Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương việt nam chi nhánh gia lai

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THÚY LOAN

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG
VIỆT NAM – CHI NHÁNH GIA LAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NGÂN HÀNG NHÀ NƢỚC VIỆT NAM

TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH

NGUYỄN THỊ THÚY LOAN

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ
TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN CÔNG THƢƠNG
VIỆT NAM – CHI NHÁNH GIA LAI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng
Mã số: 60.34.02.01

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS BÙI DIỆU ANH

TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2016


TÓM TẮT LUẬN VĂN
Trong tình hình kinh tế bước vào giai đoạn hội nhập sâu hơn, toàn diện hơn,
hoạt động kinh doanh ngân hàng luôn là lĩnh vực ẩn chứa nhiều rủi ro, nhất là rủi ro
tín dụng trong đó có rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN. Vấn đề là làm thế nào
để hạn chế rủi ro ở mức có thể chấp nhận được. Thực tế này đòi hỏi các ngân hàng
thương mại phải nâng cao năng lực quản trị rủi ro tín dụng.
Là một chi nhánh trong hệ thống ngân hàng thương mại cổ phẩn lớn ở Việt
Nam, Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai đang cùng với
toàn hệ thống Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam hướng tới các chuẩn mực
quốc tế trong quản trị rủi ro tín dụng nói chung và quản trị rủi ro tín dụng trong cho
vay DNVVN nói riêng.
Luận văn đã nêu được một số nội dung:
- Về cơ sở lý luận: Luận văn đã nêu tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng trong cho
vay DNVVN, đặc thù cho vay DNVVN, nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong cho
vay DNVVN cũng như các tiêu chí đánh giá quản trị rủi ro tín dụng theo bộ nguyên
tắc cơ bản của Basel.
- Về mặt thực tiễn: Luận văn đánh giá thực trạng về quản trị rủi ro tín dụng trong
cho vay DNVVN tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam-chi nhánh Gia Lai
đồng thời rút ra các nguyên nhân từ đó làm cơ sở để đưa ra các nhóm các giải pháp
hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN. Bên cạnh đó, luận văn

cũng đưa ra những kiến nghị, đề xuất đối với NHCT Việt Nam, NHNN và Chính
phủ nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho các giải pháp đối với ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam-chi nhánh Gia Lai.
Với những giải pháp mà tác giả đề xuất, đề tài có thể ứng dụng vào thực tế
góp phần hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại NHCT Gia
Lai nhằm giúp cho NHCT Gia Lai phát triển an toàn, bền vững trong điều kiện cạnh
tranh gay gắt hiện nay.


LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là: Nguyễn Thị Thúy Loan
Sinh ngày 20 tháng 10 năm 1988 Tại TP Quy Nhơn- tỉnh Bình Định
Quê Quán: Bắc Giang
Hiện công tác tại: Phòng hỗ trợ tín dụng- Ngân hàng TMCP Công thương Việt
Nam-chi nhánh Gia Lai
Địa chỉ: 01 Trần Hưng Đạo, TP Pleiku, tỉnh Gia Lai
Là học viên cao học khóa 16 của Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh
Cam đoan đề tài: Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa nhỏ
tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam-chi nhánh Gia Lai.
Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng
Mã số: 60.34.02.01
Người hướng dẫn khoa học: TS Bùi Diệu Anh
Được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh
Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một trường
đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả nghiên
cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây hoặc
các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy
đủ trong luận văn.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những cam đoan của tôi.
TP Hồ Chí Minh, ngày 20 tháng 10 năm 2016

Tác giả

Nguyễn Thị Thúy Loan


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS Bùi Diệu Anh đã tận tình hướng
dẫn và đã cho tôi nhiều góp ý quan trọng trong thời gian thực hiện luận văn.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các Thầy Cô trong khoa đào tạo sau
đại học Trường đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh, các bạn trong lớp cao học, các
anh chị em đồng nghiệp tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh
Gia Lai đã tận tình giúp đỡ và góp ý giúp tôi hoàn thiện luận văn.
Cuối cùng tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình đã luôn tạo điều kiện tốt
nhất cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn.


MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ......................................................................................... i
DANH MỤC BẢNG .......................................................................................................... ii
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................... iii
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG
CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG
MẠI ..................................................................................................................................... 1
1.1.

RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA

VÀ NHỎ .................................................................................................................1
1.1.1.

Cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ ...................................................1

1.1.1.1. Khái niệm cho vay...........................................................................1
1.1.1.2. Khái niệm, đặc điểm doanh nghiệp vừa và nhỏ ............................2
1.1.1.3. Những đặc thù trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ .............4
1.1.2.

Rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ ..............6

1.1.2.1. Khái niệm rủi ro tín dụng ...............................................................6
1.1.2.2. Rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ .............7
1.2.

QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH

NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ ......................................................................................7
1.2.1.

Khái niệm quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp

vừa và nhỏ ..........................................................................................................7
1.2.2.

Sự cần thiết của quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh

nghiệp vừa và nhỏ đối với ngân hàng thƣơng mại .........................................8


1.2.3.

Những nội dung quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh

nghiệp vừa và nhỏ .............................................................................................9
1.2.3.1. Hoạch định chiến lược quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay
doanh nghiệp vừa và nhỏ.............................................................................10
1.2.3.2. Xác định khẩu vị rủi ro của ngân hàng trong cho vay doanh
nghiệp vừa và nhỏ ........................................................................................10
1.2.3.3. Xây dựng chính sách quản lý rủi ro tín dụng trong cho vay
doanh nghiệp vừa và nhỏ thích hợp ............................................................11
1.2.3.4. Tổ chức bộ máy quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh
nghiệp vừa và nhỏ ........................................................................................12
1.2.3.5. Tổ chức thực hiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh
nghiệp vừa và nhỏ ........................................................................................13
1.2.3.6. Giám sát và kiểm tra quá trình thực hiện quản trị rủi ro tín dụng
trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ .....................................................13
1.2.3.7. Điều chỉnh sau giám sát quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay
doanh nghiệp vừa và nhỏ.............................................................................14
1.2.4.

Các tiêu chí đánh giá kết quả quản trị rủi ro tín dụng trong cho

vay doanh nghiệp vừa và nhỏ .........................................................................14
1.2.4.1. Đánh giá môi trường quản trị rủi ro tín dụng ............................14
1.2.4.2. Đánh giá hiệu quả tiến trình cấp tín dụng ..................................15
1.2.4.3. Đánh giá sự phù hợp của quá trình theo dõi, đo lường và quản
lý rủi ro tín dụng...........................................................................................15
1.2.4.4. Đánh giá hiệu quả môi trường kiểm soát ....................................16
1.2.5.

Các yếu tố ảnh hƣởng đến quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay

doanh nghiệp vừa và nhỏ ................................................................................16
1.2.5.1. Các yếu tố bên trong ngân hàng ..................................................16


1.2.5.2. Các yếu tố bên ngoài ngân hàng ..................................................17
1.3.

BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA CÁC NGÂN HÀNG VỀ QUẢN

TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ
NHỎ ...................................................................................................................20
1.3.1.

Kinh nghiệm của ngân hàng các nƣớc về quản trị rủi ro tín dụng

trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ .......................................................20
1.3.1.1. Kinh nghiệm của ngân hàng tại Thái Lan ..................................20
1.3.1.2. Kinh nghiệm của ngân hàng tại Hàn Quốc ................................21
1.3.1.3. Kinh nghiệm của ngân hàng tại Hồng Kông ..............................21
1.3.2.

Bài học cho Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam- Chi

nhánh Gia Lai ..................................................................................................22
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1 ................................................................................................ 23
CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO
VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG
THƢƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH GIA LAI ......................................................... 24
2.1.

KHÁI QUÁT VỀ NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT

NAM-CHI NHÁNH GIA LAI ............................................................................24
2.1.1.

Sự ra đời và phát triển, địa bàn hoạt động ...................................24

2.1.1.1. Sự ra đời và phát triển ..................................................................24
2.1.1.2. Địa bàn hoạt động.........................................................................24
2.1.2.

Kết quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Công

thƣơng Việt Nam- chi nhánh Gia Lai từ năm 2013-2015 ............................25
2.1.2.1. Những hoạt động kinh doanh chủ yếu ........................................25
2.1.2.2. Kết quả kinh doanh.......................................................................27


2.2.

THỰC TRẠNG RỦI RO TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH

NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG
VIỆT NAM- CHI NHÁNH GIA LAI ................................................................28
2.2.1.

Nợ quá hạn/nợ xấu ..........................................................................28

2.2.2.

Phân loại nợ xấu ..............................................................................29

2.2.2.1. Phân loại nợ xấu theo tài sản đảm bảo .......................................29
2.2.2.2. Phân loại nợ xấu theo ngành kinh tế ..........................................29
2.3.

Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa

và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam- chi nhánh Gia Lai ...30
2.3.1.

Hoạch định .......................................................................................31

2.3.1.1. Chính sách tín dụng .....................................................................31
2.3.1.2. Khung lãi suất ...............................................................................34
2.3.2.

Tổ chức thực hiện ............................................................................34

2.3.2.1. Tổ chức bộ máy .............................................................................34
2.3.2.2. Báo cáo quản trị rủi ro .................................................................36
2.3.3.

Giám sát ............................................................................................37

2.3.3.1. Nhận diện dấu hiệu rủi ro ............................................................37
2.3.3.2. Đánh giá xếp loại và đo lường rủi ro tín dụng ............................39
2.3.3.3. Kiểm soát rủi ro tín dụng..............................................................41
2.3.4.

Điều chỉnh sau giám sát ..................................................................43

2.3.4.1. Trích lập dự phòng rủi ro .............................................................43
2.3.4.2. Xử lý nợ có vấn đề ........................................................................43
2.4.

ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐỘNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG TRONG

CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG TMCP
CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH GIA LAI ................................44


2.4.1.

Đánh giá chung ................................................................................45

2.4.2.

Những thành công đạt đƣợc trong hoạt động quản trị rủi ro tín

dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công
thƣơng Việt Nam- chi nhánh Gia Lai............................................................45
2.4.2.1. Bước đầu đã áp dụng mô hình quản trị rủi ro tập trung theo
chuẩn mực quốc tế .......................................................................................45
2.4.2.2. Công tác nhận diện rủi ro trong cho vay DNVVN mang đến dấu
hiệu tích cực .................................................................................................46
2.4.2.3. Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ đã hỗ trợ cho quá trình cho
vay DNVVN ..................................................................................................46
2.4.2.4. Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro tuân thủ theo đúng

quy định của ngân hàng Nhà nước.............................................................46
2.4.3.

Những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong

cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt
Nam- chi nhánh Gia Lai .................................................................................47
2.4.3.1. Các quy định bảo đảm an toàn trong quá trình cấp tín dụng của
chính sách tín dụng DNVVN còn chưa đầy đủ và chặt chẽ ......................47
2.4.3.2. Mô hình quản trị rủi ro tín dụng DNVVN tập trung chưa phát
huy hết hiệu quả ...........................................................................................47
2.4.3.3. Báo cáo quản trị rủi ro chưa được NHCT Gia Lai quan tâm
đúng mức ......................................................................................................48
2.4.3.4. Hệ thống thông tin nội bộ còn yếu kém .......................................48
2.4.3.5. Đánh giá xếp loại và đo lường rủi ro tín dụng thiếu tính khách
quan, chưa đạt chuẩn Basel ........................................................................48
2.4.3.6. Công tác kiểm soát rủi ro trong cho vay DNVVN chưa hiệu quả ..
.......................................................................................................49


2.4.3.7. Quản lý danh mục tín dụng DNVVN chưa được lãnh đạo quan
tâm trong công tác điều hành, cũng như chưa có hướng dẫn cụ thể về
biện pháp xử lý rủi ro danh mục tín dụng DNVVN ...................................50
2.4.3.8. Công tác xử lý nợ còn nhiều bất cập ...........................................50
2.4.4.

Nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro

tín dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP
Công thƣơng Việt Nam- chi nhánh Gia Lai .................................................51

2.4.4.1. Nguyên nhân bên ngoài ngân hàng ............................................51
2.4.4.2. Nguyên nhân bên trong ngân hàng .............................................55
KẾT LUẬN CHƢƠNG 2 ................................................................................................ 57
CHƢƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG
TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM-CHI NHÁNH GIA LAI ................................ 59
3.1.

ĐỊNH HƢỚNG VÀ MỤC TIÊU HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO

TÍN DỤNG TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI
NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM-CHI NHÁNH GIA
LAI

...................................................................................................................59

3.1.1.

Định hƣớng chung ...........................................................................59

3.1.2.

Mục tiêu ............................................................................................60

3.2.

GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG

TRONG CHO VAY DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ TẠI NGÂN HÀNG
TMCP CÔNG THƢƠNG VIỆT NAM-CHI NHÁNH GIA LAI ....................61

3.2.1.

Giải pháp về hoạch định chiến lƣợc quản trị rủi ro tín dụng

trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công
thƣơng Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai ..........................................................61


3.2.1.1. Kiến nghị NHCT Việt Nam xây dựng chính sách tín dụng
DNVVN linh hoạt, phù hợp với từng thời điểm và được phổ biến tới toàn
hệ thống NHCT ............................................................................................61
3.2.1.2. Kiến nghị NHCT Việt Nam ban hành và hệ thống hóa các quy
định bảo đảm an toàn trong quá trình cấp tín dụng ..................................62
3.2.2.

Giải pháp về tổ chức thực hiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho

vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt
Nam- chi nhánh Gia Lai .................................................................................64
3.2.2.1. Kiến nghị NHCT Việt Nam kiện toàn tổ chức và bộ máy quản trị
rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN ........................................................64
3.2.2.2. Kiến nghị NHCT Việt Nam xây dựng báo cáo quản trị rủi ro
dành riêng cho phân khúc DNVVN và tăng tính độc lập trong việc thu
thập thông tin phục vụ báo cáo ...................................................................64
3.2.3.

Giải pháp về giám sát quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay

doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt NamChi nhánh Gia Lai ...........................................................................................65
3.2.3.1. Hoàn thiện công tác thu thập thông tin .......................................65

3.2.3.2. Xem xét và quan tâm đúng mức đến quản lý danh mục tín dụng
DNVVN tại NHCT Gia Lai ..........................................................................66
3.2.3.3. Kiến nghị NHCT Việt Nam xây dựng và hoàn thiện hệ thống các
công cụ đo lường và định hạng rủi ro tín dụng ..........................................67
3.2.3.4. Kiểm soát rủi ro tín dụng thông qua tăng cường giám sát rủi ro
tín dụng trong suốt quá trình cho vay DNVVN cũng như tăng cường công
tác kiểm toán nội bộ .....................................................................................69
3.2.4.

Giải pháp về điều chỉnh sau giám sát quản trị rủi ro tín dụng

trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công
thƣơng Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai ..........................................................70


3.2.4.1. Tiến tới phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro dựa trên kết
quả xếp hạng tín dụng .................................................................................70
3.2.4.2. Xử lý nợ có vấn đề với phương châm nhanh, quyết liệt thông qua
lựa chọn biện pháp xử lý nợ hợp lý .............................................................71
3.2.5.

Các giải pháp hỗ trợ ........................................................................72

3.2.5.1. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực .........................................72
3.2.5.2. Phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng công nghệ ..............................73
3.3.

KIẾN NGHỊ .............................................................................................73

3.3.1.

Kiến nghị khác với Ngân hàng TMCP Công thƣơng Việt Nam .73

3.3.1.1. Tăng cường hệ thống thông tin nội bộ ........................................73
3.3.1.2. Chú trọng công tác đào tạo lại .....................................................74
3.3.2.

Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc...............................................74

3.3.2.1. Nâng cao chất lượng cung cấp thông tin tín dụng .....................74
3.3.2.2. Ứng dụng các nguyên tắc giám sát ngân hàng của ủy ban Basel..
.......................................................................................................74
3.3.2.3. Nâng cao chất lượng công tác thanh tra .....................................75
3.3.2.4. Xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ chung cho các
ngân hàng thương mại.................................................................................75
3.3.2.5. Đưa ra quy trình và hướng dẫn sử dụng các công cụ kỹ thuật
hiện đại giảm thiểu rủi ro danh mục tín dụng DNVVN.............................76
3.3.3.

Kiến nghị với chính phủ ..................................................................76

3.3.3.1. Duy trì môi trường kinh tế ổn định ..............................................76
3.3.3.2. Hoàn thiện hệ thống pháp luật, môi trường pháp lý ..................77
3.3.3.3. Đưa ra quy định liên quan đến công bố thông tin tài chính của
các DNVVN ..................................................................................................77


3.3.3.4. Phát triển thị trường thứ cấp cho hoạt động mua bán các khoản
nợ xấu của ngân hàng thương mại .............................................................77
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3 ................................................................................................ 79

KẾT LUẬN ...................................................................................................................... 81
TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................................................. 82
PHỤ LỤC ......................................................................................................................... 84


i

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Từ viết tắt

Chữ viết đầy đủ

CIC

Trung tâm thông tin tín dung

DNVVN

Doanh nghiệp vừa và nhỏ

EWS

Early warning system (hệ thống cảnh báo sớm)

GHTD

Giới hạn tín dụng

HĐQT

Hội đồng quản trị

KHCN

Khách hàng cá nhân

NHCT/NHCT
Nam

Việt Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương
Việt Nam

NHCT Gia Lai

Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương
Việt Nam- chi nhánh Gia Lai

NHCTD

Ngân hàng cấp tín dụng

NHNN

Ngân hàng nhà nước

NHTM

Ngân hàng thương mại

PGD

Phòng giao dịch

TMCP

Thương mại cổ phần

TNHH

Trách nhiệm hữu hạn

TNHH MTV

Trách nhiệm hữu hạn một thành viên

TSBĐ

Tài sản bảo đảm

XLRR

Xử lý rủi ro


ii

DANH MỤC BẢNG
Tên bảng biểu

Trang

Bảng 2.1

Tổng nguồn vốn huy động của NHCT Gia Lai (năm
2013-2015)

25

Bảng 2.2

Hoạt động cho vay của NHCT Gia Lai (năm 2013-2015)

26

Bảng 2.3

Kết quả kinh doanh của NHCT Gia Lai (năm 2013-2015)

27

Bảng 2.4

Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn theo nhóm (năm 2013-

28

STT

2015)
Bảng 2.5

Phân loại nợ xấu theo tài sản đảm bảo (năm 2013-2015)

29

Bảng 2.6

Phân loại nợ xấu theo ngành kinh tế (năm 2013-2015)

29

Bảng 2.7

Tổng hợp kết quả đánh giá quản trị rủi ro tín dụng trong

45

cho vay DNVVN tại Ngân hàng TMCP Công thương
Việt Nam- chi nhánh Gia Lai


iii

MỞ ĐẦU
1.

Lý do chọn đề tài
Ngân hàng là định chế tài chính trung gian góp phần làm cho nền kinh tế vận

động một cách trôi chảy, thuận lợi. Trong hoạt động của ngân hàng thì hoạt động

tín dụng có một vị trí quan trọng, còn là nguồn sinh lợi chủ yếu của nhiều ngân
hàng thương mại tại Việt Nam.
Hoạt động tín dụng ngân hàng rất phong phú với nhiều phân khúc thị trường
đa dạng, trong đó cho vay khách hàng doanh nghiệp là một phân khúc thị trường
được các ngân hàng rất chú trọng. Mảng thị trường cho vay doanh nghiệp là một
mảng đầy tiềm năng ở Việt Nam nói chung và trên địa bàn tỉnh Gia Lai nói riêng.
Theo số liệu thống kê từ cục thống kê tỉnh Gia Lai năm 2015: 96% doanh nghiệp
trên địa bàn tỉnh Gia Lai là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Đến cuối năm 2014, có 1.244
doanh nghiệp đã vay vốn tại các ngân hàng trên địa bàn tỉnh, dư nợ vay là khoảng
7.082 tỷ đồng (chiếm 17,5% tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn tỉnh). Một số doanh
nghiệp tiếp cận và sử dụng nguồn vốn vay của ngân hàng một cách kém hiệu quả,
sử dụng vốn sai mục đích dẫn đến thiệt hại không chỉ cho doanh nghiệp mà còn làm
thiệt hại đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng.
Tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai dư nợ
khách hàng doanh nghiệp chiếm khoảng 40% tổng dư nợ, nợ quá hạn và nợ xấu lại
tập trung chủ yếu ở khối khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ. Chính vì thế quản
trị rủi ro tín dụng đối với cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ là một yêu cầu bức thiết
cần đặt ra nhằm tối đa hóa lợi nhuận bằng cách duy trì mức rủi ro tín dụng trong
phạm vi chấp nhận được.
Từ những lý do trên em xin lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Quản trị rủi ro tín
dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại ngân hàng TMCP Công
thƣơng Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai” làm đề tài luận văn tốt nghiệp.


iv

2.

Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu cuối cùng của đề tài nghiên cứu là đề xuất những giải pháp hoàn

thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai.
Để đạt được mục tiêu trên, đề tài sẽ thực hiện các mục tiêu cụ thể sau:
- Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại
ngân hàng thương mại
- Phân tích và đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh
nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia
Lai, chỉ ra những mặt đạt được, những mặt hạn chế và các nguyên nhân đưa đến
các hạn chế của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại Ngân
hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai;
- Đề xuất giải pháp hoàn thiện hoạt động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay
doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh
Gia Lai
3.

Câu hỏi nghiên cứu

Đề tài nghiên cứu sẽ giải quyết các câu hỏi nghiên cứu sau:
- Quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai đã đạt được kết quả, hạn chế
như thế nào? Những nguyên nhân nào tác động đến hạn chế trong quản trị rủi ro tín
dụng trong cho vay DNVVN tại ngân hàng hàng TMCP Công thương Việt Namchi nhánh Gia Lai?
- Để hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN, Ngân hàng TMCP
Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai cần có những giải pháp nào?
- Những kiến nghị nào đối với Chính phủ, ngân hàng Nhà nước, Ngân hàng TMCP
Công thương Việt Nam để hỗ trợ cho các giải pháp nêu trên ?
4.

Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu

v

Đối tượng nghiên cứu
- Theo Luật Các TCTD thì hoạt động cấp tín dụng bao gồm nhiều hình thức phong
phú, chẳng hạn cho vay, chiết khấu, bao thanh toán, bảo lãnh …. Tuy nhiên trên cơ
sở thực tế hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi
nhánh Gia Lai thì đề tài chỉ tập trung vào hoạt động cho vay vì hoạt động này phát
triển mạnh và đóng góp lớn vào lợi nhuận của ngân hàng, trong khi các hoạt động
khác như bảo lãnh, bao thanh toán… ít phát triển tại chi nhánh, với số dư không
đáng kể.
- Đề tài nghiên cứu vấn đề quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại Ngân
hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai với lý do là dư nợ cho vay
khách hàng cá nhân và khách hàng doanh nghiệp lớn chiếm tỷ lệ khá cao nhưng lại
ít xảy ra rủi ro nợ quá hạn, nợ xấu, trong khi đó rủi ro tín dụng, nợ xấu, nợ quá hạn
lại tập trung ở khối khách hàng DNVVN.
Phạm vi nghiên cứu
Luận văn chỉ nghiên cứu rủi ro tín dụng trong hoạt động cho vay, có thể hiểu
là việc khách hàng không trả nợ hoặc trả nợ không đúng hạn cho ngân hàng. Thời
gian nghiên cứu là trong 3 năm từ năm 2013 đến năm 2015, đây chính là giai đoạn
mà Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam liên tục chuyển đổi và hoàn thiện mô
hình cấp tín dụng. Vì thế luận văn cũng muốn đánh giá lại những chuyển biến thực
tế trong công tác quản trị rủi ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt
Nam- chi nhánh Gia Lai khi áp dụng mô hình cấp tín dụng mới.
5.

Phƣơng pháp nghiên cứu
Để phù hợp với yêu cầu và đối tượng nghiên cứu của đề tài, phương pháp

nghiên cứu được sử dụng là phương pháp nghiên cứu định tính.
Số liệu thứ cấp được thu thập trực tiếp tại Ngân hàng nghiên cứu, giai đoạn từ năm
2013 đến năm 2015. Sử dụng phần mềm excel để xử lý số liệu.
Đề thực hiện mục tiêu và nội dung nghiên cứu đề ra, luận văn sử dụng các
phương pháp nghiên cứu chủ yếu sau đây:


vi

Phƣơng pháp tổng hợp được sử dụng để kế thừa các lý luận về quản trị rủi
ro tín dụng trong cho vay DNVVN từ đó hình thành nên cơ sở lý luận của đề tài
nghiên cứu.
Phƣơng pháp thống kê được sử dụng để thu thập số liệu về: Kết quả hoạt
động kinh doanh và thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại
Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai. Số liệu ở phần này
sẽ được xử lý như sau: Số liệu thứ cấp được thu thập từ báo cáo của tại Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai sau đó sẽ được xử lý để: So sánh
một chỉ tiêu với chỉ tiêu gốc (các số liệu được so sánh phù hợp về không gian, thời
gian, nội dung kinh tế, đơn vị đo lường, quy mô…); thống kê bằng bảng biểu để
nhìn ra xu hướng, điểm chung của các yếu tố cần phân tích.
Phƣơng pháp khảo sát sẽ được sử dụng để tăng tính khách quan cho việc
phát hiện những mặt đạt được và những hạn chế trong phần thực trạng quản trị rủi
ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Namchi nhánh Gia Lai.
Phƣơng pháp phân tích quy nạp được sử dụng chủ yếu trong chương 2 của
luận văn phần kết quả và hạn chế trong quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay
DNVVN tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai.
6.

Nội dung nghiên cứu
Luận văn bám sát khung lý thuyết để tìm hiểu thực trạng quản trị rủi ro tín

dụng trong cho vay DNVVN tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi
nhánh Gia Lai.
Luận văn sẽ đánh giá những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng
trong cho vay DNVVN tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh
Gia Lai. Cụ thể, những hạn chế về hoạch định, tổ chức thực hiện, giám sát và điều
chỉnh sau giám sát trong quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại Ngân
hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai.


vii

Cuối cùng, dựa trên những hạn chế đã được tìm ra luận văn sẽ đề xuất những
giải pháp có tính ứng dụng phù hợp với tình hình thực tiễn tại Ngân hàng TMCP
Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai.
7.

Đóng góp của đề tài

Luận văn có những đóng góp cụ thể sau:
- Từ việc đi sâu vào thực tế quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại Ngân
hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai với mong muốn chỉ ra
được những hạn chế cũng như các nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trong hoạt
động quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN, luận văn đề ra những giải
pháp có tính ứng dụng, có thể áp dụng vào thực tiễn quản trị rủi ro tín dụng trong
cho vay DNVVN không chỉ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi
nhánh Gia Lai mà còn ở toàn bộ khu vực Tây Nguyên nói chung.
- Đề tài nghiên cứu dựa trên đặc điểm kinh tế đặc trưng của Gia Lai nói riêng và
khu vực Tây Nguyên nói chung, cũng như dựa trên đặc thù DNVVN, từ đó có thể
giúp những người đọc quan tâm đến lĩnh vực ngân hàng có cái nhìn chi tiết, cụ thể

hơn trong vấn đề quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN trên địa bàn tỉnh
Gia Lai.
8.

Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu
Công trình nghiên cứu trƣớc đây: Trong quá trình thực hiện đề tài quản trị

rủi ro tín dụng trong cho vay doanh nghiệp vừa và nhỏ, tác giả tham khảo các công
trình nghiên cứu có liên quan sau:
- Luận án tiến sỹ kinh tế-Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh 2015: Giải pháp cơ
bản nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt
Nam của tác giả Dương Ngọc Hào đã hệ thống cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín
dụng của ngân hàng thương mại theo quan điểm ủy ban Basel. Luận án đã phân tích
rõ thực trạng quản trị rủi ro của 3 nhóm ngân hàng thương mại có tổng quy mô dư
nợ chiếm tỉ lệ cao trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai đoạn
2009-2013, từ đó xác định những điểm mạnh, hạn chế trong hoạt động quản trị rủi
ro tín dụng và nguyên nhân các hạn chế đó. Trên cơ sở đó tác giả đề xuất những


viii

giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hệ thống ngân
hàng thương mại. Đây là một công trình nghiên cứu mang tính tổng quát cao về đề
tài quản trị rủi ro tín dụng. Các ngân hàng được đề cập trong luận án có Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- ngân hàng thuộc nhóm 1 trong nghiên cứu. Tuy
nhiên do nghiên cứu với tính tổng quát cao nên luận án chỉ tổng hợp những điểm
chung nhất của các ngân hàng và đưa những giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín
dụng chung, chứ chưa đề cập đến những điểm riêng mang tính đặc thù của từng
ngân hàng/chi nhánh ngân hàng (chẳng hạn như Ngân hàng TMCP Công thương
Việt Nam- chi nhánh Gia Lai) trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng.

- Bài viết trên tạp chí ngân hàng số 4 tháng 2/2014 “Thực trạng quản lý rủi ro tín
dụng theo thông lệ Basel tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam: Kết quả ban đầu
và khuyến nghị” của nhóm nghiên cứu đề tài cấp ngành ngân hàng 2013 BIDV.
Đây là một hướng nghiên cứu mới khác hẳn các luận văn người viết tham khảo, khi
nhóm nghiên cứu đi theo khung quản lý rủi ro tín dụng theo tiêu chuẩn Basel II. Đề
tài đã khảo sát tổng quan về thực trạng áp dụng mô hình, công cụ quản lý rủi ro tín
dụng theo thông lệ quốc tế của các ngân hàng thương mại Việt Nam, từ đó đưa ra
một số khuyến nghị nhằm năng cao chất lượng và hiệu quả quản lý rủi ro tín dụng
tại các ngân hàng thương mại Việt Nam. Đề tài này phù hợp với lộ trình thực hiện
phương pháp quản trị vốn và rủi ro theo tiêu chuẩn Basel II đến năm 2018 của 10
ngân hàng lớn ở Việt Nam. Ngoài ra đề tài này còn giúp các ngân hàng thương mại
nhìn nhận đúng thực tế khoảng cách giữa Việt Nam và thông lệ quốc tế.
- Bài viết trên tạp chí ngân hàng số 1+2 tháng 01/2012 “Nâng cao hiệu quả quản trị
rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại Việt Nam” của TS Nguyễn Thị Loan
đã đưa ra một cái nhìn toàn cảnh về thực trạng họat động quản trị rủi ro và quản trị
rủi ro tín dụng tại ngân hàng thương mại Việt Nam, từ đó vạch rõ những hạn chế
trong công tác này. Bài viết đưa ra các nguyên tắc của thông lệ tốt nhất trong quản
trị rủi ro tín dụng, các biện pháp nâng cao năng lực quản trị tín dụng từ trong nội bộ
các ngân hàng thương mại đến các biện pháp hỗ trợ từ ngân hàng nhà nước….


ix

- Luận văn thạc sĩ kinh tế – Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh 2015: Quản trị rủi
ro tín dụng đối với DNVVN tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- chi
nhánh Đăk Lăk của tác giả Hoàng Đức Tùng đã hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản
trị rủi ro tín dụng đối với DNVVN, cũng như đề cập kinh nghiệm quản trị rủi ro tín
dụng đối với DNVVN ở một số quốc gia và bài học cho các ngân hàng thương mại
Việt Nam. Khi đi vào phân tích thực trạng quản trị rủi tín dụng đối với DNVVN tại
Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam- chi nhánh Đăk Lăk, tác giả chưa thực

sự bám sát khung lý thuyết về nội dung quản trị rủi ro tín dụng DNVVN dẫn đến
mạch theo dõi của người đọc gặp khó khăn khi theo dõi các nội dung mà tác giả đề
cập.
- Luận văn thạc sĩ kinh tế – Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh 2015: Quản trị rủi
ro tín dụng đối với DNVVN tại Ngân hàng TMCP Quân Đội- chi nhánh Đăk Lăk
của tác giả Trần Thị Mộng Huyền đưa ra một khung lý thuyết khá logic và đã bám
sát khung lý thuyết trong việc phân tích thực trạng quản trị rủi ro tín dụng đối với
DNVVN tại Ngân hàng TMCP Quân Đội- chi nhánh Đăk Lăk, từ đó tác giả đưa ra
những giải pháp sát với thực tế và có tính ứng dụng. Tuy nhiên, tác giả chưa đề cập
đến các chỉ tiêu đánh giá kết quả quản trị rủi ro tín dụng DNVVN dẫn đến giảm
tính khách quan trong việc đánh giá những kết quả đạt được và tồn tại trong quản
trị rủi ro tín dụng đối với DNVVN tại Ngân hàng TMCP Quân Đội- chi nhánh Đăk
Lăk.
- Luận văn thạc sĩ quản trị kinh doanh – Đại học Đà Nẵng năm 2014: Quản trị rủi
ro tín dụng trong cho vay ngắn hạn tại chi nhánh Ngân hàng TMCP Đầu tư và phát
triển Bình Định của tác giả Trần Bửu Thịnh đã hệ thống hóa các cơ sở lý luận về
cho vay ngắn hạn tại các ngân hàng thương mại, nội dung công tác quản trị rủi ro
tín dụng và các nhân tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay ngắn
hạn tại ngân hàng thương mại. Từ thực trạng của tại chi nhánh Ngân hàng TMCP
Đầu tư và phát triển Bình Định tác giả đã đưa ra các biện pháp hoàn thiện quản trị
rủi ro tín dụng trong cho vay ngắn hạn mang giá trị thực tiễn và phù hợp với điều
kiện thực tế tại Bình Định. Tuy nhiên do khác biệt về mặt không gian nên những


x

giải pháp này chưa hoàn toàn phù hợp nếu đem áp dụng ra thực tế ở khu vực mà
người viết sẽ nghiên cứu.
- Luận văn thạc sĩ kinh tế – Đại học kinh tế TP Hồ Chí Minh năm 2008: Giải pháp
quản trị rủi ro tín dụng đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ tại Ngân hàng nông nghiệp

và phát triển nông thôn khu vực thành phố Hồ Chí Minh của tác giả Nguyễn Hồng
Châu đã tập trung nghiên cứu lý luận và thực tiễn về vấn đề quản trị rủi ro tín dụng
đối với DNVVN, nghiên cứu một số kinh nghiệm quốc tế trong đánh giá hiệu quả
quản trị rủi ro được đúc kết theo tiêu chuẩn Basel về quản trị rủi ro tín dụng. Luận
văn đã đưa một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả quản trị rủi ro tín dụng
DNVVN tại Ngân hàng nông nghiệp và phát triển nông thôn khu vực thành phố Hồ
Chí Minh hoàn thiện theo chuẩn quốc tế. Ưu điểm của luận văn là đã cập nhật tiêu
chuẩn của Ủy ban Basel vào quản trị rủi ro tín dụng DNVVN. Tuy nhiên do sự
khác biệt về không gian và thời gian nghiên cứu nên các giải pháp này khó có thể
áp dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai trong giai
đoạn hiện nay.
Tổng hợp tham khảo từ các luận văn và các công trình nghiên cứu trên, tác
giả có thể nhận định tốt hơn về các khâu trong quản trị rủi ro tín dụng. Bên cạnh đó
nhờ phân tích ưu điểm cũng như hạn chế của một số luận văn giúp tác giả có định
hướng cũng như bổ sung phần còn hạn chế đó trong việc nghiên cứu đề tài của
mình. Nhìn chung, các luận văn được nêu trên hầu hết đều không đề cập đến quản
trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN theo tinh thần của Ủy ban Basel. Điều
này gợi mở cho người viết nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay
DNVVN cập nhật theo tinh thần Ủy ban Basel về quản trị rủi ro tín dụng. Ngoài ra
tuy đề tài quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN không mới nhưng đề tài
mà người viết nghiên cứu không có sự trùng lặp về không gian (tại Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai), thời gian nghiên cứu (từ năm
2013 đến 2015) và có ý nghĩa về mặt thực tiễn với Ngân hàng TMCP Công thương
Việt Nam- chi nhánh Gia Lai trong giai đoạn hiện nay.
9.

Bố cục đề tài


xi

Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu đề tài gồm:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại
Ngân hàng thương mại
Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại Ngân
hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng trong cho vay DNVVN tại
Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai