Chương 8: Chính sách tài khóa

Chương 8
Chính sách tài khóa
Nguyễn Việt Hưng

2
Mục tiêu của chương

Trình bày lịch sử ra đời chính sách tài khóa

Giới thiệu mô hình giao điểm Keynes

Trình bày mối quan hệ giữa đường tổng chi
tiêu trong mô hình giao điểm Keynes và
đường tổng cầu

3
Mục tiêu của chương

Trình bày lịch sử ra đời chính sách tài khóa

Giới thiệu mô hình giao điểm Keynes

Trình bày mối quan hệ giữa đường tổng chi
tiêu trong mô hình giao điểm Keynes và
đường tổng cầu

4
Lịch sử chính sách tài khóa

Đại khủng hoảng kinh tế 1929-1933


Cơ chế tự điều chỉnh của thị trường mà trường phái Cổ điển
ủng hộ đã thất bại

Keynes viết cuốn Lý thuyết chung về việc làm, lãi suất, và tiền
tệ đã nhấn mạnh tới vai trò của chính phủ trong việc giúp ổn
định sản lượng
–
Chính sách tài khóa

5
Lịch sử chính sách tài khóa

Đại khủng hoảng
–
Thất nghiệp tăng cao
–
Sản lượng thực tế giảm mạnh

Keynes chỉ ra nguyên nhân
–
Nhu cầu ở khu vực tư nhân quá thấp

Keynes đưa ra khuyến nghị
–
Tăng tổng cầu sẽ làm tăng sản lượng
–
Chính phủ có thể tăng tổng cầu thông qua chi tiêu chính phủ hoặc thuế

6
Mục tiêu của chương


Trình bày lịch sử ra đời chính sách tài khóa

Giới thiệu mô hình giao điểm Keynes

Trình bày mối quan hệ giữa đường tổng chi
tiêu trong mô hình giao điểm Keynes và
đường tổng cầu

7
Mô hình giao điểm Keynes

Mục đích của mô hình
–
Giải thích tổng chi tiêu dự kiến của nền kinh tế phụ thuộc
vào những nhân tố nào
–
Xác định mức sản lượng cân bằng và cơ chế điều chỉnh
–
Phân tích ảnh hưởng của sự thay đổi chi tiêu chính phủ và
thuế tới sản lượng cân bằng

8
Mô hình giao điểm Keynes

Giả định mô hình
–
Giá cả cứng nhắc và
tổng cung ngắn hạn nằm
ngang


Hàm ý rằng tổng cầu sẽ
quyết định GDP thực tế
trong ngắn hạn
Sản lượng thực tế
Mức giá chung
120
100
110
7.0 8.0
P
Y
AD
o
SAS
AD
1

9
Tổng chi tiêu dự kiến

Tổng chi tiêu dự kiến (AE – Aggregate Expenditure)
bằng với lượng tiêu dùng dự kiến của hộ gia đình
cộng với lượng đầu tư dự kiến cộng với lượng chi
tiêu dự kiến của chính phủ và cộng với lượng xuất
khẩu dự kiến rồi trừ đi lượng nhập khẩu dự kiến.
AE = C + I + G + X - IM

10
Tổng chi tiêu dự kiến


Tiêu dùng dự kiến của hộ gia đình C phụ
thuộc vào:
–
Thu nhập  GDP thực tế
–
Thuế thu nhập
–
Thu nhập kỳ vọng trong tương lai
–
Lãi suất
–
Mức giá chung (ở đây giả định mức giá không đổi)
–
...

11
Tổng chi tiêu dự kiến

Tiêu dùng dự kiến của hộ gia đình C
–
Hàm tiêu dùng giản đơn của Keynes có dạng:
C = C
o
+ MPC×(Y – T)
–
Trong đó:

C
o

là tiêu dùng tự định không phụ thuộc vào thu nhập

T là thuế thu nhập cho trước (không thay đổi theo Y)

MPC là xu hướng tiêu dùng biên (Marginal Propensity to
Consume), 0 < MPC < 1.

12
Tổng chi tiêu dự kiến

Tiêu dùng dự kiến của hộ gia đình C
–
MPC cho biết khi thu nhập tăng thêm 1 đơn vị thì
người tiêu dùng sẽ tăng thêm MPC đơn vị tiêu
dùng và MPS đơn vị tiết kiệm (MPS = 1 – MPC)
ΔY = ΔC + ΔS
 (ΔC/ΔY) + (ΔS/ΔY) =1

MPC + MPS = 1
MPS: xu hướng tiết kiệm biên

13
Tổng chi tiêu dự kiến

Đầu tư dự kiến I
–
Gồm đầu tư dự kiến cố định vào kinh doanh
–
Gồm đầu tư dự kiến cố định vào nhà ở
–

Gồm đầu tư dự kiến vào hàng tồn kho

14
Tổng chi tiêu dự kiến

Đầu tư dự kiến I phụ thuộc vào
–
Lãi suất thực tế
–
Lợi tức kỳ vọng / Triển vọng kinh tế

Hàm đầu tư giản đơn Keynes đưa ra có dạng:
I = I
o
– br

Trong đó
–
I
o
là đầu tư tự định không phụ thuộc vào lãi suất
–
r là lãi suất;
–
b là hệ số, b > 0 phản ánh việc lãi suất tăng làm giảm đầu tư

15
Tổng chi tiêu dự kiến

Chi tiêu dự kiến chính phủ G

–
Keynes giả định khoản chi tiêu dự kiến này sẽ
được xác định từ đầu
G = G
o

16
Tổng chi tiêu dự kiến

Xuất khẩu dự kiến
–
Keynes giả định xuất khẩu dự kiến cũng được cho
từ trước
X = X
o

17
Tổng chi tiêu dự kiến

Nhập khẩu dự kiến IM phụ thuộc vào
–
Thu nhập trong nước: nếu GDP (Y) tăng thì mọi người sẽ có xu
hướng nhập khẩu nhiều hơn
–
Hàm nhập khẩu giản đơn:
IM = MPM×Y
–
Trong đó

MPM là xu hướng nhập khẩu biên, 0 < MPM < 1 và MPM < MPC


MPM cho biết khi thu nhập tăng 1 đơn vị thì nền kinh tế nhập khẩu
thêm MPM đơn vị

18
Tổng chi tiêu dự kiến

Tổng chi tiêu dự kiến do vậy sẽ là:
AE = C + I + G + X – IM
AE = C
o
+ MPC×(Y-T) + I
o
– br + G
o
+ X
o
- MPM×Y
AE = {C
o
+ I
o
+ G
o
+ X
o
- MPC×T - br} + {MPC - MPM}×Y
AE = α + βY {α > 0; 0 < β < 1}

19

Tổng chi tiêu dự kiến

Đây chính là hàm số phản ánh mức chi tiêu dự kiến
của nền kinh tế phụ thuộc vào các nhân tố:
–
Thu nhập / GDP thực tế
–
Lãi suất
–
Các yếu tố chi tiêu tự định (ngoại sinh của mô hình)

20
Xác định sản lượng cân bằng

Sản lượng cân bằng Y
o
chính là mức sản
lượng để cho tổng chi tiêu dự kiến cũng
bằng sản lượng thực tế Y
o
AE = Y

21
Xác định sản lượng cân bằng
( )
1
1 1
o o o o o
MPC
Y C I G X br T

MPC MPM MPC MPM
= + + + − × − ×
− + − +
Mức sản lượng cân bằng sẽ là:
b
GDP thực tế
Tổng chi tiêu dự kiến
4.0
6.0
8.0
0 2 6 10
a
β
α
c
Đường 45
o
AE = α + βY

Sản lượng
cân bằng


23
Cơ chế điều chỉnh về sản lượng cân bằng

Nếu Y > Y
o
:
–

Tổng chi tiêu dự kiến AE (Y) sẽ thấp hơn GDP
thực tế
–
Lượng hàng tồn kho ngoài dự kiến tăng
–
Các doanh nghiệp có xu hướng giảm sản lượng
về mức Y
o
a
GDP thực tế
Tổng chi tiêu dự kiến
6.0
8.0
0 6 10
β
α
b
Đường 45
o
AE
DN cắt giảm
sản lượng

AE = 8
Y = 10
Hàng tồn
kho ngoài
dự kiến tăng

25
Cơ chế điều chỉnh về sản lượng cân bằng

Nếu Y < Y
o
:
–
Tổng chi tiêu dự kiến AE (Y) sẽ lớn hơn GDP thực
tế
–
Lượng hàng tồn kho sẽ giảm
–
Các doanh nghiệp có xu hướng tăng sản lượng về
mức Y
o