Hoàn thiện công cụ kế toán quản trị hỗ trợ ra quyết định đầu tư dài hạn tại công ty cổ phần đầu tư và sản xuất COTEC sài gòn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG CHI

HOÀN THIỆN CÔNG CỤ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ HỖ
TRỢ RA QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƯ DÀI HẠN TẠI
CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ VÀ SẢN XUẤT
COTEC SÀI GÒN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. Hồ Chí Minh – 2015


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ PHƯƠNG CHI
HOÀN THIỆN CÔNG CỤ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ HỖ TRỢ
RA QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƯ DÀI HẠN TẠI CÔNG TY CỔ
PHẦN ĐẦU TƯ VÀ SẢN XUẤT COTEC SÀI GÒN

Chuyên ngành:

Kế toán

Mã số

60340301

:

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
TS. LÊ ĐÌNH TRỰC
TP. Hồ Chí Minh – 2015


MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ HÌNH
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................... 5
DANH MỤC CÁC HÌNH .............................................................................................. 7
PHẦN MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 8
CHƢƠNG 1:

CƠ SỞ LÝ THUYẾT CÁC CÔNG CỤ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ

HỖ TRỢ VIỆC RA QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƢ DÀI HẠN. ......................................... 1
1.1

Đầu tư dài hạn và quyết định đầu tư dài hạn. ................................................. 1
1.1.1 Khái niệm đầu tư dài hạn. ............................................................................... 1
1.1.2 Phân loại đầu tư dài hạn.................................................................................. 2
1.1.3 Quyết định đầu tư dài hạn. .............................................................................. 4

1.2

Vai trò của kế toán trong cấu trúc chiến lược đầu tư dài hạn. ........................ 4
1.2.1 Định nghĩa kế toán trong doanh nghiệp.......................................................... 4
1.2.2 Vai trò kế toán trong quyết định đầu tư dài hạn. ............................................ 5

1.3

Yếu tố ảnh hưởng trong quyết định đầu tư dài hạn. ....................................... 5
1.3.1 Sự tác động bảng điểm cân bằng BSC trong quyết định đầu tư dài hạn. ....... 5
1.3.2 Sự tác động chi phí hoạt động trong quyết định đầu tư dài hạn. .................. 10

1.4

Các bước tiến hành ra quyết định đầu tư dài hạn. ........................................ 11
1.4.1 Bước 1: Xác định vấn đề chung. .................................................................. 11
1.4.2 Bước 2: Xác định các phương án khác nhau của vấn đề trên. ...................... 12

1.4.3 Bước 3: Thu thập thông tin hỗ trợ cho việc phân tích sự lựa chọn dự án đầu
tư.
...................................................................................................................... 13


1.4.4 Bước 4: Dựa trên chiến lược, tiến hành phân tích lựa chọn, thực hiện. ....... 13
1.4.5 Bước 5: Đánh giá hiệu quả thực hiện. .......................................................... 14
Các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ trong việc ra quyết định đầu tư dài hạn. ..
...................................................................................................................... 15

1.5

1.5.1 Các yếu tố ảnh hưởng đến dòng tiền. ........................................................... 15

1.5.2 Khái niệm về dòng tiền trong dự án đầu tư. ................................................. 16
1.5.3 Xác định dòng tiền đầu tư tính sau thuế. ...................................................... 17
1.5.4 Tỷ lệ chiết khấu dòng tiền. ........................................................................... 21
1.5.5 Các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ việc ra quyết định đầu tư dài hạn. ....... 23
1.5.6 Tính bất định và độ rủi ro quy trình ngân sách đầu tư dài hạn. .................... 31
Kết luận chương 1......................................................................................... 31

1.6

CHƢƠNG 2:

CÁC CÔNG CỤ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ HỖ TRỢ VIỆC RA

QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƢ DÀI HẠN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƢ VÀ
SẢN XUẤT COTEC SÀI GÒN. ................................................................................. 33
2.1
Gòn.

Giới thiệu tổng quan về công ty Cổ Phần Đầu Tư và Sản Xuất Cotec Sài
...................................................................................................................... 33

2.1.1 Lịch sử hình thành. ....................................................................................... 33
2.1.2 Cơ cấu tổ chức và mô hình hoạt động. ......................................................... 34
2.2
Tổng quan về dự án đầu tư dài hạn tại công ty Cổ Phần Đầu Tư và Sản Xuất
Cotec Sài Gòn. ............................................................................................................... 35
2.2.1 Tổng quan: .................................................................................................... 35
2.2.2 Danh mục dự án đầu tư:................................................................................ 35
2.3

Yếu tố bảng điểm cân bằng BSC tác động đến quyết định đầu tư dài hạn. . 38

2.4

Các bước tiến hành ra quyết định đầu tư dài hạn. ........................................ 44
2.4.1 Bước 1: Xác định vấn đề chiến lược xung quanh vấn đề đầu tư vốn dài hạn. .
...................................................................................................................... 45
2.4.2 Bước 2: Xác định các phương án khác nhau của vấn đề trên. ...................... 45


2.4.3 Bước 3: Thu thập, tổng hợp thông tin hỗ trợ cho việc phân tích sự lựa chọn
dự án đầu tư. ................................................................................................................... 46
2.4.4 Bước 4: Dựa vào chiến lược, tiến hành phân tích lựa chọn, thực hiện. ....... 47
2.4.5 Bước 5: Đánh giá hiệu quả thực hiện. .......................................................... 47
2.5

Các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ ra quyết định về đầu tư dài hạn. .......... 48
2.5.1 Tính tỷ suất chiết khấu của công ty. ............................................................. 48

2.5.2 Các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ ra quyết định về đầu tư dài hạn đang áp
dụng.
...................................................................................................................... 50
2.6
Đánh giá hiệu quả việc sử dụng các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ ra quyết
định về đầu tư dài hạn. ................................................................................................... 66
2.6.1 Ưu điểm. ....................................................................................................... 66
2.6.2 Nhược điểm. ................................................................................................. 68
2.7

Kết luận chương 2......................................................................................... 70

CHƢƠNG 3:

HOÀN THIỆN VIỆC SỬ DỤNG CÁC CÔNG CỤ KẾ TOÁN

QUẢN TRỊ HỖ TRỢ VIỆC RA QUYẾT ĐỊNH VỀ ĐẦU TƢ DÀI HẠN TẠI
CÔNG TY COTEC SÀI GÒN .................................................................................... 72
3.1

Hoàn thiện phương pháp hỗ trợ ra quyết định về đầu tư dài hạn. ................ 72

3.1.1 Vấn đề yếu tố bảng điểm cân bằng BSC tác động đến việc ra quyết định đầu
tư dài hạn. ...................................................................................................................... 72
3.1.2 Vấn đề các bước tiến hành ra quyết định đầu tư dài hạn. ............................. 73
3.1.3 Vấn đề sử dụng các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ trong việc ra quyết định
đầu tư dài hạn. ....................................................................................................................
...................................................................................................................... 76
3.1.4 Phương pháp tính kỳ hoàn vốn. .................................................................... 78
3.1.5 Vấn đề về tổ chức. ........................................................................................ 80
3.1.6 Vấn đề về kỹ thuật. ....................................................................................... 80
3.2

Hướng nghiên cứu trong tương lai. .............................................................. 81

3.3

Kết luận chương 3......................................................................................... 81


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

DANH MỤC PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Từ viết tắt

Nghĩa tiếng Anh

Nghĩa tiếng Việt

ABC

Activities Based Costing

Chi phí hoạt động

BSC

Balanced Scorecard

Bảng điểm cân bằng

CP

Chi phí

IRR

Internal rate f return

Tỷ suất sinh lời nội sinh

NPV

Net present value

Hiện giá thuần

PI

Profitability Index

Tỷ suất sinh lời giản đơn
Vốn chủ sở hữu

VCSH
WACC

Weight Average cost of capital.

Chi phí sử dụng vốn bình quân


DANH MỤC CÁC BẢNG VÀ HÌNH
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 1.1: Thông tin dòng tiền trong dự án đầu tư. ........................................................ 17
Bảng 1.2: Ảnh hưởng xử lý tài sản đến dòng tiền sau thuế. .......................................... 18
Bảng 1.3: Thực hiện đánh giá dự án bằng NPV. ........................................................... 24
Bảng 2.2: Tổng hợp tình hình nguồn vốn của Công ty Cổ phần đầu tư và sản xuất

Cotec Sài Gòn ( năm 2013) ............................................................................................ 48
Bảng 2.3: Tính NPV dự án Hưng Phước 1. ................................................................... 53
Bảng 2.4: Tính IRR dự án Hưng Phước 1...................................................................... 54
Bảng 2.5: Tính NPV dự án đầu tư Hưng Phước 2. ........................................................ 56
Bảng 2.6: Tính giá trị IRR dự án Hưng Phước 2 ........................................................... 57
Bảng 2.7: Tính NPV dự án nhà máy gỗ và nhôm kính giai đoạn 1 ............................... 60
Bảng 2.8: Tính IRR dự án nhà máy gỗ và nhôm kính giai đoạn 1. ............................... 61
Bảng 2.9: Tính NPV dự án nhà máy gỗ giai đoạn 2. ..................................................... 64
Bảng 2.10: Tính IRR dự án nhà máy gỗ giai đoạn 2 ..................................................... 65
Bảng 3.2: Phương pháp tính tỷ lệ sinh lời giản đơn cho dự án Hưng Phước 1. ............ 77
Bảng 3.3: Phương pháp tính tỷ lệ sinh lời giản đơn cho dự án Hưng Phước 2. ............ 77
Bảng 3.4: Phương pháp tính tỷ lệ sinh lời giản đơn cho dự án nhà máy gỗ giai đoạn 1.
........................................................................................................................................ 77


Bảng 3.5: Phương pháp tính tỷ lệ sinh lời giản đơn cho dự án nhà máy gỗ giai đoạn 2.
........................................................................................................................................ 78
Bảng 3.6: Phương pháp tính kỳ hoàn vốn cho dự án Hưng Phước 1. ............................ 79
Bảng 3.7: Phương pháp tính kỳ hoàn vốn cho dự án Hưng Phước 2. ............................ 79
Bảng 3.8: Phương pháp tính kỳ hoàn vốn cho dự án nhà máy gỗ và nhôm kính giai
đoạn 1. ............................................................................................................................ 79
Bảng 3.9: Phương pháp tính kỳ hoàn vốn cho dự án nhà máy gỗ giai đoạn 2. ............. 80
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 1.1: Mô hình BSC và chiến lược doanh nghiệp ..................................................... 6
Hình2.1: Sơ đồ tổ chức công ty Cổ phần đầu tư và sản xuất Cotec Sài Gòn ................ 34
Hình 2.3: Mô hình dự án Hưng Phước 2........................................................................ 36
Hình 2.2: Mô hình dự án Hưng Phước 1........................................................................ 36
Hình 2.4: Hình nhà máy gỗ và nhôm kính giai đoạn 1. ................................................. 37
Hình 2.5: Dự án nhà máy gỗ giai đoạn 2. ...................................................................... 38
Hình 3.1: Sơ đồ chức năng ban dự án. ........................................................................... 74

PHẦN MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài:
Đầu tư dài hạn tại các doanh nghiệp được đánh giá là hoạt động quan trọng nhất.
Đây là sự khẳng định của tiến trình mở rộng, phát triển, nâng cao tiềm lực của doanh
nghiệp trên thị trường kinh tế. Đầu tư chính là phương thức tạo nên giá trị thặng dư
mới cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển bền vững điều tất yếu
phải thực hiện là đầu tư có trọng điểm và hiệu quả. Đây là bài toán khó mà doanh
nghiệp nào cũng muốn đạt được tốt nhất. Vì vậy, vai trò kế toán trong quá trình hoạch
định ngân sách đầu tư là liên kết kế hoạch tổ chức chiến lược dài hạn và tổ chức doanh
nghiệp thích hợp cho mục tiêu phân tích vốn đầu tư và ra các quyết định đầu tư dài
hạn, bên cạnh đó còn tiến hành kiểm tra (kiểm soát) quá trình đầu tư vốn dài hạn cho
đến khi kết thúc. Đây là quá trình xuyên suốt từ đầu đến cuối. Bài luận văn này sẽ góp
phần giúp các kế toán có tầm nhìn trong công tác ra quyết định đầu tư dài hạn để nâng
cao định hướng quản trị và góp phần nâng cao vai trò tư vấn tài chính doanh nghiệp.
Nhìn vào thực tế, Công ty Cổ Phần Đầu Tư và Sản Xuất Cotec Sài Gòn, thành lập
từ 2011, là một đơn vị trực thuộc Công ty Kỹ Thuật Xây Dựng và Vật Liệu Xây Dựng
tức Cotec Group, với lĩnh vực kinh doanh là sản xuất sản phẩm về đồ gỗ nội thất và
khung nhôm kính, bất động sản đầu tư. Với mong muốn mang lại lợi ích tài sản cho
Công ty đã tác động sâu sắc đến việc ra quyết định đầu tư dài hạn. Đây chính là cơ sở
thực tiễn tốt để bài luận văn có cơ hội được đi sâu.
Xuất phát từ lý luận và thực tiễn, việc nghiên cứu và lựa chọn đề tài “hoàn thiện
các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ việc ra quyết định đầu tƣ dài hạn tại Công ty
Cổ phần Đầu Tƣ và Sản Xuất Cotec Sài Gòn” với mong muốn tìm hiểu thực trạng
sử dụng công cụ kế toán quản trị trong việc ra quyết định đầu tư dài hạn nhằm chỉ ra


những thành tựu và hạn chế. Để từ đó, đưa ra những phương pháp hoàn thiện các công
cụ kế toán quản trị hỗ trợ việc ra quyết định tại Công ty trong thời gian tới.

Mục tiêu nghiên cứu:
Bài luận văn này nghiên cứu về tổng quan công cụ kế toán quản trị hỗ trợ

-

việc ra quyết định đầu tư dài hạn để định hướng ứng dụng này vào thực tiễn. Đồng thời
nêu lên các bài học kinh nghiệm khi áp dụng tại Công ty.
Nghiên cứu, thu thập dữ liệu, phỏng vấn về thực trạng vận dụng công cụ

-

kế toán quản trị trong việc ra quyết định đầu tư dài hạn tại Công ty Cổ Phần Đầu Tư và
Sản Xuất Cotec Sài Gòn từ đó nhìn nhận được những hạn chế mà Công ty gặp phải.
Vận dụng các công cụ kế toán quản trị để đề xuất một số kiến nghị nhằm

-

giải quyết những hạn chế của Công ty, từ đó giúp Công ty có những chiến lược phát
triển thịnh vượng trong dài hạn. Bên cạnh đó, đây cũng là bài học kinh nghiệm thực
tiễn để các doanh nghiệp khác xem xét thực hiện cho phù hợp.
Đối tƣợng nghiên cứu:
Bài luận văn này tập trung nghiên cứu vào những vấn đề cụ thể như sau:
Cơ sở lý thuyết về các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ cho việc ra quyết

-

định đầu tư dài hạn.
Thực trạng áp dụng công cụ kế toán quản trị hỗ trợ cho việc ra quyết định

-

đầu tư dài hạn tại Công ty Cổ Phần Đầu Tư và Sản Xuất Cotec Sài Gòn.
Những giải pháp khả thi để vận dụng công cụ kế toán quản trị hỗ trợ cho

-

việc ra quyết định đầu tư dài hạn tại Công ty Cổ Phần Đầu Tư và Sản Xuất Cotec Sài
Gòn
-

Nêu ra kết luận và bài học kinh nghiệm.

Phạm vi nghiên cứu:


Bài luận văn này có giới hạn trong khuôn khổ của một đề tài cho nên tác giả chỉ
tập trung giải quyết vấn đề liên quan đến việc sử dụng công cụ kế toán quản trị tại
Công ty Cổ Phần Đầu Tư và Sản xuất Cotec Sài Gòn trong phương diện kế toán quản
trị với mong muốn đánh giá những thuận lợi và khó khăn của doanh nghiệp. Mở rộng
hơn là tầm nhìn nhận hữu dụng cho các doanh nghiệp khác xem xét và điều chỉnh phù
hợp.
Phƣơng pháp nghiên cứu:
Bài luận văn này được sử dụng tối đa phương pháp nghiên cứu định tính. Cụ thể
như sau: dựa trên cơ sở lý thuyết đã được thu thập và tổng hợp, tác giả tiến hành phân
tích và đánh giá vào thực tiễn và tiến hành việc hoàn thiện các công cụ kế toán quản trị
hỗ trợ cho việc ra quyết định đầu tư tại Công ty Cổ Phần Đầu Tư và Sản Xuất Cotec
Sài Gòn. Phương pháp cụ thể như sau:
-

Phỏng vấn trực tiếp: Tiến hành phỏng vấn trực tiếp ban giám đốc (Phó Tổng

Giám Đốc) (xem phụ lục 3), phỏng vấn kế toán trưởng (xem phụ lục 13), phỏng vấn
các nhân viên tại các phòng ban trong Công ty.
-

Phương pháp quan sát: Thưc hiện quan sát việc tổ chức quản lý, điều hành của

ban Giám đốc, trưởng phòng ban và hoạt động của các nhân viên.
-

Phương pháp tổng hợp, phân tích, so sánh: Trên cơ sở dữ liệu thông tin được thu

thập được kết hợp lý thuyết giúp tác giả đưa ra những nhận xét đánh giá về tình hình
thực trạng để hoàn thiện công cụ kế toán quản trị hỗ trợ trong việc ra quyết định đầu tư
dài hạn tại Công ty.
Điểm nổi bật của bài luận văn:
Các luận văn trước đây hầu hết đều đứng trên phương diện nhà phân tích đầu tư
tài chính hoặc thẩm định dự án đầu tư mà đưa ra quyết định đầu tư dài hạn. Cụ thể xem
xét trong ba bài luận văn trước đây như sau:


Bài luận văn thứ nhất là “Ứng dụng lý thuyết phân tích dự án và quyết định đầu
tư vào dự án trụng tâm thương mại cửa khẩu quốc tế Lào Cai” của tác giả Trần Thúy
Tiên, 2004 có đề cập về nội dung phân tích tài chính dự án đầu tư từ đó đưa ra kết luận
đầu tư. Tuy nhiên luận văn này được đánh giá trong phương diện phân tích tình hình
hình tài chính để đánh giá dự án trung tâm thương mại cửa khẩu quốc tế Lào Cai.
Bài luận văn thứ hai là “ Ứng dụng phương phương pháp chiết khấu dòng tiền
trong công tác thẩm định dự án Soái Kinh Lâm quận 5” của tác giả Thái Minh Thịnh,
2011 có đề cập đến vấn đề thực trạng và giải pháp chiết khấu dòng tiền trong việc thẩm
định dự án tuy nhiên đề tài này đi sâu về việc sử dụng công cụ chiết khấu dòng tiền.

Bài luận văn thứ ba là “Tác động của dòng tiền đến quyết định đầu tư của các
doanh nghiệp Việt Nam” của tác giả Trịnh Yến Oanh, 2013 có đề cập đến mối liên hệ
giữa yếu tố dòng tiền và đầu tư.
Nhận định về bài luận văn trên là mang tính thẩm định dự án và phân tích đầu
tư, đề tài nghiên cứu này mở rộng về phương diện kế toán quản trị nhằm nâng tầm vị
thế quan trọng của kế toán quản trị trong doanh nghiệp.
Cho nên đề tài luận văn “hoàn thiện các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ việc
ra quyết định đầu tƣ dài hạn tại Công ty Cổ phần Đầu Tƣ và Sản Xuất Cotec Sài
Gòn” sẽ góp phần mở rộng đánh giá và ra quyết định dự án đầu tư dựa trên phương
diện kế toán quản trị, một điều thiết thực trong môi trường doanh nghiệp. Cụ thể như
sau: Thứ nhất, xác định vấn đề tồn tại sử dụng công cụ kế toán quản trị hỗ trợ việc ra
quyết định đầu tư dài hạn. Thứ hai, hoàn thiện những vấn đề tồn tại của thực tiễn. Điều
này sẽ là định hướng cho các doanh nghiệp khác nhìn nhận và áp dụng phù hợp.
Kết cấu của bài luận văn này:


Ngoài phần mở đầu, kết luận, bài luận văn này được phân tích trong 3 chương
chính:
Chương 1: “ Cơ sở lý thuyết các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ việc ra quyết
định đầu tư dài hạn”. Mục đích là tổng hợp kiến thức nền tảng cho bài luận văn này.
Chương 2: “Sử dụng các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ cho việc ra quyết định
đầu tư dài hạn tại Công ty Cổ Phần Đầu Tư và Sản Xuất Cotec Sài Gòn”. Mục đích đi
sâu vào thực tiễn tại doanh nghiệp từ đó xem xét những thuận lợi và khó khăn.
Chương 3: “Hoàn thiện các công cụ kế toán quản trị hỗ trợ việc ra quyết đâù tư
dài hạn tại Công ty Cổ Phần Đầu Tư và Sản Xuất Cotec Sài Gòn”. Mục đích là đưa ra
những sự đánh giá khách quan nhất mang lại lợi ích tốt cho nhà quản trị doanh nghiệp.
Cuối cùng là kết luận của toàn đề tài nghiên cứu.


1

CHƢƠNG 1:

CƠ SỞ LÝ THUYẾT CÁC CÔNG CỤ KẾ TOÁN

QUẢN TRỊ HỖ TRỢ CHO VIỆC RA QUYẾT ĐỊNH ĐẦU TƢ
DÀI HẠN.
1.1

Đầu tƣ dài hạn và quyết định đầu tƣ dài hạn.

1.1.1 Khái niệm đầu tƣ dài hạn.
Để có được sự phát triển ổn định và bền vững thì các doanh nghiệp cần xây dựng
chiến lược rõ ràng trong dài hạn, đây là điều tất yếu mà doanh nghiệp cần xác định
đúng đắn còn đường tương lai. Cho nên kế hoạch chiến lược đầu tư dài hạn hợp lý và
mang tính chất khả thi cần huy động các yếu tố về tư liệu sản xuất, thị trường, khả năng
tài chính doanh nghiệp, tình hình nhân sự, v.v (Đoàn Ngọc Quế và cộng sự, 2013) là
yếu tố hang đầu được xem trọng. Tuy nhiên làm sao doanh nghiệp có thể ra những
quyết định đầu tư dài hạn? Là câu đố cần giải đáp. Một vài bước hướng dẫn tìm hiểu
được đi như sau: Trước tiên hãy tìm hiểu thế nào là dự án đầu tư, bước thứ hai sẽ là tìm
hiểu về quyết định đầu tư dài hạn. Bước t hứ ba sẽ tìm hiểu về quy trình ra quyết định
đầu tư dài hạn. Cuối cùng là công cụ kế toán quản trị hỗ trợ việc ra quyết định đầu tư
dài hạn.
Trước tiên là đi sâu vào vấn đề thế nào là dự án đầu tư? Dưới đây là một số lời
giải thích tốt nhất mà cần đánh giá, xem xét.
Theo quy chế quản lý đầu tư và xây dựng tại khoản 1 điều 5 về giải thích từ ngữ
của Nghị định số 52/1999/CP ngày 08 tháng 07 năm 1999 của Chính phủ đã đề cập
như sau: “Dự án đầu tư là một tập hợp những đề xuất có liên quan đến việc bỏ vốn để
tạo mới, mở rộng hoặc cải tạo những cơ sở vật chất nhất định nhằm đạt được sự tăng
trưởng về số lượng hoặc duy trì, cải tiến, nâng cao chất lượng của sản phẩm hoặc dịch

vụ trong khoảng thời gian xác định”


2

Theo khoản 8 điều 3 về giải thích từ ngữ của Luật đầu tư số 59/2005/QH11 ngày
29/11/2005 cũng thể hiện: “Dự án đầu tư là tập hợp các đề xuất bỏ vốn trung và dài hạn
để tiến hành các hoạt động đầu tư trên địa bàn cụ thể, trong khoảng thời gian xác định”.
Một nhận định khách là “đầu tư dài hạn là ủy thác vốn nhằm mục đích thu được
những tài sản, lợi ích kinh tế dài hạn trong tương lai. Đầu tư dài hạn luôn gắn liền với
việc huy động đầu tư dài hạn” (Đoàn Ngọc Quế và cộng sự, 2013)
Vậy, đầu tư dài hạn là một lĩnh vực hoạt động khi thưc hiện cần nguồn lực hỗ trợ
bao gồm về chiến lược, tổ chức, tài chính,…và theo một kế hoạch tiến độ nhằm tạo ra
sự gia tăng tài sản mong đợi cho doanh nghiệp( giá trị thặng dư). Mọi dự án đầu tư đều
liên quan đến chi phí và lợi ích mang lại trong tương lai qua các năm từ điểm khởi đầu
lập kế hoạch cho đến khi tạo được sản phẩm hay đạt được mục tiêu đã đề ra trong suốt
quãng đời sống của dự án.
1.1.2 Phân loại đầu tƣ dài hạn.
Dựa trên các phương diện khác nhau của dự án về mục đích, tính chất, qui mô,
đặc điểm và mức độ phức tạp sẽ cho thấy sự phân loại khác nhau, như sau:
(a)

Phân loại theo qui mô.
Căn cứ vào qui mô vốn đầu tư ban đầu đưa vào dự án và tầm quan trọng của các

dự án, người ta chia ra hai loại là :
- Dự án lớn được xem như có nguồn vốn lớn, dự tính đầu tư với giá trị lớn.
- Dự án nhỏ thì ngược lại với dự án lớn. Tức là các dự án không phải là dự án lớn
đó chính là dự án nhỏ. Cách phân loại này tùy theo sự đánh giá của doanh nghiệp.
(b)

Phân loại theo mục đích.


3

Căn cứ vào mục đích chia dự án thành ba loại: dự án thay thế, dự án đầu tư mở
rộng, dự án phát sinh đáp ứng yêu cầu pháp lý, tiêu chuẩn sức khỏe và an toàn (Trần
Ngọc Thơ và cộng sự, 2003).
- Dự án đầu tư thay thế là các dự án thay thế các thiết bị hiện có tại doanh nghiệp.
Mục đích là tạo nên dòng sản phẩm mới tránh việc lỗi thời và chi phí bảo trì máy móc,
thiết bị.
- Dự án đầu tư mở rộng là vì sản phẩm đặc thù của doanh nghiệp sẽ đến thời gian
bị lỗi thời. Cho nên doanh nghiệp phải định hướng mở rộng để kinh doanh lĩnh vực sản
phẩm mới.
-

Dự án phát sinh đáp ứng yêu cầu pháp lý, tiêu chuẩn sức khỏe và an toàn là đầu
tư cho thiết bị kiểm soát ô nhiễm, thông gió, phòng cháy, xử lý hệ thống nước
thải,…

(c)

Phân loại theo mối quan hệ giữa các dự án.
Căn cứ vào mối quan hệ giữa các dự án người ta chia ra làm ba nhóm dự án: Dự

án đầu tư độc lập lẫn nhau, dự án đầu tư phụ thuộc lẫn nhau và dự án loại trừ lẫn nhau
(Trần Ngọc Thơ và cộng sự, 2003).
- Dự án đầu tư độc lập: Những dự án được coi là độc lập với nhau về mặt kinh tế,
nếu dự án này được chấp thuận hay từ chối sẽ không ảnh hưởng đến dòng tiền của dự

án khác.
- Dự án đầu tư phụ thuộc lẫn nhau: Dòng tiền dự án bị tác động bởi quyết định
chấp nhận hay từ bỏ dự án khác. Đương nhiên 2 dự án này sẽ phụ thuộc lẫn nhau.
- Các dự án loại trừ lẫn nhau: Thu nhập của dự án bị biến mất nếu dự án khác
được chấp nhận. Tức là dự án sẽ bị loại hoàn tờn khi hình thành dự án khác.
(d)

Các cách phân loại khác.


4

Căn cứ vào đặc tính của dòng tiền để chia các dự án thành: dự án đầu tư thông
thường và dự án đầu tư không thông thường.
- Dự án đầu tư thông thường là các dự án có dòng tiền chỉ đổi dấu có một lần.
Mang tính ổn định cao. Đây là niềm mong muốn của các doanh nghiệp khi thực hiện
đầu tư dài hạn.
- Dự án đầu tư không thông thường là các dự án có dòng tiền đổi dấu nhiều lần,
không ổn định cho nên điều này làm doanh nghiệp phải lo lắng.
1.1.3 Quyết định đầu tƣ dài hạn.
Quyết định đầu tư dài hạn là sự lựa chọn phương án sử dụng vốn trong quá trình
mua sắm, xây dựng tài sản dài hạn phù hợp với những điều kiện giới hạn năng lực kinh
tế và đáp ứng mục tiêu đầu tư của doanh nghiệp (Đoàn Ngọc Quế và cộng sự, 2013).
Tại mỗi doanh nghiệp có những đặc trưng riêng về cấu trúc tổ chức, quá trình sản xuất,
nguồn lực về văn hóa,.. Mỗi doanh nghiệp sẽ dựa trên tiềm năng riêng để đưa ra những
quyết định đầu tư dài hạn riêng. Bên cạnh đó, quá trình đầu tư dài hạn là quá trình kéo
dài trong thời gian dài, chịu ảnh hưởng bởi các đặc tính nền kinh tế như lạm phát, chi
phí cơ hội,...Cho nên, những quyết định là bài toán khó mà doanh nghiệp cần phải giải
tối ưu nhất.
1.2

Vai trò của kế toán trong cấu trúc chiến lƣợc đầu tƣ dài hạn.

1.2.1 Định nghĩa kế toán trong doanh nghiệp.
Với sự tác động của nền kinh tế xã hội phát triển thì đòi hỏi về chức năng kế toán
ngày càng toàn diện hơn, đó là điều tất yếu của sự phát triển.
“Kế toán quản trị là việc thu thập, xử lý, phân tích và cung cấp thông tin kinh tế,
tài chính theo yêu cầu quản trị và quyết định kinh tế, tài chính trong nội bộ đơn vị kế
toán” (luật kế toán, 2003, trang 1)


5

Ngày nay, kế toán không dừng ở việc giữ sổ sách mà tác động đến toàn bộ các
hoạt động bao gồm việc hoạch định dự toán ngân sách vốn và giải quyết vấn đề, đánh
giá các hoạt động của doanh nghiệp và kiểm tra sổ sách. Kế toán ngày nay chú trọng
đến việc đáp ứng thông tin thích hợp cho các tác nhân bên ngoài và nhân tố bên trong
doanh nghiệp.
1.2.2 Vai trò kế toán trong quyết định đầu tƣ dài hạn.
Quyết định đầu tư dài hạn đó là bước ngoặt phát triển đối với doanh nghiệp. Bởi
các quyết định được thực hiện dựa trên nguồn lực: kinh tế, tài chính, nhân lực, phát
triển tiềm năng,… Và nó sẽ ảnh hưởng quan trọng đến sự hưng vinh của chính doanh
nghiệp. Vì vậy, để có được quyết định sáng suốt thì ban quản lý doanh nghiệp cần sự
hỗ trợ quan trọng của các thông tin quan trọng đặc biệt là thông tin tài chính.
Kế toán cung cấp một hệ thống thông tin bởi quá trình thu thập và truyền đạt
thông tin mà chủ yếu mang bản chất tài chính thường được số hoá dưới hình thức giá
trị về các hoạt động kinh tế của tổ chức. Những thông tin này được cung cấp nhằm
giúp những người quản lý trong quá trình ra các quyết định kinh tế hữu ích. Đây cũng
chính là vai trò kế toán đang cố gắng ngày càng hoàn thiện hơn trong tương lai, đặc
biệt là tình hình nền kinh tế thương mại cạnh tranh ngày nay.

1.3

Yếu tố ảnh hƣởng trong quyết định đầu tƣ dài hạn.

1.3.1 Sự tác động bảng điểm cân bằng BSC trong quyết định đầu tƣ dài hạn.
BSC là chữ viết tắt của “Balanced Scorecard”. BSC là một hệ thống quản lý giúp
cho doanh nghiệp xác định rõ tầm nhìn và chiến lược. BSC là công cụ thể hiện hiệu
quả nhiệm vụ, chiến lược, mục tiêu của doanh nghiệp (Kim Langfield-Smith et al.,
(2012)). BSC được xem xét với 4 khía cạnh tiêu biểu từ chiến lược của doanh nghiệp
(xem hình 1.1) và xây dựng hệ thống đo lường bằng thang. Các khía cạnh của BSC bao
gồm: Phương diện tài chính, phương diện khách hàng, phương diện kinh doanh nội bộ,
phương diện học hỏi và phát triển (Anthony A. Atkinson et al., (1997)).


6

Doanh nghiệp sử dụng bảng BSC sẽ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp như sau:
-

Nó thể hiện chiến lược mục tiêu hàng đầu của doanh nghiệp, đó là chiến lược

dài hạn của doanh nghiệp cần nhắm đến.
-

Mục tiêu là sự phát triển dựa trên các phương diện khác nhau của BSC. Bởi vì

BSC là sự liên kết mục tiêu với các phương diện khác nhau của tổ chức (xem hình 1.1).
-

Trong từng phương diện, sẽ sử dụng các công cụ đo lường để đạt mục tiêu

doanh nghiệp. Mục tiêu là sự phát triển của các công cụ đo lường để xác định hiệu suất
thực tế.
-

BSC thể hiện sự phát triển khi tiến hành phân tích tổ chức thành những đơn vị

nhỏ có mục tiêu và công cụ đo lường cụ thể.
-

Những sáng kiến và hoạt động sẽ kế hoạch thực hiện và hỗ trợ sự phát triển mục

tiêu tổ chức.
-

Báo cáo định kỳ hàng tháng, hàng quý, hàng năm để đánh giá mục tiêu từng bộ

phận nhỏ của tổ chức sẽ tăng cường trách nhiệm và cải thiện hiệu suất tổng thể.
Hình 1.1: Mô hình BSC và chiến lược doanh nghiệp (Anthony A. Atkinson et al
Nhiệm vụ, tầm nhìn, chiến
lược

Khởi đầu bởi nhà quản lý.

Phương diện tài chính

Mang lại lợi ích cổ đông.
Mang lại lợi nhuận cho
doanh nghiệp

Phương diện khách hàng

Phương diện kinh doanh nội
bộ

Phương diện học hỏi và phát
triển

Mang lại lợi ích cho
khách hàng để đạt mục
tiêu trong phương diện
tài chính.
Để đạt mục tiêu tài
chính và khách hàng, thì
kinh doanh nội bộ cần
làm gì

Cải thiện và nâng
cao giá trị vô hình
để nâng cao quá
trình.


7

1997, p21)
Để hiểu rõ nội dung trong hình 1.1 trên đây cần xem xét cụ thể những phân tích
từng khía cạnh dưới đây như sau:


Chiến lƣợc doanh nghiệp.
Nếu các công ty đang phát triển một bảng điểm BSC dựa trên chiến lược thì điều

tiên quyết cần phải xác định chiến lược rõ ràng trong dài hạn. Điều này giúp doanh
nghiệp phát triển đúng hướng, có sự thuận lợi như sau:
Thứ nhất, nó sẽ tạo ra một lợi thế cạnh tranh bằng cách định vị các doanh nghiệp
bên ngoài môi trường của nó, nơi nội lực và khả năng cung cấp sản phẩm đặc trưng để
khách hàng nhận định đó chính là điểm lợi thế của doanh nghiệp. Đây chính là mấu
chốt tạo điểm khác biệt trong lòng khách hang.
Thứ hai, có một chiến lược cụ thể giúp doanh nghiệp xác định cụ thể về tiềm
năng về tổ chức, tài chính, kỹ thuật, lợi thế cạnh tranh,... để đưa ra các quyết định và
chính sách phát triển phù hợp. Phù hợp chính là lợi thế mang lại lợi ích hữu hiệu nhất
cho doanh nghiệp. Lợi thế được hiểu về nhiều nghĩa bao gồm về thị trường, khách
hang, nhà cung cấp, chiến lược đầu tư, nội lực tài chính, nhân sự, kỹ thuật,…
Thứ ba, chiến lược chính là mục tiêu hướng tới của toàn bộ doanh nghiệp từ đó
trong ngắn hạn, các bộ phận sẽ có mục tiêu phù hợp với chiến lược đã đề ra để phát
triển trên con đường đã chọn một cách tốt nhất. Tránh hiện tượng đi sái lệch đường lối
chủ trương đã được đề ra.


Phƣơng diện tài chính


8

Mô hình BSC bắt đầu với các phương diện tài chính và nhận định đâu là động lực
tài chính của quy trình tạo ra giá trị bền vững dài hạn. Mục tiêu và thước đo trong
phương diện tài chính để đảm bảo chi phí thấp và doanh thu cao, như sau.
Đầu tiên, các doanh nghiệp giảm chi phí cho phép để sản xuất cùng một số lượng
đầu ra trong khi chi tiêu chi phí ít hơn về nguồn nhân lực, năng lượng, và nguồn

nguyên liệu đầu vào được cung cấp. Doanh nghiệp dùng thước đo tiêu biểu như: tổng
chi phí cho một đơn vị sản phẩm, tỷ suất phần trăm chi phí được giảm so với tỷ suất
phần trăm sản phẩm được sản xuất thêm, .....
Tăng trưởng doanh thu có hai thành phần. Đầu tiên, các doanh nghiệp có thể tạo
ra nhiều doanh thu và thu nhập từ các khách hàng hiện có. Thứ hai, các tạo ra thêm gia
tăng doanh thu bằng cách giới thiệu sản phẩm mới, bán cho khách hàng mới và mở
rộng vào các thị trường mới. Thước đo trong phương diện này là tỷ suất tăng trưởng
toàn doanh thu, lợi nhuận, tỷ trọng của doanh thu sản phẩm mới, tỷ trọng doanh thu
doanh nghiệp với doanh thu toàn ngành,..


Phƣơng diện khách hàng.
Dựa trên phương diện tài chính, doanh nghiệp định hướng phương diện khách

hàng cụ thể bằng việc tập trung vào thị trường và doanh thu. Với mục tiêu để thu hút,
duy trì và làm sâu sắc thêm mối quan hệ giữa khách hàng và doanh nghiệp tạo nên
điểm nhấn lợi thế cạnh tranh trong thị trường hiện hành. Phương diện khách hàng
thành công sẽ đem đến nhiều lợi ích tốt trong doanh nghiệp. Ví dụ về các mục tiêu
phương diện tài chính bao gồm:
-Đạt được sự hài lòng của khách hàng và lòng trung thành.
-Có được khách hàng mới.
-Tăng cường thị phần.


9

-Tăng cường khả năng sinh lợi của khách hàng.
- Sản phẩm mới được tung ra.
-v..v,...


Phƣơng diện kinh doanh nội bộ.
Một khi doanh nghiệp đã có một bức tranh chiến lược rõ ràng về tài chính để đem

lại lợi ích cho các cổ đông và khách hàng của mình thì sẽ nâng cao khả năng cạnh tranh
với đối thủ trong thị trường bằng biện pháp kinh doanh nội bộ.
-Quy trình sản xuất sản phẩm, tạo nên dòng sản phẩm mới, thiết kế mới hữu ích,
chiến lược marketing, phân phối và dịch vụ bán hàng đáp ứng nhu cầu khách hàng,..
-Đạt được sự cải thiện năng suất cho các mục tiêu tài chính. Tiêu biểu như: quy
trình thanh toán nhanh chóng, quy trình cung cấp sản phẩm gọn lẹ, quy trình bảo hành
và sữa chữa các sản phẩm công ty,..
Quan điểm của phương diện kinh doanh nội bộ là xác định các hoạt động quản lý
quan trọng trong việc quản lý khách hàng, đổi mới, và các quy trình pháp lý và xã hội,
trong đó tổ chức phải vượt trội để đạt được khách hàng của mình, tăng trưởng doanh
thu và lợi nhuận mục tiêu. Thước đo của quy trình kinh doanh nội bộ bao gồm:
-Chất lượng sản phẩm tốt hơn.
-Cải thiện chi phí, thời gian chất lượng và chu kỳ hoạt động (sản xuất).
-Cải thiện việc sử dụng tài sản có năng suất và hiệu quả hơn.
Ngoài ra, với xu hướng hiện nay, các doanh nghiệp không những xem xét riêng
phần phương diện kinh doanh nội bộ, mà còn xem xét cụ thể trong lĩnh vực môi
trường, sức khỏe và an toàn, các hoạt động bảo vệ môi trường và cộng đồng xã hội,..
Đó là yêu cầu tất yếu của xã hội ngày nay.


10

Vì vậy, trong việc phát triển BSC, người quản lý xác định được chiến lược mục
tiêu và biện pháp giải quyết là vấn đề hàng đầu.


Phƣơng diện học hỏi và phát triển.
Phương diện học hỏi và phát triển quan tâm đến năng lực nhân viên, hệ thống

thông tin và môi trường công việc (Anthony A. Akinson et al., (1997)). Sau đây mô tả
mục tiêu tiêu biểu cho các thành phần học tập và phát triển:
-Nhân viên: Khả năng cung ứng về năng lực nhân sự của doanh nghiệp về kỹ
năng, tài năng, kiến thức và kinh nghiệm. Một khi hệ thống tổ chức đảm bảo nhân lực
tốt sẽ giúp cho quy trình kinh doanh nội bộ được thực hiện xuyên suốt. Công cụ đo
lường bởi thái độ làm việc, sự huấn luyện và kỹ năng nhân viên.
-Hệ thống công nghệ thông tin: Khả năng cung ứng của doanh nghiệp về thông
tin và chiến lược ứng dụng kiến thức góp phần thực hiện chiến lược hiệu quả bằng việc
xử lý và cải thiện mối quan hệ tốt hơn với các nhà cung cấp và khách hàng.
-Văn hóa tổ chức: Người lao động có nhận thức và hiểu biết về các chia sẻ tầm
nhìn, chiến lược, và các giá trị văn hóa cần thiết để thực hiện chiến lược. Bởi vì để thực
hiện tốt chiến lược chung toàn doanh nghiệp, thì từng cá nhân trong tổ chức cần thực
hiện tốt mục tiêu cá nhân theo định hướng phát triển tốt chiến lược toàn doanh nghiệp.
1.3.2 Sự tác động chi phí hoạt động trong quyết định đầu tƣ dài hạn.
Phương pháp tính và phân bổ chi phí của doanh nghiệp là yếu tố được chú trọng
và xem xét cẩn thận. Ngày nay, phương pháp mà đang được các doanh nghiệp áp dụng
khá hiệu quả đó là kế toán chi phí theo hoạt động (ABC- Activities Based Costing).
Tính toán chi phí dựa trên hoạt động là một cách tiếp cận chi phí mà chỉ định chi
phí nguồn lực vào đối tượng chi phí như các sản phẩm, dịch vụ, hoặc khách hàng dựa
trên các hoạt động thực hiện cho các đối tượng chi phí.


11

Từ những thông tin hữu ích của phương pháp kế toán chi phí dựa trên hoạt động
(ABC), thành quả là các báo cáo phân tích hoạt động của từng bộ phận, sản phẩm, nhà
máy cụ thể,.. tùy theo yêu cầu thông tin của nhà quản lý. Đó chính là cơ sở mà ABC có

thể thay đổi toàn diện cách thức nhìn nhận bằng những thông tin mang tính định lượng
cụ thể. Ví dụ thông tin đánh giá cụ thể lợi nhuận từng sản phẩm, giàn máy móc thiết
bị,…Từ đó sẽ có những quyết định về tăng số lượng cung cấp sản phẩm, cơ cấu sản
phẩm, giá cả sản phẩm, đánh giá công nghệ mới,.vv. Đặc biệt trong quyết đinh đầu tư
vốn dài hạn, nhà quản lý đưa ra các quyết định nên đầu tư mới, đầu tư mở rộng hay đầu
tư hiện đại hóa các thiết bị máy móc,…
Vì vậy, ảnh hưởng của phương pháp kế toán chi phí theo hoạt động (ABC) giúp
nhà quản lý đánh giá hoạt động đang xem xét là có hiệu quả hay không, cần tác động
như thế nào để đảm bảo mang lại lợi ích cho doanh nghiệp và thực hiện tốt chiến lược
đã đề ra. Từ đó, đánh giá ra quyết định đầu tư một cách hiệu quả nhất.
1.4

Các bƣớc tiến hành ra quyết định đầu tƣ dài hạn.
Một quyết định đầu tư dài hạn được đánh giá là phù hợp và hiệu quả được đưa ra

dựa trên các bước trong quy trình bao gồm các bước như sau
Bước 1: Xác định vấn đề chung.
Bước 2: Xác định các phương án khác nhau của vấn đề trên.
Bước 3: Thu thập thông tin hỗ trợ cho việc phân tích sự lựa chọn dự án đầu tư.
Bước 4: Dựa trên chiến lược, tiến hành phân tích, lựa chọn, thực hiện.
Bước 5: Đánh giá hiệu quả thực hiện.
(Edward J. Blocher et al., 1999)
1.4.1 Bƣớc 1: Xác định vấn đề chung.