Những vân đề có liên quan tới tay, chân, xương

V. NHÛÄNG VÊËN ÀÏÌ CỐ LIÏN QUAN TÚÁI TAY, CHÊN, XÛÚNG

76. GÙÅM MỐNG TAY

Thối quen cùỉn mống tay thûúâng thêëy úã lûáa tíi trễ em àậ túái
trûúâng. Khưng phẫi chó cố cấc chấu cố tđnh nht nhất, suy tû múái
hay cùỉn mống tay. Cẫ cấc em khỗe mẩnh, tđnh nïët vui vễ cúãi múã
cng cố thối quen nhû vêåy.

Khưng nïn la mùỉng cấc chấu vâ nïn tòm cấch xốa bỗ hiïån tûúång
nây bùçng phûúng phấp têm l nhû ch xem chấu hay cùỉn mống
tay lc nâo? Trûúác khi ài ng, khi chúi mưåt mònh úã nhâ, hay úã
trûúâng? Hậy hỗi cấc chấu xem cấc chấu cố khố ng khưng? Chấu cố
àiïìu gò khưng àûúåc vûâa úã trûúâng khưng? Chấu súå hay u mïën cấc
bẩn, cư giấo?

Nïëu bẩn khưng quan têm nhiïìu vïì hiïån tûúång nây thò mưåt thúâi
gian sau, con bẩn cng sệ tûå àưång bỗ thối quen àố ài. Nhûng nïëu
bẩn tòm àûúåc ngun nhên tẩo ra thối quen nây ca chấu, bẩn cố
thïí gip àúä chấu súám giẫi quët àûúåc mưåt sưë vêën àïì vïì têm l khiïën
têm hưìn chấu àûúåc thoẫi mấi vâ vui vễ hún trong cåc sưëng vúái mổi
ngûúâi.

77. VÏËT ÀÊM DO: KỂP, KIM, GAI HƯÌNG, GAI XÛÚNG RƯÌNG

Rûãa sẩch bùçng thëc sất trng. Nïëu trong ngốn tay cố mùỉc lẩi
gai hậy lêëy nhđp gùỉp ra hóåc lïí ra bùçng mưåt cấi kim khêu àậ hú qua
lûãa àïí sất trng. Sau àố, nùån cho mấu chẫy ra rưìi rûãa bùçng nûúác
sất trng mưåt lêìn nûäa.

Theo dội vïët thûúng trong nhûäng ngây sau. Nïëu bõ sûng têëy àỗ

vâ àau thò cêìn khấm bấc sơ.

78. BÕ KỂP NGỐN TAY

Xûúng ngốn tay ca Bế côn rêët ëu úát, nïn khi an i chấu bế bõ
kểp ngốn tay phẫi ch thïm chưỵ bõ kểp cố gúâ lïn mưåt cấch bêët
thûúâng khưng? Thûúâng thò chưỵ àố chó bõ tđm vâ sûng phưìng.
Nïëu bõ gưì hay cố àoẩn ngốn tay bõ lïåch, phẫi nghơ túái cấc trûúâng
húåp giêåp xûúng hóåc trêåt khúáp ngốn, cêìn phẫi àûa ngay túái bấc sơ.

79. ÀÛÁT TAY, CHÊN

Nïëu vïët àûát khưng sêu: Rûãa vïët thûúng bùçng xâ phông vâ nûúác
sẩch. Dng gẩc (trấnh dng bưng) àïí rûãa sẩch àêët, cất rưìi bưi thëc
sất trng vâ bùng lẩi.

D àậ båc bùng k, cng khưng àïí chấu bế chúi dûúái àêët hay
trïn cất vò àêët cất cố thïí lổt qua bùng vâo vïët thûúng.

Thay bùng mưỵi ngây. Mưåt vïët thûúng khi khỗi sệ khư, sẩch vâ
khưng côn àau nûäa. Nïëu vïët thûúng àỗ, sûng têëy, cố m cêìn àûa ài
bấc sơ.

Àûát ngốn tay: Khi båc bùng úã ngốn tay, khưng àûúåc båc chùåt
quấ. Cêìn phẫi àïí mấu lûu thưng trong ngốn tay vâ cố khưng khđ
trïn vïët thûúng.

Trấnh nhûäng vïët sểo kếm thêím m: Nhûäng vïët thûúng sêu
trïn bân tay, cấnh tay, úã mùåt, úã ài sau khi khỗi cố thïí àïí lẩi nhûäng
vïët sểo khưng àểp mùỉt. Búãi vêåy, nïn túái cấc bấc sơ àïí khêu vïët

thûúng ngay tûâ àêìu. Khưng nïn àïí vïët thûúng tûå khỗi.

Vïët thûúng chẫy nhiïìu mấu: Coi mc xët huët (hemorragie).

80. GẬY XÛÚNG, BONG GÊN VÂ TRÊÅT KHÚÁP

Khi bõ ngậ, bõ va chẩm mẩnh hóåc bõ àấnh, cố thïí xẫy ra 3
trûúâng húåp: xûúng bõ gậy hóåc nhûäng súåi gên úã cấc khúáp xûúng bõ
cùng ra bêët chúåt vâ bõ tưín thûúng; hóåc cấc khúáp xûúng bõ trêåt ra
khỗi võ trđ bònh thûúâng ca chng.

D chấu bõ gậy xûúng, bong gên hay trêåt khúáp thò cấch sùn sốc
chấu cng cố nhûäng àiïím giưëng nhau nhû sau:

- Ngûúâi sùn sốc chấu phẫi bònh tơnh àïí khỗi lâm chấu thïm lo
súå.

- Trấnh khưng nïn xï dõch chấu, trûâ trûúâng húåp bùỉt båc nhû
chấu bõ ngậ úã giûäa àûúâng.
- Hỗi chấu xem chấu àau úã àêu: chó quan sất thưi, khưng nïn súâ
vâo chưỵ àau.

- Nïëu cố àiïìu kiïån, cưë àõnh chưỵ àau vâ nhúâ ngûúâi bấo cho bấc sơ
hóåc cú quan y tïë, cho cú quan cưng an gêìn nhêët.

I. Trûúâng húåp bõ gậy xûúng: úã ài, chên, mùỉt cấ chên

Chấu bế bõ ngậ khi chẩy hóåc bõ xe àng mẩnh, chấu cẫm thêëy
àau chên vâ khưng àûáng lïn àûúåc. Quan sất chưỵ Bế kïu àau, dûúái
lúáp qìn ấo chng ta cng cố thïí thêëy chưỵ àố gưì lïn. Àïí xấc àõnh rộ

xem cố phẫi Bế bõ gêỵy xûúng hay khưng, chng ta cố thïí thấo chó
hóåc cùỉt qìn ấo ca Bế àïí coi cho rộ. Súã dơ chng ta khưng cúãi
qìn ấo Bế nhû lc bònh thûúâng vò cêìn phẫi trấnh: Khưng àûúåc
àng chẩm hóåc nêng chưỵ àau lïn.

Nïëu Bế chõu nùçm n, cố thïí dng gưëi, chùn àïí chên hóåc àưån
dûúái chưỵ àau cho chấu.

Nïëu chấu khưng chõu nùçm n, hay cûåa qåy hóåc cêìn phẫi di
chuín chấu, cêìn cưë àõnh chưỵ àau vâo 1 hóåc 2 cấi nểp (cố thïí dng
bêët cûá mưåt vùåt gò dâi, bùçng gưỵ hóåc chêët liïåu khấc nhû cấi cấn chưíi,
mưåt têëm vấn nhỗ v.v...).

Gậy xûúng àôn gấnh, vai, cấnh tay, cùèng tay, bân tay

Nïëu khi ngậ, chấu bế àúä bùçng tay, khuu tay hóåc trong khi
chúi àa, chấu bi vùån chếo cấnh tay, àïìu cố thïí àûa túái nhûäng
trûúâng húåp gậy xûúng úã vng vai, cấnh tay hóåc bân tay. Khi bõ
àau, chấu bế sệ tûå àúä lêëy cấnh tay bõ thûúng úã mưåt võ trđ thđch húåp
nhêët àïí àúä àau. Chng ta nïn gip chấu bùçng cấch båc mưåt khùn
àeo quanh cưí àïí àúä lêëy cấnh tay trong trûúâng húåp chấu bõ thûúng úã
cấnh tay, cưí tay hay ngốn tay.

Khưng àûúåc thûã cho tay bế cûã àưång hóåc nêng chưỵ gậy lïn

Nïëu phêìn xûúng gậy chổc thng da, hậy cùỉt bỗ phêìn qìn ấo
àng túái xûúng, àùỉp lïn chưỵ àố mưåt miïëng gẩc mïìm vâ dng bùng
dđnh (bùng keo) nhể nhâng dấn lẩi.

II. Trûúâng húåp bõ thûúng úã àêìu, úã lûng

Khi chấu bõ ngậ tûâ trïn ghïë xëng àêët hóåc ngưìi úã ghïë trûúác
(d ngưìi trïn ài ngûúâi lúán) khi xe ư tư ngûâng àưåt ngưåt hóåc bõ tai
nẩn, nïn bõ vùng àêåp vâo khung xe hóåc phêìn kđnh chùỉn phđa trûúác.
3 trûúâng húåp cố thïí xẫy ra :
* Chấu bế vêỵn tónh, cố thïí trẫ lúâi ngûúâi hỗi chuån: khưng àûúåc
xoay ngûúâi chấu, giûä cho àêìu chấu bế thùèng vúái chiïìu ca thên
ngûúâi. Khưng àûúåc àïí àêìu ci xëng hóåc quay sang mưåt bïn: chấu
cố thïí bõ chêën thûúng sổ nậo hóåc cưåt sưëng.

* Chấu bế bõ ngêët, nhûng vêỵn côn thúã: cố thïí àậ bõ vúä sổ nậo
(nhêët lâ cố mưåt đt mấu chẫy ra mi hóåc lưỵ tai). Àùåt chấu nùçm
nghiïng trïn gưëi àêìu húi thêëp hún phđa chên. Dng nïåm àưån cho
àêìu khưng àưång àêåy.

* Chấu bế bõ ngêët, khưng côn thúã nûäa: Phẫi lâm hư hêëp nhên
tẩo ngay vâ àûa ài cêëp cûáu.

Nïëu cêìn chuín dõch chấu, mưåt ngûúâi giûä àêìu cho thùèng, mưåt
ngûúâi kếo chên nhê nhể. Ngoâi phêìn sổ, chấu côn cố thïí bõ thûúng úã
sûúân, úã hâm v.v... nûäa.

81. HƯNG DÏỴ TRÊÅT KHÚÁP

ÚÃ mưåt sưë gia àònh, thûúâng thêëy cố tònh trẩng bõ trêåt khúáp hấng
bêím sinh, nhêët lâ úã cấc chấu gấi. Ngun nhên cố thïí lâ do khi àễ,
thai ra trong tû thïë ngûúåc, mưng ra trûúác.

Khi múái sinh, phêìn àêìu xûúng ài ca cấc chấu chûa àûúåc hònh
thânh àêìy à. Trong nùm àêìu tiïn, phêìn xûúng nây múái dêìn dêìn

hoân chónh vâ khúáp vúái xûúng chêåu. Chưỵ khúáp nây cố thïí phùèng
quấ hóåc nghiïng quấ lâm cho xûúng ài như ra ngoâi tẩo thânh
dấng dõ dẩng úã mưåt bïn hay cẫ hai bïn hưng.

Mën trấnh hiïån tûúång nây, ngûúâi ta phẫi chûäa cho Bế tûâ khi
múái sinh bùçng cấch àưån mưåt vêåt giûäa 2 chên àïí chấu bế phẫi nùçm
dẩng chên, hóåc mùåc cho chấu mưåt loẩi qìn àùåc biïåt gổi lâ "qìn
Pawlick". Thúâi gian chûäa nhû vêåy ty thåc vâo cêëu tẩo àêìu xûúng
ca tûâng chấu.

Tònh trẩng khúáp xûúng hưng ca Bế gấi cố thïí bõ dõ dẩng phẫi
àûúåc phất hiïån súám khi chấu bế chûa quấ 4 thấng tíi bùçng phûúng
phấp siïu êm.

Nïëu khưng àûúåc chûäa ngay tûâ àêìu, trẩng thấi trêåt khúáp xûúng
hưng sệ lâm cấc chấu ài àûáng khố khùn. Khi cấc khúáp xûúng àậ
hoân chónh, mën chûäa sệ mêët nhiïìu thúâi gian vâ nhiïìu trûúâng húåp
phẫi phêỵu thåt.
82. VIÏM KHÚÁP CÊËP

Bïånh viïm khúáp cêëp cố thïí do vi trng hóåc virt. Nhiïìu chûáng
bïånh kêm theo hiïån tûúång àau khúáp nhû bïånh cm chùèng hẩn.

Dẩng viïm khúáp nùång nhêët do vi trng gấy ra, lâm cho cấc chưỵ
khúáp cố m, cố khi tấc dng túái cẫ xûúng.

Viïm khúáp nhể thûúâng úã àêìu gưëi, khuu tay. Cấc chưỵ viïm bõ
têëy àỗ, súâ vâo thêëy nống vâ àau, mưỵi khi cûã àưång cng thêëy àau.
Búãi vêåy, cấc chấu bõ bïånh, thûúâng cûáng chên, cûáng tay. Khưng phẫi
lâ cấc chấu bõ liïåt mâ chó vò cấc chấu khưng mën cûã àưång. Trûúâng

húåp viïm sêu, nhû úã khúáp hấng chùèng hẩn, rêët khố xấc àõnh bïånh.
Cêìn cho cấc chấu nùçm viïån àïí bấc sơ theo dội vâ lâm cấc xết
nghiïåm: soi X-quang, ht m ra àïí xết nghiïåm vâ àiïìu trõ mưåt thúâi
gian dâi bùçng thëc khấng sinh.

83. ÀI KHÊÅP KHIÏỴNG (CÂ NHÙỈC)

Sau khi bõ ngậ, hóåc va chẩm mẩnh chấu bế bõ ài khêåp khiïỵng.
Nïëu sau 1 - 2 hưm chấu vêỵn khưng khỗi thò cêìn àûa chấu ài khấm
bïånh vò cố thïí chấu àậ bõ thûúng tưín phêìn xûúng hóåc khúáp hấng,
àêìu gưëi hay chên.

Àïí xấc àõnh àng bïånh, bấc sơ phẫi chiïëu X-quang àïí kiïím tra
cấc xûúng hấng vâ xûúng chên.

84. CHÊN VÔNG KIÏÌNG

Nïëu chên cấc chấu bế, trong vông 6 thấng àêìu, bõ cong cng
khưng cố gò àấng lo ngẩi. Vò úã thïë nùçm trong tûã cung, chên chấu
phẫi nhû thïë múái vûâa húåp vúái "khn". Sau khi ra àúâi àưi chên chấu
sệ thùèng dêìn, nhêët lâ trong thúâi gian chấu têåp ài

Tíi têåp ài: Bïånh côi xûúng lâ mưåt trong nhûäng ngun nhên
ca hiïån tûúång chên vông kiïìng. Tuy vêåy, côn mưåt sưë ngun nhên
khấc nhû: cấc chấu mêåp mẩp quấ nùång àưëi vúái àưi chên hóåc cho
chấu têåp ài súám quấ. Cố thïí phên biïåt 2 trûúâng húåp sau:

- Xûúng chên cong vò bïånh côi xûúng (thiïëu canxi vâ vitamin D)
thò àiïím cong nhêët nùçm úã dûúái, vïì phđa cùèng chên.

- Xûúng tẩm cong lc sú sinh lâm chên cong úã àoẩn àêìu gưëi.