Mối quan hệ giữa đặc trưng của doanh nghiệp và tính kịp thời của việc công bố thông tin báo cáo tài chính của các công ty niêm yết trên TTCK việt nam
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.81 MB, 114 trang )
B
TR
NG
GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP. H
-----
CHÍ MINH
-----
NGUY N TH XUÂN VY
M I QUAN H GI A CÁC
C TR NG C A DOANH NGHI P
VÀ TÍNH K P TH I C A VI C CÔNG B
THÔNG TIN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH C A CÁC CÔNG TY NIÊM Y T TRÊN
TH TR
NG CH NG KHOÁN VI T NAM
LU N V N TH C S KINH T
TP. H Chí Minh – N m 2016
B
TR
NG
GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP. H
-----
CHÍ MINH
-----
NGUY N TH XUÂN VY
M I QUAN H GI A CÁC
C TR NG C A DOANH NGHI P
VÀ TÍNH K P TH I C A VI C CÔNG B
THÔNG TIN
BÁO CÁO TÀI CHÍNH C A CÁC CÔNG TY NIÊM Y T TRÊN
TH TR
NG CH NG KHOÁN VI T NAM
CHUYÊN NGÀNH : K TOÁN
MÃ S
: 60340301
LU N V N TH C S KINH T
NG
IH
NG D N KHOA H C:
TS.
TP. H Chí Minh – N m 2016
L I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c u th c s c a tác gi v i s
hư ng d n c a Ngư i hư ng d n khoa h c TS.Nguy n ình Hùng. N i dung,
k t qu nghiên c u c a lu n v n này là hoàn toàn trung th c. T t c các
ngu n tài li u tham kh o ã ư c công b
y
.
Tp. H Chí Minh, ngày 10 tháng 03 n m 2016
Ký tên
Nguy n Th Xuân Vy
M CL C
TRANG PH BÌA
L I CAM OAN
M CL C
DANH M C CÁC T
VI T T T
DANH M C CÁC B NG BI U
DANH M C HÌNH V
PH N M
U .................................................................................................... 1
1.
Tính c p thi t c a
tài ............................................................................. 1
2.
M c tiêu nghiên c u ................................................................................... 3
3.
Câu h i nghiên c u ..................................................................................... 3
4.
i tư ng và ph m vi nghiên c u .............................................................. 3
5.
Phương pháp nghiên c u ............................................................................ 4
6.
Ý ngh a nghiên c u ..................................................................................... 4
7.
K t c u lu n v n ......................................................................................... 5
CHƯƠNG 1: T NG QUAN NGHIÊN C U ....................................................... 6
1.1.
Các nghiên c u trong nư c ........................................................................ 6
1.2.
Các nghiên c u nư c ngoài ........................................................................ 6
1.2.1. Nghiên c u c a Khalid Alkhatib và Qais Marji (2012) ................................. 6
1.2.2. Nghiên c u c a Robert H. Ashton và c ng s (1989) .................................... 7
1.2.3. Nghiên c u c a Stephen Owusu-Anahsa và Stergios Leventis (2006) ............ 9
1.2.4. Nghiên c u c a Amr Ezat và Ahmed El-Masry (2008) ................................ 10
1.2.5. Nghiên c u c a Hussein Ali Khasharmeh và Khaled Aljifri (2010) ............. 12
1.2.6. Nghiên c u c a Ziyad Mustafa M. Al-Shwiyat (2013) ................................. 14
K T LU!N CHƯƠNG 1 .................................................................................... 18
CHƯƠNG 2: CƠ S
2.1.
LÝ THUY T.................................................................... 19
Lý thuy t cơ s" .......................................................................................... 19
2.1.1. Lý thuy t thông tin h#u ích ...................................................................... 19
2.1.2. Lý thuy t y nhi$m ................................................................................... 20
2.1.3. Lý thuy t thông tin b t cân x ng ............................................................. 22
2.2.
Tính k%p th&i c a thông tin tài chính ....................................................... 24
2.2.1. Các 'c tính ch t lư ng c a thông tin tài chính ...................................... 24
2.2.1.1.
Theo H i
ng chu n m c k toán qu c t c a M (FASB) ................... 24
2.2.1.2.
Theo H i
ng chu n m c k toán qu c t (IASB) ................................ 26
2.2.1.3.
Theo chu n m c k toán Vi t Nam ........................................................ 28
2.2.2. Tính k%p th&i c a thông tin tài chính ....................................................... 29
2.2.2.1.
Khái ni m.............................................................................................. 29
2.2.2.2.
o lư ng ............................................................................................... 29
2.3.
Xác %nh v n
nghiên c u ..................................................................... 29
K T LU!N CHƯƠNG 2 .................................................................................... 32
CHƯƠNG 3: THI T K NGHIÊN C U .......................................................... 33
3.1.
Mô t( t)ng th* và m+u nghiên c u ........................................................... 33
3.1.1. Mô t( t)ng th* ........................................................................................... 33
3.1.2. M+u nghiên c u ........................................................................................ 33
3.2.
Mô hình nghiên c u .................................................................................. 34
3.2.1. L,a ch-n và o lư&ng bi n nghiên c u .................................................... 34
3.2.1.1.
S lư ng công ty con ............................................................................. 34
3.2.1.2.
Tính ph c t p trong ho t
3.2.1.3.
Thu nh p trên c ph n .......................................................................... 36
3.2.1.4.
Bi n
3.2.1.5.
Ý ki n ki m toán .................................................................................... 38
ng .............................................................. 35
i trong kh n ng sinh l i h ng n m ........................................... 37
3.2.2. Mô hình nghiên c u .................................................................................. 39
3.3.
Quy trình thu th p và x. lý d# li$u ......................................................... 42
K T LU!N CHƯƠNG 3 .................................................................................... 43
CHƯƠNG 4: K T QU NGHIÊN C U ........................................................... 44
4.1.
Quy %nh v công b thông tin.................................................................. 44
4.1.1. Thông tư s 155/2015/TT-BTC ................................................................. 44
4.1.2. Nh#ng i*m m i t i Thông tư 155/2015/TT-BTC v th&i h n công b
thông tin ............................................................................................................... 47
4.2.
Th,c tr ng công b thông tin t i các doanh nghi$p " Vi$t Nam ............ 48
4.3.
Th ng kê mô t(.......................................................................................... 51
4.4.
Ma tr n h$ s tương quan ........................................................................ 54
4.5.
Ki*m %nh nghi$m ơn v% ......................................................................... 55
4.6.
Phân tích h/i quy tuy n tính .................................................................... 56
4.6.1. M i quan h$ gi#a tính k%p th&i c a vi$c công b thông tin báo cáo tài
chính và các 'c trưng doanh nghi$p ................................................................. 56
4.6.2. Phân tích m i quan h$ gi#a tính k%p th&i c a vi$c công b thông tin báo
cáo tài chính và các 'c trưng doanh nghi$p theo nhóm ngành ....................... 58
4.6.3. So sánh k t qu( v i nghiên c u trư c ...................................................... 60
K T LU!N CHƯƠNG 4 .................................................................................... 62
CHƯƠNG 5: K T LU!N ................................................................................... 63
5.1.
K t lu n ..................................................................................................... 63
5.2.
Hàm ý cho các
5.2.1.
i tư ng liên quan .......................................................... 64
i v i doanh nghi$p có s lư ng công ty con nhi u và a ngành ngh 65
5.2.2. Quy %nh th&i gian n0p báo cáo tài chính
i v i doanh nghi$p có nh#ng
thông tin x u (bad news) ..................................................................................... 71
5.2.3. Hoàn thi$n phương ti$n công b thông tin .............................................. 72
5.3.
H n ch c a
tài ..................................................................................... 73
5.3.1. H n ch trong vi$c l,a ch-n nhân t (nh hư"ng ..................................... 73
5.3.2. H n ch trong o lư&ng bi n ph thu0c .................................................. 74
5.3.3. H n ch trong vi$c ch-n m+u ................................................................... 74
K T LU!N CHƯƠNG 5 .................................................................................... 76
K T LU!N .......................................................................................................... 77
TÀI LI1U THAM KH O
PH L C
DANH M C CÁC T
Ký hi$u vi t t2t
BCTC
UBCKNN
SGDCK
VI T T T
Vi t 3y
Báo cáo tài chính
y ban ch ng khoán nhà nư c
S giao d ch ch ng khoán
HOSE
S giao d ch ch ng khoán thành ph H Chi Minh
HNX
S giao d ch ch ng khoán Hà N i
TTCK
Th trư ng ch ng khoán
UBCK
TPHCM
y ban ch ng khoán
Thành ph H Chí Minh
DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 1.1: T ng h p các nhân t
nh hư ng
n tín k p th i c a thông tin BCTC c a
các nghiên c u trư c ............................................................................................. 17
B ng 2.1: Các nhân t nghiên c u và m i quan h v i các lý thuy t cơ s liên quan
.............................................................................................................................. 30
B ng 3.1: Th ng kê s lư ng và giá tr v n hóa th trư ng .................................... 33
B ng 3.2: Các gi thi t nghiên c u và m i quan h v i các lý thuy t n n t ng có
liên quan. ............................................................................................................... 39
B ng 3.3: T ng h p các nhân t nghiên c u .......................................................... 41
B ng 4.1: Trình bày th ng kê mô t các bi n ư c thu th p trong nghiên c u ....... 51
B ng 4.2: Th ng kê mô t bi n ý ki n ki m toán (OPERA và OPINION) ............. 53
B ng 4.3: Ma tr n h s tương quan gi a các bi n trong mô hình 1 ....................... 54
B ng 4.4: Ma tr n h s tương quan gi a các bi n trong mô hình 2 ....................... 55
B ng 4.5: K t qu ki m
nh nghi m ơn v c a d li u ........................................ 55
B ng 4.6: K t qu h i quy các nhân t tác
ng theo Pooled OLS, FEM, REM c a
mô hình 1 .............................................................................................................. 56
B ng 4.7: K t qu h i quy các nhân t tác
ng theo Pooled OLS, FEM, REM c a
mô hình 2 .............................................................................................................. 57
B ng 4.8: K t qu h i quy các nhân t tác
ng theo nhóm ngành ngh ................ 58
B ng 5.1: X p h ng v trí nh hư ng c a các bi n
c l p ..................................... 63
DANH M C HÌNH V
Hình 2.1: Mô hình nghiên c u t ng quát ............................................................... 31
1
PH N M
1.
Tính c p thi t c a
tài
Báo cáo tài chính c a các công ty
i v i các nhà
U
i chúng luôn là tài li u vô cùng c n thi t
u tư, thông qua các thông tin trên các báo cáo này, nhà
phân tích xem xét và ra quy t
nh
u tư s
u tư phù h p. Do ó, s chính xác, k p th i
c a thông tin trên báo cáo tài chính s giúp cho nhà
u tư có nh ng quy t
nh k p
th i và hi u qu . Chính vì v y, vi c công khai, minh b ch trong ó bao hàm c s
k p th i c a thông tin trong ó có thông tin tài chính là m t trong nh ng nhân t
quan tr ng nh t giúp th trư ng ch ng khoán phát tri n và b o v quy n l i c a nhà
u tư.
T i Vi t nam, khung pháp lý i u ch nh ho t
ng công b thông tin luôn
ư c chú tr ng hoàn thi n t khi th trư ng ch ng khoán hình thành. G n ây,
Thông tư s 52/2012/TT-BTC ngày 5/4/2012 c a B Tài chính ư c ban hành ã
kh c ph c nh ng h n ch c a các Thông tư trư c ó và t o ra hành lang pháp lý
ch!t ch , i u ch nh tr c ti p ho t
ng công b thông tin c a các
i tư ng trên th
trư ng. Tuy nhiên, v"n còn t n t i m t s b t c p trong vi c công b thông tin trên
th trư ng ch ng khoán Vi t Nam làm cho tính minh b ch và công khai c a thông
tin tài chính b gi m sút. Trong ó, ch m công b thông tin báo cáo tài chính là vi
ph m khá ph bi n c a công ty
i chúng, các t ch c kinh doanh ch ng khoán.
Ngoài ra, ý th c t giác c a doanh nghi p trong công b thông tin chưa cao, d"n
n vi c công b thông tin còn n!ng v
i phó, ch t lư ng công b thông tin còn
th p. M!c dù các doanh nghi p ã công b thông tin v cơ b n úng th i h n quy
nh, tuy nhiên l#i ph bi n v"n là ch m n p các báo cáo
tài chính. Các công ty
ki m toán, k t qu
nh k$, nh t là báo cáo
i chúng v"n còn hi n tư ng chưa k p th i công b
ơn v
i u ch nh h i t báo cáo tài chính... M t vài nguyên nhân ư c
các doanh nghi p gi i trình cho vi c ch m tr% công b thông tin như: nguyên nhân
n t h th ng tài chính k toán doanh nghi p chưa chu&n hóa nên khi t ng h p s
li u thì m t nhi u th i gian
ch nh lý; m t s doanh nghi p có quy mô l n nên
2
th c hi n báo cáo m t nhi u th i gian hơn; m t vài trư ng h p khác, doanh nghi p
gi l i th kinh doanh nên c tình công b thông tin ch m và ch p nh n ch u ph t.
Ngoài ra, vi c ch m tr% công b thông tin còn xu t phát t r t nhi u nguyên nhân
như doanh nghi p ph i t ng h p s li u t nhi u công ty con, công ty liên k t ho!c
do
a bàn ho t
ng c a doanh nghi p quá r ng; l'nh v c ho t
ng c a doanh
nghi p a d ng …
Th c t
cho th y, theo th ng kê c a vietstock.vn, tính
n h t ngày
15/02/2014 (h n cu i n p BCTC h p nh t quý IV), toàn th trư ng có trên 100
doanh nghi p chưa công b , ng v i 16% trên t ng s doanh nghi p niêm y t trên
S giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh (HOSE) và S giao d ch ch ng
khoán Hà N i (HNX). Còn theo thông tin t S giao d ch ch ng khoán (SGDCK),
tính
n gi a tháng 5/2014, trên sàn TPHCM có 270 doanh nghi p g(i báo cáo tài
chính quý I/2014. Trên sàn Hà N i, con s này là 327 doanh nghi p. Như v y, s
doanh nghi p ã g(i báo cáo m i chi m 70% trong t ng s g n 800 doanh nghi p
niêm y t trên c hai sàn. Ngoài ra, theo thông tin m i nh t t S giao d ch ch ng
khoán Thành ph H Chí Minh, tính
n h t ngày 28/10/2015 ch có 141 doanh
nghi p ã n p báo cáo tài chính quý III/2015, chi m 47% trên t ng s 300 doanh
nghi p niêm y t trên HOSE
tin báo cáo tài chính
th i i m hi n t i. Qua ó, vi c ch m công b thông
các doanh nghi p
Vi t Nam v"n ang ti p di%n và chưa có
xu hư ng ư c c i thi n.
T th c tr ng trên cho th y r)ng v"n t n t i r t nhi u nhân t , tác nhân nh
hư ng
n vi c ch m công b thông tin trên báo cáo tài chính c a các công ty niêm
y t. Vì th , nhi u nghiên c u th c nghi m ã ư c ti n hành
t
nh hư ng
xác
nh các nhân
n tính k p th i trong vi c công b các thông tin trên báo cáo tài
chính. Hai công trình công b g n ây, th 1 là c a ThS. *!ng *ình Tân +ng trên
T p chí công ngh ngân hàng (tháng 3/2013) nghiên c u v s
nh hư ng c a các
nhân t “lo i BCTC h p nh t”, “lo i ki m toán viên” và “th i gian ki m toán”
n
tính k p th i c a vi c công b thông tin báo cáo tài chính. Ti p ó, lu n v+n th c s'
kinh t c a tác gi Nguy%n An Nhiên (2013) c,ng xác
nh các nhân t tương t
3
như “lo i công ty ki m toán”và “lo i BCTC” có nh hư ng
n tính k p th i c a
vi c công b báo cáo tài chính.
T th c ti%n và các k t qu nghiên c u trư c câu h-i !t ra là còn nh ng nhân
t nào khác tác
ng
không? Do ó, tác gi
các
n tính k p th i c a công b thông tin báo cáo tài chính hay
ã ch n
tài nghiên c u th c nghi m “M i quan h gi a
c trưng c a doanh nghi p và tính k p th i c a vi c công b thông tin báo cáo
tài chính c a các công ty niêm y t trên th trư ng ch ng khoán Vi t Nam” làm
tài nghiên c u nh)m làm sáng t- câu h-i trên.
2.
M c tiêu nghiên c u
• M c tiêu chung
Phân tích và ki m
ki m toán
nh l i nh ng nhân t v
c l p c a doanh nghi p nh hư ng
!c trưng v c u trúc, tài chính và
n tính k p th i c a vi c công b
báo cáo tài chính.
• M c tiêu c th
- Trình bày n i dung liên quan
n ch t lư ng thông tin báo cáo tài chính.
- T ng quan các nghiên c u trư c ây
xác
nh các y u t
tính k p th i c a vi c công b thông tin báo cáo tài chính, t
nh hư ng
n
ó ưa ra mô
hình nghiên c u.
- Ki m tra th c nghi m mô hình v i d li u c a các công ty niêm y t trên th
trư ng ch ng khoán Vi t Nam.
3.
Câu h i nghiên c u
D a vào m c tiêu nghiên c u nêu trên, câu h-i nghiên c u ư c !t ra có
nh ng nhân t thu c v c u trúc, tài chính và ki m toán
c l p nào nh hư ng
n
tính k p th i c a thông tin trên báo cáo tài chính.
4.
i tư ng và ph m vi nghiên c u
* i tư ng nghiên c u c a
Vi t Nam.
tài là các công ty niêm y t trên sàn ch ng khoán
4
Ph m vi nghiên c u là 100 công ty niêm y t có công b báo cáo tài chính
trong giai o n 2012-2014 trên hai sàn ch ng khoán Hà N i và thành ph H Chí
Minh.
Các công ty này có công b
y
các báo cáo như: báo cáo tài chính theo k$
k toán n+m c a công ty niêm y t, báo cáo ki m toán và báo cáo thư ng niên liên
t c trong 3 n+m t 2012
n 2014 và không bao g m các công ty tài chính, ngân
hàng, công ty ch ng khoán.
Trong lu n v+n này c m t “tính k p th i c a vi c công b thông tin báo cáo
tài chính” và “tính k p th i c a thông tin tài chính” ư c s( d ng thay th l"n nhau
b i vì thông tin tài chính trong lu n v+n này ư c gi i h n
thông tin ư c trình
bày trên các báo cáo tài chính.
5.
Phương pháp nghiên c u
Phương pháp nghiên c u ư c s( d ng ch y u bao g m th ng kê mô t , phân
tích tương quan, h i quy tuy n tính nh)m
nh lư ng và xem xét m i quan h gi a
!c trưng v c u trúc, tài chính và ki m toán
c l p và tính k p th i c a báo cáo tài
chính c a các công ty niêm y t trên sàn ch ng khoán Vi t Nam.
6.
Ý ngh a nghiên c u
• Ý ngh'a lý lu n
Phân tích và t ng h p các k t qu c a nh ng nghiên c u trư c ây có liên
quan
n m c tiêu nghiên c u
làm cơ s
ưa ra mô hình nghiên c u phù h p
Vi t Nam và tham kh o cho các nghiên c u liên quan
nv n
này
tương lai.
• Ý ngh'a v th c ti%n
- S( d ng thư c o khác v tính k p th i c,ng như thêm nh ng nhân t
hư ng
n tính k p th i khác so v i các nghiên c u trư c ây
nh
Vi t Nam.
- K t qu nghiên c u ph c v cho các nhà qu n lý th trư ng ch ng khoán,
các doanh nghi p có liên quan
quy t
n vi c công b báo cáo tài chính, t
nh và i u ch nh cho phù h p.
ó có
5
7.
K t c u lu n v n
Chương 1: T ng quan nghiên c u
Chương 2: Cơ s lý thuy t
Chương 3: Thi t k nghiên c u
Chương 4: K t qu nghiên c u và bàn lu n
Chương 5: K t lu n
6
CHƯƠNG 1: T NG QUAN NGHIÊN C U
1.1. Các nghiên c u trong nư c
T i Vi t Nam, qua quá trình tìm hi u, có hai bài nghiên c u th c nghi m liên
quan
n tính k p th i c a vi c công b thông tin báo cáo tài chính.
M t là bài báo nghiên c u c a
'ng ình Tân v các nhân t
nh hư ng
n
tính k p th i c a thông tin trên báo cáo tài chính c a 120 công ty niêm y t t i Vi t
Nam trong 2 n+m 2010 và 2011 ư c +ng trên t p chí Công ngh ngân hàng
(tháng 3/2013). K t qu nghiên c u cho th y có s khác bi t v tính k p th i gi a
lo i báo cáo tài chính riêng l. và báo cáo tài chính h p nh t. Ngoài ra, k t qu c,ng
ưa ra ư c không có s liên h gi a báo cáo tài chính gi a tính k p th i c a vi c
công b BCTC v i lo i ki m toán viên.
Hai là lu n v+n th c s' kinh t c a tác gi Nguy4n An Nhiên (tháng 11/2013)
c,ng nghiên c u v các nhân t tác
ng
n tính k p th i c a vi c công b thông
tin báo cáo tài chính c a 173 công ty ư c niêm y t trên th trư ng ch ng khoán
Vi t Nam n+m 2012. K t qu phân tích cho tháy r)ng các nhân t như lo i báo cáo
tài chính h p nh t, lo i ý ki n ki m toán, l i nhu n kinh doanh có tác
ng
n tính
k p th i c a thông tin trên báo cáo tài chính. Trong khi ó, quy mô công ty, công ty
ki m toán không tác
ng
n tính k p th i c a vi c công b thông tin báo cáo tài
chính.
1.2. Các nghiên c u nư c ngoài
1.2.1. Nghiên c u c a Khalid Alkhatib và Qais Marji (2012)
Vi c hoàn t t báo cáo ki m toán là m t nhân t quan tr ng trong vi c xác
nh
tính k p th i c a vi c công b thông tin báo cáo tài chính n+m. Vì v y, các tác gi
t p trung nghiên c u nh ng nhân t
ki m toán c a 137 công ty niêm y t
nh hư ng
n tính k p th i c a các báo cáo
th trư ng ch ng khoán Jordan n+m 2010.
Nghiên c u ã k t lu n r)ng t/ s sinh l i, lo i công ty ki m toán và quy mô
công ty
các công ty d ch v không có liên quan
n tính k p th i trong ki m toán
7
trong khi òn b&y tài chính l i có m i quan h có ý ngh'a quan tr ng v i tính k p
th i c a ki m toán. Ngoài ra, k t qu còn cho th y các công ty trong l'nh v c công
nghi p thì t/ s sinh l i, lo i công ty ki m toán, quy mô công ty và òn b&y tài
chính
u không nh hư ng
n tính k p th i c a báo cáo ki m toán.
Mô hình h i quy tuy n tính ư c các tác gi dùng trong nghiên c u
ánh
giá m i quan h gi a tính k p th i và các bi n gi i thích như sau:
DELAYDAYS = 0 + 1 Audit Type + 2 Lev. + 3 Prof. + 4 Size + 5 Ind. + .
Trong ó:
Bi n
Delay days
Gi(i thích
o lư&ng
S ngày hoàn t t báo cáo
ki m toán
S ngày chênh l ch gi a ngày
k t thúc niên
n ngày ký
báo cáo ki m toán
Audit Type
Lo i công ty ki m toán
Lev.
*òn b&y tài chính
Prof.
Kh n+ng sinh l i
Size
Quy mô công ty
*ư c o b)ng 1 n u là công ty
liên k t qu c t ; còn l i là 0.
*ư c tính b)ng t ng tài s n
trên t ng n
B)ng l i nhu n trên t ng tài
s n
B)ng t ng tài s n t i th i i m
k t thúc niên
B)ng 1 n u là công ty s n xu t
Ind.
L'nh v c ho t
ng
công nghi p và b)ng 0 n u là
công ty d ch v
1.2.2. Nghiên c u c a Robert H. Ashton và c ng s (1989)
Nhóm tác gi
ã nghiên c u các nhân t
cáo ki m toán (audit delay)
xác
nh hư ng
n th i gian hoàn t t báo
nh tính k p th i trong vi c công b báo cáo tài
chính. Mô hình v tính k p th i ã ư c th c hi n d a trên 465 công ty niêm y t
trên th trư ng ch ng khoán Canada t n+m 1977 – 1982. M!c dù r t nhi u bi n
8
ư c ưa vào mô hình
u có ý ngh'a th ng kê nhưng t/ l bi n
i c a ti n
hoàn t t báo cáo ki m toán ư c gi i thích b i các bi n là r t th p. K t qu cho th y
r)ng các bi n có m i quan h nh t quán v i ti n
6 n+m là lo i ki m toán viên, l'nh v c ho t
hoàn t t báo cáo ki m toán trong
ng, s xu t hi n các s ki n !c bi t
và d u hi u c a thu nh p ròng.
Mô hình v tính k p th i trong vi c hoàn t t báo cáo ki m toán ư c tác gi
ưa vào mô hình nghiên c u
gi i thích m i quan h gi a tính k p th i trong ti n
báo cáo ki m toán và các nhân t (quy mô công ty, phân lo i l'nh v c ho t
ng,
tháng k t thúc n+m tài chính, công ty ki m toán, d u hi u thu nh p ròng, các s ki n
!c bi t, các kho n ti m tàng và lo i ý ki n ki m toán) như sau:
DLYi,t = 0 + 1 ASTi,t + 2 INDi,t + 3 MONi,t + 4 AUDi,t + 5 LOSSi,t
+ 6 EXTRi,t + 7 CTNGi,t + 8 OPINi,t + .
Trong ó:
Ký hi$u
DLY (audit delay)
Tên bi n
Ti n
hoàn t t báo cáo
ki m toán
AST (Company size)
Quy mô công ty
IND (Industry
Phân lo i l'nh v c ho t
classification)
MON (Year-end)
ng
Tháng k t thúc n+m tài
chính
o lư&ng
B)ng s ngày chênh l ch
gi a ngày k t thúc niên
và
ngày ký báo cáo ki m toán.
*ư c o b)ng t ng tài s n
B)ng 1 n u thu c công ty
d ch v tài chính, các lo i
khác b)ng 0.
B)ng 1 n u n+m tài chính k t
thúc vào tháng 12 ho!c tháng
1; còn l i là b)ng 0.
B)ng 1 n u công ty ki m
AUD (Auditor)
Lo i công ty ki m toán
toán thu c Big 9; trư ng h p
khác b)ng 0.
LOSS (Sign of net
D u hi u thu nh p thu n
B)ng 1 n u thu nh p là l#,
9
Ký hi$u
Tên bi n
o lư&ng
income)
ngư c l i b)ng 0.
B)ng 1 n u các trư ng h p
Các trư ng h p !c bi t
EXTR
!c bi t ư c khai báo trên
báo cáo tài chính, ngư c l i
b)ng 0.
B)ng 1 n u các kho n d
CTNG
Các kho n d phòng
phòng ư c công b trên báo
cáo tài chính, ngư c l i b)ng
0.
B)ng 1 n u ý ki n ki m toán
OPIN
Ý ki n ki m toán
thu c lo i ý ki n ch p nh n
toàn ph n, các trư ng h p
còn l i b)ng 0.
1.2.3. Nghiên c u c a Stephen Owusu-Anahsa và Stergios Leventis (2006)
Bài nghiên c u ã ưa ra k t qu nghiên c u th c nghi m v các nhân t
hư ng
nh
n tính k p th i c a vi c công b báo cáo tài chính c a 95 công ty phi tài
chính ư c niêm y t trên th trư ng ch ng khoán Hy L p. K t qu phân tích h i
quy cho th y các doanh nghi p có quy mô l n, công ty d ch v và các công ty ư c
ki m toán b i các công ty ki m toán thu c Big 5 thì có th i gian công b báo cáo
tài chính ng n hơn. Ngoài ra, bài nghiên c u cung c p b)ng ch ng th c nghi m v
các công ty thu c l'nh v c xây d ng v i ý ki n ki m toán không ph i là ý ki n ch p
nh n toàn ph n và nh ng doanh nghi p có c ph n ư c n m gi tr c ti p và gián
ti p b i nh ng ngư i trong doanh nghi p thì s không công b báo cáo tài chính
úng h n.
FRLT =
1
+
+
Trong ó:
2 SIZE
7-8 INDT
+
+
3 GEAR
+
4 EQOS
+
5 RMAK
+
6 AUDT
10
Ký hi$u
FLRT
Tên bi n
o lư&ng
Th i h n công b báo
cáo tài chính
S ngày gi a ngày k t thúc
niên
và ngày ký báo cáo
ki m toán.
SIZE
Quy mô công ty
GEAR
*òn b&y tài chính
Logarit t ng t i s n t i ngày
k t thúc niên
.
T ng n dài h n trên t ng tài
s n
T/ l c ph n ư c n m gi
EQOS
C ph n n m gi bên
tr c ti p và gián ti p b i
trong doanh nghi p
nh ng ngư i trong doanh
nghi p.
RMAK
Ý ki n ki m toán
S lư ng i m nh n m nh
trong báo cáo ki m toán
N u công ty ki m toán thu c
AUDT
Lo i ki m toán viên
Big 5 thì b)ng 1, còn l i b)ng
0.
N u là công ty thu c nhóm
ngành d ch v
ư c xác
nh
là 1, thu c nhóm ngành xây
INDT
L'nh v c ho t
ng
d ng là 0. Nhóm ngành s n
xu t không ư c ưa vào mô
hình vì nhóm này ư c xem
là nhóm cơ b n.
1.2.4. Nghiên c u c a Amr Ezat và Ahmed El-Masry (2008)
Bài báo t p trung nghiên c u các nhân t chính nh hư ng
n tính k p th i
c a vi c công b thông tin báo cáo tài chính qua m ng (corporate internet reporting)
c a 50 doanh nghi p niêm y t
Ai C p n+m 2006. K t qu nghiên c u cho th y
11
r)ng có m i quan h gi a tính k p th i c a vi c công b thông tin qua m ng và quy
mô công ty, l'nh v c ho t
ng, tính thanh kho n, cơ c u c
ông, thành ph n ban
qu n tr và quy mô b n qu n tr . C th là, các doanh nghi p ho t
ng trong l'nh
v c d ch v có quy mô l n, t/ l thanh kho n cao, thành ph n h i ông qu n tr
l p v i doanh nghi p cao và s lư ng thành viên trong h i
c
ng qu n tr nhi u thì s
công b thông tin báo cáo tài chính qua m ng k p th i hơn.
D li u các tác gi thu th p d a trên s ch l a các bi n
c l p trong mô hình
h i quy a bi n dư i ây:
TIDIi = 0 + 1 Size + 2 Type + 3 Prof + 4 Lev + 5 Liq + 6 Issue
+ 7 Owner + 8 B Comp + 9 Duality + 8 B Size + .
Trong ó:
Ký hi$u
Tên bi n
o lư&ng
Các tác gi
ã thi t k 1 danh
sách bao g m 11 l a ch n
Tính k p th i c a vi c
TIDI
công b báo cáo tài
chính qua m ng
g(i cho các doanh nghi p
kh o sát. *ư c o b)ng 1 n u
1 trong các l a ch n ư c
tìm th y trên website c a
công ty, ngư c l i b)ng 0.
Size
Quy mô công ty
B)ng logarit giá tr th trư ng
c a v n t i ngày 31/12/2006
B)ng 1 n u công ty n+m
Type
L'nh v c ho t
ng
trong l'nh v c s n xu t công
nghi p và b)ng 0 n u công ty
thu c l'nh v c d ch v .
*ư c o b)ng t/ s l i nhu n
Prof
Kh n+ng sinh l i
ròng trên t ng ngu n v n
(ROE).
12
Ký hi$u
Tên bi n
Lev
*òn b&y tài chính
Liq
Tính thanh kho n
o lư&ng
*ư c o b)ng t/ s n ph i
tr trên ngu n v n.
*ư c o b)ng t/ s tài s n
ng n h n trên n ng n h n.
B)ng 1 n u công ty có phát
Issue
Phát hành c phi u
hành c phi u trong n+m
2006, ngư c l i là 0.
Owner
Cơ c u ch s h u
*ư c o b)ng t/ l c phi u
t do chuy n
i.
*ư c o b)ng s lư ng thành
B Comp
Thành ph n ban qu n tr
viên
c l p trên t ng s
lư ng thành viên trong ban
qu n tr .
B)ng 1 n u ch t ch h i
Duality
Kiêm nhi m
qu n tr kiêm là giám
ng
c
i u hành, ngư c l i b)ng 0.
B Size
Quy mô ban qu n tr
S lư ng thành viên trong
ban qu n tr
1.2.5. Nghiên c u c a Hussein Ali Khasharmeh và Khaled Aljifri (2010)
Theo Givoly và Palmon (1982), Whittred (1980) và Carslaw và Kaplan
(1991), th i gian m t cu c ki m toán ư c xem là y u t quan tr ng nh hư ng
n
tính k p th i c a vi c công b l i nhu n. Vì v y, m c ích chính c a bài báo là
nghiên c u th c nghi m các nhân t
(audit delay)
nh hư ng
n vi c ký báo cáo ki m toán
hai qu c gia là các Ti u Vương Qu c 0 R p Th ng Nh t và
Bahrain. Nghiên c u ư c th c hi n trên m"u là 83 công ty ư c niêm y t trong
n+m 2004. K t qu phân tích cho th y kh n+ng sinh l i, t/ s n , lo i hình doanh
nghi p và t/ s chi tr c t c có nh hư ng m nh
n tính k p th i trong vi c công
13
b thông tin trong khi ó m i quan h gi a lo i công ty ki m toán, quy mô công ty,
t/ s giá trên thu nh p c ph n và vi c công b thông tin tài chính k p th i l i y u
hơn ho!c không có m i quan h v i nhau.
Mô hình c a tính k p th i c a vi c ký báo cáo ki m toán ư c xây d ng bao
g m 7 bi n gi i thích:
TDS = 0 +
1 X1
+
2X2
+
3X3
+
4 X4
+
5X5
+
6X6
+
7 X7
+
8X8
+
9X9
.
Trong ó:
Ký hi$u
TDS
X1
Tên bi n
o lư&ng
Th i h n ký báo báo
ki m toán
S ngày t ngày k t thúc niên
n ngày ký báo cáo ki m
toán.
B)ng t/ s t ng n trên t ng
T/ s n
tài s n
*ư c o b)ng 1 n u công ty
X2
Lo i công ty ki m toán
ki m toán thu c Big 4, còn
l i b)ng 0.
X3
L'nh v c ho t
ng
X4
L'nh v c ho t
ng
B)ng 1 n u là công ty b o
hi m, còn l i b)ng 0.
B)ng 1 n u là công ty d ch
v , còn l i b)ng 0.
B)ng 1 n u là doanh nghi p
X5
L'nh v c ho t
ng
s n xu t công nghi p, còn l i
b)ng 0.
X6
X7
Quy mô công ty
B)ng logarit t ng tài s n
doanh nghi p.
H s giá trên thu nh p
B)ng giá th trư ng c a m t
m t c phi u (P/E)
c phi u trên thu nh p c a 1
+
14
Ký hi$u
Tên bi n
o lư&ng
c phi u.
X8
Kh n+ng sinh l i
X9
T/ l tr c t c
B)ng thu nh p ròng trên
doanh thu thu n.
C t c trên 1 c phi u.
1.2.6. Nghiên c u c a Ziyad Mustafa M. Al-Shwiyat (2013)
Các tác gi t p trung nghiên c u s
nh hư ng c a các nhân t (quy mô công
ty, thu nh p trên c phi u, thu nh p trên v n ch s h u, thu nh p trên t ng tài s n,
c t c trên m t c phi u, tu i th c a doanh nghi p, dòng ti n t ho t
doanh và òn b&y tài chính)
ng kinh
n tính k p th i trong vi c công b thông tin báo cáo
tài chính. Mô hình nghiên c u ư c th c hi n trên m"u bao g m 120 công ty ư c
niêm y t trên th trư ng ch ng khoán Jordanian n+m 2012. K t qu nghiên c u cho
th y r)ng theo th i h n công b báo cáo tài chính là 111 ngày k t ngày k t thúc
niên
tài chính thì các doanh nghi p ho t
nhi u th i gian hơn
ng trong l'nh v c công nghi p m t
công b báo cáo tài chính trong khi các doanh nghi p ho t
ng trong l'nh v c ngân hàng thì công b thông tin nhanh nh t so v i các l'nh v c
khác. Ngoài ra, k t qu phân tích h i quy còn cho th y quy mô công ty, tu i th
doanh nghi p, t/ su t n và tính k p th i c a vi c công b thông tin báo cáo tài
chính v m!t th ng kê có tương quan thu n v i nhau. Trong khi ó, nhân t thu
nh p trên m#i c phi u (EPS) và tính k p th i c a thông tin tài chính không có m i
quan h v i nhau.
T các báo cáo tài chính n+m c a các công ty, tác gi
quan
ã thu th p d li u liên
n quy mô công ty, thu nh p trên c phi u, thu nh p trên v n ch s h u, thu
nh p trên t ng tài s n, c t c trên m t c phi u, tu i th c a doanh nghi p, dòng
ti n t ho t
ng kinh doanh và òn b&y tài chính. Theo ó, mô hình nghiên c u
ư c th c hi n như sau:
Time = 0 + 1 Size + 2 EPS + 3 ROE + 4 ROA + 5 DPS + 6 Age
+ 7 Lev + 8 CFFO + Et.
15
Trong ó:
Ký hi$u
Tên bi n
Th i h n công b báo
Time
cáo tài chính n+m
Size
Quy mô công ty
EPS
Thu nh p trên c phi u
ROE
Thu nh p trên v n
ROA
Thu nh p trên tài s n
DPS
C t c trên c phi u
o lư&ng
Kho ng th i gian t ngày k t
thúc niên
n ngày t
ch c
ng c
ih i
ông.
T ng tài s n
Thu nh p ròng trên s lư ng
c phi u ang lưu thông
L i nhu n ròng trên v n ch
s h u.
L i nhu n ròng trên t ng tài
s n.
C t c trên s lư ng c phi u
ang lưu hành.
Là kho ng th i gian tính t
Age
Tu i th công ty
ngày niêm y t
u tiên
n
ngày 31/12/2012
*òn b&y tài chính
Lev
B)ng t/ s t ng n ngu n
v n.
Giá tr c a ch tiêu “Dòng
Doanh ti n thu n t ho t
CFFO
ng kinh doanh
ti n thu n t ho t
ng kinh
doanh” l y t Báo cáo lưu
chuy n ti n t t i ngày
31/12/2012.
D a trên t ng quan các nghiên c u trư c ây, các nghiên c u t i Vi t nam còn
chưa nghiên c u
y
các nhân t
nh hư ng
n tính k p th i c a vi c công b
thông tin báo cáo tài chính so v i các nghiên c u trư c
nư c ngoài ã th c hi n.
16
Nhân t
K t qu(
Nghiên c u
Robert H. Ashton và c ng s
Lo i công ty ki m toán
nghiên c u
(1989),
Owusu-Anahsa và Leventis (2006).
Khasharmeh và Aljifri (2010), Asli Turel
(2010).
Alkhatib và Marji (2012), Al-Shwiyat
(2013).
*òn b&y tài chính
Khasharmeh và Aljifri (2010), Younes
H. AKLE (2011).
Khasharmeh và Aljifri (2010), Asli Turel
Kh n+ng sinh l i
(2010), Iyoha, F.O. (2012).
Robert H. Ashton và c ng s
Ezat và El-Masry (2008), Al-Shwiyat
(2013).
Robert H. Ashton và c ng s
ng
(1989),
Asli Turel (2010), Owusu-Ansah (2000).
-
-
Tháng k t thúc n+m tài Iyoha, F.O. (2012).
D u hi u thu nh p Robert H. Ashton và c ng s (1989).
thu n
!c Robert H. Ashton và c ng s (1989).
bi t
và
+
-
chính
Owusu-Anahsa
+
-
Ezat và El-Masry (2008),
Ý ki n ki m toán
+
H. AKLE (2011), Owusu-Ansah (2000).
Quy mô công ty
Các trư ng h p
+
(1989),
Leventis and Weetman (2004), Younes
L'nh v c ho t
-
Leventis
Leventis and Weetman (2004).
(2006),
+
+
+
