Hoạt động kiểm soát chi ngân sách Nhà nước qua Kho bạc Nhà nước huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình : Luận văn ThS. Kinh tế: 60 31 01 01
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (951.64 KB, 130 trang )
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
NGUYỄN VĂN SỸ
HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC
HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ
Hà Nội – 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ
---------------------
NGUYỄN VĂN SỸ
HOẠT ĐỘNG KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC
HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH
Chuyên ngành : Kinh tế chính trị
Mã số: 60 31 01 01
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ CHÍNH TRỊ
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS TRỊNH THỊ HOA MAI
Hà Nội – 2014
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan bản luận văn là công trình nghiên cứu khoa học, độc
lập của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và có nguồn
gốc rõ ràng.
TÁC GIẢ LUẬN VĂN
LỜI CÁM ƠN
Để hoàn thành luận văn Thạc sĩ của mình, ngoài sự nỗ lực cố gắng của
bản thân, tôi đã nhận đƣợc sự giúp đỡ nhiệt tình của nhiều cá nhân và tập thể.
Nhân dịp này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới sự giúp đỡ, chỉ bảo
tận tình của các thầy, cô giáo, khoa Kinh tế chính trị - Trƣờng Đại học Kinh
tế - Đại học Quốc gia Hà nội; đặc biệt là sự quan tâm, chỉ dẫn tận tình của cô
giáo, PGS.TS. Trịnh Thị Hoa Mai, Khoa Kinh tế chính trị - Trƣờng Đại học
Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà nội, là ngƣời đã trực tiếp hƣớng dẫn tôi trong
suốt quá trình thực hiện luận văn.
Tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới các đồng chí đồng nghiệp
trong Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh, Kho bạc Nhà nƣớc tỉnh Quảng
Bình đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và thu thập tài
liệu phục vụ luận văn.
Qua đây tôi cũng xin bày tỏ lòng biết ơn đối với tất cả các đồng nghiệp,
gia đình và bạn bè đã giúp đỡ, động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học
tập và nghiên cứu.
Tôi xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày tháng năm 2014
Tác giả luận văn
TÓM TẮT LUẬN VĂN
Tên đề tài: Hoạt động kiểm soát chi NSNN qua KBNN huyện Quảng
Ninh, tỉnh Quảng Bình
Số trang: 128 trang
Trƣờng: Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội
Khoa: Kinh tế Chính trị
Thời gian: 2014/10
Bằng cấp: Thạc sỹ
Ngƣời nghiên cứu: Nguyễn Văn Sỹ
Giáo viên hƣớng dẫn: PGS.TS. Trịnh Thị Hoa Mai
Nội dung chính của luân văn: Trên cơ sở hệ thống hoá những vấn đề cơ bản về
hoạt động kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc và vai trò Kho bạc Nhà nƣớc đối với
hoạt động Kiểm soát chi ngân sách Nhà nƣớc của Kho bạc Nhà nƣớc trong nền kinh
tế thị trƣờng, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc tại
Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh, luận văn hƣớng đến các mục tiêu sau:
-Tập trung phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm soát chi ngân sách
Nhà nƣớc qua KBNN Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
-Làm rõ những nguyên nhân của những hạn chế trong công tác kiểm soát chi
ngân sách nhà nƣớc, từ đó đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công
tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình nói riêng, hệ
thống KBNN nói chung trong thời gian tới.
Những đóng góp mới của luận văn: Phân tích thực trạng hoạt động Kiểm soát chi
ngân sách Nhà nƣớc của Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình trên
các mặt: Sử dụng các công cụ kiểm soát trong kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc trong
các khâu của chu trình ngân sách nhà nƣớc, đặc biệt là khâu kiểm soát chi. Từ đó đánh
giá các kết quả đạt đƣợc, những hạn chế và làm rõ nguyên nhân của những hạn chế trong
công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc tại Kho bạc nhà nƣớc huyện Quảng Ninh,
tỉnh Quảng Bình.
Đề xuất và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi ngân sách Nhà
nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc nói chung và Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh,
tỉnh Quảng Bình nói riêng.
Kết quả nghiên cứu, đề xuất và kiến nghị này là đồng nhất với mục tiêu,
nhiệm vụ đã đề ra.
MỤC LỤC
Danh mục từ viết tắt ........................................................................................... i
Danh mục các bảng biểu ................................................................................... ii
Danh mục các sơ đồ ......................................................................................... iii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ
VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC ........ 5
1.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu .................................................................... 5
1.1.1. Nhóm các công trình nghiên cứu về vấn đề NSNN trên phạm vi cả nước. ... 5
1.1.2. Nhóm các công trình nghiên cứu vấn đề kiểm soát chi NSNN ở từng
địa phương. ................................................................................................... 8
1.1.3. Nhóm các công trình ngiên cứu vấn đề kiểm soát chi NSNN của
Quảng Bình. ................................................................................................ 11
1.2. Kết luận .................................................................................................... 12
1.3. Một số vấn đề cơ bản về kiểm soát chi ngân sách Nhà nƣớc qua hệ thống
Kho bạc Nhà nƣớc ........................................................................................... 13
1.3.1. Những khái niệm về ngân sách và kiểm soát chi ngân sách Nhà nước
.. 13
1.3.2. Nội dung công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN. ........................ 20
1.3.3. Trách nhiệm và quyền hạn của các cơ quan, đơn vị trong việc quản
lý, cấp phát và thanh toán các khoản chi NSNN. ....................................... 24
1.3.4. Tổ chức hệ thống KBNN ................................................................... 25
1.3.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng kiểm soát chi ngân NSNN. 27
CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨU .................. 32
2.1. Phƣơng pháp luận ..................................................................................... 32
2.2. Các phƣơng pháp cụ thể đƣợc sử dụng để thực hiện luận văn. ............... 32
2.2.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp ................................................. 33
2.2.2. Phương pháp so sánh ........................................................................ 34
2.2.3. Phương pháp thống kê ...................................................................... 35
2.3. Nguồn dữ liệu ........................................................................................... 36
2.4. Địa điểm và thời gian thực hiện nghiên cứu. ........................................... 36
CHƢƠNG 3: CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
QUA KHO BẠC NHÀ NƢỚC HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG
BÌNH ............................................................................................................... 37
3.1 Giới thiệu khái quát Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng
Bình. ................................................................................................................ 37
3.1.1 Đặc điểm kinh tế - xã hội của huyện Quảng Ninh ............................. 37
3.1.2. Quá trình hình thành và phát triển Kho bạc huyê ̣n Quảng Ninh , tỉnh
Quảng Bình. ................................................................................................ 38
3.2. Thực trạng công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà
nƣớc huyên Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình ................................................... 39
3.2.1. Hoạt động kiểm soát chi thường xuyên ngân sách Nhà nước qua Kho bạc
Nhà nước huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2010-2013. .......... 39
3.2.2. Hoạt động kiểm soát chi đầu tư từ nguồn vốn ngân sách nhà nước
qua Kho bạc Nhà nước Quảng Ninh giai đoạn 2010-2013. ....................... 68
3.3. Đánh giá chung. ....................................................................................... 76
3.3.1. Mặt tích cực....................................................................................... 76
3.3.2.Một số hạn chế và nguyên nhân ......................................................... 78
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN
CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC QUA KHO
BẠC NHÀ NƢỚC HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH TRONG
THỜI GIAN TỚI ............................................................................................. 89
4.1. Định hƣớng và mục tiêu hoàn thiện công tác kiểm soát chi ngân sách nhà
nƣớc. ................................................................................................................ 89
4.1.1. Định hướng hoàn thiện công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN ....... 89
4.1.2. Mục tiêu hoàn thiện công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN. ...... 90
4.2. Một số đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi ngân sách Nhà
nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh. .......................................... 91
4.2.1. Hoàn thiện các văn bản về luật pháp và chính sách. ....................... 91
4.2.2. Đào tạo nguồn nhân lực.................................................................... 96
4.2.3. Hiện đại hóa công nghệ Kho bạc Nhà nước ..................................... 97
4.2.4. Hoàn thiện cơ chế “một cửa” trong kiểm soát chi NSNN qua KBNN. .. 100
4.2.5. Thực hiện quản lý cam kết chi qua KBNN. .................................... 106
4.2.6. Kiểm soát chi NSNN theo kết quả đầu ra nhằm khắc phục những tồn
tại hình thức kiểm soát chi theo dự toán. .................................................. 107
4.3. Một số kiến nghị..................................................................................... 110
4.3.1. Đối với Nhà nước ............................................................................ 110
4.3.2. Đối với Kho bạc Nhà nước Trung ương ......................................... 111
4.3.3. Đối với đơn vị sử dụng Ngân sách Nhà nước ................................ 112
4.3.4. Đối với chính quyền và các cơ quan chức năng trên địa bàn huyện .... 112
KẾT LUẬN ................................................................................................... 114
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 116
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Ký hiệu
STT
Nguyên nghĩa
1
ĐVSDNS
Đơn vị sử dụng ngân sách
2
HĐND
Hội đồng nhân dân
3
KBNN
Kho bạc Nhà nƣớc
4
KSC
Kiểm soát chi
5
KT-XH
Kinh tế - xã hội
6
MLNSNN
Mục lục Ngân sách Nhà nƣớc
7
NSĐP
Ngân sách địa phƣơng
8
NSNN
Ngân sách Nhà nƣớc
9
NSTW
Ngân sách Trung ƣơng
10
QLDA
Quản lý dự án
11
UBND
Ủy ban nhân dân
12
XDCB
Xây dựng cơ bản
i
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
STT
Bảng
1
Bảng 3.1
Nội dung
Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội huyện
Quảng Ninh
Trang
37
Tình hình chi thƣờng xuyên NSNN qua
2
Bảng 3.2
KBNN huyện Quảng Ninh giai đoạn
41
2010 – 2013.
3
4
Bảng 3.3
Cơ cấu chi thƣờng xuyên NSNN đƣợc
KSC qua KBNN huyện Quảng Ninh.
Bảng 3.4
Cơ cấu chi NSNN qua KBNN trên địa
bàn huyện Quảng Ninh.
42
43
Kết quả KSC thƣờng xuyên NSNN qua
5
Bảng 3.5
KBNN huyện Quảng Ninh giai đoạn năm
67
2010 đến 2013
Tình hình giải ngân vốn đầu tƣ XDCB
6
Bảng 3.6
bằng nguồn vốn NSNN trên địa bàn
76
huyện Quảng Ninh
7
Bảng 3.7
8
Bảng 3.8
Tình hình bổ sung dự toán chi thƣờng
xuyên tại KBNN huyện Quảng Ninh.
Tình hình ghi thu - ghi chi thƣờng xuyên
tại KBNN huyện Quảng Ninh.
ii
79
81
DANH MỤC SƠ ĐỒ
STT
Sơ đồ
1
Sơ đồ 1.1
2
Sơ đồ 3.1
3
Sơ đồ 3.2
Nội dung
Tổ chức bộ máy của KBNN
Quy trình KSC “ một cửa” NSNN qua
KBNN huyện Quảng Ninh
Quy trình luân chuyển hồ sơ chứng từ
TTVĐT tại KBNN huyện Quảng Ninh
Trang
26
46
75
Quy trình thực hiện cơ chế giao dịch
4
Sơ đồ 4.1
“một cửa” trong kiểm soát chi NSNN
tại KBNN huyện Quảng Ninh
iii
105
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài.
Trong điều kiện nền kinh tế nƣớc ta hiện nay, khi nguồn thu ngân sách
còn nhiều hạn chế thì việc kiểm soát chặt chẽ các khoản chi ngân sách Nhà
nƣớc là mối quan tâm hàng đầu của Đảng, Nhà nƣớc. Trƣớc những yêu cầu
cấp bách cần phải hoàn thiện cơ sở pháp lý của hoạt động quản lý NSNN,
ngày 16/12/2002, tại kỳ họp thứ 2, khóa XI, Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã hội
chủ nghĩa Việt Nam đã thông qua Luật NSNN đƣợc bắt đầu áp dụng từ
01/01/2004. Đây là một đạo luật quan trọng trong hệ thống luật pháp về tài
chính của nƣớc ta. Luật NSNN đƣợc xây dựng trên cơ sở kế thừa và phát huy
những ƣu điểm, khắc phục những hạn chế của Luật NSNN năm 1996 và Luật
sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật ban hành năm 1998, với mục tiêu quản
lý thống nhất, có hiệu quả ở tất cả các khâu lập, chấp hành, quyết toán, kiểm
tra NSNN; ngoài ra, Luật cũng quy định rõ về nhiệm vụ, quyền hạn của cơ
quan Nhà nƣớc các cấp trong lĩnh vực quản lý NSNN - trong đó, tại Điều 7,
khoản 2 quy định: "Quỹ NSNN đƣợc quản lý tại KBNN".
Trong bối cảnh chung của đất nƣớc , sau nhiề u năm thực hiện kiểm soát
chi NSNN qua KBNN theo Luật NSNN ở huyện Quảng Ninh tỉnh Quảng
Bình đã có nhiều chuyển biến tích cực trong hoạt động quản lý quỹ NSNN
trên địa bàn. Cân đối thu, chi ngân sách ngày càng vững chắc và ổn định, mọi
khoản chi NSNN của các đơn vị đều đƣợc kiểm tra, kiểm soát và dần đi vào
nề nếp. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt đƣợc thì việc quản lý, sử
dụng các khoản chi NSNN ở huyện Quảng Ninh thông qua kiểm soát chi tại
Kho bạc Nhà nƣớc vẫn còn bộc lộ nhiều mặt hạn chế. Nhƣ chi thƣờng xuyên
còn sai chế độ, sai định mức quy định; chi đầu tƣ còn dàn trải, thiếu tập trung,
khai khống khối lƣợng dẫn đến lãng phí, thất thoát ngân sách Nhà nƣớc.v.v....
Mặt khác, cơ chế kiểm soát chi NSNN hiện hành, tuy đã đƣợc sửa đổi, bổ
1
sung, nhƣng vẫn còn những tồn tại, làm hạn chế hoạt động của NSNN và tạo
ra tình trạng lỏng lẻo, phá vỡ, kỷ cƣơng tài chính của Nhà nƣớc. Xuất phát từ
thực tế đó, đề tài: "Hoạt động kiểm soát chi NSNN qua KBNN huyện Quảng
Ninh, tỉnh Quảng Bình" đƣợc nghiên cứu nhằm tìm ra những giải pháp khắc
phục những hạn chế đó.
* Các câu hỏi nghiên cứu:
- Hoạt động kiểm soát chi ngân sách Nhà nƣớc tại Kho bạc Nhà nƣớc
Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình gồm những nội dung gì? Hoạt động này đã đạt
đƣợc những kết quả gì? và còn những nội dung nào cần tiếp tục hoàn thiện?
- Những giải pháp nào giúp hoàn thiện công tác kiểm soát chi ngân sách
Nhà nƣớc tại Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình?
2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu
Luận văn đi sâu, tập trung phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động kiểm
soát chi ngân sách Nhà nƣớc qua KBNN Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, từ
đó, xác định những nguyên nhân và đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm
hoàn thiện công tác kiểm soát chi NSNN qua KBNN Quảng Ninh, tỉnh Quảng
Bình nói riêng, hệ thống KBNN nói chung trong thời gian tới.
2.2. Nhiệm vụ
+ Hệ thống hóa những vấn đề lý luận về hoạt động kiểm soát chi ngân
sách Nhà nƣớc của KBNN
+ Phân tích đánh giá thực trạng kiểm soát chi NSNN tại KBNN Quảng
Ninh, tỉnh Quảng Bình, đánh giá những ƣu điểm, hạn chế của hoạt động kiểm
soát chi NSNN của KBNN.
+ Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện hơn nữa công tác kiểm soát chi
NSNN của KBNN Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình nói riêng và KBNN nói chung.
2
3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu của luận văn là hoạt động kiểm soát chi NSNN
qua KBNN Quảng Ninh , tỉnh Quảng Bình , bao gồm việc quản lý , kiểm soát
và thanh toán các khoản chi ngân sách Nhà nƣớc của Kho bạc huyê ̣n Quảng
Ninh, tỉnh Quảng Bình.
3.2. Phạm vi nghiên cứu của luận văn chủ yếu là tổ chức thực hiện kiểm
soát, thanh toán các khoản chi NSNN qua KBNN huyê ̣n Quảng Ninh , tỉnh
Quảng Bình, bao gồm chi thƣờng xuyên và chi ĐTXDCB; Kiểm soát chi đầu
tƣ XDCB đối với nguồn vốn nƣớc ngoài không thuộc phạm vi nghiên cứu của
luận văn.
Số liệu đƣợc thu thập nghiên cứu là những số liệu về kiểm soát chi ngân
sách nhà nƣớc từ năm 2010 đến 2013.
4. Đóng góp mới của luận văn
- Đánh giá một cách toàn diện thực trạng công tác kiểm soát chi NSNN
qua KBNN Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình
- Nêu lên một số đề xuất và kiến nghị nhằm hoàn thiện cơ chế kiểm soát
chi NSNN qua KBNN và KBNN huyện Quảng Ninh, nhằm nâng cao vai trò
trách nhiệm trong quá trình quản lý, sử dụng kinh phí của các cấp chính
quyền và các đơn vị sử dụng NSNN; ngăn chặn sự lãng phí, tham ô, gây tổn
hại đến công quỹ của Nhà nƣớc.
5. Kết cấu của luận văn.
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận
văn gồm 4 chƣơng nhƣ sau:
Chƣơng 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và một số vấn đề cơ bản về
kiểm soát chi ngân sách Nhà nƣớc.
Chƣơng 2: Phƣơng pháp và thiết kế nghiên cứu.
3
Chƣơng 3: Công tác kiểm soát chi ngân sách Nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà
nƣớc huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình.
Chƣơng 4: Một số đề xuất và kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm
soát chi ngân sách Nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh, tỉnh
Quảng Bình trong thời gian tới.
4
CHƢƠNG 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ VẤN ĐỀ CƠ
BẢN VỀ KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
Trong điều kiện nền kinh tế nƣớc ta hiện nay, khi nguồn thu ngân sách còn
nhiều hạn chế thì việc kiểm soát chặt chẽ các khoản chi ngân sách Nhà nƣớc là
mối quan tâm hàng đầu của Đảng, Nhà nƣớc và của các cấp. Ở nƣớc ta trong
những năm gần đây, vấn đề kiểm soát chi NSNN trở thành đối tƣợng nghiên cứu
phổ biến trong các đề tài khoa học nhƣ: luận văn Thạc sĩ, luận án Tiến sĩ, đề tài
nghiên cứu khoa học ở cấp bộ, sở ban ngành... Có thể khái quát tình hình nghiên
cứu liên quan đến nội dung này trong thời gian gần đây nhƣ sau:
1.1. Tổng quan tài liệu nghiên cứu
1.1.1. Nhóm các công trình nghiên cứu về vấn đề NSNN trên phạm vi cả nước.
- Luận văn Thạc sĩ kinh tế, “luận cứ khoa học của phương thức lập ngân
sách theo kết quả đầu ra trong quản lý chi tiêu công của Việt Nam”của Nguyễn
Thị Thanh Hƣơng (2007), trƣờng Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh.
Luận văn đã đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng việc soạn lập ngân sách và
quản lý chi tiêu công của Việt Nam hiện nay, chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu của
viê ̣c lâ ̣p dƣ̣ toán ngân sách theo khoản mu ̣c, lâ ̣p dƣ̣ toán ngân sách theo chƣơng
trình, lâ ̣p dƣ̣ toán ngân sách theo công viê ̣c thƣ̣c hiê ̣n và nêu lên tiń h ƣu viê ̣t của
phƣơng thƣ́c lâ ̣p dƣ̣ toán ngân sách theo kế t quả đầ u r a, từ đó đề xuất các giải
pháp hỗ trợ để vận dụng phƣơng thức lập ngân sách theo kết quả đầu ra nhằm
nâng cao hiệu lực, hiệu quả phân bổ và sử dụng các nguồn lực tài chính công .
Tuy nhiên, Luâ ̣n văn chƣa đề câ ̣p rõ ràng , cụ thể những khó khăn trở n gại khi
triể n khai thƣ̣c hiê ̣n phƣơng thƣ́c lâ ̣pdƣ̣ toán Ngân sách mới này.
- Luận án Tiến si ̃ kinh tế : “Đổi mới quản lý chi NSNN trong điều kiện
kinh tế thị trường ở Việt Nam” của Nguyễn Thị Minh, năm 2008. Luâ ̣n án đã
5
hệ thống đƣợc toàn bộ các vấn đề lý luận cơ bản về: chi NSNN, nội dung
quản lý chi NSNN, các phƣơng thức quản lý chi NSNN, và các nhân tố ảnh
hƣởng đến quản lý chi NSNN, kinh nghiệm của một số quốc gia trong quản lý
chi NSNN và rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam; đánh giá thực trạng
công tác quản lý chi NSNN ở Việt Nam đƣợc xem xét chủ yếu trong thời kỳ
đổi mới, đặc biệt là từ khi có luật NSNN. Qua đó đƣa ra những giải pháp
thích hợp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN phù hợp với điều kiện
kinh tế thị trƣờng ở Việt Nam. Tuy nhiên, Luận án chƣa đề cập một cách rõ
ràng, cụ thể những khó khăn, trở ngại mà Việt Nam phải đối mặt khi triển
khai thực hiện phƣơng thức quản lý chi NSNN mới . Luâ ̣n án chủ yế u đi sâu
nghiên cƣ́u công tác quản lý ngân sách nói chung , chƣa đi sâu nghiên cƣ́u cu ̣
thể công tác kiể m soát chi Ngân sách nhà nƣớc qua Kho ba ̣c Nhà nƣớc.
- Đề tài cấp bộ “Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả đầu tư từ
NSNN"- 2005 của Viện nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ƣơng do Ths.
Hoàng Văn Thành chủ nhiệm. Đề tài đã đi sâu vào các giải pháp để nâng cao
hiệu quả đầu tƣ từ NSNN và chia thành bốn nhóm chính: nhóm giải pháp tài
chính; nhóm giải pháp về con ngƣời; nhóm giải pháp về cơ chế, chính sách
quản lý đầu tƣ từ NSNN; nhóm giải pháp khác. Tuy nhiên, trong nghiên cứu
này đã đƣa ra các giải pháp rất chung cho toàn bộ hoạt động quản lý dự án
đầu tƣ từ vốn NSNN và nâng cao hiệu quả của nó, chƣa thể hiện đƣợc những
giải pháp nào sẽ đƣợc áp dụng cho từng địa phƣơng riêng biệt.
- Tài liệu Hội thảo về “Thực trạng và giải pháp về nâng cao hiệu quả
vốn đầu tư từ NSNN" (Hà Nội năm 2008). Các bài viết trong tài liệu đã khát
quát đƣợc thực trạng hiệu quả vốn đầu tƣ từ NSNN: từ cơ chế phân cấp, công
tác quy hoạch, lập kế hoạch, thực hiện dự án, quyết toán đầu tƣ cho đến đánh
giá đầu tƣ từ NSNN. Các bài viết cũng đƣa ra các chỉ tiêu đánh giá hiệu quả
vốn đầu tƣ từ ngân sách nhà nƣớc và các giải pháp nhằm tăng cƣờng hiệu quả
6
đầu tƣ. Tuy nhiên, ở mức độ nghiên cứu bài viết để tham gia hội thảo, nên các
tác giả chỉ khát quát cơ bản nhất thực trạng về hiệu quả sử dụng vốn đầu tƣ từ
NSNN, những vấn đề nổi cộm và giải pháp khắc phục chung nhằm nâng cao
hiệu quả đầu tƣ từ NSNN.
Ngoài ra, trên các tạp chí chuyên ngành có rất nhiều bài viết, công trình
đề cập đến quản lý chi NSNN. Có thể kể ra đây một số bài viết quan trọng
nhƣ: “ Vướng mắ c cầ n trao đổ i trong công tác kiểm soát chi sửa chữa tài
sản” của Nguyễn Quang Hùng , trên ta ̣p chí ngân quỹ , số 111(9/2011). Bài
viế t đi sâu vào thƣ̣c tế công tác kiể m soát c hi sƣ̉a chƣ̃a tài sản , nêu lên nhƣ̃ng
khó khăn, vƣớng mắ c và đề ra mô ̣t số đề xuấ t cho công tác kiể m soát chi sƣ̉a
chƣ̃a lớn tài sản ; “ Một số trao đổ i về quy trình kiểm soát chi NSNN một cửa
qua KBNN” của Nguyễn Văn Hoa, trên ta ̣p chí ngân quỹ số 119 (5/2012). Bài
viế t đã phân tić h kỹ , nêu lên nhƣ̃ng kế t quả tić h cƣ̣c đã đa ̣t đƣơ ̣c và nêu ra
nhƣ̃ng tồ n ta ̣i bấ t câ ̣p đồ ng thời nêu ra nhƣ̃ng đề xuấ t , kiế n nghi ̣nhằ m hoàn
thiê ̣n quy trin
̣ mô ̣t cƣ̉a t rong thời gian tới . Cùng vấn đề “ Chi sửa
̀ h giao dich
chữa lớn tài sản cố đi ̣nh , thực trạng và đề xuấ t” của tác giả Trƣơng Công Lý
trên ta ̣p chí ngân quỹ quố c gia số 121 (7/2012). Bài viết nêu lên một số quy
đinh
̣ trong các văn bản còn ch ồng chéo , không rõ ràng trong mua sắ m , sƣ̉a
chƣ̃a tài sản cố đinh
̣ gây khó khăn cho viê ̣c kiể m soát chi của KBNN
, tƣ̀ đó
tác giả nêu lên một số đề xuất, kiế n nghi.̣
Mô ̣t vấ n đề rấ t quan tro ̣ng đó là “đổ i mới phương thức kiểm soát chi và vị
thế , vai trò của Kho bạc Nhà nước ” của tác giả Nguyễn Công Điề u , trên ta ̣p
chí ngân quỹ số 135(9/2013). Bài viết đã nêu khái quát cơ chế quản lý cấp
phát, kiể m soát , thanh toán các khoản chi NSNN qua KBNN tƣ̀ kh i có Luâ ̣t
ngân sách Nhà nƣớc đế n nay và đƣa ra mô ̣t số giải pháp nhằ m kiể m soát chi
ngân sách theo hƣớng hiê ̣u quả.
7
Các bài báo trên các tác giả cho thấy khái quát sơ bộ về tình hình kiể m
soát chi NSNN và giải pháp tăng cƣờng công t ác kiểm soát chi NSNN trong
thời gian tới . Tuy nhiên, trong khuôn khổ bài viết thì chƣa thể phân tích sâu
về thực trạng cũng nhƣ đƣa ra các giải pháp sát đáng cho vấn đề.
1.1.2. Nhóm các công trình nghiên cứu vấn đề kiểm soát chi NSNN ở từng
địa phương.
- Luận văn Thạc sĩ kinh tế “ Hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên ngân
sách Nhà nước qua KBNN Bến Tre” của Nguyễn Thị Hƣơng (2007), Trƣờng
Đại học Kinh tế thành phố Hồ Chí Minh. Luận văn đã hệ thống hoá và làm rõ cơ
sở lý luận về kiểm soát chi thƣờng xuyên NSNN qua KBNN; phân tích, đánh giá
thực trạng hoạt động kiểm soát chi thƣờng xuyên NSNN của KBNN tỉnh Bến
Tre. Từ đó, đƣa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát các khoản
chi thƣờng xuyên của các đơn vị sử dụng NSNN qua KBNN Bến Tre, góp phần
thực hành tiết kiệm và chống lãng phí trong chi tiêu NSNN.
- Luận văn Thạc sĩ kinh tế: “Hoàn thiện cơ chế kiểm soát chi thường
xuyên ngân sách nhà nước qua Kho bạc Nhà nước Việt Nam (Lấy ví dụ tại
Kho bạc Nhà nước tỉnh Nam Định) ” của Vũ Văn Yên (2008), Trƣờng Đại
học Kinh tế Quốc dân, Hà Nội. Luận văn đã làm rõ thêm về cơ sở lý luận và
thực tiễn về hoàn thiện cơ chế KSC thƣờng xuyên NSNN qua KBNN, trong
quá trình xây dựng kinh tế thị trƣờng định hƣớng xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam. Trên cơ sở khảo sát, thống kê và tổng hợp, phân tích, đề tài đã đánh giá
thực trạng về cơ chế cũng nhƣ kết quả tổ chức triển khai thực hiện cơ chế
KSC thƣờng xuyên NSNN qua KBNN. Khẳng định kết quả KSC, đồng thời
chỉ ra những tồn tại, hạn chế và tìm ra nguyên nhân của những tồn tại đó; Đề
xuất quan điểm, giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn thiện cơ chế KSC thƣờng
xuyên NSNN qua KBNN ở Việt Nam và tỉnh Nam Định, từ đó sử dụng
NSNN có hiệu quả hơn, nâng cao trách nhiệm của đơn vị sử dụng ngân sách
8
góp phần thúc đẩy sự phát triển KT-XH và tăng cƣờng hội nhập quốc tế . Tuy
nhiên đề tài chỉ đi sâu nghiên cƣ́u liñ h vƣ̣c chi thƣờng xuyên ngân sách nhà
nƣớc, lĩnh vực chi đầu tƣ xây dựng cơ bản đề tài chƣa đề câ ̣p.
- Luận văn Thạc si ̃ kinh tế: “Hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN cho
đầu tư XDCB trên địa bàn huyện Bá Thước tỉnh Thanh Hóa của tác giả Lê
Hoằng Bá Huyền, năm 2008, Đa ̣i ho ̣c Kinh tế Quố c dân, Hà Nội. Luận văn đã
hệ thống đƣợc các cơ sở lý luận cơ bản về quản lý chi NSNN cho đầu tƣ
XDCB ở địa phƣơng nhƣ: chi ngân sách nhà nƣớc là gì, khái niệm, đặc điểm,
nguyên tắc quản lý và quy trình quản lý chi NSNN cho đầu tƣ XDCB ở địa
phƣơng và nên rõ các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý chi NSNN cho
đầu tƣ XDCB ở địa phƣơng. Trong phần phân tích thực trạng, tác giả đã nêu
đƣợc những đặc điểm riêng về kinh tế xã hội của huyện Bá Thƣớc, tỉnh Thanh
Hóa trong việc thực hiện chi NSNN cho đầu tƣ XDCB ở huyện, phân tích quy
trình và tình hình thực hiện quản lý chi NSNN cho đầu tƣ XDCB ở huyện, từ
đó chỉ ra những kết quả đạt đƣợc, hạn chế và nguyên nhân của hạn chế làm cơ
sở cho các đề xuất giải pháp. Tuy nhiên, các giải pháp của Luận văn còn rời
rạc, chƣa có sự gắn kết theo quy trình quản lý chi NSNN cho đầu tƣ XDCB,
hơn nữa nó cũng chƣa giải quyết triệt để các nguyên nhân gây ra yếu kém trong
lĩnh vực quản lý này, phạm vi nghiên cứu mới chỉ dùng lại ở cấp huyện.
- Luận án Tiến si ̃ kinh tế “ Hoàn thiện quản lý chi NSNN nhằm thúc đẩy
phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh" năm 2009, của tác giả
Trần Văn Lâm, Học viện Tài chính, Hà Nội cũng đã làm sáng tỏ nhận thức về
quan hệ giữa tăng trƣởng, phát triển và phát triển bền vững; đồng thời đã hệ
thống hóa các vấn đề cơ bản về chi ngân sách, quản lý chi ngân sách nhằm
thúc đẩy phát triển kinh tế xã hội; làm rõ hơn về mặt lý luận vai trò của việc
gắn kết giữa lập kế hoạch chi tiêu ngân sách nói riêng, quản lý chi NSNN nói
chung với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội, đặc biệt là ƣu và nhƣợc điểm
9
của phƣơng thức quản lý NSNN theo kiểu hành chính truyền thống và phƣơng
thức quản lý NSNN theo khuôn khổ chi tiêu trung hạn gắn với kết quả đầu ra.
Luận án đã cho thấy đƣợc một cách rõ nét về thực trạng quản lý chi ngân sách
đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh Quảng Ninh
trong thời gian nghiên cứu. Trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp hoàn thiện
quản lý chi ngân sách nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn
tỉnh Quảng Ninh trong thời gian tới, các giải pháp có cơ sở khoa học, đồng
bộ, phù hợp với điều kiện hiện nay ở Việt Nam, một số giải pháp có ý tƣởng
mới nhƣ: đổi mới tƣ duy trong quản lý. Tuy nhiên, luận án chƣa làm rõ đƣợc
đặc thù riêng của tỉnh khi áp dụng phƣơng thức quản lý mới, các phƣơng thức
quản lý, quy trình quản lý chi NSNN nhằm thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội
ở các tỉnh khác nhau thì có gì khác nhau . Luâ ̣n án chƣa đề câ ̣p hế t nhƣ̃ng khó
khăn, trở nga ̣i khi áp du ̣ng phƣơng thƣ́c quản lý ngân sách mới , chƣa làm rõ
mố i quan hê ̣ giƣ̃a quản lý chi ngân sách theo phƣơng thƣ́c mới với tăng
trƣởng và phát triển kinh tế.
- Luận văn Thạc sĩ kinh tế, “Hoàn thiện kiểm soát chi ngân sách Nhà
nước qua KBNN huyê ̣n Kim Môn , tỉnh Hải Dương”của Đỗ Văn Phúc (2011),
trƣờng Đại học Nông nghiê ̣p Hà Nô ̣i . Luâ ̣n văn đã góp phần hệ thống hóa và
làm rõ thêm những vấn đề về NSNN, kiểm soát chi NSNN và công tác kiểm
soát chi ngân sách qua Kho bạc Nhà nƣớc. Nghiên cứu, phân tích, đánh giá có
hệ thống thực trạng công tác kiểm soát chi thƣờng xuyên và kiểm soát chi đầu
tƣ XDCB từ nguồn vốn ngân sách qua Kho bạc Nhà nƣớc huyện Kinh Môn.
Đánh giá những kết quả đã đạt đƣợc, những mặt còn hạn chế trong quá trình
thực hiện; phân tích và chỉ rõ nguyên nhân ảnh hƣởng đến công tác kiểm soát
chi ngân sách qua Kho bạc Nhà nƣớc. Đề xuất các biện pháp nhằm thực hiện
tốt hơn công tác kiểm soát chi ngân sách qua KBNN huyện Kinh Môn tin̉ h
Hải Dƣơng với các nhóm biện pháp chung kiểm soát chi NSNN và các biện
10
pháp cụ thể đối với chi thƣờng xuyên và chi đầu tƣ XDCB. Ngoài ra, để đảm
bảo tính khả thi cao, tác giả cũng đề cập đến các điều kiện cần thiết cho việc
triên khai thực hiện các biện pháp đề ra nhƣ điều kiện về cơ chế, chính sách,
sự phối kết hợp chặt chẽ, có hiệu quả giữa các cấp, các ngành và các cơ quan
có liên quan trong quá trình tổ chức , thực hiện . Tuy nhiên, phầ n thƣ̣c tra ̣ng
phân tích còn rời ra ̣c , số liê ̣u chƣa đƣơ ̣c đầ y đủ , phầ n cơ sở lý luâ ̣n và phầ n
thƣ̣c tra ̣ng chƣa có mố i lên hê ̣ rõ nét.
1.1.3. Nhóm các công trình ngiên cứu vấn đề kiểm soát chi NSNN của
Quảng Bình.
- Luận văn Thạc sĩ kinh tế “Hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường
xuyên NSNN qua KBNN Quảng Bình”, của Đào Hoàng Liêm (2010), Trƣờng
Đại học Kinh tế- Đại học Đà Nẵng. Đề tài đã đi sâu nghiên cứu công tác kiểm
soát chi ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc Quảng Bình trên cơ sở
tiếp cận công tác kiểm soát chi theo yêu cầu đổi mới cải cách tài chính công
và kiểm soát chi tiêu công của các nƣớc tiên tiến để đƣa ra các giải pháp
nhằm hoàn thiện công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà
nƣớc theo hƣớng hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính trong lĩnh
vực quản lý ngân sách nhà nƣớc, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các đơn vị
sử dụng ngân nhà nƣớc, đồng thời phù hợp xu thế hội nhập quốc tế. Từ những
lý luận về chi ngân sách nhà nƣớc, các nội dung cơ bản của kiểm soát chi
ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc, trên cơ sở phân tích thực trạng
công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc Quảng
Bình đề tài đƣa ra các giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi thƣờng
xuyên ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà nƣớc Quảng Bình , trong đó chú
ý đến một số giải pháp về đổi mới quy trình nghiệp vụ kiểm soát chi đáp ứng
đƣợc yêu cầu cải cách tài chính công và phù hợp với các thông lệ và chuẩn
mực quốc tế. Tuy nhiên, đề tài chƣa có những chỉ tiêu để làm rõ hiệu quả của
11
chi ngân sách Nhà nƣớc nhƣ hƣớng nghiên cƣ́u mà đề tài đã nêu mà chỉ đi sâu
ngiên cƣ́u theo hƣớng đáp ứng yêu cầu cải cách hành chính trong lĩnh vực
quản lý ngân sách nhà nƣớc, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho các đơn vị sử
dụng ngân nhà nƣớc, đồng thời phù hợp xu thế hội nhập quốc tế. Phạm vi
nghiên cứu của tác giả tập trung chủ yếu là chi thƣờng xuyên, chi đầu tƣ xây
dựng cơ bản tác giả chƣa đề cập đến.
1.2. Kết luận
Quản lý ngân sách, kiểm soát chi ngân sách và các vấn đề về ngân sách
trong những năm gần đây đã trở thành đối tƣợng nghiên cứu khá phổ biến trong
các đề tài nghiên cứu khoa học. Các nghiên cứu trên với phạm vi, đối tƣợng và
hƣớng nghiên cứu khác nhau. Hầu hết các Luận án, Luận văn đã hệ thống đƣợc
toàn bộ các vấn đề lý luận cơ bản về: chi NSNN, nội dung quản lý chi NSNN,
các phƣơng thức kiểm soát chi NSNN, và các nhân tố ảnh hƣởng đến kiểm soát
chi NSNN, kinh nghiệm của một số quốc gia trong quản kiểm soát chi NSNN
và rút ra bài học kinh nghiệm cho Việt Nam; các đề tài đã cho thấy đƣợc một
cách rõ nét về thực trạng quản lý chi ngân sách, kiểm soát chi ngân sách trong
phạm vi cả nƣớc cũng nhƣ một số địa phƣơng. Trên cơ sở đó đề xuất các giải
pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách cũng nhƣ kiểm soát chi ngân sách; có đề
tài cũng đã đề cập nghiên cứu phƣơng thức lập ngân sách theo kết quả đầu ra
trong quản lý chi tiêu công của Việt Nam. Quá trình nghiên cứu, Luận văn đã
đi sâu phân tích, đánh giá thực trạng việc soạn lập ngân sách và quản lý chi tiêu
công của Việt Nam hiện nay, chỉ ra điểm mạnh, điể m yế u của viê ̣c lâ ̣p dƣ̣ toán
ngân sách nhƣ hiện nay và nêu lên tiń h ƣu viê ̣t của phƣơng thƣ́c lâ ̣p dƣ̣ toán
ngân sách theo kế t quả đầ u ra , từ đó đề xuất các giải pháp hỗ trợ để vận dụng
phƣơng thức lập ngân sách theo kết quả đầu ra nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu
quả phân bổ và sử dụng các nguồn lực tài chính công.
Tuy nhiên, các nghiên cứu này vẫn chƣa phân tích và chỉ rõ nguyên nhân
12
ảnh hƣởng đến công tác kiểm soát chi ngân sách qua Kho bạc Nhà nƣớc; chỉ
ra đƣợc đâu là khâu yếu kém nhất trong kiểm soát chi chi NSNN để có cơ sở
sát đáng cho việc tăng cƣờng công tác kiểm soát chi NSNN.
Những công trình khoa học trên là tƣ liệu quý báu cả về lý luận và thực
tiễn cho việc nghiên cứu đề tài kiểm soát chi ngân sách Nhà nƣớc. Tuy nhiên,
tại Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình chƣa có công
trình nghiên cứu công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nƣớc qua Kho bạc Nhà
nƣớc theo định hƣớng đổi mới công tác kiểm soát chi tiêu công, đảm bảo chặt
chẽ, tiết kiệm. Vì vậy đề tài: “Hoạt động kiểm soát chi ngân sách Nhà nước
qua Kho bạc Nhà nước huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình” sẽ tiếp tục là
vấn đề cấp thiết để nghiên cứu nhằm trả lời cho những câu hỏi:
- Hoạt động kiểm soát chi ngân sách Nhà nƣớc tại Kho bạc Nhà nƣớc
huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình gồm những nội dung gì, đã đạt đƣợc
những kết quả gì và còn những nội dung nào cần hoàn thiện?
- Những giải pháp nào giúp hoàn thiện công tác kiểm soát chi ngân sách
Nhà nƣớc tại Kho bạc Nhà nƣớc huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình?
1.3. Một số vấn đề cơ bản về kiểm soát chi ngân sách Nhà nƣớc qua hệ
thống Kho bạc Nhà nƣớc
1.3.1. Những khái niệm về ngân sách và kiểm soát chi ngân sách Nhà nước
1.3.1.1. Ngân sách Nhà nước
NSNN là một phạm trù kinh tế khách quan, tồn tại và phát triển trên cơ sở
sự ra đời, tồn tại và phát triển của Nhà nƣớc. Luật NSNN đƣợc Quốc hội nƣớc
Cộng hòa XHCN Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 2 thông qua ngày 16/12/2002
đã xác định: NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nƣớc đã đƣợc cơ quan
Nhà nƣớc có thẩm quyền quyết định và đƣợc thực hiện trong một năm để bảo
đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nƣớc [1,tr.5]. NSNN là một hệ
thống thống nhất, bao gồm ngân sách Trung ƣơng và ngân sách các cấp chính
13
