
Ε SS (α , β ) = ∑ u t = ∑ (Y t − α − β
2
t =1
t =1
X
t
)
2
^
^
^
^
ðN t(i thiNu ESS v i α và β ta lLn lư2t l4y ñ o hàm cWa ESS theo α và β
sau ñó cho = 0 và gi,i phương trình này.
Ta có:
^ 2
∂ ESS
^
∑ ∂ (u
=
∂α
∂ ESS
∑ ∂ (u
^ 2
∂β
=
^
=
^
∂α
^
)
t
∂u
∑ 2ut
∂α
)
^
∂β
^
u
^
t
( − 1) = 2 ∑ (Y t − α −
^
β X
^
=
t
= 2∑
t
^
∂ut
∑ 2ut
^
∂β
^
= 2∑ u t (−
X
^
^
t
) = 2 ∑ (Y t − α − β
t
)( − 1) = 0
X
t
)( −
X
t
)=0
T1 ñó ta thu ñư2c các phương trình sau:
^
^
∑ (Y − α − β X
t
)=0
t
^
^
và ∑ (Y −α − β X )(− X ) = 0
t
t
t
^
^
L4y tHng t1ng s( h ng và α và β không phd thu!c vào t và là th1a s( chung
có thN ñưa ta ngoài các tHng, ta ñư2c: ∑Y = nα + β ∑ X
2
và ∑ Y X = α ∑ X + β X
^
t
^
^
^
t
t
t
t
t
^
Gi,i h) phương trình gOm hai phương trình trên ta tìm ñư2c giá tre cWa α và
^
^
^
β lúc ñó các giá tre α và β này th7a mãn ñi u ki)n làm t(i thiNu tHng bình phương
sai s(:
^
^
Ε SS (α , β ) =
n
^
∑u
t =1
2
t
=
n
∑ (Y
t =1
^
t
−α −
^
β X
t
)
2
4
1.8.
Các Y\u T@ !nh Hưfng ð\n Năng Sumt CQa Cây BXp Lai
1.8.1. Các y\u t@ Onh hưfng ñ\n năng sumt trong nông nghiTp
Trong nông nghi)p, các y u t( nguOn l/c có thN tOn t i dư i hình thái v t
ch4t, bao gOm: ñ4t ñai, máy móc, thi t be, kho tàng, nguyên nhiên v t li)u, gi(ng
cây trOng, v t nuôi, phân bón, th c ăn gia súc, s c lao ñ!ng v i k{ năng và kinh
nghi)m s,n xu4t nh4t ñenh, v.v. NguOn l/c s,n xu4t cWa nông nghi)p cũng có thN
tOn t i dư i hình thái giá tre. Ngư=i ta si ddng ñOng ti n làm thư c ño ñN ñenh
lư2ng và quy ñHi m@i nguOn l/c khác nhau v hình thái v t ch4t ñư2c si ddng vào
nông nghi)p thành m!t ñơn ve tính toán th(ng nh4t.
Theo Vũ ðình Th:ng (2005)[34], các y u t( nguOn l/c trong nông nghi)p gOm:
p
Nhóm các y\u t@ liên quan ñ\n ngu,n nhân lwc cQa nông nghiTp, bao
gOm s( lư2ng và ch4t lư2ng s c lao ñ!ng ñang và s} ñư2c si ddng vào nông
nghi)p. Nhóm này còn bao gOm c, nh
p
Nhóm các y\u t@ ngu,n lwc liên quan ñ\n phương tiTn cơ khí, như:
NguOn năng lư2ng, bao gOm c, nguOn năng lư2ng cWa ñ!ng l/c máy móc và
ñ!ng l/c gia súc. Trong giai ño n ñLu cWa công nghi)p hoá, ñ!ng l/c gia súc
chi m t’ tr@ng l n và gi,m dLn cùng v i s/ thay th cWa ñ!ng l/c máy móc B
giai ño n phát triNn cao cWa công nghi)p hoá. Máy công tác và nh
h) th(ng ñư=ng giao thông, kho tàng, các cơ sB ch bi n nông s,n.
p
Nhóm các y\u t@ ngu,n lwc sinh h…c, bao gOm vư=n cây lâu năm, súc v t
làm vi)c, súc v t sinh s,n, v.v.
p
Nhóm các y\u t@ ngu,n lwc liên quan ñ\n phương tiTn hoá h…c: phân bón
hoá h@c, thu(c tr1 sâu, thu(c thú y, các ch4t kích thích .v.v
Ði u cLn nh4n m nh là các y u t( nguOn l/c trong nông nghi)p là nh
nguyên quý hi m và có h n. Nh
5
trên s/ tác ñ!ng cWa y u t( ñ4t ñai và th=i ti t – khí h u ña d ng ph c t p dIn ñ n
vi)c si ddng các y u t( nguOn l/c trong s,n xu4t nông nghi)p mang tính khu v/c và
tính th=i vd rõ r)t.
Theo nghiên c u: "Phương pháp xác ñ nh kh năng s n xu t nông nghi#p
c$a h& nông dân” cWa Ph m Văn Hùng (2006) [17], các y u t( ,nh hưBng ñ n năng
su4t bao gOm: Chi phí cho gi(ng, m c bón phân ñ m, m c bón phân Lân, m c bón
phân Kali, chi phí lao ñ!ng gia ñình, chi phí lao ñ!ng thuê, các chi phí b ng ti n
khác, s( m,nh ru!ng mà h@ c nh tác, quy mô canh tác. Bên c nh ñó có m!t s( y u
t( ,nh hưBng ñ n kh, năng s,n xu4t cWa h! như: TuHi cWa chW h!, trình ñ! văn hóa
cWa chW h!, vi)c tham gia các buHi t p hu4n khuy n nông cWa h!.
1.8.2. Các y\u t@ Onh hưfng ñ\n năng sumt cây bXp lai
1.8.2.1. Nghiên c~u trưkc ñây vr các y\u t@ Onh hưfng ñ\n năng sumt bXp lai
B:p là cây lương th/c khá quan tr@ng trong n n kinh t nông nghi)p toàn
cLu, có nhi u nư c trên th gi i si ddng b:p như cây lương th/c chính. B:p còn là
th c ăn gia súc, gia cLm, ch bi n th/c phgm, nguyên li)u thô cho công nghi)p, y
dư2c và là mjc hàng xu4t khgu có giá tre cao.
V i s/ phát triNn cWa khoa h@c k{ thu t ngày nay, năng su4t và s,n lư2ng
b:p ngày càng ñư2c nâng cao do vi)c t o ra ñư2c gi(ng b:p lai m i. Vi)c làm sao
ñN di)n tích trOng b:p lai ñư2c mB r!ng, s,n lư2ng ñư2c nâng cao ñN ñáp ng nhu
cLu con ngư=i và ñem l i hi)u qu, kinh t là v4n ñ quan tâm cWa nhi u nghiên c u.
và vi)c nghiên c u tìm ra các y u t( ,nh hưBng ñ n năng su4t cWa cây b:p là h t s c
cLn thi t và có ý nghĩa.
Theo nghiên c u cWa TrLn The D Th,o (2000)[32] trong ñ tài “*nh hư+ng
c$a các m-c phân ñ.m ñ n sinh trư+ng, năng su t c$a b2p lai trên ñ t xám Th$
ð-c v8 thu năm 1999” cho th4y phân ñ m là lo i phân h t s c quan tr@ng trong
vi)c t o ra năng su4t cWa cây b:p. Nghiên c u này cũng khuy n cáo là không nên
bón quá 250kg cho 1 ha ñ4t trOng b:p cho vd ðông Xuân, trong khi vd Hè thu thì
lư2ng phân ñ m cLn bón cho b:p không nên vư2t quá 220 kg/ha.
6
Theo nghiên c u cWa TrLn Sinh, Ph m The L) Hoa, TrLn ð c Luân (2003)[31]
các y u t( ,nh hưBng ñ n năng su4t cWa cây b:p lai bao gOm: lư2ng phân ð m
nguyên ch4t, lư2ng phân Lân nguyên ch4t, lư2ng phân Kali nguyên ch4t, lao ñ!ng
(ngày công). K t qu, nghiên c u này cho th4y, ñiNm ngưTng sinh h@c ñ(i v i y u t(
phân Lân và phân Kali lLn lư2t là 45,59 kg/ha và 266,75kg/ha. Trong khi ñó, theo
nghiên c u này, ñN y u t( phân ð m có thN làm tăng năng su4t cho cây b:p khi m c
bón phân ð m ph,i t1 m c 184,68 kg/ha trB lên.
Theo nguyên c u cWa Trenh Quang Khương(*), Ph m S{ Tân(*) và Christian
Witt(**)[19] trong ñ tài “C i thi#n năng su t và l=i nhu>n b2p lai b?ng bi#n pháp
bón phântheo ñ a ñiBm chuyên bi#t và m>t ñ& cây”, năng su4t cWa cây b:p s} ñ t ñ(i
ña khi Lư2ng phân ñ m nguyên ch4t là 200 kg/ha, Lư2ng phân Lân nguyên ch4t là
120 kg/ha, Lư2ng phân Kali nguyên ch4t là 100/kg. Nghiên c u cũng cho th4y, khi
lư2ng si ddng cWa các lo i phân ñ t ñ n m c nêu trên thì năng su4t s} ñ t ñ n m c
t(i ña là 9,85 t4n/ha. Khi không si ddng phân Lân và Kali thì năng su4t có thN gi,m
t1 10 – 15 % và n u không si ddng phân ð m, năng su4t có thN gi,m ñ n 80%.
Theo nguyên c u cWa Nguyzn The Minh Hu) (2007)[16] trong ñ tài “Nghiên
c-u tình hình sinh trư+ng, phát triBn và năng su t c$a m&t sE giEng ngô lai trong v8
Xuân năm 2006 và 2006 t.i Tuyên Quang”, năng su4t cWa các lo i gi(ng b:p ñư2c
trOng trên ít có s/ bi n ñ!ng khi si ddng cùng lư2ng, cùng lo i cWa các lo i phân
bón cho cây b:p.
Theo nghiên c u cWa Vương HOng Sơn (2007)[33] trong ñ tài “Nghiên c-u
ñJc ñiBm sinh trư+ng, phát triBn và năng su t c$a m&t sE giEng ngô lai v8 hè thu
năm 2007 trên ñ t ñM Trung tâm Hưng L&c O ðPng Nai”, công th c bón phân hi)u
qu, t o ra năng su4t t(i ña cho các lo i gi(ng b:p lai ñư2c trOng trên ñea bàn là:
140N + 80P2O5 + 60K2O (kg/ha).
1.8.2.2. Các y\u t@ tác ñ•ng ñ\n năng sumt cQa cây bXp
T1 nh
ñưa vào mô hình nghiên c u gOm nh
(*) Vi)n lúa ðOng b ng Sông C(**) International Plant Nutrition Institute (IPNI), Southeast Asia Program, Singapore
7
p
Nhóm các y\u t@ liên quan ñ\n ngu,n nhân lwc: S( ngày công chăm sóc,
các y u t( liên quan ñ n chW h!: TuHi chW h!, trình ñ! văn hóa cWa chW h!,
Di)n tích canh tác b:p lai;
p
Nhóm các y\u t@ ngu,n lwc liên quan ñ\n các phương tiTn hoá h…c:
Lư2ng phân ñ m nguyên ch4t, Lư2ng phân Lân nguyên ch4t, Lư2ng phân
Kali nguyên ch4t, Phân chuOng, Thu(c b,o v) th/c v t;
p
Các nhóm y\u t@ khác: Trong canh tác b:p lai, ngoài các y u t( phân bón
y u t( tư i tiêu cũng h t s c quan tr@ng ,nh hưBng ñ n năng su4t cWa cây
b:p. Vi)c tư i tiêu phù h2p s} giúp tăng năng su4t, tuy nhiên m!t s/ ñLu tư
không hi)u qu, s} có thN làm gi,m năng su4t. T1 cơ sB ñó, vi)c ñưa bi n Chi
phí cho vi)c tư i tiêu (ñOng/vd/1.000 m2) là h t s c cLn thi t.
ð(i v i các bi n như y u t( S( lư2ng gi(ng, y u t( Mùa vd, và y u t( Khuyên
nông không ñư2c ñ c p trong nghiên c u m!t phLn là do không phù h2p v i th/c
t nghiên c u. Vi)c h n ch trong v4n ñ thu th p thông tin nên nghiên c u chQ thu
th p ñư2c các thông tin cWa vd b:p Hè thu v1a m i ñư2c thu ho ch trư c ñó cWa
ngư=i nông dân.
Vi)c canh tác b:p la t i ñea phương ñư2c bao tiêu và hư ng dIn k{ thu t cWa
cán b! k{ thu t cWa ñơn ve bao tiêu, y u t( S( lư2ng gi(ng si ddng cWa các h! ñ u
theo m c c( ñenh, không có s/ khác bi)t gicWa khuy n nông B ñea phương r4t m= nh t, không m4y ,nh hưBng ñ n quá trình
s,n xu4t cWa ngư=i dân.
1.9.
Hàm SOn Xumt CQa Cây BXp Lai
1.9.1. Xây dwng hàm sOn xumt cQa cây bXp
1.9.1.1. Mô hình lý thuy\t
Gi, si ta có hàm s,n xu4t Y = f(Xi), trong ñó: Y là ñLu ra cWa s,n xu4t, Xi
là các y u t( ñLu vào cWa s,n xu4t, f là d ng hàm. Theo ñenh nghĩa, hàm s,n xu4t
(Y) là hàm c/c biên và ñư=ng ph,n ánh hàm này g@i là ñư=ng gi i h n kh, năng
s,n xu4t (Production possibility frontier 1 PPF) (Debertin, 1986)[31] . Các ñiNm trên
8
ñư=ng c/c biên (Y=f(X)) ph,n ánh hi)u qu, k{ thu t ñ t ñư2c cao nh4t. Còn nh
Các y u t( ñLu vào cWa hàm s,n xu4t có 2 nhóm chính: nhóm các y u t(
n!i t i cWa h! và nhóm các y u t( bên ngoài cWa h!. Nhóm các y u t( n!i t i cWa h!
chính là kh, năng s,n xu4t nông nghi)p cWa h!, các y u t( ngo i c,nh như ,nh
hưBng cWa y u t( vùng, mi n, the trư=ng, chính sách, v.v. Tham s( ph,n ,nh kh,
năng s,n xu4t cWa h! ñư2c g@i v i các tên khác nhau. Deininger và Jin (2003) g@i
ñó là kh, năng s,n xu4t cWa h! trong khi m!t s( tác gi, khác (Alvarez và Arias,
2004; Forsund et al., 1980) g@i là tham s( hi)u qu,[17].
Dư i d ng toán h@c, hàm s,n xu4t có tham s( ph,n ánh kh, năng s,n xu4t
cWa h! có thN vi t như sau: Yi = αi f(Xi). Trong ñó:
+ Yi là ñLu ra s,n xu4t cWa h! i (s,n lư2ng, năng su4t);
+ Xi là vector cWa các ñLu vào bi n ñHi cWa h! i;
+ αi là tham s( ph,n ánh kh, năng s,n xu4t cWa h! i.
Như v y, n u Y=f(X) là c/c biên lý thuy t thì αi s} n m trong kho,ng
[0,1] hay 0< αi < 1.
T1 cơ sB các bi n ñ!c l p và phd thu!c nêu trên, tác gi, ñ xu4t si ddng
hai d ng hàm ñN ư c lư2ng hàm s,n xu4t cWa cây b:p lai, bao gOm Hàm Cobb –
Douglas và Hàm ña th c b c hai, là hai d ng hàm thư=ng ñư2c si ddng trong vi)c
ư c lư2ng hàm s,n xu4t trong nông nghi)p ñN làm cơ sB phân tích m(i quan h) gi
dân, làm cơ sB cho vi)c phân tích, ñánh giá B các bư c ti p theo.
p
DZng hàm Cobb1Douglas:
Hàm CobbpDouglas (Haughton, 1986)[31] thông thư=ng có d ng như sau:
Y = ALαKβ. Trong ñó: Y là s,n lư2ng ; L là s( lư2ng công lao ñ!ng ; K là lư2ng
v(n ; A là năng su4t toàn b! nhân t(; α và β là các h) s( co dãn theo s,n lư2ng lLn
lư2t cWa lao ñ!ng và v(n;
9
+ N u: α + β = 1, hàm s,n xu4t có l2i t c không ñHi theo quy mô, nghĩa
là dù lao ñ!ng và v(n có tăng thêm 20% m|i th , thì s,n lư2ng cũng
chQ tăng thêm ñúng 20%.
+ N u: α + β < 1, hàm s,n xu4t có l2i t c gi,m dLn theo quy mô.
+ N u: α + β > 1, thì hàm s,n xu4t có l2i t c tăng dLn theo quy mô.
Trong trư=ng h2p the trư=ng (hay n n kinh t ) B tr ng thái c nh tranh
hoàn h,o, α và β có thN xem là t’ l) ñóng góp cWa lao ñ!ng và v(n vào s,n lư2ng.
Hàm s,n xu4t tHng quát d ng CobbpDouglas ñư2c thN hi)n như sau:
Υ = Α∏ Χ i i (1.1)
a
V i Xi là nh
bi n ph,n ,nh khác như khuy n nông, mùa vd (bi n gi,), ta có hàm s,n xu4t tHng
quát như sau: LnY = LnA + ∑α i ln Χ i + ∑ β i Ζ i
p
DZng hàm ña th~c btc 2 (Haughton, 1986)[31]:
Phương trình ña th c b c 2 thư=ng ñư2c áp ddng trong trư=ng h2p khi
các bi n gi,i thích tăng lên thì tre s( cWa chQ tiêu k t qu, tăng (hojc gi,m), vi)c tăng
(hojc gi,m) ñ t ñ n tre s( c/c ñ i (hojc c/c tiNu) rOi sau ñó l i gi,m (hojc tăng)
M!t trư=ng h2p thông thư=ng cWa hàm b c hai ña th c:
Y = β1 + β2X + β3X2 + u
Lúc này, tác ñ!ng c n biên cWa X lên Y, nghĩa là ñ! d(c cWa quan h) b c
hai, ñư2c xác ñenh bBi dY/dX = β2 + 2β3X. Lưu ý r ng tác ñ!ng c n biên cWa X lên
Y phd thu!c vào giá tre cWa X mà t i ñó ta tính tác ñ!ng c n biên. M!t giá tre phH
bi n ñư2c dùng là giá tre trung bình cWa X.
Khi dY/dX = 0, hàm s( s} hojc ñ t c/c ñ i hojc c/c tiNu. Giá tre X t i ñó
x,y ra ñi u này s} có ñư2c t1 vi)c gi,i ñi u ki)n: β2 + 2β3X = 0 khi X = – β2/(2β3) .
ÐN xác ñenh xem hàm ñ t c/c tiNu hay c/c ñ i, ta cLn ph,i tính ñ o hàm
b c hai, d2Y/dX2 = 2β3. N u β3 < 0, hàm s( s} ñ t c/c ñ i t i X, và n u β3 >0, hàm
ñ t c/c tiNu t i X0. Như v y, hàm ña th c b c hai có thN ñư2c vi t như sau:
10
2
2
2
Υ = β1 + β 2 Χ1 + β 3 Χ1 + β 4 Χ 2 + β 5 Χ 2 .... + β i Χ k + β i+1Χ k + u
V i Xk là nh
1.9.1.2. Mô hình thwc nghiTm
Các bi n cWa hàm s,n xu4t ñư2c xác ñenh như sau:
Bi n phd thu!c: Y: Năng su4t b:p (kg/1.000 m2)
Các bi n ñ!c l p:
X1: Lư2ng phân ð m nguyên ch4t (kg/1.000 m2)
X2: Lư2ng phân Lân nguyên ch4t (kg/1.000 m2)
X3: Lư2ng phân Kali nguyên ch4t (kg/1.000 m2)
X4: Chi phí phdc vd cho vi)c tư i tiêu (ñOng/1.000 m2)
X5: Chi phí thu(c b,o v) th/c v t (ñOng/1.000 m2)
X6: TuHi cWa chW h!
X7: Trình ñ! cWa chW h! (s( năm ñi h@c)
X8: Di)n tích canh tác b:p (m2)
X9: Lư2ng phân chuOng si ddng (t /1.000 m2)
X10: S( ngày công chăm sóc (ngày công/1.000 m2)
Mô hình th/c nghi)m áp ddng ñN ư c lư2ng hàm s,n xu4t cWa cây b:p
ñư2c xây d/ng cơ b,n dư i d ng hàm s,n xu4t là hàm CobbpDouglas và hàm ña
th c b c 2. Ta có mô hình th/c nghi)m có d ng như sau:
p Mô hình thwc nghiTm dZng hàm Cobb1Douglas:
^
^
^
β
Ta có mô hình tHng quát: Y i = α X i . Tuy nhiên, d ng hàm ñư=ng cong
CobbpDouglas trên không thN ư c lư2ng b ng phương pháp bình phương nh7 nh4t
(OLS). Tuy nhiên, n u l4y logarit c, hai v (logarit kép) thì m(i quan h) bây gi= là
tương quan tuy n tính và có thN ư c lư2ng b ng OLS. Mô hình logarit kép th/c
nghi)m có d ng như sau:
Ln (Y) = α0 + α1LNX1 + α2LNX2 +α3LNX3 + α4LNX4 + α5LNX5 + α6LNX6 +
α7LNX7 + α8LNX8 + α9LNX9 + α10LNX10 + ε
V i: αi (i=1,…,10) là các tham s( cLn ư c lư2ng và ε là sai s( ngIu nhiên
