Những rủi ro trên thị trường chứng khoán OTC và Những biện pháp nhằm hạn chế rủi ro trong kinh doanh chứng khoán OTC

MỤC LỤC
Trang
Mục lục ……………………………………………………………………. . 1
Lời mở đầu…………………………………………………………………... 2
I. Thị trường chứng khoán OTC là gì? ................................................... 3
II. Các loại cổ phiếu OTC…………………………………………….. … 5
III. Những rủi ro trên thị trường chứng khoán OTC…………………… .. 8
IV. Một vài ví dụ điển hình về những thất bại trong
việc kinh doanh chứng khoán OTC………………………………………… .. 11
V. Những biện pháp nhằm hạn chế rủi ro trong kinh
doanh chứng khoán OTC……………………………………………………… 13
VI. Kết luận……………………………………………………………… 15
LỜI GIỚI THIỆU
Kể từ khi thị trường chứng khoán xuất hiện cách đây hơn hai thế kỷ, thì công việc
đầu tư chứng khoán là một ngành kinh doanh được coi là đơn giản nhất bởi ai cũng
có thể đầu tư kinh doanh, đầu tư ít hay nhiều có thể tùy theo sức mạnh về tài chính
của mình, và với những thủ tục cũng không mấy là khó khăn. Ở các nước phát triển,
có rất nhiều người đầu tư vào chứng khoán, có những nước có tới hơn 50% số dân
trưởng thành đầu tư vào chứng khoán.
Tuy nhiên trong bất kỳ một lĩnh vực kinh doanh nào thì cũng có đầy rẫy những rủi
ro, kinh doanh càng dễ, lợi nhuận càng cao thì rủi ro cũng càng nhiều và mức độ rủi
ro càng cao hơn. Kinh doanh chứng khoán là một trong lĩnh vực kinh doanh thường
phải đối mặt với rất rất nhiều rủi ro. Và cho đến nay đã có rất nhiều những nhà tài
phiệt, nhà kinh doanh, nhà toán học, nhà tin học đã lao vào nghiên cứu nhằm tìm ra
một thứ công cụ giúp họ "bắt mạch" thị trường một cách chính xác, nhưng đều đã
không thành công. Các công cụ tiên đoán dựa vào moving average, on balance
volume hay stochastic oscillator đều chỉ cho kết quả tương đối.
Trên thị trường chứng khoán hiện nay có hai dạng chủ yếu là chứng khoán niêm yết
(thị trường giao dịch cổ phiếu tập trung) và chứng khoán OTC (thị trường giao dịch
cổ phiếu phi tập trung).
Dưới đây, chúng tôi sẽ trình bày về khía cạnh thị trường chứng khoán phi tập trung-

OTC, với những rủi ro mà nhà đầu tư trong thị trường này thường xuyên phải đối
mặt và kèm theo những biện pháp phòng ngừa hữu hiệu, chúng tôi hy vọng các bạn
có thể nhận diện ra những rủi ro đó và trở thành người thành công trong lĩnh vực
kinh doanh chứng khoán.
I. THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN OTC LÀ GÌ?
Thị trường OTC hay còn gọi là thị trường phi tập trung được viết tắt theo cụm từ
tiếng Anh là “Over the Counter”, là thị trường trao đổi mua bán chứng khoán như
sàn giao dịch chứng khoán nhưng chỉ khác điều là những chứng khoán không niêm
yết và không tập trung vào 1 địa điểm giao địch như thị trường sàn giao dịch, mà
dựa vào một hệ thống vận hành theo cơ chế chào giá cạnh tranh và thương lượng
thông qua sự trợ giúp của các phương tiện thông tin. Thị trường OTC không có một
không gian giao dịch tập trung. Thị trường này thường được các công ty chứng
khoán cùng nhau duy trì, việc giao dịch và thông tin được dựa vào hệ thống điện
thoại và Internet với sự trợ giúp của các thiết bị đầu cuối.
Các chứng khoán được niêm yết sẽ chịu nhiều ràng buộc như sự theo dõi khắc khe
của nhà nước- phải có vốn pháp định cao và phải công khai tài chính công ty rõ
ràng... và cũng có nhiều cái lợi nữa. Vì thế, thị trường OTC thoáng hơn, dễ hơn
nhiều so với thị trường giao dịch tập trung.
1. Một số đặc trưng cơ bản:
Nhà đầu tư và tổ chức của các nhà đầu tư: Việc tham gia thị trường OTC rất đơn
giản. Tuy nhiên, hoạt động của các nhà đầu tư trên thị trường không phải là độc lập,
mà thường lập thành các nhóm, hội, diễn đàn để trao đổi thông tin với nhau.
Hàng hoá của thị trường: là các loại cổ phiếu của các doanh nghiệp cổ phần, có triển
vọng phát triển, chuẩn bị niêm yết trên thị trường giao dịch tập trung hoặc có
những lợi thế thương mại riêng biệt.
2. Thu thập thông tin:
Để mua chứng khoán trên thị trường OTC, Nhà Đầu Tư thường tìm kiếm thông tin
từ các nguồn như:
- Thông tin từ các báo cáo tài chính (BCTC): nhìn chung, các Công Ty Cổ Phần
chưa niêm yết không có Báo Cáo Tài Chính được kiểm toán. Do những mục

đích khác nhau mà doanh nghiệp có nhiều hệ thống sổ sách kế toán, BCTC. Mặt
khác, việc có được một bản BCTC của doanh nghiệp đối với một người bình
thường là điều không hề đơn giản, nhất là trong điều kiện mà ngay bản thân
doanh nghiệp không biết thông tin nào nên công bố, thông tin nào không nên.
Do đó, việc thu thập thông tin từ doanh nghiệp qua con đường chính thức khá
khó khăn, nếu nhà đầu tư không có những mối liên hệ nhất định với công ty đó.
- Thu thập thông tin qua các cơ quan chức năng: Theo quy định, doanh nghiệp
phải báo cáo tình hình hoạt động cho cơ quan đăng ký kinh doanh (Sở Kế hoạch
và Đầu tư). Tuy nhiên, việc tuân thủ quy định này của các doanh nghiệp không
thực sự nghiêm túc hoặc các thông tin cũng rất chung chung. Và các cơ quan
chức năng cũng không có tránh nhiệm và nghĩa vụ công bố các thông tin của
doanh nghiệp. Vì vậy, việc có được thông tin từ các cơ quan này gần như là bất
khả thi đối với nhà đầu tư. Ngoài ra, còn có một tổ chức lưu trữ thông tin về các
doanh nghiệp, đó là Trung tâm Thông tin tín dụng (CIC) thuộc Ngân hàng Nhà
nước. Trung tâm này lưu trữ thông tin cơ bản của các doanh nghiệp có quan hệ
tín dụng với các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, tính cập nhật của các thông tin này
không cao.
- Thu thập thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng: khi không thể thu
thập thông tin về doanh nghiệp từ các đầu mối thông tin nêu trên, nhà đầu tư có
thể thu thập thông tin từ các phương tiện thông tin đại chúng. Tuy nhiên, nhược
điểm của nguồn dữ liệu này là rời rạc, độ tin cậy không cao.
- Thu thập thông tin từ các nguồn khác: thông tin từ những hội, nhóm kinh doanh
chứng khoán, thông tin không chính thức từ bên trong doanh nghiệp… Nhìn
chung, các nguồn thông tin nêu trên không đủ căn cứ vững chắc và không chính
xác đểnàh đầu tư ra quyết định. Nhưng trong thực tế, các chứng khoán vẫn được
mua bán, chuyển nhượng, thậm chí, tại những thời điểm cao trào, nhiều loại
chứng khoán được mua bán, chuyển nhượng rất sôi động.
3. Phương thức mua bán, giao dịch
Việc mua bán cổ phiếu trên thị trường
OTC được thực hiện theo phương thức

“thuận mua, vừa bán” mà không bị bất
cứ một lực bên ngoài nào (giới hạn
giá, lượng cổ phiếu…) tác động. Nói
chung, cơ chế mua - bán các loại
chứng khoán trên thị trường OTC theo
cơ chế thị trường.
Bên mua và bên bán trực tiếp gặp nhau
để thương lượng, quyết định việc mua
- bán chứng khoán. Đây là phương
thức phổ biến hiện nay tại Việt Nam.
Bên mua và bên bán có thể giao dịch thông qua các nhà môi giới chứng khoán. Hiện
nay, phương thức này ít phổ biến hơn, nhưng xu hướng phát triển của thị trường thì
trong tương lai, phương thức này sẽ chiếm ưu thế hơn so với phương thức trực tiếp
mua - bán.
Có 2 kiểu mua bán OTC khi làm giấy , thủ tục:
- Kiểu 1: Người mua có thể cầm hết giấy tờ , sổ sách ( nếu đã có ) liên quan tới cổ
phiếu , và viết giấy tờ sang tay cùng với những những điều khoản mà em đã viết
ở bài viết trên , sau đó người mua sẽ cầm và trao hết tiền cho người bán , việc
mua bán này không cần phải ra nơi phát hành làm thủ tục, người mua không cần
sang tên chuyển nhượng ngay đứng tên mình mà cầm luôn cổ phiếu đứng tên
người bán để sau này khi tìm được khách mua sẽ bán lại và tiện thể bán cái luôn
cho người thứ 3 , lúc đó mình sẽ làm người trung gian vừa vừa đỡ mất thời gian
mà chuyển luôn cho người khác và mình chỉ làm cầu nối giữa hai người mua
bán đó , tới khi người mua thứ 3 cần sang tên chuyển nhượng đúng tên người ta
thì mình sẽ hợp tác cùng hoàn thành thủ tục chuyển nhượng sang tên cho người
ta , kiểu này thích hợp cho những người mua qua bán lại liên tục , cứ lên vài giá
là bán , còn người chơi và giữ lâu dài không phù hợp , vì tính chắc chắn không
cao , lý do là nếu để lâu mà chưa sang tên mình nếu muốn sang tên mình thì cần
phải tìm lại người bán, nếu người bán vẫn còn ở đó hay vẫn còn tồn tại trên trái
đất này , chưa đi đâu xa thì còn dễ liên lạc . nếu để lâu không liên lạc nhỡ người

bán chuyển đi nơi khác hay ra nước ngoài định cư thì sẽ rất khó khăn cho người
mua trong quá trình sang tên , vì phải cần đúng chữ ký cuả người bán, hoặc ít ra
cũng phải có giấy uỷ quyền.
- Kiểu 2: Người mua và người bán sau khi đã thoả thuận giá cả thì tốt nhất là ra
ngay nơi đã khai sinh ra cổ phiếu đó ( nơi phát hành ) và làm thủ tục chuyển
nhượng sang tên luôn cho người mua đảm bảo sự an toàn việc này chỉ tiến hành
chậm nhất là vài ngày thì người mua sẽ cầm được cổ phiếu đứng tên mình và sẽ
được hưởng các lợi ích kể từ ngày mua bán !
Mua bán OTC thì không nhất thiết là mở tài khoản và giao dịch mà có thể trao tiền
tươi , chứ không phải là hình thức đặt lệnh như bác và trao đổi qua tài khoản như
bạn nghĩ như trên sàn giao dịch, mua bán OTC phổ biến là hình thức mua bán giữa
2 cá nhân với nhau, chứ không phải là mua bán giữa cá nhân với 1 cty chứng khoán
hay là PVFC ( nơi nhận phát hành cổ phiếu Uỷ thác ) , cho nên người mua và bán
trao tiền tươi cho nhau , hoặc có thể chuyển vào tài khoản cho nhau khi đã thoả
thuận xong giá mua bán, đôi khi nơi phát hành ra loại cổ phiếu đó cũng bán ra ( vì
họ cũng đã mua từ trước ) lúc này là giao dịch giữa cá nhân và cty ck , bác có thể
mang tiền mặt tới đó mua , và cũng có thể chuyển tiền vào tài khoản của cty đó họ
sẽ bán cổ phiếu cho bác ( cổ phiếu này là cổ phiếu OTC ).
II. CÁC LOẠI CỔ PHIẾU OTC.
Có 3 loại là: Cổ phiếu ưu đãi, cổ phiếu ủy thác và cổ phiếu trực tiếp.
1. Cổ phiếu ưu đãi
Đây là loại cổ phiếu được bán cho cán bộ công nhân viên trong cty A khi cty A phát
hành , công nhân viên sẽ được mua với giá 60% so với giá đấu bình quân khi cty đó
đấu giá , theo luật thì 3 năm loại cổ phiếu ưu đãi này mới được giao dịch chuyển
nhượng và sang tên , nhưng tùy theo chính sách của mỗi cty mà có thể cho phép
sang tên chuyển nhượng trước thời hạn qui định là 3 năm , có thể là 1 năm đã được
sang tên vì cty đó vừa phát hành bán đấu giá được 1 năm mà đã có quyết định lên
sàn giao dịch thì sẽ được sang tên và lên sàn giao dịch như những cổ phiếu khác,
thường thì giá của loại cổ phiếu ưu đãi thấp hơn 10 đến 15 giá( vì đây là loại cổ
phiếu số lượng ít và không được sang tên khi chưa được phép ) so với các loại cổ

phiếu khác đang lưu hành được cho phép chuyển nhượng bất cứ lúc nào , cổ phiếu
ưu đãi còn được gọi là cổ phiếu hạn chế chuyển nhượng , sau khi đấu giá khoảng 4
tháng thì cty sẽ cấp sổ cho loại cổ phiếu này và đứng tên người được mua lúc đầu ,
nếu có người khác muốn mua lại cổ phiếu này thì chỉ cầm sổ cuả người bán và giao
hết tiền , cho đến khi nào cty cho phép chuyển nhượng sang tên thì người bán sẽ
làm thủ tục chuyển nhượng sang tên cho người mua , hai bên sẽ viết giấy tay
chuyển nhượng cùng với các điều khoản viết trong tờ giấy mua bán như :
- Người bán tức là bên A , người mua tức là bên B : Bên A cam kết sẽ giao toàn
bộ giấy tờ , sổ cổ đông cho bên B sau khi bên B đã giao hết tiền cho bên A .
+ Bên A cam kết sẽ có trách nhiệm kết hợp với bên B để hoàn thành thủ tục
chuyển nhượng và làm thụ tục sang tên cho bên B khi cty cổ phần cho phép
chuyển nhượng.
- Kể từ ngày giao dịch mua bán bên B sẽ được hưởng tất cả những ưu đãi hay đặc
quyền mà cty cổ phần mang lại cho cổ đông như : Cổ tức , phát hành thêm cổ
phiếu theo hình thức chia cho cổ đông hiện hữu , quyền được chia cổ tức trước
so với các loại cổ phiếu khác ....
Khi cty cho phép chuyển nhượng thì người mua và bán sẽ kết hợp với nhau để điền
vào Form chuyển nhượng của cty và mang tới văn phòng chuyên trách về vấn đề cổ
phiếu , họ sẽ làm cho , thường là phòng kế toán ! Cổ phiếu ưu đãi phù hợp cho
những người có tiền và dự định đầu tư lâu dài , sẽ có lợi
2. Cổ phiếu ủy thác :
Khi cty phát hành bán cổ phiếu thì cty đó sẽ không tự mình làm mà phải phụ thuộc
vào các cty chứng khoán để tư vấn và phát hành cho cty đó , đánh vào tâm lý lo ngại
cuả nhiều nhà đầu tư mới chưa hiểu nhiều về cổ phiếu không giám tự mình đi đấu
giá , nếu đấu giá cao quá thì bị hớ , đấu giá thấp quá thì không trúng sẽ mất đi 1 cơ
hội trong khi số tiền nhàn rỗi chưa biết để vào đâu , chính vì vậy đã có những cty
chứng khoán hay tổ chức tài chính sẽ thay mặt nhà đầu tư đấu giá , tức là nhà đầu tư