Viêm khớp do lậu cầu

Viêm khớp do lậu cầu
Lậu cầu (Neisseria gonorrhoeae) lây qua đường tình dục gây ra bệnh
lậu hoặc nhiễm lậu cầu không có triệu chứng. Bệnh lậu điều trị không dứt
điểm sẽ trở thành mạn tính, từ đây gây ra nhiều biến chứng, trong đó viêm
khớp do lậu cầu là một biến
chứng hay gặp.
Viêm khớp do lậu cầu gặp
nhiều ở thành thị hơn là nông
thôn. Ngược lại với các bệnh
viêm khớp nhiễm khuẩn khác
thường gặp ở những người yếu,
viêm khớp do lậu cầu lại thường
gặp ở người khỏe mạnh. Một vài
nghiên cứu cho thấy: bệnh gặp ở nữ gấp 2 - 3 lần so với nam, đặc biệt gặp nhiều
trong khi hành kinh và thời kỳ mang thai; bệnh cũng hay gặp ở người đồng tính
luyến ái nam; viêm khớp do lậu chiếm 70% nhiễm khuẩn khớp ở người lớn dưới
40 tuổi. Những người có nhiều bạn tình, quan hệ với gái mại dâm mà không sử
dụng các biện pháp bảo vệ (dùng bao cao su) đều có nguy cơ nhiễm lậu cầu, trong
đó 30 - 50% trường hợp bị viêm khớp.
Biểu hiện lâm sàng

Song cầu lậu nhìn trên kính hiển vi.
Bệnh bắt đầu bằng những đợt đau nhiều khớp, với tính chất di chuyển ở các
khớp cổ tay, gối, cổ chân, khớp khuỷu, kéo dài từ 1 - 4 ngày. Diễn biến tiếp theo
của bệnh với hai khả năng: một là viêm bao hoạt dịch gân hay gọi là hội chứng
nhiễm khuẩn do lậu cầu chiếm khoảng 60%; hai là viêm một khớp mủ hay gọi là
viêm khớp thực sự do lậu cầu chiếm 40%, thường gặp nhất là khớp gối. Gần nửa
bệnh nhân có sốt và gần 1/4 bệnh nhân có triệu chứng ở đường tiết niệu sinh dục.
Hầu hết bệnh nhân có tổn thương đặc trưng là có 2 - 10 mụn mủ hoại tử nhỏ ở các
chi, nhất là ở gan bàn tay và gan bàn chân.
Hội chứng nhiễm khuẩn do lậu cầu gồm các triệu chứng: sốt, rét run, ban

đỏ, mụn mủ như đã nói ở trên và các biểu hiện tại khớp. Tràn dịch khớp với số
lượng dịch ít.
Trường hợp viêm khớp nhiễm khuẩn thực sự do lậu cầu, thường viêm một
khớp lớn như khớp háng, gối, cổ tay, cổ chân với biểu hiện sưng, nóng, đỏ, đau.
Bệnh nhân có sốt cao, rét run.
Xét nghiệm dịch khớp có trên 50.000 bạch cầu/ml. Cấy máu tìm thấy lậu
cầu ở 40% bệnh nhân có viêm màng hoạt dịch và gần như không thấy ở bệnh nhân
viêm khớp mủ. Cấy bệnh phẩm niệu đạo, trực tràng, họng nên làm ở tất cả bệnh
nhân vì kết quả thường dương tính ở những bệnh nhân không có các triệu chứng
tại chỗ.
Viêm khớp do lậu cầu cần phân biệt với các bệnh sau đây: hội chứng Reiter
cũng gây ra viêm một khớp ở người trẻ, nhưng phân biệt nhờ nuôi cấy âm tính,
không đáp ứng với kháng sinh. Bệnh Lyme có tổn thương khớp gối nhưng ít cấp
tính hơn, nuôi cấy âm tính, có các ban đặc trưng và có tiền sử bị ve đốt. Để phân
biệt với các bệnh: gút, giả gút và viêm khớp nhiễm khuẩn không do lậu... người ta
xét nghiệm dịch khớp để phát hiện lậu cầu, trong đó chỉ có bệnh viêm khớp do lậu
cầu mới có vi khuẩn lậu.
Điều trị
Mọi trường hợp nghi
ngờ viêm khớp do lậu cầu
nên nhập viện để chẩn đoán
xác định và điều trị kịp thời.
Trước khi dùng thuốc kháng
sinh cần thực hiện cấy máu,
lấy bệnh phẩm đường sinh dục, niệu đạo, họng, lấy dịch khớp làm các xét nghiệm
cần thiết. Một nghiên cứu cho thấy khoảng 4 - 5% trong tất cả các chủng lậu cầu
sản xuất được men beta-lactamase kháng penicillin và 15 - 20% các chủng lậu cầu
có các chuỗi nhiễm sắc thể gây kháng tương đối với penicillin. Do đó nên bắt đầu
điều trị bằng ceftriaxon 1g/ngày trong 7 ngày. Các trường hợp viêm khớp không
nên tiêm trực tiếp thuốc kháng sinh vào khớp vì tác dụng không những không tốt

hơn, ngược lại còn gây ra tình trạng viêm khớp do tinh thể thuốc. Đối với viêm mủ

Tổn thương viêm khớp gối do lậu cầu.
khớp gối do lậu cầu thường chỉ cần dùng kháng sinh phối hợp và tiến hành hút
dịch khớp gối là có kết quả tốt, không cần thiết phải nội soi rửa khớp hoặc phẫu
thuật mở khớp để điều trị. Thời gian dùng kháng sinh điều trị viêm khớp do lậu
cần kéo dài từ 7 - 14 ngày.
Nếu lậu cầu nhạy cảm penicillin có thể dùng amoxicillin uống
1.500mg/ngày chia 3 lần hoặc dùng ciprofloxacin uống 1.000mg/ngày chia 2 lần.
Ngoài ra cần điều trị triệu chứng: dùng thuốc hạ nhiệt giảm đau chống viêm
không steroid để giảm đau và hạ sốt cho bệnh nhân. Nâng cao thể trạng bằng
vitamin các loại, nhất là vitamin C. Tăng cường dinh dưỡng bằng chế độ ăn giàu
chất bổ như thịt, cá, trứng, sữa, rau xanh và trái cây chín.
Phòng bệnh
Hiện nay chưa có vaccin phòng lậu cầu nên cần thực hiện các biện pháp
phòng bệnh sau đây: sống chung thủy một vợ một chồng; sử dụng bao cao su bảo
vệ an toàn trong quan hệ tình dục. Nếu phát hiện viêm niệu đạo do lậu cầu phải
điều trị sớm, tích cực ngay từ đầu tránh bệnh tiến triển thành mạn tính. Bệnh nhân
cần được tư vấn để họ báo cho bạn tình biết bị mắc bệnh để đi khám và điều trị
đồng thời.
ThS. Phạm Nguyễn Hoàng