Tổ chức và hoạt động thông tin thư viện tại trường Đại học Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

LÊ THỊ DƢƠNG

TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN – THƢ VIỆN
TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU
LỊCH THANH HÓA

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN - THƯ VIỆN

Hà Nội - 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
-----------------------------------------------------

LÊ THỊ DƢƠNG

TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN – THƢ VIỆN
TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU
LỊCH THANH HÓA

Chuyên ngành: Khoa học Thông tin – thư viện
Mã số: 60.32.02.03

LUẬN VĂN THẠC SĨ THÔNG TIN - THƯ VIỆN

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Trần Thị Minh Nguyệt

Hà Nội - 2014


GÓP Ý CỦA HỘI ĐỒNG BẢO VỆ LUẬN VĂN
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...........Luận văn đã đƣợc chỉnh sửa theo ý kiến của Hội đồng.......
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................

Chủ tịch hội đồng

PGS.TS. Nguyễn Thị Lan Thanh


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt thời gian thực hiện đề tài luận văn của mình, tôi đã nhận được
sự quan tâm, giúp đỡ từ các thầy cô, các đồng nghiệp cùng gia đình, bạn bè.
Qua đây tôi xin chân thành cảm ơn đến toàn thể các thầy cô Khoa thông
tin-thư viện trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà
Nội) đã trực tiếp giảng dạy, truyền đạt những kiến thức quý báu cho tôi trong
suốt thời gian học tập và nghiên cứu.
Tôi trân trọng cám ơn tới PGS. TS. Trần Thị Minh Nguyệt đã tận tình
hướng dẫn và chỉ bảo tôi hoàn thành tốt luận văn này.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn sâu sắc tới Ban giám đốc, các cán bộ của
Trung tâm Thông tin-Thư viện trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch

Thanh Hóa đã tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong quá trình làm luận văn.
Xin cảm ơn chân thành tới gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã động viên,
giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi đã cố gắng để hoàn thành tốt luận văn của mình. Tuy nhiên, do kiến
thức còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót. Tôi rất mong
nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô và các bạn.
Hà Nội, ngày 7 tháng 2 năm 2015
Học viên

Lê Thị Dƣơng


BẢNG CHỮ VIẾT TẮT

Tên chữ cái viết tắt

Tên đầy đủ

DVTT-TV

Dịch vụ thông tin – thư viện

ĐHVHTT&DLTH

Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa

NDT

Người dùng tin

SP&DVTT-TV

Sản phẩm và dịch vụ thông tin – thư viện

TTTT-TV

Trung tâm Thông tin – Thư viện


DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1. Thành phần người dùng tin của Trung tâm TT-TV

27

Bảng 2.1 : Cơ cấu lao động tại các bộ phận của Trung tâm

36

Bảng 2.2 : Trình độ cán bộ, nhân viên của Trung tâm

37

Bảng 2.3 : Thống kê kinh phí bổ sung sách từ năm 2004 đến tháng năm 2014

47

Bảng 2.4 : Thành phần vốn tài liệu truyền thống của Trung tâm

55

Bảng 2.5 : Kết quả điều tra thái độ phục vụ NDT của cán bộ thư viện

86

Bảng 2.6: Thống kê lượt người dùng tin sử dụng thư viện theo năm học

87


DANH MỤC CÁC BIỂU DỒ

Biểu đồ 1.1. Biểu đồ thể hiện tỷ lệ các nhóm người dùng tin tại Trung tâm
TT-TV

27

Biểu đồ 2.1: Biểu đồ thể hiện cơ cấu theo độ tuổi nguồn nhân lực tại Trung 36
tâm
Biểu đồ 2.2: Biểu đồ minh họa kinh phí được cấp bổ sung sách qua các năm

48

Biểu đồ 2.3 : Biểu đồ thể hiện cơ cấu vốn tài liệu truyền thống tại Trung tâm

55

Biểu đồ 2.4: Biểu đồ thống kê số lượt NDT sử dụng dịch vụ đọc tại chỗ qua
các năm học từ 2011 – 2012 đến năm 2013- 2014

70

Biểu đồ 2.5.: Biểu đồ thống kê số lượt NDT sử dụng dịch vụ sao chụp, scan
tài liệu qua các năm học từ 2011 – 2012 đến năm 2013- 2014

71

Biểu đồ 2.6.: Biểu đồ thống kê số lượt NDT sử dụng dịch truy cập internet
qua các năm học từ từ 2011 – 2012 đến năm 2013- 2014

72

Biểu đồ 2.7: Biểu đồ thể hiện mức độ đáp ứng thông tin cho NDT của TT

78

Biểu đồ 2.8: Biểu đồ thể hiện chất lượng sản phẩm thông tin – thư viện

79

Biểu đồ 2.9: Biểu đồ thể hiện mức độ cập nhật thông tin của SPTT-TV

80

Biểu đồ 2.10: Biể u đồ đánh giá chất lượng DVTT-TV của TTTT-TV

81

Biểu đồ 2.11: Biểu đồ mức độ đầy đủ thông tin của DVTT-TV

81


Biểu đồ 2.12: Biểu đồ nhận xét SP&DVTT-TV của TTTT-TV

82

Biểu đồ 2.13: Biểu đồ thể hiện mức độ đáp ứng của SPTT-TV

83

Biểu đồ 2.14: Biểu đồ thể hiện tần suất sử dụng SPTT-TV

84

Biểu đồ 2.15: Biểu đồ thể hiện mức độ hài lòng SP&DVTT-TV của TT

85

Biểu đồ 2.16: Biểu đồ thể hiện thái độ phục vụ của cán bộ Trung tâm đối với
NDT

86


DANH MỤC CÁC HÌNH

Hình 1.1: Cơ cấu tổ chức của Nhà trường

22

Hình 2.1. Cơ cấu tổ chức của Trung tâm Thông tin – thư viện

32

Hình 3.1. Mô hình cơ cấu tổ chức mới của Trung tâm Thông tin – thư viện

91


1

MỤC LỤC

MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 4
1. Tính cấp thiết của đề tài ......................................................................................... 4
2. Tình hình nghiên cứu ............................................................................................. 5
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu ........................................................................ 8
3.1. Mục đích nghiên cứu: ....................................................................................... 8
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:....................................................................................... 8
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu ......................................................................... 9
4.1. Đối tượng nghiên cứu ....................................................................................... 9
4.2. Phạm vi nghiên cứu .......................................................................................... 9
5. Giả thuyết nghiên cứu ............................................................................................ 9
6. Phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................................................... 9
6.1. Phương pháp luận ............................................................................................. 9
6.2. Phương pháp cụ thể ........................................................................................ 10
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ............................................................ 10
7.1. Ý nghĩa khoa học ............................................................................................. 10
7.2. Ý nghĩa thực tiễn ............................................................................................. 10

8. Cơ cấu luận văn .................................................................................................... 10
CHƢƠNG 1. HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN – THƢ VIỆN VỚI VIỆC NÂNG CAO
CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO
VÀ DU LỊCH THANH HÓA ...................................................................................... 12
1.1. Những vấn đề chung về tổ chức và hoạt động thông tin – thƣ viện .............. 12
1.1.1. Khái niệm tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện ................................ 12
1.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện ..... 14
1.1.3. Các tiêu chí đánh giá tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện .............. 15
1.2. Trung tâm thông tin – thƣ viện trƣờng Đại học Văn hóa, Thể thao và Du
lịch Thanh Hóa với nhiệm vụ đổi mới giáo dục của Trƣờng
1.2.1. Khái quát về trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa . 17


2

1.2.2. Khái quát về Trung tâm Thông tin – thư viện trường Đại học Văn hóa,
Thể thao và Du lịch Thanh Hóa ............................................................................ 23
1.2.3. Vai trò của tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện đối với việc nâng cao
chất lượng đào tạo của trường .............................................................................. 25
1.3. Đặc điểm ngƣời dùng tin và nhu cầu tin của trƣờng ..................................... 26
1.3.1. Đặc điểm người dùng tin ............................................................................. 26
1.3.2. Đặc điểm nhu cầu tin ................................................................................... 29
CHƢƠNG 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN – THƢ
VIỆN TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH
THANH HÓA ............................................................................................................... 32
2.1. Thực trang công tác tổ chức thông tin – thƣ viện ........................................... 32
2.1.1. Cơ cấu tổ chức .............................................................................................. 32
2.1.2. Nguồn nhân lực thông tin – thư viện .......................................................... 34
2.1.3. Cơ sở vật chất – kỹ thuật .............................................................................. 38
2.2. Thực trạng hoạt động thông tin – thƣ viện ..................................................... 39

2.2.1. Xây dựng và phát triển nguồn lực thông tin ............................................... 39
2.2.2. Xử lý tài liệu .................................................................................................. 60
2.2.3. Các sản phẩm và dịch vụ thông tin – thư viện ............................................ 66
2.2.4 Các hoạt động hỗ trợ ..................................................................................... 74
2.3. Đánh giá chất lƣợng tổ chức và hoạt động thông tin – thƣ viện tại trƣờng
Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa ................................................ 77
2.3.1. Đánh giá công tác tổ chức .......................................................................... 77
2.3.2. Đánh giá chất lượng hoạt động ................................................................... 78
2.3.3. Đánh giá chung ............................................................................................ 88
CHƢƠNG 3. CÁC GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC TỔ CHỨC VÀ
NÂNG CAO HIỆU QUẢ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN – THƢ VIỆN TẠI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH THANH HÓA...... 91
3.1. Nhóm giải pháp về tổ chức ................................................................................ 91
3.1.1. Cải tiến cơ cấu tổ chức ................................................................................. 91
3.1.2. Nâng cao năng lực chuyên môn đội ngũ cán bộ ........................................ 95
3.1.3. Tăng cường đầu tư hạ tầng cơ sở vật chất, kỹ thuật .................................. 96
3.2. Nhóm giải pháp tăng cƣờng hoạt động thông tin – thƣ viện ......................... 97


3

3.2.1. Tăng cường nguồn lực thông tin ................................................................. 97
3.2.2. Hoàn thiện công tác xử lý tài liệu.............................................................. 101
3.2.3. Nâng cao hiệu quả công tác tổ chức và bảo quản tài liệu ....................... 101
3.2.4. Đa dạng hóa và nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư
viện ........................................................................................................................ 102
3.3. Nhóm giải pháp bổ trợ .................................................................................... 106
3.3.1. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin ................................................ 106
3.3.2. Phát triển hoạt động Marketing ................................................................ 107
3.3.3. Tăng cường liên kết, phối hợp với các thư viện khác............................... 107

3.3.4. Nâng cao chất lượng đào tạo người dùng tin ........................................... 109
KẾT LUẬN ................................................................................................................ 110


4

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ngày nay xã hội phát triển theo xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế, thông
tin và tri thức đang trở thành yếu tố quan trọng đối với mọi lĩnh vực hoạt động của con
người. Trong bối cảnh đó, giáo dục và đào tạo trở thành nhân tố quyết định đến sự phát
triển lâu dài của mỗi quốc gia, đặc biệt với các nước đang phát triển.
Nước ta đang trong quá trình đẩy mạnh hội nhập quốc tế, Đảng và Nhà nước ta
luôn thể hiện sự quan tâm đến giáo dục và đào tạo. Nghị quyết Trung ương 2 khóa VIII
nhấn mạnh: “Cùng với sự phát triển khoa học và công nghệ, giáo dục đào tạo là quốc
sách hàng đầu”. Điều 2, Luật giáo dục Việt Nam năm 2005 cũng khẳng định “phát
triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi
dưỡng nhân tài”.
Sự nghiệp giáo dục, trong đó có giáo dục đại học đóng vai trò quan trọng ở nước
ta trong giai đoạn hiện nay. Giáo dục đại học đã và đang cung cấp cho tương lai những
chủ nhân có tri thức cao, có khả năng độc lập, tư duy, đưa nước ta tiến kịp với các
nước phát triển trên trường quốc tế. Trong cơ cấu trường đại học, thư viện chính là bộ
phận không thể thiếu, được coi như „„giảng đường thứ hai ‟‟của sinh viên, nó góp phần
rèn luyện khả năng tư duy độc lập, nâng cao ý thức tự học, sáng tạo trong học tập và
nghiên cứu khoa học. Các Trung tâm Thông tin – thư viện đã đóng góp một phần rất
lớn trong việc nghiên cứu và đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cao.
Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa (ĐHVHTT&DLTH)
nằm trong hệ thống các trường đại học của Việt Nam được thành lập trên cơ sở Trường
Cao đẳng Văn hóa, Nghệ thuật Thanh Hóa theo quyết định số 1221/QĐ-TTg ngày 22
tháng 7 năm 2011, là một trường đào tạo đa ngành về lĩnh vực văn hoá, nghệ thuật, thể

thao, du lịch cho khu vực Bắc Miền Trung và Nam Sông Hồng. Trong giai đoạn mới,
Nhà trường không ngừng mở rộng quy mô đào tạo, nâng cao chất lượng dạy, học và


5

nghiên cứu khoa học nhằm cung cấp nguồn nhân lực có chất lượng cao để cùng chung
tay xây dựng mục tiêu công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước.
Hiện nay, Nhà trường mới nâng cấp lên trường đại học, đang trong giai đoạn
phát triển và hòan thiện. Tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện chưa khoa học,
đang tồn tại nhiều bất cập ảnh hưởng lớn đến công tác phục vụ người dùng tin. Vì vậy,
nghiên cứu hoàn thiện tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện tại Đại học Văn hóa,
Thể thao và Du lịch Thanh Hóa nhằm đáp ứng yêu cầu và nhiệm vụ của nhà trường
trong giai đoạn mới là nhiệm vụ cấp thiết.
Xuất phát từ những lý do trên, cùng với mong muốn đóng góp một phần nghiên cứu
của mình trong sự phát triển của Nhà trường ở giai đoạn mới từ đào tạo trung cấp, cao
đẳng lên đào tạo ở bậc đại học, tôi đã quyết định chọn đề tài “Tổ chức và hoạt động thông
tin – thư viện tại Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa” làm đề tài
luận văn thạc sĩ chuyên ngành Khoa học Thông tin - thư viện của mình.
2. Tình hình nghiên cứu
Hiện nay, nghiên cứu về tổ chức và hoạt động thông tin - thư viện của một
trường đại học đã được nhiều tác giả quan tâm nghiên cứu bởi tổ chức và hoạt động
thông tin - thư viện có mối quan hệ mật thiết, đồng thời bị chi phối bởi đặc điểm đào
tạo cũng như điều kiện cụ thể của từng trường đại học. Không chỉ có các luận văn mà
còn có nhiều công trình nghiên cứu được công bố trên các tạp chí, trình bày trong hội
thảo khoa học về vấn đề này.
Tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện được khá nhiều luận văn thạc sĩ
chuyên ngành Khoa học thư viện đề cập đến dưới góc độ nghiên cứu từng thư viện cụ
thể như: Luận văn của tác giả Đặng Quang Hiệp “Tăng cường hoạt động thông tin –
thư viện trường Đại học Hàng hải trong giai đoạn hiện nay”, bảo vệ năm 2006; Luận

văn của tác giả Lê Cao Đại “Tăng cường hoạt động thông tin – thư viện trường Đại
học Lao động – Xã hội trong giai đoạn hiện nay”, bảo vệ năm 2007; Luận văn của tác
giả Nguyễn Mạnh Dũng “Nghiên cứu hòan thiện tổ chức và hoạt động thông tin – thư


6

viện Trường Đại học sư phạm kỹ thuật Vinh”, bảo vệ năm 2008; Luận văn của tác giả
Phạm Phương Hảo “Tổ chức và quản lý hoạt động tại Trung tâm thông tin – thư viện
Trường Đại học Sư phạm Hà Nội”, bảo vệ 2012; Luận văn của tác giả Nguyễn Thị
Kim Oanh “ Đổi mới tổ chức và hoạt động thông tin- thư viện tại Học viện Báo chí và
Tuyên truyền trong giai đoạn hội nhập”, bảo vệ 2012.
Các đề tài trên đều nghiên cứu tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện ở một
cơ quan cụ thể, trên một địa bàn cụ thể, với những đặc điểm riêng biệt. Nhìn chung,
các đề tài này đã khảo sát, đánh giá thực trạng tổ chức đội ngũ cán bộ, cơ sở vật chất,
hạ tầng và hoạt động phát triển nguồn tin, xử lý thông tin và phục vụ thông tin cho
người dùng tin, đồng thời đề xuất giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện nâng cao hiệu
quả tổ chức và hoạt động thông tin ở các Trung tâm thông tin – thư viện của các trường
đại học.
Một số đề tài nghiên cứu khoa học có nội dung liên quan đến tổ chức và hoạt
động thông tin – thư viện như: Đề tài nghiên cứu cấp Đại học Quốc gia Hà Nội năm
2003-2005 của tác giả Nguyễn Huy Chương về “Nghiên cứu, xây dựng mô hình tổ
chức hoạt động Trung tâm thông tin – thư viện đại học”; Đề tài nghiên cứu khoa học
cấp trường năm 2009 của tác giả Nguyễn Thị Trang Nhung “Mô hình tổ chức quản lý
thư viện hiện đại qua khảo sát Trung tâm thông tin – thư viện Đại học Quốc gia Hà
Nội, thực trạng và giải pháp”.
Một số bài viết được in trong Kỷ yếu hội thảo khoa học chuyên ngành thông tin
- thư viện, các tạp chí cũng đề cập đến vấn đề tổ chức hoạt động của thư viện trường
đại học như: Các bài viết trong Kỷ yếu hội thảo về tổ chức và hoạt động thông tin - thư
viện trong trường đại học được tổ chức tại Đà Nẵng năm 2004 : “Tổ chức thông tin

hướng tới việc nâng cao chất lượng đào tạo trong trường đại học” của tác giả Bùi Văn
Phúc, “Về mô hình tổ chức hoạt động thông tin – thư viện trong trường đại học”của tác
giả Hà Lê Hùng. Bài viết của tác giả Nguyễn Thị Lan Thanh “Thư viện các trường Đại
học với việc nâng cao chất lượng giáo dục đại học” trong Kỷ yếu hội thảo Khoa học


7

quốc tế và Giáo dục đại học Việt Nam năm 2004. Bài vết của tác giả Nguyễn Huy
Chương, Trần Mạnh Tuấn “Quan điểm xây dựng chiến lược và mục tiêu phát triển hoạt
động thông tin – thư viện Đại học Việt Nam giai đoạn 2006-2010” trong kỷ yếu Hội
nghị ngành Thông tin Khoa học và Công nghệ lần thứ V, tại Hà Nội.
Ngoài ra, còn có một số bài viết đăng trên tạp chí như: “Một số vấn đề đổi mới
hoạt động thông tin – thư viện đại học ” của tác giả Trần Mạnh Tuấn trên tạp chí
Thông tin Khoa học Xã hội số 6 năm 2004, “Thư viện Đại học Việt Nam trong xu thế
hội nhập” của tác giả Lê Văn Viết, Võ Thu Hương đăng trên tạp chí Thư viện Việt
Nam số 2 năm 2007.
Các bài viết trên đã phần nào đề cập đến yêu cầu đổi mới của tổ chức và hoạt
động thư viện trong xu thế đổi mới giáo dục đại học ở Việt Nam và đưa ra các giải
pháp nhằm hòan thiện tổ chức hoạt động thông tin - thư viện tại các trường đại học giai
đoạn đổi mới hiện nay.
Về Trung tâm thông tin – thư viện trường ĐHVHTT&DLTH cho đến nay đã có
các đề tài nghiên cứu ở khía cạnh nguồn lực thông tin trong luận văn thạc sĩ “Xây dựng
và phát triển nguồn học liệu phục vụ đào tạo theo phương thức tín chỉ tại Trung tâm
thư viện – học liệu trường Cao đẳng Văn hóa- Nghệ thuật Thanh Hóa” của tác giả
Trịnh Tất Đạt. Đề tài này, mới chỉ giải quyết được khía cạnh nguồn lực thông tin trong
hoạt động thông tin thư viện của TTTTTV trường ĐHVHTT&DLTH. Nghiên cứu về
vấn đề sản phẩm và dịch vụ thông tin - thư viện của Trường có luận văn thạc sĩ “Sản
phẩm và dịch vụ Thông tin, thư viện tại trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch
Thanh hóa”của tác giả Nguyễn Thị Nhung.

Cho đến nay, chưa có đề tài nào nghiên cứu một cách có hệ thống vấn đề tổ
chức và hoạt động Trung tâm Thông tin – thư viện. Vì vậy, đề tài “Tổ chức và hoạt
động thông tin – thư viện tại trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh
Hóa” là hoàn toàn mới, đồng thời cũng là nột vấn đề cấp thiết, phù hợp với định hướng
phát triển của Nhà trường trong giai đoạn hiện nay.


8

Trong quá trình thực hiện nghiên cứu, tác giả luận văn sẽ kế thừa những thành
quả nghiên cứu của các tác giả đi trước cùng với những kinh nghiệm thực tế, tính sáng
tạo của mình để làm rõ thực trạng tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện tại trường
ĐHVHTT&DLTH. Trên cơ sở đó đánh giá, nhận xét và đưa ra kiến nghị giải pháp
nhằm hoàn thiện tổ chức và hoạt động của Trung tâm, nâng cao chất lượng đào tạo và
nghiên cứu khoa học của Nhà trường, đáp ứng những yêu cầu lớn trong thời đại mới.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu:
Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện tại
trường ĐHVHTT&DLTH, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hòan thiện tổ chức và hoạt
động thông tin – thư viện, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo của nhà trường trong
giai đoạn mới.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu:
Để thực hiện được mục đích nghiên cứu, Luận văn sẽ giải quyết các nhiệm vụ
sau đây:
- Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về tổ chức và hoạt động thông tin - thư viện
-Nghiên cứu đặc điểm hoạt động thông tin – thư viện tại Trường
ĐHVHTT&DLTH.
- Nghiên cứu đặc điểm nhóm người dùng tin và nhu cầu tin tại Trường
ĐHVHTT&DLTH.
- Nghiên cứu thực trạng tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện tại Trường

ĐHVHTT&DLTH.
- Nghiên cứu, đề xuất các giải pháp hòan thiện tổ chức và hoạt động thông tin –
thư viện tại Trường ĐHVHTT&DLTH.


9

4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu tổ chức và hoạt động thông tin- thư viện tại trường Đại học Văn
hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian: Trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh
Hóa.
- Phạm vi thời gian: Đề tài nghiên cứu về công tác tổ chức hoạt động thông tinthư viện tại trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa trong giai đoạn
hiện nay (từ năm 2011 đến nay).
5. Giả thuyết nghiên cứu
Tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện có vai trò quyết định đến hiệu quả hoạt
động của cơ quan thông tin. Trung tâm thông tin – thư viện trường ĐHVHTT&DLTH
mới được thành lập đang còn gặp nhiều khó khăn, nếu công tác tổ chức và hoạt động
được thực hiện tốt thì sẽ mang lại hiệu quả cao góp phần nâng cao chất lượng đào tạo,
nghiên cứu khoa học của Nhà trường trong giai đoạn mới. Để hòan thiện công tác tổ
chức hoạt động, Trung tâm cần đầu tư nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, đồng thời
có chính sách đầu tư cơ sở vật chất, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, hòan
thiện công tác xử lý thông tin trong quá trình hoạt động.
6. Phƣơng pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp luận
Luận văn vận dụng phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử,
đồng thời dựa trên quan điểm và tư tưởng Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối,
chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển khoa học và công nghệ, giáo dục và

đào tạo.


10

6.2. Phương pháp cụ thể
- Phương pháp thu thập, phân tích, tổng hợp tài liệu;
- Phương pháp thống kê;
- Phương pháp phỏng vấn, trao đổi trực tiếp;
- Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi;
- Phương pháp so sánh.
7. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
7.1. Ý nghĩa khoa học
Tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện là hai mặt liên quan mật thiết với
nhau, tác động đến hiệu quả hoạt động của các cơ quan thông tin – thư viện. Tuy nhiên,
sự tương tác giữa tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện diễn ra trong môi trường
nhất định sẽ có những điểm đặc thù cần phải được nghiên cứu, nhận diện rõ. Kết quả
nghiên cứu của đề tài góp phần hoàn thiện hệ thống lý luận về tổ chức hoạt động thông
tin, thư viện trong môi trường giáo dục đại học.
7.2. Ý nghĩa thực tiễn
Luận văn nghiên cứu thực trạng, đưa ra các giải pháp cụ thể và khả thi cho công
tác tổ chức và hoạt động TTTV trường ĐHVHTT&DLTH.
Đề tài nghiên cứu thành công sẽ góp phần nâng cao hiệu quả tổ chức và hoạt
động thông tin – thư viện, trên cơ sở đó nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu
khoa học tại trường Đại học Văn hóa, Thể Thao và Du lịch Thanh Hóa, đáp ứng yêu
cầu đổi mới giáo dục đại học.
8. Cơ cấu luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, danh mục
các bảng, danh mục các biểu đồ, danh mục các hình ảnh, phụ lục, Luận văn được cấu
trúc gồm 3 chương:

11

Chương 1. Tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện với việc nâng cao chất
lượng đào tạo tại trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa
Chương 2. Thực trạng tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện tại trường Đại
học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa
Chương 3. Các giải pháp hoàn thiện tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện
tại trường Đại học Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hóa


12

CHƢƠNG 1. TỔ CHỨC VÀ HOẠT ĐỘNG THÔNG TIN – THƢ VIỆN VỚI
VIỆC NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC VĂN
HÓA, THỂ THAO VÀ DU LỊCH THANH HÓA
1.1. Những vấn đề chung về tổ chức và hoạt động thông tin – thƣ viện
1.1.1. Khái niệm tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện
Tổ chức và hoạt động là hai mặt thống nhất trong bất cứ lĩnh vực hoạt động
nào của con người.
* Tổ chức thông tin - thư viện
Theo Đại từ điển Tiếng Việt (2008) của Nguyễn Như Ý: Tổ chức là sắp xếp, bố
trí thành các bộ phận để cùng thực hiện một nhiệm vụ hoặc cùng một chức năng
chung. [39, tr.1604].
Theo quan điểm của xã hội học, tổ chức là hành động có mục đích, có phối hợp,
có kế hoạch của con người nhằm xây dựng một sản phẩm chung. Sản phẩm chung này
có thể là hữu hình hay vô hình. Hành động này được thực hiện bởi những thành viên
của tổ chức và được quy định bởi các quy chế của tổ chức.
Theo quan điểm của các nhà khoa học ở Học viện Hành chính Quốc gia Việt

Nam đưa ra định nghĩa: “Tổ chức là hoạt động khoa học về sự thiết lập mối quan hệ
giữa con người với nhau nhằm mục đích quản lý tốt đối tượng của mình. Tổ chức
thường là những công việc hạt nhân khởi đầu để dẫn tới việc hình thành một tổ chức,
một cơ quan hay một nhà máy”.
Như vậy, có thể hiểu tổ chức là tổ hợp các thành phần có quan hệ chặt chẽ với
nhau, cùng hỗ trợ nhau nhằm thực hiện nhiệm vụ chung trong một môi trường nhất
định.


13

Theo ý nghĩa đó, có thể coi tổ chức cơ quan thông tin – thư viện là tập hợp các
bộ phận con người, cơ sở vật chất với một cơ cấu thích hợp, có cơ chế, chính sách phát
triển hợp lý đảm bảo cho sự tồn tại và phát triển của thư viện
Như vậy, khi xem xét tổ chức thư viện cần quan tâm đến những khía cạnh: cơ
cấu bộ máy, cơ chế vận hành, nguồn nhân lực, nguồn lực vật chất.
* Hoạt động thông tin – thư viện
Theo Đại từ điển Tiếng Việt (2008) của Nguyễn Như Ý: Hoạt động là làm
những việc khác nhau với mục đích nhất định trong đời sống xã hội. [39, tr.24].
Với tư cách là đơn vị cấu thành đời sống xã hội nói chung, đời sống mỗi con
người nói riêng, hoạt động có thể được coi là tổng hợp các hành động của con người,
tác động vào một đối tượng nhất định nhằm đạt được một mục đích nhất định và có ý
nghĩa xã hội nhất định. [25, tr.103].
Hoạt động thông tin – thư viên là một quá trình thu thập, xử lý thông tin, lưu trữ
và phổ biến thông tin, đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin trong xã hội. Chủ thể của
hoạt động thông tin – thư viện là cán bộ thư viện; đối tượng của hoạt động là các loại
hình nguồn tin khác nhau; mục đích cuối cùng của hoạt động là tạo ra các sản phẩm và
dịch vụ thông tin – thư viện nhằm thoải mãn tối đa nhu cầu tin của người dùng tin.
Hoạt động thông tin – thư viện được xem xét ở các khía cạnh: xây dựng và phát
triển nguồn lực thông tin; xử lý thông tin; tổ chức các sản phẩm và dịch vụ thông tin;…

Giữa tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện có mối quan hệ biện chứng tác động
qua lại với nhau. Tổ chức một cách khoa học và phù hợp là cơ sở để hoạt động thông
tin – thư viện đạt chất lượng cao. Hoạt động thông tin – thư viện phát triển sẽ tác động
trở lại với tổ chức, đòi hỏi tổ chức phải biến đổi phù hợp. Như vậy, tổ chức và hoạt
động thông tin – thư viện có mối liên hệ mật thiết với nhau, cùng hỗ trợ nhau phát
triển.


14

Để các cơ quan thông tin - thư viện duy trì môi trường làm việc, đảm bảo sự phối
hợp giữa các cá nhân, các bộ phận đáp ứng đầy đủ nhu cầu tin của người dùng tin trên
cơ sở sử dụng tốt nguồn lực hiện có thì cần có sự hài hòa giữa tổ chức và hoạt động.
1.1.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện
1.1.2.1. Yếu tố khách quan
Sự nghiệp Thư viện luôn gắn liền với sự phát triển kinh tế, văn hóa, chính trị của
đất nước. Chiến lược phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước có ảnh hưởng lớn
tới sự phát triển của thư viện. Hoàn cảnh kinh tế, chính trị, xã hội làm nảy sinh và biến
đổi nhu cầu tin của NDT, nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của thư viện.
Cơ chế, chính sách của Đảng và Nhà nước đóng vai trò quan trọng. Các văn bản
pháp quy hiện hành của Đảng, Nhà nước, Quốc hội, Chính phủ, của Bộ văn hóa, thể
thao và du lịch và các Bộ, ngành khác chỉ đạo về công tác thư viện đã quy định rõ về tổ
chức và hoạt động thư viện trường đại học; quản lý tài chính, nguồn nhân lực; áp dụng
các chuẩn nghiệp vụ trong các thư viện; quy hoạch phát triển ngành thư viện trong thời
kỳ đổi mới;...
Sự phát triển khoa học ngày càng cao với nhiều thành tựu khoa học kĩ thuật mới
thì công nghệ thông tin đã và đang được ứng dụng rộng rãi trên mọi lĩnh vực trong đời
sống xã hội, trong đó có ngành thông tin – thư viện. Công nghệ thông tin đã đem lại
hiệu quả hoạt động cao trong mọi ngành nghề thông quan những sản phẩm và dịch vụ
có chất lượng. Trong ngành thông tin – thư viện, việc ứng dụng công nghệ thông tin là

cần thiết để tự động hóa từ khâu xây dựng, phát triển nguồn tin đến khâu phục vụ
người dùng tin. Sản phẩm và dịch vụ của thư viện có chất lượng tốt thì việc phục vụ
cho nghiên cứu và đào tạo lại ngày càng cao, từ đó lại cho ra đời những sản phẩm mới,
công nghệ cao nhằm phục vụ cho công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
Một cơ quan thông tin - thư viện tạo ra các sản phẩm hiện đại đáp ứng được nhu cầu


15

của người dùng tin được tạo nên bởi nhiều yếu tố, trong đó sự hỗ trợ của công nghệ
thông tin đóng vai trò quan trọng.
Đối với thư viện các trường đại học, nhiệm vụ của nhà trường là yếu tố ảnh
hưởng quyết định tới xu hướng phát triển hoạt động và cơ cấu tổ chức của thư viện .
1.1.2.2. Yếu tố chủ quan
Đó là các yếu tố con người và năng lực, phương thức quản lý.
Con người là chủ thể hoạt động thông tin – thư viện đồng thời cũng là chủ thể
của nhu cầu tin, yếu tố quyết định hoạt động thông tin thư viện. Con người xây dựng
nên tổ chức phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể, đồng thời cũng chính con người
nối kết các nguồn lực thực hiện hoạt động trên cơ sở tổ chức đó. Trình độ và năng lực
của cán bộ thông tin – thư viện là yếu tố quan trọng trong tổ chức và hoạt động của các
cơ quan thông tin – thư viện.
Yếu tố quản lý có ý nghĩa to lớn trong bất kỳ hoạt động nào của con người trong
giai đoạn hiện nay.
Quản lý trong thư viện được thể hiện ở trình độ quản lý, hệ thống văn bản, qui
định có tính chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra, giám sát trong tổ chức điều hành hoạt động
vĩ mô, vi mô của thư viện, tạo ra tính thống nhất, phù hợp trong toàn bộ hệ thống thư
viện. Quản lý là yếu tố quyết định sự phát triển có tính bền vững của hệ thống thư viện
cũng như trong từng cơ quan thư viện.
1.1.3. Các tiêu chí đánh giá tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện
Đánh giá chất lượng của tổ chức và hoạt động thông tin – thư viện sẽ giúp các cơ

quan TTTV phân tích được những điểm mạnh và hạn chế trong tổ chức và hoạt động
của cơ quan mình, trên cơ sở đó, đưa ra các biện pháp tối ưu nhằm thay đổi việc tổ
chức, hoạt động theo chiều hướng tích cực.
Việc đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của các cơ quan thông tin - thư viện
thường được dựa trên mối tương quan những chi phí bỏ ra và kết quả đạt được. Tuy


16

nhiên, đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của các thư viện là rất khó khăn vì lợi
ích tinh thần mà các cơ quan thông tin – thư viện đem đến cho người dùng tin là rất lớn
thông qua việc đáp ứng đầy đủ, kịp thời nhu cầu tin của họ nhưng khó quy ra các đại
lượng cụ thể. Vì vậy, các tiêu chí đánh giá hiệu quả tổ chức và hoạt động của các cơ
quan TTTV được đề xuất dưới đây mặc dù đã có sự kế thừa các nghiên cứu trước
nhưng vẫn chỉ mang tính tương đối:
* Các tiêu chí đánh giá tổ chức thông tin – thư viện
- Cơ chế chính sách phù hợp: Hàng loạt các văn bản chỉ đạo phù hợp với sự phát triển
của cơ quan thông tin – thư viện đó.
- Cơ cấu tổ chức thích hợp: Bố trí các phòng ban hợp lý.
- Nguồn nhân lực được tổ chức, sử dụng hợp lý.
Các tiêu chí đánh giá tổ chức thư viện thường được đo bằng định tính.
* Các tiêu chí đánh giá hoạt động thông tin – thư viện
- Khả năng đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin. Tiêu chí này được đo bằng các
chỉ số:
+ Tương quan giữa nguồn lực thông tin với nhu cầu của người dùng tin;
+ Chất lượng các sản phẩm và dịch vu thông tin – thư viện
- Mức độ đáp ứng nhu cầu tin của người dùng tin. Tiêu chí này được đo bằng các chỉ
số sau:
+ Sự lôi cuốn, hấp dẫn của các sản phẩm và dịch vụ thông tin – thư viện
+ Lượt đến

+ Lượt đọc
+ Vòng quay của tài liệu
+ Ý kiến đánh giá của người dùng tin
Đây là các tiêu chí đánh giá chất lượng tổ chức và hoạt động thông tin – thư
viện nói chung. Mỗi công đoạn của hoạt động thông tin – thư viện sẽ có các tiêu chí
đánh giá riêng phù hợp với tính chất của công việc.