Kỹ thuật ủ các loại thức ăn xanh và khô cho bò

www.nhanong.net
Tài liệu này gồm nhiều bài được sưu tầm từ
nhiều nguồn bao gồm: 4 Bài Cách ủ Thức Ăn
Xanh, 1 Bài ủ Thân N gô (tr12), 1 Bài ủ Lá Mì (tr14),2
Bài ủ Rơm (tr15)
Bài 1 : Cách ủ chua cỏ chăn nuôi
Lợi ích
-Dự trữ cỏ cho thờ i gian thiế u cỏ t ư ơ i (mùa nắ ng kéo dài, mư a bão...)
-Tạ o nguồ n thứ c ă n dinh dư ỡ ng cao (giàu đ ạ m, đ ư ờ ng, sinh tố ...), dễ tiêu hóa và cung cấ p nhiề u
men vi sinh hữ u ích cho hệ tiêu hóa củ a gia súc.
Vật liệu:
-Các loạ i cỏ chă n nuôi, đ ặ c biệ t đ ố i vớ i cỏ Sweet Jumbo.
-Thân lá bắ p (ngô) non, bắ p nế p sau thu trái (thân lá c òn xanh), thân lá khoai lang, đ ậ u, các loạ i
phụ phẩ m tư ơ i khác từ cây trồ ng.
- Ngoài ra còn cầ n thêm muố i ă n (2-2,5%), mậ t rỉ đ ư ờ ng (2-3% tuỳ loạ i cỏ , cỏ ngọ t nhiề u thì ít
rỉ đ ư ờ ng, cỏ già, ít ngọ t thì nhiề u rỉ đ ư ờ ng), ít bộ t đ á vôi CaCO3, mộ t ít r ơ m khô hay bã mía
khô.
Nguyên lý:
Ủ chua cỏ là quá trình lên men yế m khí trong thùng kín có nhiệ t đ ộ và ẩ m đ ộ thích hợ p, cỏ lên
men chua tạ o ra a-xít lắ c-tích, làm giả m đ ộ pH xuố ng tớ i mứ c có tác dụ ng ứ c chế các vi khuẩ n
có hạ i gây thố i rữ a cỏ . Vì vậ y, cỏ ủ chua cầ n thái nhỏ và nén thậ t chặ t trong thùng hay hố /hồ đ ể
không còn không khí giữ a các khoả ng hở trong cỏ .
Điều kiện
:
-Hố / hồ hay thùng ủ phả i sạ ch sẽ , đ ủ chắ c đ ể lúc nén cỏ không bị nứ t bư ở ng, thủ ng, không đ ể
nư ớ c mư a, không khí lọ t vào.
-Cỏ còn tư ơ i, sạ ch, không thố i mố c, thu ở thờ i kỳ có giá trị dinh d ư ỡ ng cao nhấ t hoặ c kế t hợ p
sao có lợ i nhấ t (thu trái sớ m đ ể có thân lá c òn xanh tố t).
-Đ ộ ẩ m cỏ lúc ủ tố t nhấ t là 65-70% (cỏ tư ơ i thu xong phơ i mộ t nắ ng). Do đ ó, ngày mư a không
nên cắ t cỏ ủ , nế u cỏ hơ i khô quá, tư ớ i thêm rỉ đ ư ờ ng cầ n pha thêm ít nư ớ c...
-Cỏ sau thu, cầ n ủ ngay trong ngày.

Dụng cụ:
- Thùng phuy, lu nhự a dầ y có dung tích 200 lít, có nắ p đ ậ y kín
- Hồ xi mă ng, hố đ ấ t nệ n chặ t có lót lớ p nhự a nylông dầ y không thấ m, thể tích mỗ i hố có thể l à
1m x 1m x 1,5 m = 1,5 m3
Quá trình ủ chua:
-Vệ sinh thùng, hồ /hố , lót nilông nhự a sạ ch
-Lót ở đ áy hố / thùng mộ t lớ p rơ m hay bã mía khô dầ y khoả ng 10 cm (đ ể rút b ớ t nư ớ c chua lắ ng
xuố ng). Nế u là hố đ ấ t đ ào nệ n chặ t, phủ kín ny lông khắ p bề mặ t đ áy, th ành hố .
-Xử lý cỏ : Cắ t cỏ buổ i sáng, ph ơ i mộ t buổ i nắ ng, nhớ trở cỏ 2-3 lầ n cho khô đ ề u. Đ ể đ ả m bả o đ ộ
ẩ m cỏ khoả ng 65-70%, cầ n xác đ ị nh bằ ng cách lấ y ngẫ u nhiên 3-4 lá cỏ , mỗ i lầ n nắ m 1 lá trong
lòng bàn tay chừ ng 1 phút, khi mở bàn tay ra, lá cỏ không xế p nế p rõ ràng, không giòn gãy,
không rỉ nư ớ c. Thái cỏ nhỏ 5-10mm, cho vào thùng/ hố từ ng lớ p mỏ ng 15 cm, đ ạ p bằ ng chân
sạ ch đ ể nén chặ t cỏ xuố ng còn đ ộ 10 cm, rả i muố i ă n và tư ớ i nư ớ c rỉ đ ư ờ ng đ ề u lên mặ t cỏ theo
tỷ lệ nhấ t đ ị nh (thí dụ 190 kg cỏ + 4-5 kg muố i ă n + 5-6 kg rỉ đ ư ờ ng).
- Đ ậ y nắ p thậ t kỹ có trét hồ bằ ng tro. Vớ i hồ / hố lớ n, d ùng ny lông phủ kín mặ t, đ ặ t các bao cát
hay đ ấ t lên dằ n cho chặ t (Nế u nén không chặ t, bên trong còn không khí, cỏ có thể không chua,
bị thố i)
-Hồ /hố hay thùng cầ n có mái che mư a nắ ng tố t. Nư ớ c mư a không đ ư ợ c thấ m vào hố .
-Thờ i gian ủ khoả ng 6-8 tuầ n thì cỏ chua, bắ t đ ầ u cho trâu bò ă n đ ư ợ c.
Sử dụng:
-Nên ủ nhiề u thùng, nhiề u hố riêng biệ t, mỗ i lầ n lấ y cỏ trong mộ t thùng/ hố cho ă n gọ n trong vài
ngày sau khi mở nắ p lấ y cỏ .
-Lấ y từ ng lớ p cỏ từ trên xuố ng cho gia súc ă n, phầ n còn lạ i vẫ n phả i đ ậ y kín và kỹ .
-Lầ n đ ầ u tiên ă n cỏ ủ chua, gia súc chư a quen mùi vị lạ , nên cầ n cho gia súc quen dầ n: trộ n ít cỏ
ủ chua vào cỏ tư ơ i, rồ i tă ng dầ n lư ợ ng cỏ ủ chua, đ ế n lúc quen rồ i, chúng sẽ rấ t thích ă n to àn cỏ
chua.
Bài 2 :Ủ xanh thức ăn
(giố ng nguyên lý muố i dư a cả i nén chặ t và đ ậ y kín)
Thông tin Khoa họ c và Công nghệ Trà Vinh
1. Là loạ i thứ c ă n xanh đ ư ợ c cắ t ngắ n cho vào bể , hoặ c hố ủ , đ ầ m nén thậ t chặ t, tạ o môi tr ư ờ ng

yế m khí, đ ể lên men nhẹ và lấ y cho bò ă n dầ n trong vụ đ ông. Thứ c ă n ủ xanh giữ đ ư ợ c chấ t dinh
dư ỡ ng củ a nguyên liệ u ủ . Bò sữ a, ă n ngon miệ ng và cỏ dễ tiêu hóa.
- Nguyên liệ u ủ :
+ Có thể ủ xanh cỏ tự nhiên, cỏ trồ ng như cỏ voi, cỏ Ghinê, thân cây ngô bắ p ngậ m sữ a, thân
cây ngô sau thu bắ p còn tư ơ i v.v...
+ Cỏ non nên cắ t vào thờ i đ iể m trư ớ c khi ra hoa, không quá non chứ a nhiề u n ư ớ c khó ủ , cũ ng
không đ ể quá già. Nế u là cỏ trồ ng nên thu cắ t sau 45 ngày. Có thể ủ nhiề u loạ i cỏ vớ i nhau. Cỏ
họ đ ậ u nên ủ chung vớ i cỏ voi hoặ c thân cây ngô sau thu bắ p.
+ Các nguyên liệ u bổ sung: rỉ đ ư ờ ng 2-4%, muố i 1-2% so vớ i khố i lư ợ ng cỏ tư ơ i.
- Hố ủ :
Tính theo số lư ợ ng bò nuôi và lư ợ ng cỏ cầ n dự trữ cho vụ đ ông và mùa khô mà chuẩ n bị hố ủ .
Mộ t bò sữ a, bò thị t bình thư ờ ng có thể ă n 10-12kg cỏ ủ /ngày. Hố ủ 1m3 ủ đ ư ợ c 750-800 kg cỏ ,
hố ủ có thể xây bằ ng gạ ch trát xi mă ng. ở đ áy hố ủ cầ n có r ãnh dố c đ ể thoát nư ớ c ủ ra ngoài khi
cầ n thiế t.
- Kỹ thuậ t ủ :
+ Chuẩ n bị hố ủ : đ áy hố ủ lót mộ t lớ p r ơ m đ ã cắ t nhỏ , dày 10cm đ ể hút nư ớ c cỏ ủ
+ Cho cỏ vào hầ m ủ :
Đ ây là khâu kỹ thuậ t quan trọ ng, quyế t đ ị nh chấ t l ư ợ ng cỏ ủ về sau. Công việ c này phả i làm
xong trong ngày, không đ ể qua ngày khác. Cỏ cắ t ngắ n 5-10cm, nế u cỏ có tỷ lệ nư ớ c cao trên
75% đ em phơ i héo hoặ c bổ sung, bã mía cắ t ngắ n 5-15%. Trư ờ ng hợ p cỏ ủ quá khô, d ùng lư ợ ng
nư ớ c hòa rỉ đ ư ờ ng (1-2%) tư ớ i vào cỏ cho đ ủ đ ộ ẩ m 65-70%.
Cho vào hố ủ mộ t lớ p cỏ dày 20-30cm, rồ i rả i đ ề u mộ t lớ p muố i và rỉ đ ư ờ ng. Nế u rỉ đ ư ờ ng quá
đ ặ c, có thể pha vi mộ t ít n ư ớ c cho dễ trộ n lẫ n vào cỏ . Dùng xẻ ng, cào sắ t trộ n đ ề u và nén chặ t.
Lạ i cho tiế p mộ t lớ p cỏ mớ i dày 20-30cm cộ ng vớ i muố i ă n và rỉ đ ư ờ ng như đ ã thao tác ở trên
cho đ ế n khi đ ư ợ c 1/3 hố ủ thì đ ầ m nén cỏ cho thậ t chặ t, nhấ t là xung quanh thành hố ủ . Có thể
dùng xẻ ng và chân giậ m cho cỏ đ ư ợ c nén chặ t. Tiế p tụ c cho cỏ v à đ ầ m nén chặ t, cho đ ế n khi cỏ
ủ đ ầ y và cao hơ n thành hố ủ 30cm, tổ chứ c đ ầ m và nén chặ t ở thành hố ủ và bề mặ t củ a hố ủ .
Trên cùng phủ mộ t lớ p rơ m dày 15 - 20cm. Phủ nylon, chú ý chèn nylon xung quanh thành.
Dùng đ ấ t sét hoặ c đ ấ t bùn phủ mộ t lớ p dày 20cm trên cùng, tiế p là xế p nhữ ng tả ng đ á nặ ng lên
trên. Hố ủ cầ n ủ có mái che mư a, tuyệ t đ ố i giữ không đ ể nư ớ c thấ m vào cỏ ủ .

Dùng thứ c ă n ủ xanh cho bò ă n
Có thể lấ y cho bò ă n khi ủ đ ư ợ c hai tháng. Cỏ ủ tố t là cỏ có mùi thơ m, màu vàng xanh c ủ a dư a
cả i muố i, không mề m nhũ n, không quá chua m ùi dấ m, không bị mố c và có thể dự trữ đ ư ợ c
nhiề u tháng. Lấ y thứ c ă n ủ xanh cho bò ă n cầ n lấ y lầ n lư ợ t từ đ ầ u này sang đ ầ u kia (lấ y từ ng lớ p
mộ t) hoặ c xắ n cỏ theo chiề u sâu từ tr ên xuố ng dư ớ i. Chú ý không mở rộ ng miệ ng hố , không khí
vào nhiề u làm thẫ m màu. Lấ y cỏ xong, đ ậ y ngay nylon lạ i cho thậ t kín.
2. Chế biế n cỏ khô.
Cỏ tạ p trong tự nhiên hay cỏ trồ ng thân bò nhấ t là cỏ Pangola, cỏ Ghinê đ ề u có thể phơ i làm cỏ
khô dự trữ cho vụ đ ông.
Thư ờ ng thu hoạ ch cỏ tư ơ i phơ i khô vào cuố i tháng 9 đ ế n đ ầ u tháng 11 là nhữ ng tháng cuố i mùa
mư a thờ i tiế t thích hợ p cho chế biế n cỏ khô. Cỏ sau khi cắ t, ph ơ i ngay trên bãi cỏ trong thờ i gian
3-4 nắ ng đ ả o 2-3 lầ n, cỏ khô đ ề u, tỷ lệ nư ớ c còn 15-18%, có thể đ óng bánh hoặ c đ ánh đ ố ng dự
trữ đ ư ợ c lâu.
Khi phơ i cỏ khô, nế u gặ p trờ i mư a, nư ớ c mư a sẽ rử a trôi các chấ t dinh d ư ỡ ng, đ ồ ng thờ i các
nấ m mố c và vi sinh vậ t khác sẽ phát triể n làm giả m chấ t lư ợ ng cỏ khô. Do đ ó, việ c theo dõi thờ i
tiế t đ ể quyế t đ ị nh thờ i đ iể m cắ t cỏ ph ơ i khô là rấ t cầ n thiế t.
Bài 3:Ủ chua thức ăn cho bò sữa
Đ ể góp phầ n phát triể n chă n nuôi bò sữ a khu vự c gia đ ình và trang trạ i ngày càng có nhiề u thứ c
ă n cho Bò sữ a:
Chế biế n thứ c ă n xanh: Thứ c ă n xanh cho ă n cả cây, do cây d ài và cứ ng gia súc chỉ ă n nhữ ng
phầ n non và lá, nhữ ng phầ n cứ ng gia súc không ă n và làm bẩ n nên gây lãng phí. Do đ ó trư ớ c khi
cho ă n phả i thái nhỏ , nên thái đ oạ n dài từ 3-5cm.
Chế biế n thứ c ă n ủ chua: Gồ m các loạ i cỏ , dây khoai lang, cây ngô, cây đ ậ u, lạ c c òn tư ơ i).
Nguyên tắ c cơ bả n là ủ trong đ iề u kiệ n yế m khí, tạ o đ iề u kiệ n cho mộ t số men l àm cho thứ c ă n
hơ i chua đ ể đ ả m bả o và diệ t các men gây hư hỏ ng.
1. Cắ t cây thứ c ă n
: Yêu cầ u cắ t sát gố c, đ ộ cao cắ t 10-15cm đ ể tránh lãng phí và cỏ có đ iề u
kiệ n tái sinh nhanh.
2. Vậ n chuyể n về nơ i ủ
: sau khi cắ t và vậ n chuyể n phả i đ ư ợ c ủ ngay, trong khi chờ đ ợ i không

đ ư ợ c chấ t đ ố ng sẽ gây hiệ n tư ợ ng bố c hơ i nóng làm hư cỏ . Trong thờ i gian từ khi cắ t đ ế n khi ủ
xong nên trong 1 ngày.
3. Thái nhỏ
: Đ ộ dài thái từ 3-5cm và đ ồ ng đ ề u đ ể dễ nén chặ t.
4. Đ ư a cỏ đ ã thái vào hố ủ
: Hố ủ tùy theo số lư ợ ng cỏ cầ n ủ và khả nă ng đ ầ u tư củ a hộ chă n
nuôi. Nế u số lư ợ ng lớ n nên ủ trong đ ư ờ ng hào 2 bên thành đ ư ợ c xây hoặ c thành và đ áy hào
đ ư ợ c nén chặ t. Vớ i đ ư ờ ng hào xây thì tỷ lệ hư hỏ ng thứ c ă n ít hơ n, nế u số lư ợ ng cỏ ủ ít nên
dùng hào xây, cả hố ủ và đ ư ờ ng hào đ ề u xây chìm đ ể tránh nắ ng,như ng tuyệ t đ ố i không đ ể nư ớ c
ngấ m vào hố .
5. San đ ề u và nén cỏ : Khi đ ư a cỏ vào hố ủ phả i san đ ề u ở các góc hố và thư ờ ng xuyên nén,
đ ể cỏ đ ư ợ c chặ c đ ề u trong toàn bộ hố , sẽ đ ả m bả o đ ư ợ c đ ộ yế m khí. Trong khi đ ổ cỏ vào hố
thỉ nh thoả ng rắ c 1 lư ợ ng nhỏ muố i ă n. Nế u cỏ ủ là cỏ voi, cỏ Ghine… là loạ i cỏ có tỷ lệ đ ư ờ ng
thấ p nên pha thêm ngô cây hoặ c bã mía sẽ làm cho sự lên men đ ư ợ c nhanh và chấ t lư ợ ng cỏ ủ
tố t hơ n.
6. lấ p hố ủ :
- Khi hố ủ đ ã đ ầ y, cỏ đ ư ợ c nén chặ t thì lấ p hố , nế u hố ủ có nắ p bê tông thì đ ậ y nắ p, sau đ ó vùi
đ ấ t kín đ ộ dày lớ p đ ấ t 15-20cm rồ i nệ n chặ t.