BÁO CÁO KẾT QUẢ SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 2019-2020 (làm lại)

Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học mơn Lịch sử cấp THCS
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------PHỤ LỤC 2:

PHỊNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
Thoại Sơn, ngày 11 tháng 11 năm 2019
BÁO CÁO

Kết quả thực hiện sáng kiến
I. Sơ lược lý lịch tác giả:
- Họ và tên: ………………. .

Nam, nữ:

- Ngày tháng năm sinh:
- Nơi thường trú:
- Đơn vị công tác:
- Chức vụ hiện nay:
- Lĩnh vực công tác:
II. Sơ lược đặc điểm tình hình đơn vị:
- Thuận lợi: Được sự quan tâm của ngành, Ban Giám Hiệu, tổ trưởng chuyên môn và đồng
nghiệp đã giúp đỡ tôi hồn thành tốt nhiệm vụ được giao. Bản thân tơi ln tâm huyết với
nghề, nhiệt tình trong cơng tác giảng dạy, ln có ý thức học hỏi, tìm tịi khơng ngừng vươn
lên trong công tác. Đa số học sinh ngoan, có ý thức tự giác trong học tập, có tinh thần cầu
tiến, được gia đình quan tâm và tạo điều kiện tốt để các em học tập.
- Khó khăn: Một số học sinh vẫn chưa có ý thức và biểu hiện tốt trong học tập cũng như
các phong trào do nhà trường tổ chức. Các tụ điểm game bên ngoài đã tác động khơng nhỏ
đến các em. Cịn một số học sinh có hồn cảnh khó khăn, xa trường, cha mẹ đi làm ăn xa
nên cũng ảnh hưởng tới kết quả học tập của học sinh. Mặt khác do quan niệm sai lầm của

một số phụ huynh và học sinh cho rằng môn lịch sử là môn phụ nên không cần phải chú tâm
vào môn học này.
-1-


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- Tên sáng kiến: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
- Lĩnh vực: Giải pháp kỹ thuật
III- Mục đích yêu cầu của sáng kiến:
1. Thực trạng ban đầu trước khi áp dụng sáng kiến
“Lịch sử là một thành phần mà thiếu nó thì khơng một ý thức dân tộc nào đứng vững
được”. Khơng có ý thức đó thì khơng thể có một nền văn hố dân tộc và cũng chẳng thể nào
xây dựng được một xã hội Việt Nam hiện đại và văn minh. Dòng chảy lịch sử là bất tận, nó
tạo nên sức mạnh bất diệt của một dân tộc. Thế hệ trẻ Việt Nam phải được hiểu kỹ về dịng
chảy bất tận đó, phải được tắm mình vào trong dịng chảy bất tận đó để tự hào về ông cha
mình đã bao đời kiên cường, bất khuất dựng nước và giữ nước để trao lại cho thế hệ trẻ hơm
nay giữ gìn và phát triển.
Thế nhưng thực tế xã hội hiện nay khơng mấy người u thích lịch sử, học sinh thì ngày
càng chán học lịch sử, phụ huynh thì xem nhẹ mơn lịch sử và cho rằng lịch sử là mơn phụ
chỉ cần học thuộc lịng. Thực trạng trên do nhiều nguyên nhân và đã gióng lên một hồi
chng cảnh báo.
a, Ngun nhân chủ quan
Về phía giáo viên: Do đội ngũ giáo viên dạy môn lịch sử ở trường cón q ít nên việc
học hỏi, trao đổi kinh nghiệm của đồng nghiệp cịn gặp nhiều khó khăn. Đồ dùng dạy học,
trang thiết bị còn hạn chế, chưa có phịng bộ mơn…. Mặt khác chương trình học nặng kiến
thức, sự kiện, số liệu dày đặc, buộc học sinh phải học thuộc lịng. Trong khi đó, giáo viên
lên lớp khơng đủ thời gian để lồng ghép các hình ảnh minh họa hay chiếu những thước phim
tư liệu gắn với những sự kiện lịch sử, nhân vật… minh họa cho bài học thiếu hấp dẫn, lôi

cuốn nên học sinh cảm thấy nhàm chán.
Phần lớn hệ thống kênh hình trong sách giáo khoa khơng có màu vì vậy sẽ rất khó
khăn cho việc mô tả, kiểm tra nhận thức của học sinh.
Chưa tận dụng được các hình thức dạy học khác như tăng cường tổ chức cho học
sinh tham quan di tích lịch sử, di tích cách mạng, các hình thức ngoại khố, hội thảo... Do
đó q trình dạy học trở nên đơn điệu khơng phát huy được hết vai trị và tác dụng của bộ
môn .
-2-


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học mơn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Về phía học sinh: Các em có thái độ phân biệt mơn học giữa mơn chính và mơn phụ.
Mơn lịch sử được các em xem như môn học phụ, môn học khô khan chỉ cần học thuộc lịng,
học để đối phó…học xong có thể qn được ngay nên các em xa rời, không mặn mà với bộ
mơn lịch sử ngay khi cịn ngồi trên ghế nhà trường.
b, Nguyên nhân khách quan
Môi trường xung quanh tác động làm ảnh hưởng đến việc học tập của học sinh (khu
dân cư phức tạp gần trường học, tụ điểm điện tử…) Cịn rất nhiều em có hồn cảnh gia đình
khó khăn, cha mẹ phải đi làm ăn ở xa nên khơng có điều kiện quan tâm đến việc học tập của
con em mình.
Hoặc do quan niệm của khơng ít phụ huynh cho rằng môn lịch sử là bộ môn phụ nên
không cần giành quá nhiều thời gian cho môn học này….
2. Sự cần thiết phải áp dụng sáng kiến
Hiện nay Đảng ta đang tiến hành công cuộc đổi mới đất nước và coi giáo dục là quốc
sách hàng đầu thì vai trị, vị trí của bộ mơn lịch sử ở trường phổ thông đã không ngừng được
củng cố và nâng cao. Bộ mơn lịch sử đã góp phần xứng đáng trong việc xây dựng những
con người và thế hệ tha thiết gắn bó với lý tưởng của Đảng. Đó là lớp người có đạo đức
trong sáng, có ý chí kiên cường xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Đó là lớp người hiểu rõ cội

nguồn dân tộc, hiểu rõ công lao của tổ tiên, của các vị anh hùng, liệt sĩ đã dũng cảm cống
hiến và hi sinh bản thân mình góp phần xây dựng và bảo vệ tổ quốc qua các thời đại lịch sử.
Nên họ có đủ cơ sở để hiểu tại sao phải biết giữ gìn và phát huy các giá trị văn hoá của dân
tộc. Đó là lớp người có năng lực làm chủ tri thức khoa học, xứng đáng là người kế thừa sự
nghiệp cách mạng vinh quang của Đảng, của dân tộc.
Là một giáo viên bộ môn lịch sử, tôi luôn trăn trở làm sao giúp học sinh của mình
hiểu được tầm quan trọng của lịch sử, hơn thế nữa phải giúp các em biết và hiểu được
những công lao to lớn mà ông cha ta đã cống hiến cho đất nước. Từ đó giáo dục các em biết
giữ gìn, bảo tồn và phát huy những giá trị đó. Điều này nhiều người nhận thức được, song
trên thực tế qua nhiều năm gần đây xã hội không mấy người mặn mà với lịch sử. Học sinh
-3-


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học mơn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

thì ngán ngẩm thờ ơ với lịch sử, coi lịch sử là môn phụ chỉ cần học thuộc lòng và cuối cùng
kết quả học tập, thi cử chưa xứng với vị trí và tầm quan trọng của mơn học này. Tình trạng
học sinh “ngán” học môn Sử, sợ thi môn Sử và sự yếu kém về tri thức lịch sử khiến xã hội
lại nghĩ đến nỗi lo “mất gốc” của giới trẻ.
Là những giáo viên đang giảng dạy môn Lịch Sử ở trường phổ thông, chúng ta khơng
thể né tránh thực trạng đó mà chúng ta phải đối mặt. Rất nhiều giáo viên than phiền về thái
độ coi thường các môn khoa học xã hội, trong đó có mơn Sử của học sinh hiện nay. Phải
chăng, mơn Sử chưa được đối xử một cách bình đẳng so với các môn học, môn thi khác
trong trường phổ thơng?
Để khắc phục những hạn chế này địi hỏi người giáo viên dạy lịch sử phải biết tìm
hướng đi đúng cho bộ môn. Muốn vậy họ không ngừng học hỏi và tìm tịi những kinh
nghiệm q báu để phục vụ cho cơng việc giảng dạy của mình. Ln biết đổi mới phương
pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực của học sinh và một trong những phương pháp
tích cực đó là sử dụng di sản văn hóa vào trong quá trình dạy học.

Việc sử dụng di sản văn hóa trong dạy học và các hoạt động giáo dục gắn liền với
mục tiêu giáo dục toàn diện cho học sinh cả về đức, trí, thể, mỹ, đồng thời gắn liền với đổi
mới phương pháp dạy học, đa dạng hóa các hình thức dạy học, khơng nhất thiết phải đưa
học sinh đến tham quan, học tập tại di sản nếu khơng có điều kiện, có thể phát huy tính tích
cực của học sinh trong việc sưu tầm, tìm hiểu, sử dụng di sản văn hóa trong giờ học và các
hoạt động giáo dục
Di sản văn hóa Việt Nam là những giá trị kết tinh từ sự sáng tạo văn hóa của cộng
đồng 54 dân tộc, trải qua một quá trình lịch sử lâu đời, được trao truyền, kế thừa và tái sáng
tạo từ nhiều thế hệ cho tới ngày nay. Di sản văn hóa Việt Nam là bức tranh đa dạng văn hóa,
là tài sản quý giá của cộng đồng các dân tộc Việt Nam và là một bộ phận của di sản văn hóa
nhân loại. Di sản văn hóa Việt Nam có vai trị to lớn trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước
của nhân dân ta.
Di sản văn hóa Việt Nam là những giá trị sáng tạo từ việc học hỏi, giao lưu và kế
thừa từ các nền văn hóa và văn minh của nhân loại. Những giá trị đó là sự kết hợp nhuần

-4-


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học mơn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

nhuyễn giữa văn hóa và văn minh của nhân loại với nền văn hóa bản địa lâu đời của các dân
tộc Việt Nam.
Di sản văn hóa Việt Nam, đặc biệt là di sản văn hóa phi vật thể có sức sống mạnh mẽ,
đang được bảo tồn và phát huy trong đời sống của cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Nhà
nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa thơng
qua Luật di sản văn hóa năm 2001 (có hiệu lực từ 01/01/2002), được sửa đổi, bổ sung năm
2009. Vì vậy việc đưa di sản văn hóa vào trong q trình dạy học lịch sử sẽ góp phần giáo
dục đạo đức, cội nguồn cho học sinh một cách có hiệu quả nhất. Đó là lí do tôi chọn đề tài “
Sử dụng di sản trong dạy học lịch sử cấp THCS”

3. Nội dung sáng kiến
Di sản văn hóa Việt Nam được chia thành hai loại: Di sản văn hóa vật thể và di sản
văn hóa phi vật thể.
Di sản văn hóa vật thể là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học,
bao gồm di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia.
Di sản văn hóa vật thể bao gồm:
- Di tích lịch sử - văn hóa là cơng trình xây dựng, địa điểm và các di vật, cổ vật, bảo
vật quốc gia thuộc cơng trình, địa điểm đó có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học.
- Danh lam thắng cảnh còn gọi là di sản thiên nhiên là cảnh quan thiên nhiên hoặc
địa điểm có sự kết hợp giữa cảnh quan thiên nhiên với cơng trình kiến trúc có giá trị lịch sử
thẩm mỹ, khoa học.
- Di vật là hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học.
- Cổ vật là hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị tiêu biểu về lịch sử, văn hóa, khoa
học, có từ một trăm năm tuổi trở lên.
- Bảo vật quốc gia là hiện vật được lưu truyền lại, có giá trị đặc biệt quý hiếm tiêu
biểu của đất nước về lịch sử, văn hóa, khoa học.
Di sản văn hóa phi vật thể là sản phẩm tinh thần gắn với cộng đồng hoặc cá nhân,
vật thể và khơng gian văn hóa liên quan, có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, thể hiện bản
-5-


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

sắc của cộng đồng, không ngừng được tái tạo và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ
khác bằng truyền miệng, truyền nghề, trình diễn và các hình thức khác.
Di sản văn hóa phi vật thể bao gồm:
- Tiếng nói, chữ viết của các dân tộc Việt Nam;
- Ngữ văn dân gian, bao gồm: Sử thi, ca dao, dân ca, tục ngữ, hò, vè, câu đố, truyện
cổ tích, truyện trạng, truyện cười, truyện ngụ ngôn, hát ru và các biểu đạt khác được chuyển

tải bằng lời nói hoặc ghi chép bằng chữ viết;
- Nghệ thuật trình diễn dân gian, bao gồm: Âm nhạc, múa, hát, sân khấu và các hình
thức trình diễn dân gian khác;
- Tập quán xã hội, bao gồm luật tục, hương ước, chuẩn mực đạo đức, nghi lễ và các
phong tục khác;
- Lễ hội truyền thống;
- Nghề thủ công truyền thống;
- Tri thức dân gian.
Di sản là một nguồn nhận thức, một phương tiện trực quan quý giá trong dạy học nói
riêng, giáo dục nói chung. Vì vậy sử dụng di sản trong dạy học mơn lịch sử có ý nghĩa tồn
diện cho học sinh:
- Góp phần đẩy mạnh, hướng dẫn hoạt động nhận thức cho học sinh.
- Giúp học sinh phát triển kĩ năng học tập, tự chiếm lĩnh kiến thức.
- Kích thích hứng thú nhận thức của học sinh.
- Phát triển trí tuệ cho học sinh.
- Giáo dục nhân cách học sinh.
- Góp phần phát triển một số kĩ năng sống ở học sinh.
- Kĩ năng giao tiếp.
- Kĩ năng lắng nghe tích cực.
- Kĩ năng trình bày suy nghĩ, ý tưởng.
- Kĩ năng hợp tác.
-6-


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- Kĩ năng tư duy phê phán.
- Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm.
- Kĩ năng đặt mục tiêu.

- Kĩ năng quản lí thời gian.
- Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thơng tin.
- Tạo điều kiện tổ chức quá trình hoạt động của giáo viên và học sinh một cách hợp
lí.
Di sản văn hóa ở Việt Nam vơ cùng đa dạng, phong phú và có nhiều giá trị.
Tính đến năm 2019, Việt Nam có 08 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới (Quần thể
di tích Cố đơ Huế - Thừa Thiên Huế; Vịnh Hạ Long ở Quảng Ninh, Phố cổ Hội An ở Quảng
Nam; Khu di tích Mĩ Sơn ở Quảng Nam,Vườn Quốc gia Phong Nha – Kẻ Bàng ở Quảng
Bình, Hồng thành Thăng Long – Hà Nội; Thành nhà Hồ - Thanh Hóa, quần thể danh thắng
Tràng An – Ninh Bình).
09 di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại (Nhã nhạc cung đình Huế; Khơng gian
văn hóa cồng chiêng Tây Ngun; Khơng gian văn hóa Quan họ Bắc Ninh; Ca trù, Hội
Gióng; Hát Xoan; Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, đờn ca tài tử Nam bộ, dân ca Ví,
giặm Nghệ - Tĩnh), 01 di sản thiên nhiên thuộc mạng lưới cơng viên địa chất tồn cầu (Cao
ngun đá Đồng Văn); trên 3000 di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh cấp quốc gia; hàng
triệu mẫu vật, di vật, cổ vật và bảo vật quốc gia được lưu giữ trong hơn 120 bảo tàng và các
sưu tập tư nhân. Đặc biệt, các hiện vật văn hóa trong cuộc sống hàng ngày, các di sản văn
hóa phi vật thể đang sống trong cộng đồng rất giàu có nhưng ít được biết đến và khai thác.
Di sản văn hóa có ý nghĩa nhất định đối với quá trình dạy học, giáo dục. Tuy nhiên
muốn sử dụng chúng có hiệu quả người giáo viên phải chú ý tuân thủ một số yêu cầu trong
chuẩn bị các điều kiện thực hiện dạy học với di sản và triển khai hoạt động dạy học với di
sản. Cụ thể là
- Đảm bảo mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thơng của mơn học và mục tiêu
giáo dục di sản
- Xác định nội dung lồng ghép và thực hiện các bước chuẩn bị chu đáo
-7-


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học mơn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- Phát huy tính tích cực, chủ động của học sinh, tạo điều kiện cho học sinh trải
nghiệm
- Kết hợp đa dạng các hình thức tổ chức thực hiện: có thể cho học sinh đi tham quan
thực địa, hoặc tự sưu tầm ở nhà hoặc tìm hiểu trên lớp học.
3.1. Tiến trình và biện pháp tổ chức thực hiện:
Bài học trên lớp trong chương trình sách giáo khoa hay bài học địa phương hay ngoại
khóa thì cách thức tiến hành sử dụng di sản trong dạy học căn bản giống nhau và phải đảm
bảo chuẩn kiến thức kỹ năng của chương trình. Để thực hiện có hiệu quả giáo viên cần tuân
thủ các bước sau:
- Lập kế hoạch về việc sử dụng di sản văn hóa cho cả năm học (có thể theo từng học
kì)
- Xác định nội dung để sử dụng di sản vào mục, phần nào trong bài
- Tiến hành sưu tầm, lựa chọn di sản văn hóa để sử dụng trong bài
- Tổ chức soạn bài, giảng bài theo kế hoạch
- Giáo viên phải tiến hành chọn lọc kỹ và xác minh tính chân thực của các tài liệu về
di sản
- Tài liệu di sản có nhiều nhưng do thời gian cho một tiết học có hạn ( 45 phút) nên
địi hỏi giáo viên phải biết chọn lọc những tài liệu điển hình nhất, sắp xếp các tài liệu đó
thành hệ thống phù hợp với tiến trình bài học kết hợp với các phương tiện trực quan,
phương tiện kỹ thuật hiện đại làm cho bài học sinh động hơn. Nó làm cho những kiến thức
trong bài học không chỉ đơn thuần là những con số, sự kiện khơ khan mà góp phần làm cho
tiết học sinh động hơn, có hồn hơn, giúp cho học sinh tái hiện được kiến thức và hiểu bài
nhanh, nhớ lâu hơn.
3.1.1 Sử dụng di sản ( tư liệu, hình ảnh ) để tiến hành dạy trên lớp
Việc sử dụng di sản trong dạy học ở trên lớp trước hết phải thông qua các phương
pháp truyền thống phù hợp với bộ mơn Lịch sử như: Trình bày miệng, sử dụng đồ dùng trực
quan, kết hợp miêu tả, tường thuật, sử dụng phương pháp trao đổi, đàm thoại. Nhưng cũng
có thể sử dụng những phương pháp hiện đại như: máy tính, máy chiếu, mạng intetnet để
chiếu những thước phim tư liệu, một bài nhạc hay một nhân vật lịch sử, một di tích văn hóa

-8-


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

để tạo hứng thú cho học sinh. Giáo viên cần vận dụng linh hoạt khéo léo để phát huy tính
tích cực chủ động của học sinh.
Ví dụ 1 bài 12: Nước Văn Lang - Lịch sử lớp 6
*Sử dụng di sản văn hóa phi vật thể lễ hội đền Hùng
Giáo viên có thể cho học xem một đoạn phim tài liệu về lễ hội đền Hùng hoặc đọc câu thơ
“ Dù ai đi ngược về xi
Nhớ ngày giỗ tổ mùng mười tháng ba”

Sau đó có thể đặt câu hỏi:
Qua đoạn phim tài liệu về lễ hội đền Hùng hoặc qua câu thơ trên cho em biết điều
gì?
Đó là lễ hội Đền Hùng - một lễ hội lớn mang tính quốc gia thể hiện truyền thống ”
uống nước nhớ nguồn” của dân tộc Việt Nam, để tưởng nhớ các vua Hùng đã có cơng dựng
nước. Phong tục giỗ tổ Hùng Vương đã trở thành truyền thống văn hố lâu đời ở nước ta.
Đó là ngày hội toàn quốc, toàn dân và trong tâm thức dân gian Việt Nam nó mang tính
thiêng liêng cao cả nhất. Hiện nay, Hội đền Hùng hằng năm được mở vào ngày 10/3 âm lịch
và được coi là ngày Quốc giỗ. Tới ngày này du khách thập phương sẽ náo nức tụ hội về quê
hương đất Tổ để thắp nén hương thành kính dâng lên vua Hùng.
-9-


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học mơn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Qua đó cho ta thấy được lễ hội đền Hùng là một di sản văn hóa phi vật thể của nước
ta, cần được giữ gìn, bảo vệ và phát huy những phong tục tập quán, tín ngưỡng tốt đẹp của
dân tộc. Giống như câu thơ mà ta thường truyền nhau nghe:
‘‘Dù ai đi ngược về xuôi, nhớ ngày giổ tổ mùng mười tháng ba
Lễ hội đền Hùng thể hiện tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ được
UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể năm 2012.

LỄ HỘI ĐỀN HÙNG – PHÚ THỌ

Giáo dục đạo đức học sinh
Bác Hồ từng dạy: “Các vua Hùng đã có cơng dựng nước. Bác cháu ta phải cùng
nhau giữ nước”. Vậy em rút ra bài học gì cho bản thân?
Đó là lời nhắc nhở về tinh thần uống nước nhớ nguồn cùng quyết tâm bảo vệ Tổ quốc
của thế hệ trẻ. Chúng ta càng phải ra sức học tập, rèn luyện thật tốt để xứng đáng với lời dạy
của Người.

- 10 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học mơn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ví dụ 2: Bài 6: VĂN HOÁ CỔ ĐẠI - Lịch sử lớp 6
* Sử dụng di sản: Một số di sản văn hóa vật thể nhân loại, đặc biệt liên hệ tới các di sản
văn hóa vật thể của Việt Nam được UNESCO cơng nhận
Những thành tựu văn hóa của các quốc gia cổ đại đã để lại cho nhân loại những di
sản văn hóa có giá trị về chất và tinh thần như: Kim tự tháp (Ai Cập), thành Babilon ở
Lưỡng Hà, đấu trường Cơ-li-đê ở Rơ –ma, hệ chữ cái a,b,c... góp phần giáo dục cho học
sinh thấy được tầm quan trọng của việc thừa hưởng, giữ gìn và bảo vệ di sản của nhân loại
và từ đó liên hệ tới những di sản văn hóa riêng của dân tộc ta.

* Chuẩn bị của GV và HS:
1. Giáo viên: Phân công học sinh sưu tầm Tranh ảnh: Kim tự tháp Ai Cập, chữ tượng
hình, tượng lực sĩ ném đĩa.. một số di sản thế giới của Việt Nam.
Phân nhóm học sinh chuẩn bị
Máy tính, máy chiếu. Khi học sinh trình bày kết quả và cuối cùng giáo viên trình chiếu
cho học sinh quan sát để thu hút sự quan sát của học sinh
2. Học sinh: sưu tầm tranh ảnh theo những yêu cầu của giáo viên
* Tổ chức các hoạt động trên lớp. ( chỉ tóm lược phần có sử dụng di sản văn hóa)
Sau khi giáo viên và học sinh khai thác hết thành tựu văn hóa, giáo viên cho học sinh
tiến hành thảo luận 3 - 5 phút
Nhóm 1: Những thành tựu văn hóa nào của thời cổ đại cịn được sử dụng cho tới ngày
nay? Em hãy chọn thành tựu mình thích nhất và giải thích vì sao em thích ?
HS: Thảo luận nhóm, đại diện nhóm trình bày và lớp nhận xét
- Chữ viết, chữ số

- Toán học.

- Lịch

- Những cơng trình kiến trúc:

- HS phát biểu nhiều ý kiến khác nhau, phát huy khả năng tự nhận xét đánh giá của học
sinh.
Nhóm 2 :Sưu tầm tranh ảnh kì quan của thế giới thời cổ đại

- 11 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------INCLUDEPICTURE

Vườn treo Ba-by-lon ở Lưỡng Hà
Kim Tự Tháp – Ai Cập
" />
- 12 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Gizeh_Cheops_BW_1.jpg" \* MERGEFORMATINET

- 13 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Đấu trường La Mã – Ý
Vạn lí trường thành – Trung Quốc
Nhóm 3: Hãy kể tên 1 số di sản của nước ta mà em biết. Sau đó giáo viên cho 1 em học

sinh lên dán kết quả sưu tầm của nhóm mình lên bảng và nêu cảm nhận của em về
những di sản đó?(có thể cho

học

trình bày 1 di sản vì thời

lượng

sinh

tiết

học có hạn)

DSVHTG Cố Đô Huế

DSVHTG Phố cổ Hội An ( Quảng Nam)

DSVHTG Thành Nhà Hồ
- 14 DSTG Hoàng thành Thăng Long ( Hà Nội)

DSVHTG Thánh địa Mỹ Sơn ( Quảng Nam)

Quần thể danh thắng Tràng An –
DSTGDSTN
Động Vịnh
PhongHạ
Nha
( Quảng
Bình)
Long
(Ninh
Quảng
Ninh)
Bình


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Gọi 1 học sinh lên trình bày một số di sản văn hóa của dân tộc được cơng nhận là di sản
văn hóa thế giới

- 15 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- 16 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học mơn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Học sinh thuyết trình về một số di sản
văn hóa của Việt Nam

Từ đó giáo dục học sinh lòng tự hào về di sản của quốc gia và ý thức giữ gìn, bảo vệ và
phát triển các di sản nước nhà.
* Sơ kết bài học:
- Vào buổi bình minh của nền văn minh lồi người, cư dân phương Đông và phương
Tây cổ đại đã sáng tạo nên hàng loạt thành tựu văn hoá phong phú, đa dạng, vĩ đại, vừa nói
lên năng lực vĩ đại của trí tuệ lồi người, vừa đặt cơ sở cho sự phát triển của nền văn minh
nhân loại sau này.
- Kiểm tra hoạt động nhận thức: (ứng dụng Công nghệ thơng tin)
Tổ chức trị chơi: “Ơ chữ bí mật” (5phút)
- Dạng ơ chữ gồm nhiều từ hàng ngang và có từ chìa khố bí mật hàng dọc
- GV dán bảng phụ với ô chữ đã kẻ sẵn gồm 6 hàng ngang và 1 hàng dọc. HS sẽ được
chọn 1 ô hàng ngang tuỳ thích. Sau mỗi câu trả lời đúng GV sẽ mở đáp án và sau khi mở 6 ơ

hàng ngang sẽ tìm thấy được từ chìa khố ở ô hàng dọc

- 17 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

H À N Ộ I
H Ộ I

N H A T
S

A

N

L

Ă N G B Á C

P

H O N G N H A

R

A N

À I

G

G Ò N

Câu 1. Tên thủ đơ của nước ta là gì ? (5 chữ cái ) → Hà Nội
Câu 2: Đây là 1 phố cổ thuộc tỉnh Quảng Nam đã được công nhận là di sản văn hoá thế
giới? (5 chữ cái ) →Hội An
Câu 3: Một nơi rất tôn nghiêm mà khi nhắc đến Hà Nội người ta nghĩ ngay đến nơi này ? (7
chữ cái ) → Lăng Bác
Câu 4. Tên 1 hang động nổi tiếng được công nhận là di sản văn hố thế giới thuộc tỉnh
Quảng Bình ? (8 chữ cái ) →Phong Nha
Câu 5. Tên 1 thành phố biển ở nước ta được nhiều du khách trong và ngoài nước biết đến ?
(8 chữ cái ) → Nha Trang
Câu 6. Đây là tên gọi cũ của thành phố Hồ Chí Minh ? (6 chữ cái ) → Sài Gịn
- Sau khi HS tìm được ơ chữ hàng dọc “Hạ Long” GV nhấn mạnh: Vịnh Hạ Long là
1 trong những di sản văn hoá ở nước ta đã được UNESSCO công nhận là thắng cảnh thế
giới đặc biệt đã được bình chọn là 1 trong những kì quan thiên nhiên của thế giới
Sau bài tập củng cố học sinh thấy và hiểu được nhiệm vụ của bản thân là cần phải “
Bảo vệ di sản văn hóa” của nhân loại đặc biệt là di sản văn hóa của quốc gia.
Ví dụ 3: BÀI 8: NƯỚC TA BUỔI ĐẦU ĐỘC LẬP – lịch sử lớp 7
*Sử dụng di sản văn hóa: bãi cọc sơng Bạch Đằng và kinh thành Cổ Loa (Đông Anh –
Hà Nội)
*Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
- 18 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1. Giáo viên
- Lập kế hoạch dạy học, phân công và hướng dẫn học sinh soạn các câu hỏi trong
sách giáo khoa và sưu tầm một số di tích lịch sử trận Bạch Đằng nơi diễn ra chiến thắng
qn Nam Hán của Ngơ Quyền, hình ảnh Ngơ Quyền và di tích thành Cổ Loa
2. Học sinh
- Sưu tầm tư liệu mà giáo viên đã phân công
Khi dạy mục 1.Ngô Quyền xây dựng nền độc lập
Giáo viên yêu cầu học sinh nộp hình ảnh sưu tầm về di tích bãi cọc tại sơng Bạch Đằng
và đặt câu hỏi: Qua hình ảnh trên em hãy cho biết đây là chiến thắngchống quân xâm
lược nào? Của ai? Và ở đâu? Em có nhận xét gì về chiến thắng đó?

Bãi cọc Bạch Đằng
Trong lịch sử giữ nước của dân tộc ta, sông Bạch Đằng đã từng ba lần chứng kiến
quân và dân ta chiến thắng oanh liệt quân xâm lược phương Bắc hùng mạnh đều bằng các
cây cọc gỗ cắm xuống lịng sơng Bạch Đằng. Năm 938, Ngơ Quyền đóng cọc gỗ ở sơng,
đem qn khiêu chiến nhử qn giặc vào trận địa bố trí rồi tung quân đánh tan chiến thuyền
giặc Nam Hán, mở ra một kỷ nguyên độc lập, tự chủ của nước Đại Việt.
*Nhận xét:(GV liên hệ với chiến thắng quân Nguyên của Trần Quốc Tuấn)
- 19 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Cọc Bạch Đằng với những chiến cơng vang dội là những dấu son chói lọi trong lịch
sử đấu tranh chống ngoại xâm của dân tộc Việt Nam.
-Trước hết, cọc Bạch Đằng tượng trưng cho ý chí quyết chiến quyết thắng của dân
tộc Việt Nam trước âm mưu bành trướng của các thế lực phong kiến phương Bắc.
-Thứ hai cọc Bạch Đằng là sự thể hiện tài năng, sự sáng tạo tuyệt vời của nghệ thuật

quân sự Việt Nam: lấy ít đánh nhiều, lấy thế thắng lực. Trong các chiến thắng này, nổi bật
lên tên tuổi của hai vị anh hùng dân tộc Ngô Quyền và Trần Quốc Tuấn ( Trần Hưng Đạo)
-Thứ ba cọc Bạch Đằng là lời nhắc nhở đanh thép cho quân xâm lược sớm từ bỏ
mộng xâm lược Việt Nam.

 Cọc Bạch Đằng được công nhận là di sản quốc gia đặc biệt của Việt Nam. Ngày nay du

Dấu tích cịn sót lại của một cây cọc tại di tích

Bia đá tại bãi cọc Bạch Đằng

chiến thắng Bạch Đằng ở bãi cọc Yên Giang.

Yên Giang đã được xếp hạng

khách vẫn có thể tận mắt thấy dấu tích bãi cọc gắn liền với trận đại thắng trên trên sông
Bạch Đằng (Quảng Ninh), một biểu tượng cho truyền thống người Việt đánh giặc ngoại xâm
từ phương Bắc.
- 20 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học mơn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

- Sau đó đi tìm hiểu những việc làm của Ngô Quyền sau chiến thắng qn Nam Hán trên
sơng Bạch Đằng
Ngơ Quyền đóng đơ ở Cổ Loa ( Đông Anh – Hà Nội)

GV thông tin cho HS: Cổ Loa từng là kinh đô của nhà nước Âu Lạc thời vua An Dương
Vương thế kỉ VII TCN và đến thời Ngô Quyền thế kỉ X. Thành Cổ Loa là một di tích minh

chứng cịn lại cho đến ngày nay và được các nhà khảo cổ đánh giá là “ tịa thành cổ nhất,
quy mơ nhất, cấu trúc thuộc loại độc đáo nhất trong lịch sử xây dựng thành lũy của người
Việt cổ”. Có thể thấy Cổ Loa đã giữ vai trị vơ cùng quan trọng trong lịch sử dựng nước và
giữ nước hàng ngàn năm của dân tộc ta.
Ví dụ 4: BÀI 9:NƯỚC ĐẠI CỒ VIỆT THỜI ĐINH –TIỀN LÊ - Lịch sử lớp 7
* Sử dụng di tích quần thể văn hóa Tràng An – Ninh Bình
* Chuẩn bị:
- Giáo viên phân cơng học sinh sưu tầm tư liệu về di tích cố đơ Hoa Lư ( Ninh Bình)
* Hoạt động trên lớp: sử dụng di sản cố đô Hoa Lư , quần thể danh thắng Tràng An vào nội
dung bài học

- 21 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

GV yêu cầu học sinh trình bày kết quả sưu tầm và xử lý tài liệu về di sản văn hóa cố đơ Hoa
Lư. Nhắc tới Cố đô Hoa Lư làm em liên tưởng tới một kì quan thiên nhiên của thế giới.
Đó là kì quan gì?

Cổng vào thành cố đơ Hoa Lư

Cố đơ Hoa Lư – Ninh Bình

Ngược dịng thời gian trở về thế kỉ X –những ngày đầu dựng nước và giữ nước để
thấy được một cố đô Hoa Lư rộng lớn trong tâm thức của người Việt. Kinh đô Hoa Lư đã
chứng kiến sự trị vì của ba vị vua (Đinh tiên Hồng, Lê Đại Hành và giai đoạn đầu của Lý
Cơng Uẩn) - người đã đặt nền móng và xây dựng kinh đô Hoa Lư độc đáo.
Cố đô Hoa Lư là quần thể di tích quốc gia đặc biệt quan trọng của Việt Nam đồng

thời là một trong 4 vùng lõi của quần thể di sản thế giới Tràng An đã được UNESCO công
nhận. Với bề dày thời gian hơn 1000 năm, Cố đô Hoa Lư là nơi lưu trữ các di tích lịch sử
qua nhiều thời đại.

- 22 Danh thắng Tràng An – Ninh Bình


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Trách nhiệm của các em trước những di sản của nhân loại nói chung và của địa phương
nói riêng?
HS phải biết quý trọng, bảo vệ và chăm sóc các di sản đó
Sau đó thực hiện tiến trình bài học bình thường
Ví dụ 5: BÀI LỊCH SỬ ĐỊA PHƯƠNG AN GIANG
KHỞI NGHĨA BẢY THƯA (1867-1873)- LỚP 8
*Sử dụng di sản Bửu Hương Tự ( xã Thạch Mỹ Tây- Châu Phú – An Giang) và Dinh
Sơn Trung (Châu Thành – An Giang), Tượng đài quản cơ Trần Văn Thành
* Chuẩn bị:
1. Giáo viên: Phân công học sinh tìm hiểu sưu tầm tư liệu, phân nhóm thực hiện (có viết báo
cáo ngắn gọn)
Nhóm 1: Tìm hiểu tiểu sử Trần Văn Thành ( hình ảnh )
Nhóm 2: Tìm hiểu di tích văn hóa Bửu Hương tự ( xã Thạch Mỹ Tây- Châu Phú – An
Giang)
Nhóm 3: Di tích lịch sử Dinh Sơn Trung (Châu Thành – An Giang)
- 23 -


Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Học sinh: Nghiên cứu trước nội dung bài học, thực hiện theo sự phân cơng của giáo viên
* Tiến trình hoạt động trên lớp (chỉ tiến hành những phần có sử dụng di sản)
Giáo viên u cầu nhóm 1 trình bày kết quả đã thảo luận trước
GV yêu cầu HS nêu vài nét về Trần Văn Thành?
Q ở làng Bình Thạnh Đơng (Phú Bình – Phú Tân - An Giang)
Dưới thời vua Tự Đức ông được giữ chức Quản cơ

Tượng đài quản cơ Trần Văn Thành (Châu Phú)
-

Vị trí: Tại cơng viên văn hóa Trần Văn Thành ( phía trước huyện ủy Châu Phú )

-

Người thực hiện: kiến trúc sư Trần Thanh Phong thực hiện vào năm 2003

-

Khu tưởng niệm có diện tích khoảng 100 m2, tượng đài cao 6m

GV: Ở An Giang những trường mang tên ơng đó là trường nào, ở đâu thuộc An Giang?

Theo em biết ở An Giang mình có nơi nào lập đền thờ Quản cơ Trần Văn Thành?
Ghi nhận công lao to lớn của ông, nhiều con đường chính ở thành phố, thị xã, thị trấn
ở An Giang được đặt tên ông và hai ngôi trường mang tên ơng đó là trường THCS Quản Cơ
Thành (thuộc xã Bình Hòa, Châu Thành, An Giang) và trường Trung học phổ thông Trần

- 24 -

Sáng kiến kinh nghiệm: Sử dụng di sản trong dạy học môn Lịch sử cấp THCS
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Văn Thành (ở thị trấn Cái Dầu, Châu Phú, An Giang). Nhiều nơi ở An Giang lập đền thờ
ông như Châu Thành, Châu Phú, Châu Đơc...
Phần kết bài giáo viên cho nhóm 2, 3 trình bày kết quả hoạt động của nhóm mình.
Nhóm 1 nhận xét
Nhóm 2: trình bày về di tích Bửu Hương Tự (thạch Mỹ Tây – Châu Phú)

Bửu Hương Tự - Châu Phú – An Giang

Di Tự
tích- Thạch
lịch sửMỹ
Đền
Quản
Cơ– An
Trần
Bửu Hương
Tâythờ
– Châu
Phú
Giang
Văn Thành nằm sâu trong con đường làng bên
bờ kinh Xáng Vịnh Tre (Kinh Tri Tôn), thuộc
khu vực cánh đồng Láng Linh, ấp Long Châu I, xã Thạnh Mỹ Tây, huyện Châu Phú, tỉnh An
Giang. Di tích cịn có tên là Bửu Hương tự, nhân dân thường gọi chùa Láng Linh. Đền thờ
được xây dựng theo phong cách kiến trúc triều Nguyễn đậm dấu ấn truyền thống dân tộc, là
một tổng thể kết hợp hài hòa, bố cục liền nhau, các cơng trình kiến trúc qui mơ, cân đối hài

hịa, đường nét tinh xảo, tạo nên một vẻ đặc sắc riêng. là một di tích lịch sử cấp Quốc gia
Việt Nam.
Giáo dục học sinh ý thức bảo vệ di sản của địa phương
Câu hỏi: Trách nhiệm của bản thân em đối với các di sản văn hóa của quốc gia?
- 25 -