Tiểu luận môn Đạo đức kinh doanh

Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ

MỤC LỤC

.

MỞ ĐẦU ......................................................................................................................... 2
I. NỘI DUNG ................................................................................................................. 2
1.Khái niệm đạo đức kinh doanh ..................................................................................... 2
2.

h nh c n c a doanh n hiệ

h

h c

o đạo đức kinh doanh c a ch nh h ... 5

3. Th c rạn đạo đức kinh doanh ở Việ Nam ............................................................. 15
4. M

số đề x ấ nhằm há riển

ho n hiện đạo đức kinh doanh ở Việ Nam ...... 20

II. KẾT LUẬN ............................................................................................................. 23
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................... 24

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

1


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ

MỞ ĐẦU
Vấn đề Đạo đức đã được con n ười n hiên cứ
c

c sốn , nó có mặ ron

ừ rấ lâ . Nó ắn liền ới

ấ cả các hoạ đ n c a con n ười. Các ấn đề ề đạo

đức kh n được q i định rõ ron m

b l ậ c

hể n o nhưn con n ười xem nó

như nhữn ch ẩn m c ch n , nhữn q i ắc xử s ch n c a o n xã h i. Từ khi
x ấ hiện s

rao đổi h n hóa hì mối q an hệ iữa con n ười rở nên hức ạ hơn.

Đạo đức xã h i nói ch n kh n đ để iải h ch nhữn hiện ượn
sinh ron nhữn mối q an hệ mới n y,

hức ạ nảy

cần có hêm nhữn q i ắc ứn xử mới

hù hợ để hướn dẫn h nh i con n ười ron mối q an hệ mới, khi đó m

n nh

khoa h c mới x ấ hiện đó l đạo đức kinh doanh.
Giữa ấn đề “kinh doanh”
nha

ề lợi ch c a ừn ch

“đạo đức”

y có s đối lậ

hể có liên q an ron

mâ

h ẫn lẫn

iệc kinh doanh c a doanh

n hiệ như iữa nh kinh doanh ới n ười iê dùn , n ười lao đ n , đối ác c a
h , m i rườn sốn nơi h

h c hiện kinh doanh… son bên cạnh đó đạo đức kinh

doanh ngày nay được coi l yế

ố h n đầ

ắn liền ới s

h nh c n

ề lâ dài

c a doanh n hiệ .

I. NỘI DUNG
1. Khái niệm về đạo đức kinh doanh
N hiên cứ
bắ n

ề đạo đức l m

ồn ừ nhữn niềm in ề

q an ới nhữn cam kế

r yền hốn lâ đời ron xã h i lo i n ười,

n iáo, ăn hóa

ề l ân lý, rách nhiệm

iến Anh l e hics, ừ n y bắ n

ư ưởn

riế h c. Đạo đức liên

c n bằn xã h i. Đạo đức ron

ồn ừ iến Hy Lạ ethiko và ethos, n hĩa l

phong tục hoặc tập quán. Như Aris o eles đã nói, khái niệm rên bao ồm ý ưởn
cả ề nh chấ
ron

cách á d n . Vì ậy, đạo đức hản ánh nh cách c a cá nhân

hời đại n y nay hì có hể nói lên cả nh chấ c a m

doanh n hiệ , ì

doanh n hiệ ch nh l ậ hợ c a các cá nhân.
Đạo đức kinh doanh l m
cách l m

khái niệm kh n cũ m cũn kh n mới. Với ư

kh a cạnh l ân lý ron hoạ đ n

hươn mại, đạo đức kinh doanh đã

lâ đời như ch nh hươn mại ậy. Tron b l ậ Hamm rabi ừ khoản 1700 TCN,

đã có q y định ề iá cả, h ế q an, cách hức hoạ đ n
hạ h khắc cho nhữn kẻ kh n
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

hươn mại

cả hình

ân h . Đó có hể được coi l bằn chứn cho
2


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
s nỗ l c đầ

iên c a xã h i lo i n ười để hân định ranh iới đạo đức cho các hoạ

đ n kinh doanh. Tron

ác hẩm “Poli ics” (ra đời

o khoản năm 300 TCN),

Aris o eles đã chỉ ra rõ r n nhữn mối liên hệ hươn mại khi b n ề q ản lý ia
đình. Giáo lý c a cả đạo Do Thái
200 sa C n n

yên)

Thiên Chúa iáo,

d như ron Talm d (năm

Mười điề răn (Exod s 20:2 - 17; Deuteronomy 5:6 - 21),

đề đã đưa ra nhữn q y ắc đạo đức được á d n
T y nhiên, ới ư cách l m

ron hoạ đ n

khái niệm man

hươn mại.

nh h n lâm, đạo đức kinh

doanh cũn mới chỉ ồn ại được khoản bốn ch c năm rở lại đây. Nh n hiên cứ
đạo đức kinh doanh nổi iến Norman Bowie l n ười đầ
n y ron m

H i n hị Khoa h c

rở h nh m

ch đề hổ biến ron các c

iên đã đưa ra khái niệm

o năm 1974. Kể ừ đó, đạo đức kinh doanh đã
c ranh l ận c a các lãnh đạo ron

iới

kinh doanh, n ười lao đ n , các cổ đ n , n ười iê dùn cũn như các iáo sư đại
h c,

ừ đó lan ra o n hế iới.
T y nhiên, kh n

hải ấ cả nhữn nh n hiên cứ , các ác iả

diễn iả

đề có ch n q an điểm ề đạo đức kinh doanh. Trước hế , iữa kinh doanh
đức l

n có s mâ

nhiề

iệc l m lươn cao, nhưn mặ khác, nhữn c n

bớ chi h
h n

h ẫn. M

n mon m ốn các c n

y ạo ra

y n y lại mon m ốn iảm

nân cao năn s ấ lao đ n . N ười iê dùn l

n mon m ốn m a

ới iá hấ nhấ còn các cơ sở hươn mại lại m ốn có lãi s ấ cao nhấ . Xã

h i mon m ốn iảm
h

mặ , xã h i l

đạo

há sinh khi

nhiễm m i rườn , còn các c n

y lại m ốn iảm ối đa chi

ân h các q y định ề bảo ệ m i rườn

ron hoạ đ n sản

x ấ c ah .
Ch nh ừ đó đã nảy sinh x n đ
đạo đức kinh doanh, do khác biệ
đ n , n ười iê dùn

kh n

hể ránh khỏi ron q an niệm ề

ề lợi ch c a c n

y ới lợi ch c a n ười lao

o n hể xã h i. Vì ấ cả nhữn điề đối lậ nói rên l ấ

yế nên các nh q ản lý b c hải l m sao để cân bằn lợi ch c a c n
ch c a các cổ đ n
khách h n

y ới lợi

nhữn n ười có q yền lợi liên q an, bao ồm nhân iên,

o n hể c n đồn .

Cho đến nay, các nh n hiên cứ đã đưa ra rấ nhiề khái niệm ề đạo đức
kinh doanh, ron đó khái niệm sa có hể được coi l đơn iản nhấ : Đạo đức kinh
doanh là những nguyên tắc được chấp nhận để phân định đúng sai, nhằm điều
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

3


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ

chỉnh hành vi của các nhà kinh doanh. Định n hĩa n y khá ch n ch n , ì hế
cũn bỏ q a nhiề nhân ố q an r n ,
n

d như: nhữn loại h nh i n o nhữn

yên ắc đạo đức có hể điề chỉnh; hay nhữn ai có hể được coi l “nh kinh

doanh”

h nh i c a h cần được điề chỉnh như hế n o?

Ý thức được s

hức ạ c a ấn đề, iáo sư Philli V. Lewis ừ rườn Đại

h c Abilene Chris ian, Hoa Kỳ đã iến h nh điề
n hĩa được đưa ra ron các sách iáo khoa

ra

h

hậ được 185 định

các b i n hiên cứ

ừ năm 1961 đến

1981 để ìm ra “đạo đức kinh doanh” được định n hĩa ra sao ron các

n hiên cứ

i liệ

ron ý hức c a các nh kinh doanh. a khi ìm ra nhữn điểm

ch n c a các khái niệm rên, n

ổn hợ lại

đưa ra khái niệm ề đạo dức kinh

doanh như sa :“ Đạo đức kinh doanh là tất cả những quy tắc, tiêu chuẩn, chuẩn
mực đạo đức hoặc luật lệ để cung cấp chỉ dẫn về hành vi ứng xử chuẩn mực và sự
trung thực (của một tổ chức) trong những trường hợp nhất định”.
Như ậy, heo khái niệm n y, đạo đức kinh doanh bao ồm nhữn

ấn đề

sau: Quy tắc, tiêu chuẩn, chuẩn mực đạo đức hoặc các luật lệ được đưa ra để h c
hiện nhằm n ăn chặn các h nh i sai n
đ n c am

yên ắc đạo đức.V d như: Nế L ậ Lao

q ốc ia q y định h nữ có q yền n an

iệc, sẽ có hể n ăn chặn s

hân biệ

r n

há

hù hợ

các iê ch ẩn khác; h nh i cá nhân hải đún

h c. M

n ười l m kinh doanh l

rách nhiệm ới nhữn hậ q ả x ấ
kh n được hé l m bấ kỳ điề

ới lẽ c n bằn ,

ới h c iễn, hợ lý

n hải lư ý l m i n ười đề

hải có

há ừ h nh i c a mình. N hĩa l , n ười đó

ì có hể khiến hình ảnh c a h bị l n lay.

Sự trung thực - mỗi câ nói, mỗi h nh đ n c a h đề
ế hoặc hể hiện s

ron c n

iới nh c a nhữn n ười h ê lao đ n khi

yển d n . Hành vi đúng với đạo đức - hành vi cá nhân
l ậ

ới đ n n

hậ . Có hể đưa ra

hải man

nh h c

d , như “Lời mở đầ c a nhữn q y ắc

ron xã h i c a các nh báo ch yên n hiệ ” có hi: “Chúng ta tin vào sự khai sáng
xã hội như một người tiên phong của công lý, cũng như tin vào vai trò của Hiến
pháp trong tìm ra sự thật vì một phần quyền lợi của xã hội là được biết sự thật.”
Điề khó khăn nhấ ron n hiên cứ đạo đức nói ch n
doanh nói riên , ch nh l xác định cái ì đún

cái ì sai. Điề được coi l đún

đắn ề mặ đạo lý ới n ười n y có hể kh n đún
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

4

đạo đức kinh

ới n ười khác; nhữn điề


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
h m nay còn đún

hì mai đã h nh sai. Lewis đã đặ ên nó l “Trường hợp đặc

trưng - những tình huống mà sự lúng túng trong suy xét đạo lý cá nhân cần đến
phán quyết mang tính đạo đức”. V d : Hiệ h i Y ế Hoa Kỳ h n q a n

yên ắc

hoạ đ n khách q an c a h l “phục vụ nhân loại với toàn thể sự tôn trọng phẩm
cách con người”. Nhữn bác sĩ điề

rị hải q an âm đến “không chỉ cá nhân

người bệnh mà còn đến toàn xã hội”. Như ậy, bấ kỳ h nh i n o kh n

ì “mục

đích nâng cao sức khỏe và hạnh phúc của cá nhân và cộng đồng” sẽ được coi l

hi

đạo đức.

Ferrels

John Fraedrich có m

cách định n hĩa khác ề đạo đức kinh

doanh: heo đó “Đạo đức kinh doanh bao gồm những nguyên tắc cơ bản và tiêu
chuẩn điều chỉnh hành vi trong thế giới kinh doanh. Tuy nhiên, việc đánh giá một
hành vi cụ thể là đúng hay sai, phù hợp với đạo đức hay không sẽ được quyết định
bởi nhà đầu tư, nhân viên, khách hàng, các nhóm có quyền lợi liên quan, hệ thống
pháp lý cũng như cộng đồng”.
Vì định n hĩa n y có nhiề

hần rùn

ới định n hĩa c a Lewis nhưn lại

hể hiện rõ r n hơn nhữn n ười có liên q an đến đạo đức kinh doanh, nên sẽ được
sử d n

ron b i iế n y. Theo định n hĩa n y, đạo đức kinh doanh có rấ nhiề

điểm ch n
nhữn

ới s

ân h l ậ

há , rách nhiệm c a doanh n hiệ

ấn đề có liên q an đến q yền lợi

n hĩa

ới xã h i,

ề mặ đạo lý iữa c n

cổ đ n : như rách nhiệm y hác, so sánh khái niệm cổ đ n

y ới

ới khái niệm n ười

có ch n q yền lợi…Điề n y có n hĩa l đạo đức kinh doanh kh n chỉ bao ồm
iệc

ân h

há l ậ m còn q an âm đến iệc bảo ệ q yền lợi cho nhữn

n ười có liên q an đến hoạ đ n c a doanh n hiệ
h nh c n c a doanh n hiệ

2.

h

q yền lợi c a c n đồn .

h

c v o đạo đức kinh doanh

c a ch nh h
- Lợi nh ận l m
n hiệ

ron nhữn yế

ố cần hiế cho s

ồn ại c a m

doanh

l cơ sở đánh iá khả năn d y rì hoạ đ n kinh doanh c a doanh

n hiệ . T y nhiên, nế n ười q ản lý doanh n hiệ hiể sai bản chấ c a lợi nh ận
coi đấy l m c iê ch nh

d y nhấ c a hoạ đ n kinh doanh hì s

doanh n hiệ có hể bị đe doạ.

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

5

ồn ại c a

Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
- Tầm q an r n c a đạo đức kinh doanh đối ới m
ây ranh cãi ới rấ nhiề q an điểm khác nha . Nhiề

ổ chức l m

ấn đề

iám đốc doanh n hiệ coi

các chươn

rình đạo đức l m

chứ kh n

hải doanh n hiệ . Vai rò c a s q an âm đến đạo đức ron các mối

q an hệ kinh doanh iế

hoạ đ n xa xỉ m chỉ man lại lợi ch cho xã h i

c bị hiể lầm. Chún

a sẽ xem xé ở các n i d n hình

dưới đây ề ai rò c a đạo đức kinh doanh ron hoạ đ n q ản rị doanh n hiệ .

Sự tin tưởng của
khách hàng và nhân
viên

Sự trung thành của
nhân viên
Môi trường
đạo đức

Lợi nhuận
Sự thoả mãn của
khách hàng

Chất lượng
tổ chức

Vai trò của đạo đức tổ chức trong hoạt động kinh doanh
ồn on c a doanh n hiệ kh n chỉ đến ừ chấ lượn c a bản hân các
sản hẩm - dịch

c n ứn m còn ch yế đến ừ hon cách kinh doanh c a

doanh n hiệ . Hành vi kinh doanh thể hiện tư cách của doanh nghiệp, và chính tư
cách ấy tác động trực tiếp đến sự thành bại của tổ chức. Đạo đức kinh doanh, ron
chiề hướn ấy, rở h nh m
n hiệ . Chẳn
r yền ron

hải

nhân ố chiến lược ron

cớ m khoản 15 năm nay m

iệc há

riển doanh

n ạn n ữ Ấn Đ được lư

iới doanh n hiệ ở các nước há riển: “Gieo tư tưởng gặt hành vi,

gieo hành vi gặt thói quen, gieo thói quen gặt tư cách, gieo tư cách gặt số phận”.
Phần hưởn cho m
iên, khách h n
nhiệm đạo đức

c n

y có q an âm đến đạo đức l được các nhân

c n l ận c n nhận l có đạo đức. Phần hưởn cho rách
rách nhiệm xã h i ron các q yế định kinh doanh bao ồm hiệ

q ả ron các hoạ đ n h n n y ăn cao, s
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

6

ận âm c a các nhân iên, chấ

Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
lượn sản hẩm được cải hiện, đưa q yế định đún đắn hơn, s
khách h n ,

r n

h nh c a

lợi ch ề kinh ế lớn hơn.

Các ổ chức há riển được m
d n được n

m i rườn

r n

h c

c n bằn sẽ ây

ồn l c đán q ý có hể mở r n cánh cửa dẫn đến h nh c n . Các ổ

chức được xem l có đạo đức hườn có nền ản l các khách h n

r n

cũn như đ i n ũ nhân iên ữn mạnh, bởi s

c lẫn nha

tron mối q an hệ. Nế các nhân iên h i lòn
khách h n h i lòn

hì các nh đầ

h ch m a h n c a các c n
cũn bằn

nhữn n

ới c n

hườn m ốn l m ăn lâ d i ới các c n

iệc c a
ym h

ư cũn rấ q an âm đến ấn đề đạo đức, rách nhiệm xã h i
y m h đầ

ư,

các c n

ư m a cổ hiế c a các c n

y q ản l

i sản có hể giúp các

y có đạo đức. Các nh đầ

m i rườn đạo đức l nền ản cho s hiệ q ả, năn s ấ ,

khác, các nh đầ
lâ d i c a c n
ới s

ư nhận ra rằn
lợi nh ận. Mặ

ư cũn biế rằn các hình hạ hay c n l ận iê c c cũn có

hể l m iảm iá cổ hiế , iảm s
rấ xấ

ổ chức c a

ác h có hể xoá bỏ được s kh n hiệ q ả, các chi h

y n c a các c n
m

h i lòn

y đó

y cơ để có hể l m h i lòn khách h n .

Các nh đầ
nh đầ

nế

ư sẽ h i lòn . Các khách h n có x hướn

y đối h . Khi các nhân iên cho rằn

y c n ứn

in ưởn để q a hợ

h

hì khách h n sẽ h i lòn ;

m i rườn đạo đức, h sẽ ận âm hơn

mình hơn. Các c n

h

y liêm ch nh hơn, đặc biệ l khi iá cả c a c n

ới iá c a các c n

mình có m

in ưởn

h nh

r n

h nh c a khách h n

y. Các ấn đề ề há l

h nh c n c a bấ cứ m

đe doạ hình ảnh

c n l ận iê c c có nhữn

c n

ác đ n

y n o.

lãnh đạo cũn có hể man lại các iá rị ổ chức

mạn lưới xã h i n

h các h nh i đạo đức. Các nh lãnh đạo nhận hức được bản chấ c a mối q an hệ
ron kinh doanh, nhữn
khắc h c nhữn

ấn đề

mâ

h ẫn iềm ẩn, ìm ra biện há q ản lý

rở n ại có hể dẫn đến bấ đồn , ạo d n bầ kh n kh l m iệc

h ận lợi cho m i n ười ho đồn , ìm ra được m
ổn hợ c a s đồn
chú r n

h ận, đón

ó cho s

hướn ch n

ạo ra sức mạnh

há riển c a ổ chức.

lãnh đạo

o iệc xây d n các iá rị đạo đức ổ chức ữn mạnh cho các nhân

iên sẽ ạo ra s đồn

h ận ề ch ẩn ắc đạo đức

q an hệ ch n .
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

7

các đặc điểm c a nhữn mối


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
Các lãnh đạo ở địa ị cao ron

ổ chức đón m

r yền bá các iê ch ẩn đạo đức, các ch ẩn ắc

ai rò ch chố ron

iệc

q y định đạo đức n hề n hiệ .

cần hiế có s lãnh đạo có đạo đức để c n cấ cơ cấ cho các iá rị c a ổ
chức

nhữn n ăn cản đối ới các h nh i

đạo đức đã được l m rõ ron

n hiên cứ

rước. Các nh lãnh đạo có hể c n cấ cơ cấ n y bằn cách hiế lậ

các chươn

rình đ o ạo đạo đức ch nh hức

hướn dẫn khác, iú các nhân iên hải lư

kh n ch nh hức, cũn như các
âm đến kh a cạnh đạo đức ron q á

rình đưa ra q yế định c a mình.
Nhận hức c a các nhân iên ề c n
đức sẽ man lại nhữn kế q ả ố đẹ
cạnh năn s ấ

y c a mình l có m

ron hoạ đ n c a ổ chức. Xé

in ưởn cũn l m

ron các mối q an hệ iữa các hòn ban ron
Bởi ậy, các chươn

rình ạo ra m

cho các nhân iên sẵn s n h nh đ n
đồn n hiệ . Tron m

in ưởn .

ổ chức.

m i rườn lao đ n có lòn

heo các q yế định

cấ

in sẽ l m

h nh đ n c a các

rên đối xử ới mình ới m

và quan tâm sâ sắc. Các mối q an hệ có lòn
cấ dưới c a h

nhân ố q an

m i rườn l m iệc như hế n y, các nhân iên có hể

mon m ốn được các đồn n hiệ
đốc

cái nhìn ề s

in ưởn cao hơn có ảnh hưởn lớn nhấ lên các mối q an hệ ron n i b

các hòn ban hay các nhóm l m iệc, nhưn
r n

ề kh a

l m iệc heo nhóm, các nhân iên ron các hòn ban khác

nha cũn như iữa các hòn ban cần hiế có ch n m
Mức đ

m i rườn đạo

in ron m

ban q ản l cấ cao ó

hần

s

n r n

ổ chức iữa các iám
o hiệ q ả c a q á rình

đưa q yế định.
Hầ hế các c n
hươn

y đán n ưỡn m nhấ rên hế iới đề chú r n

o

há l m iệc heo nhóm, q an âm nhiề đến khách h n , đề cao iệc đối

xử c n bằn

ới nhân iên,

hưởn cho các h nh ch ố , cũn như c n c

c

đổi mới.
Ví Dụ: Việc hãng ôtô hàng đầu thế giới Toyota đã thu hồi hơn 8 triệu chiếc
xe đã bán trên toàn cầu, nguyên nhân do thảm trải sàn xe thiếu an toàn, có thể chèn
vào chân ga, dẫn đến nguy cơ gây tai nạn khi xe tăng tốc ngoài ý muốn. Họ thu hồi
để sửa chữa. Sau đó, khách hàng sẽ được hẹn ngày mời đến lấy xe. Mỗi đợt thu hồi
như thế, tiêu tốn của các công ty này rất nhiều tiền của. Nhưng họ vẫn làm, vì chữ
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

8


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
TÍN. Nếu như một hãng ôtô nào đó, để xảy ra lỗi mà không xử lý theo phương cách
như vừa kể trên, chắc chắn, khi thay đổi xe, khách hàng sẽ tìm đến một hãng xe hơi
khác.
- Đạo đức kinh doanh ó

ận âm c a nhân iên x ấ

hần

o s cam kế

ận âm c a nhân iên:

há ừ iệc các nhân iên in rằn

liền ới ươn lai c a doanh n hiệ

ươn lai c a h

ắn

ch nh ì hế h sẵn s n hy sinh cá nhân ì

ổ chức c a mình. Doanh n hiệ c n q an âm đến nhân iên bao nhiêu thì các
nhân iên c n
s

ận âm ới doanh n hiệ bấy nhiê . Các ấn đề có ảnh hưởn đến

há riển c a m

m i rườn đạo đức cho nhân iên bao ồm m

lao đ n an o n, hù lao h ch đán ,
ron hợ đồn

h c hiện đầy đ các rách nhiệm được ghi

ới ấ cả các nhân iên. Các chươn

đức có hể l chươn
iên. Các hoạ đ n

m i rườn

rình “ ia đình

c n

rình cải hiện m i rườn đạo

iệc” hoặc chia/bán cổ hần cho nhân

ừ hiện hoặc rợ iú c n đồn kh n chỉ ạo ra s y n hĩ ch

c c c a ch nh nhân iên ề bản hân h

doanh n hiệ m còn ạo ra s

r n

h nh c a nhân iên đối ới doanh n hiệ .
cam kế l m các điề

hiện

h nh c a nhân iên đối ới ổ chức

n r n nhân iên hườn
s

n h c ah

chức. Các nhân iên sẽ d nh hầ hế hời ian c a h

ăn s

r n

ới các m c iê c a ổ

ại nơi l m iệc chứ kh n

chây ì, “chỉ làm cho xong công việc mà không có nhiệt huyết” hoặc l m iệc “qua
ngày đoạn tháng”, kh n

ận âm đối ới nhữn m c iê đề ra c a ổ chức bởi ì

h cảm hấy mình kh n được đối xử c n bằn .
M i rườn đạo đức ổ chức rấ q an r n đối ới các nhân iên. Đa số nhân
iên in rằn hình ảnh c a m
nhân iên hấy c n
cảm hấy r n
nhân

c n

y đối ới c n đồn l

y c a mình ham ia ch c c

h nh hơn ới cấ

rên

cùn q an r n , các

o các c n

ác c n đồn sẽ

cảm hấy ch c c ề bản hân h . Khi các

iên cảm hấy m i rườn đạo đức ron

ổ chức có iến b , h sẽ ận âm hơn

để đạ được các iê ch ẩn đạo đức cao ron các hoạ đ n hàng ngày. Các nhân
iên sẵn lòn
lượn

hảo l ận các ấn đề đạo đức

ron c n

y nế c n

n h các ý kiến nân cao chấ

y đó cam kế sẽ h c hiện các q y định đạo đức.

Th c chấ , nhữn n ười được l m iệc ron m
rằn h sẽ hải

n r n

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

m i rườn đạo đức in

ấ cả các đối ác kinh doanh c a mình, kh n kể nhữn
9


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
đối ác ấy ở bên ron hay bên n o i c n
nhấ có hể cho ấ cả các khách h n

y. H cần hải c n cấ nhữn
các cổ đ n .

Cam kế c a nhân iên đối ới chấ lượn c a c n
đến ị hế cạnh ranh c a c n
d n

y nên m

ch c c đến các điểm mấ chố

h c

khách h n

ron các dịch

iá rị ố

y có ác đ n

ch c c

m i rườn l m iệc có đạo đức có ác

ề

i ch nh. Bởi chấ lượn nhữn dịch

ác đ n đến s h i lòn c a khách h n , nên nhữn cải hiện

h c

y, cũn như khả năn

khách cũn sẽ có ác đ n

r c iế lên hình ảnh c a c n

h hú các khách h n mới c a c n

y.

Ví Dụ: Nokia sẽ cố gắng thanh toán tiền lương công bằng và cung cấp một
môi trường làm việc an toàn và khỏe mạnh cho nhân viên. Nokia cam kết mang lại
sự bình đẳng về cơ hội trong mọi hoạt động, chính sách và thủ tục tuyển dụng của
mình. Khi các yêu cầu công việc được đáp ứng, không có nhân viên hoặc nhân viên
thử việc nào nhận được sự đối xử ít ưu tiên hơn vì bất kỳ lý do gì. Nokia sẽ không sử
dụng trẻ em hoặc lao động cưỡng bức. Nokia sẽ không khoan dung việc đối xử hoặc
những điều kiện làm việc trái với các hiệp định và thông lệ quốc tế. Nokia sẽ tiếp
tục đầu tư vào đào tạo và phát triển cá nhân và nghề nghiệp của các nhân viên
Nokia. Nokia sẽ khuyến khích nhân viên của mình sống đời sống cân bằng cá nhân
và nghề nghiệp. Với chế độ đãi ngộ tốt đối với nhân viêncủa Nokia đã làm cho nhân
viên tin rằng tương lai của họ gắn liền với tương lai của công ty và chính vì thế họ
sẵn sàng hy sinh cá nhân vì tổ chức của mình. Vì vậy thị phần của Nokia đã tăng từ
37% quý IV/08 lên 39% quý IV/09.
Đạo đức kinh doanh ó

hần l m h i lòn khách h n : Các n hiên cứ

kinh n hiệm hiện hời c a nhiề q ốc ia cho hấy mối q an hệ chặ chẽ iữa h nh
i có đạo đức
iảm lòn

r n

s h i lòn c a khách h n . Các h nh i

h nh c a khách h n

đạo đức có hể l m

khách h n sẽ ch yển san m a h n c a

các hươn hiệ khác, n ược lại h nh i đạo đức có hể l i c ốn khách h n đến ới
sản hẩm c a c n
iến
nhữn

y. Các khách h n

h ch m a sản hẩm c a các c n

ố , q an âm đến khách h n
hươn hiệ n o l m điề

nha . Các c n

y có đạo đức l

hiện nế

xã h i. Khách h n nói rằn h ư
iá cả

n đối xử ới khách h n c n bằn

10

iên

chấ lượn các hươn hiệ như

iến chấ lượn sản hẩm, cũn như c n cấ cho khách h n các h n
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

y có danh

liên

c cải

in dễ iế


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
cận

dễ hiể , sẽ có lợi hế cạnh ranh ố hơn

d nh được nhiề lợi nh ận hơn.

Điểm mấ chố ở đây l chi h để há riển m
hần hưởn l s

r n

m i rườn đạo đức có hể có m

h nh c a khách h n n y c n

Đối ới các doanh n hiệ

h nh c n nhấ h được nhữn lợi nh ận lâ d i

hì iệc há riển mối q an hệ

n r n lẫn nha

h n l chìa khoá mở cánh cửa h nh c n . Bằn
khách h n , doanh n hiệ đó iế
c n

ăn .

hợ

iệc chú r n

c l m cho s

y n y c n sâ sắc hơn,

ác cùn nha

h

h

o s h i lòn c a

c c a khách h n

khi niềm in c a khách h n

khách h n để

h nh c n man lại cho khách h n

các cơ h i ó ý kiến hản hồi, cho hé khách h n được ham ia
iải q yế các rắc rối. M
khách h n kh n
m

c n

y n o đó

ừa ý sẽ nói cho 10 n ười khác ề iệc h kh n h i lòn
bảo bạn bè h

ẩy chay c n

y kh n

l q an điểm c a khách h n

c n

y. Bởi ậy, khi n he được h n

ì iệc khai hác

hì các khách h n sẽ hản ứn

ề mức đ c n bằn
in ăn

iá dịch

ron

ron h nh i c a m
hêm

kh n bảo h nh

d như h n n n hoặc ừ chối kh n m a bán

ới doanh n hiệ đó nữa - có hể được húc đẩy bởi nh cầ
ron

c n bằn

hoạ

iê c c đối ới s bấ c n n y. Phản ứn c a

khách h n đối ới s bấ c n m ốn hạn chế s bấ c n

ới

y đó.

n r n các q yền c a con n ười.

dịch

ươn lai. Nế khách h n

đắ hơn hẳn hì cảm iác kh n c n bằn sẽ ăn lên
s

o q á rình

khách h n cảm hấy ừa lòn sẽ q ay lại nhưn m

Các khách h n l đối ượn dễ bị ổn hươn nhấ
đ n c a các c n

o

ăn lên hì doanh

n hiệ ấy sẽ có ầm hiể biế sâ hơn ề iệc l m hế n o h c
há riển mối q an hệ đó. Các doanh n hiệ

ới khách

rừn

hạ

hải m a m

mon
mặ h n

có hể bùn nổ h nh m

iận dữ.
M

m i rườn đạo đức ữn mạnh hườn chú r n

o các iá rị cố lõi

đặ các lợi ch c a khách h n lên rên hế . Đặ lợi ch c a khách lên rên hế kh n
có n hĩa l

hớ lờ lợi ch c a nhân iên, các nh đầ

T y nhiên m

ư,

m i rườn đạo đức chú r n đến khách h n sẽ kế hợ được

nhữn lợi ch c a ấ cả các cổ đ n

ron các q yế định

iên được l m iệc ron m i rườn đạo đức sẽ n h
biế

c n đồn địa hươn .

ề các yê cầ

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

hoạ đ n . Nhữn nhân
đón

ó

o s hiể

mối q an âm c a khách h n . Các h nh đ n đạo đức hướn
11


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
ới khách h n xây d n được ị hế cạnh ranh ữn mạnh có ác d n
đến h nh ch c a doanh n hiệ

c n

ch c c

ác đổi mới sản hẩm.

Ví dụ : Tầm nhìn FPT (Điề lệ FPT 1988)
* Làm khách hàng hài lòng: Tận
đá ứn

y ới khách h n

l

n hấn đấ để

ố nhấ nhữn nh cầ , ượ rên mon đợi c a h .
* Đề cao đạo đức kinh doanh: Mỗi nhân iên l m

có n hĩa

ân h đạo đức kinh doanh cao nhấ , l

hiện ới đồn n hiệ , đón
* Kế húc năm

ó cho c n đồn

đại diện c a C n

n hợ

ác, cởi mở

y,
hân

xã h i…”

i ch nh 2009, ới nhữn nỗ l c ron kinh doanh, q ản rị,

doanh số o n ậ đo n đạ mức 18.751 ỷ đồn ( ươn đươn

rên 1 ỷ U D), đạ

109,8% kế hoạch đề ra, ăn 11,6% so ới năm 2008.
- Đạo đức kinh doanh ó

hần ạo ra lợi nh ận cho doanh n hiệ : Theo m

iến h nh ới 500 ậ đo n lớn nhấ ở Mỹ hì nhữn doanh n hiệ cam

nghiên cứ

kế h c hiện các h nh i đạo đức
đức n hề n hiệ
đạo đức đan

chú r n đến iệc

hườn đạ được h nh c n lớn ề mặ

rở h nh m

n hiệ , đây kh n còn l m
đan dần rở h nh m

b

chươn

q an âm đến

rình do các ch nh h yê cầ m đạo đức

ấn đề q ản lý ron nỗ l c để d nh lợi hế cạnh ranh.
doanh n hiệ

nhiề có liên hệ ch c c đến lãi đầ

ư, i sản

c n dân c a doanh n hiệ l đón

ó c am

đ n kinh doanh ch nh c a mình, đầ
s cam kế c a doanh n hiệ

ần đây cũn được đề cậ

mức ăn doanh h . Trách nhiệm

doanh n hiệ cho xã h i bằn hoạ

ư xã h i, các chươn

rình mang tính nhân

o ch nh sách c n , l cách m doanh n hiệ

đó q ản lý các mối q an hệ kinh ế, xã h i, m i rườn
cam kế

i ch nh.

hận ron các kế hoạch chiến lược c a các doanh

Trách nhiệm c n dân c a m

ăn

ân h các q y định đạo

ới các bên liên đới có ác đ n

l cách m doanh n hiệ

rên h nh c n d i hạn c a doanh n hiệp

đó.
M
dưỡn

doanh n hiệ kh n
há riển m

hể rở h nh m

m i rườn

lợi nh ận. Các doanh n hiệ có n

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

hể n

i

ổ chức có đạo đức, nế kinh doanh kh n có
ồn l c lớn hơn, hườn có hươn

hi rách nhiệm c n dân c a mình cùn
nhân iên, hiế lậ lòn

c n dân ố , kh n

ới iệc h c

iện để h c

khách h n , ăn

iá rị

in ới c n đồn . Nhiề n hiên cứ đã ìm ra mối q an hệ
12


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
ch c c iữa rách nhiệm c n dân ới h nh ch c n dân. Các doanh n hiệ
ia các hoạ đ n sai rái hườn
n hiệ kh n

hải chị s

iảm lãi rên i sản hơn l các doanh

hạm lỗi. Các n hiên cứ cũn chỉ ra rằn

ác đ n

doanh h kh n x ấ hiện rước năm hứ ba ừ sa khi doanh n hiệ
Như ậy, đầ

ư

ham

o cơ sở hạ ần đạo đức ron

iê c c lên
i hạm lỗi.

ổ chức sẽ man lại cơ sở

cho ấ cả các hoạ đ n kinh doanh q an r n c a ổ chức cần hiế để h nh c n .
Có nhiề minh chứn cho hấy iệc há riển các chươn

rình đạo đức có hiệ q ả

trong kinh doanh không chỉ iú n ăn chặn các h nh i sai rái m còn man lại
nhữn lợi hế kinh ế.
V D : Gần 300 em nhỏ được hẫ
+ Chiến dịch hẫ

h ậ man

h ậ n cười h nh c n

ên “N Cười Trẻ Thơ” do Vie el hối hợ

ới ổ chức O era ion mile Vie nam (Phẫ Th ậ N Cười Việ Nam), Bệnh iện
Răn H m Mặ Tr n Ươn TP. Hồ Ch Minh.
+ Viettel mon m ốn ch n

ay cùn xã h i iú các em có ho n cảnh đặc

biệ ại Việ Nam có được sức khỏe ố ,

in bước

o đời. Vie el l

n âm niệm

rằn , l m cho xã h i ố đẹ hơn q a các chiến dịch, hoạ đ n nhân đạo ch nh l s
đền đá đối ới s

n h c a c n đồn

ron nhữn bước đườn

há riển, ó

hần ạo nên Vie el lớn mạnh như n y h m nay.
- Đạo đức kinh doanh ó
M

câ hỏi q an r n

hần

os

ữn mạnh c a nền kinh ế q ốc ia:

hườn được nê ra l liệ h nh đ n đạo đức ron kinh

doanh có ác đ n đến kinh ế c a m
hườn đặ câ hỏi ại sao m

q ốc ia hay kh n . Các nh kinh ế h c

số nền kinh ế hị rườn man lại năn s ấ cao,

c n dân có mức sốn cao, ron khi đó các nền kinh ế khác lại kh n như hế.
Các hể chế xã h i, đặc biệ l các hể chế húc đẩy nh r n
cùn q an r n để há riển s
há riển n y c n

rở nên i

hồn inh ề kinh ế c a m
có hơn ì có m

h c, l yế

ố

xã h i. Các nước

hệ hốn các hể chế, bao ồm

đạo đức kinh doanh, để kh yến kh ch năn s ấ . Tron khi đó, ại các nước đan
há riển, cơ h i há riển kinh ế

xã h i bị hạn chế bởi đ c q yền, ham nhũn ,

hạn chế iến b cá nhân cũn như húc lợi xã h i.
Niềm in l cái m các cá nhân xác định, có cảm iác chia sẻ ới nhữn
n ười khác ron xã h i. Ở mức đ hẹ nhấ ở niềm in ron xã h i l lòn
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

13

in

o


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
ch nh mình. R n hơn nữa l h nh iên ron
các hể chế d a

ia đình

h h n . Các q ốc ia có

o niềm in sẽ há riển m i rườn năn s ấ cao ì có m

hốn đạo đức iú

iảm hiế các chi h

q ả hơn. Tron hệ hốn d a

hệ

iao dịch, l m cạnh ranh rở nên hiệ

o hị rườn có niềm in lớn như Nhậ Bản, Anh

Q ốc, Canada, Hoa Kỳ, Th ỵ Điển, các doanh n hiệ có hể h nh c n
riển nhờ có m
Chún

ữn mạnh
biệ

iữa s

ác

niềm in.

a iến h nh so sánh ỷ lệ ham nhũn

nha , Ni êria
ham nhũn

inh hần hợ

há

ron các hể chế xã h i khác

N a có ỷ lệ ham nhũn cao ron khi đó Canada

Đức có ỷ lệ

hấ , a có hể hấy được điểm khác biệ ch nh iữa các cấ đ
ổn định kinh ế c a các nước n y ch nh l

ữn mạnh

h nh kinh doanh heo m
ới các mối q an hệ iú
Tóm lại, chún

ấn đề đạo đức. Điểm khác

ổn định ề kinh ế c a các nước n y cho a m

chứn l đạo đức đón m

ai rò ch chố ron c n c
cách có đạo đức

ềs
minh

c há riển kinh ế. Tiến

có rách nhiệm ạo ra niềm in

ăn cườn năn s ấ

dẫn

đổi mới.

a có hể hấy ai rò q an r n c a đạo đức kinh doanh đối

ới các cá nhân, đối ới doanh n hiệ

đối ới xã h i

s

ữn mạnh c a nền

kinh ế q ốc ia nói ch n . Các cổ đ n m ốn đầ

ư

chươn

có danh iến

rình đạo đức hiệ q ả, q an âm đến xã h i

iên h ch l m iệc ron m

c n

o các doanh n hiệ có

y để h có hể in ưởn được

ố . Các nhân
khách h n

đánh iá cao ề nh liêm ch nh ron các mối q an hệ kinh doanh.

M i rườn đạo đức c a ổ chức ữn mạnh sẽ đem lại niềm in cho khách
h n

nhân iên, s

ận âm c a nhân iên

s h i lòn c a khách h n , man

lại lợi nh ận cho doanh n hiệ . Tư cách c n dân c a doanh n hiệ cũn có mối
q an hệ ch c c ới lợi nh ận man lại c a các khoản đầ

ư, i sản

h c a doanh n hiệ . Đạo đức còn đặc biệ q an r n đối ới s
hịnh ượn c a m

q ốc ia. Đạo đức kinh doanh nên được ậ

ron khi lậ kế hoạch chiến lược như các lĩnh
i ch nh, đ o ạo nhân iên,

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

hể q an âm

các mối q an hệ ới khách h n .

cũn bị há hiện có chứa chấ melamine - m
hân bón, bị cấm dùn

há riển

c kinh doanh khác, như sản x ấ ,

V d : N ay ừ đầ năm 2008, h n ch c c n
nh a

ăn doanh

y sữa khác c a Tr n Q ốc

hợ chấ hữ cơ dùn để sản x ấ

ron sản x ấ h c hẩm. Melamine được r n
14

o


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
sữa, l do chạy heo lợi nh ận. Các nh sản x ấ sữa, các đại lý h m a sữa đã cho
hêm nước

o sữa n

yên liệ để ăn sản lượn , khiến cho h m lượn chấ dinh

dưỡn rấ hấ . Để nân chấ , ăn lượn

ro ein, h cho melamine

q y ch ẩn để bán được iá, bấ chấ s n

o cho đún

y hại c a nó đối ới sức khỏe con

n ười.
N ay sa khi Tr n Q ốc hừa nhận có chấ melamine ron sữa, m
ứn domino" đã xảy ra rên khắ

hế iới. H n loạ c n

"hiệ

y hải hiê h y sản

hẩm c a mình do sản hẩm đó nhậ sữa ừ Tr n Q ốc. Nhưn đó chưa hải l
điề

ồi ệ nhấ . Rấ nhiề q ốc ia

yên bố chấm dứ nhậ sữa c a Tr n Q ốc.

Tr n Q ốc ốn l cườn q ốc ề x ấ khẩ

h c hẩm

h n

iê dùn , nay ánh

mắ n ười iê dùn n hi n ờ lan san nhiề mặ h n “made in China” khác.
3. Th c rạn đạo đức kinh doanh ở Việ Nam
Đạo đức kinh doanh l m

ấn đề mới ở Việ Nam. Các ấn đề như đạo đức

kinh doanh, ăn hóa kinh doanh, ăn hóa doanh n hiệ … mới chỉ nổi lên kể ừ khi
Việ Nam h c hiện ch nh sách Đổi mới

ham ia

òan cầ hóa

hời kinh ế kế hoạch ậ

o năm 1991. Trước đó, ron

o q á rình q ốc ế hóa và
r n , nhữn

ấn đề n y chưa bao iờ được nhắc ới.
Kể ừ khi Việ Nam ham ia q ốc ế hóa, có nhiề
hiện như: q yền sở hữ
khoán…

r

ệ, an o n h c hẩm, đình c n , hị rườn chứn

ì hế khái niệm đạo đức kinh doanh rở nên hổ biến hơn ron xã h i.

Q a kế q ả hân ch các số liệ điề
chún

hạm rù mới được x ấ

nhữn

a có hể rú ra được nhữn kế l ận sa

i liệ

h

hậ q a sách báo,

ề h c rạn đạo đức kinh doanh ở

Việ Nam.
-

Nhận thức của người Việt Nam về đạo đức kinh doanh

Cho đến nay, có rấ
bản ở Việ Nam,

sách ch yên m n ề đạo đức kinh doanh được x ấ

hầ hế l được dịch ừ sách c a Mỹ. C ốn sách đầ

i n y được x ấ bản ở Việ Nam có lẽ l
BU INE

c ốn: “WHAT'

iên ề đề

ETHICAL IN

?” by Verne E. Henderson, c a Nh x ấ bản McGraw - Hill Ryerson.

C ốn sách n y được dịch iả Hồ Kim Ch n dịch l “Đạo đức kinh doanh là gì?”
được Nh X ấ bản Văn hóa há h nh hán 11 năm 1996. T y nhiên, n i d n
c ốn sách khá mơ hồ, kh n đầy đ , nên đã kh n
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

15

ây được nhiề s chú ý ron


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
iới n hiên cứ ở Việ Nam.
Thời ian ần đây, do á l c c a iến rình o n cầ hóa, đã có khá nhiề b i
báo rên các báo

ạ ch như: báo Diễn đ n doanh n hiệ ( ờ hời báo cho iới

doanh nhân Việ Nam do Phòn Thươn mại
m

phát hành, website: www.dddn.com.vn)
Times, Thời báo kinh ế

C n n hiệ Việ Nam - VCCI
số báo

ạ ch khác như: ai on

i Gòn, báo Lao đ n , e c. Nhưn các b i báo n y hườn

chỉ dừn ở iệc nhận định ề nhữn s kiện ần đây ở Việ Nam có liên q an đến
đạo đức kinh doanh hoặc c n cấ
chứ kh n

ềm

số

iến h nh khảo sá hay đưa ra m

iệc rên các sach báo nước n o i,
khái niệm c

hể n o ề đạo đức kinh

doanh.

Hầ hế các rườn Đại h c, Cao đẳn dạy ề kinh doanh ở Việ Nam đề
chưa có m n h c n y, hoặc nế có cũn chỉ dừn ở hình hức m n

ch n. Tron

n i d n c a các m n h c có liên q an như kinh doanh q ốc ế hay q ản rị kinh
doanh cũn chưa đề cậ đến khái niệm n y, hoặc nế có hì n i d n cũn q á sơ
sài.
Do á l c c a iến rình o n cầ hóa, các hươn

iện h n

in đại chún ở

Việ Nam đề cậ khá nhiề đến ấn đề n y nhưn lại kh n đưa ra được m

khái

niệm ch ẩn m c n o. Ch nh ì ậy, mặc dù hườn được n he ề đạo đức kinh
doanh nhưn cách hiể c a n ười dân, c a các doanh n hiệ

ề ấn đề n y còn khá

mơ hồ. Th c rạn đó đã được hể hiện khá rõ q a kế q ả c a c
số n ười được hỏi hườn x yên n he nhắc đến nhữn

c điề

ấn đề liên q an đến đạo

đức kinh doanh, 20/60 đ i khi n he nhắc đến ấn đề n y. Lư ý l c
được iến h nh ở H N i, h đ

ra. 40/60

c điề

ra n y

l h nh hố lớn hứ hai c a Việ Nam, nên con

số n y chưa hải l cao. Nhưn khi được hỏi ề q an niệm, hế n o l đạo đức kinh
doanh, 55/60 số n ười được hỏi cho “Đạo đức kinh doanh là tuân thủ đúng pháp
luật”, chỉ có 5/60 n ười được hỏi cho “Đạo đức kinh doanh là bảo vệ quyền lợi cho
khách hàng”

kh n ai cho đạo đức kinh doanh hải bao ồm cả hai khái niệm

rên! Ch nh s hiể biế mơ hồ n y ề đao đức kinh doanh đã dẫn đến nhữn
h

ron
-

hiế

h c hi c a doanh n hiệ .
Trách nhiệm của doanh nghiệp với xã hội

Về rách nhiệm c a doanh n hiệ

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

ới m i rườn cũn d a rên h c ế l có
16


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
nhiề doanh n hiệ nước n o i đầ

ư

o Việ nam đã lợi d n nhữn yế kém

trong quy định ề bảo ệ m i rườn c a Việ Nam để sử d n nhữn c n n hệ
sản x ấ

ây

nhiễm m i rườn , ảnh hưởn đến sức khỏe c a n ười lao đ n

dân cư, nhằm iế kiệm chi h .Các

d cho ấn đề n y rấ

hổ biến ở Việ Nam

như: các nh máy dệ kh n có hiế bị l m sạch kh n kh , ây bệnh hổi cho c n
nhân
n

cư dân x n q anh, nh máy da iầy sử d n xả nước hải ây

ồn nước, các c n

y xây d n kh n che chắn c n

rình ây

nhiễm

nhiễm cho kh

c, kh n có hiế bị bảo h cho n ười lao đ n dẫn đến ỷ lệ ai nạn lao đ n
cao….Tron

rườn hợ n y, doanh n hiệ

y kh n

i hạm l ậ

há nhưn rõ

r n đã cố ình i hạm đạo đức kinh doanh, ì h ho n o n ý hức được ác hại
c a h nh i n y. Nhưn q an điểm c a n ười được hỏi ở đây lại khá bao d n
ôn hòa!
Trả lời cho câ hỏi: “Cho biế q an điểm c a bạn ề iệc m

c n

y nước

n o i đến lậ nh máy ở Việ Nam để lợi d n s lỏn lẻo ron nhữn q y định ề
m i rườn c a Việ Nam?“, chỉ có 75% cho l “Không thể chấp nhận được, họ đã
vi phạm đạo đức kinh doanh”, còn 25% lại cho l “Bình thường thôi, kinh doanh
cần biết tận dụng cơ hội”. Kế q ả n y cho hấy h c ế l
được q an âm ở Việ Nam

ấn đề m i rườn còn

n ười Việ Nam còn q á lệ h

c

ol ậ

há khi

đánh iá ề đạo đức kinh doanh c a doanh n hiệ .
Ví Dụ:

n Thị Vải bị

nhiễm: Vedan ó

Vedan bị cảnh sá m i rườn

90%. Tháng 9/2008, công ty

há hiện xả nước hải ch i ra s n Thị ải ron

nhiề năm ây bức xúc ron dư l ận. Kế q ả khảo sá c a Viện m i rườn
n

yên TPHCM cho hấy mức đ
hẩm c a C n

kh n

nhiễm chiếm 90%. Có lẽ đến iờ, mặc dù sản

y Vedan được iê

h

rên hị rườn

ây đ c hại ì cho cơ hể con n ười. Nhưn đứn

sẽ s y n hĩ khi nhìn hấy sản hẩm b

n

ra s n Thị Vải ( ại ỉnh Đồn Nai) bị há
Đây l

i

c aC n

ẫn đảm bảo chấ lượn ,
ron siê

hị, hẳn n ười a

y n y, sa scandal xả nước

iác.

Vấn đề sở hữu trí tuệ ở Việt Nam
ấn đề nón , kh n chỉ ở Việ Nam m còn ở hầ hế các nước đan

phát riển khác. Tình rạn
nhân. Trước hế , cho đến đầ
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

i hạm HTT r n lan ở Việ Nam có nhiề n

yên

hế kỷ XX Việ Nam l nước n n n hiệ lạc hậ ,
17


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
nhữn

h nh

ề các sản hẩm cần bảo h như kiể dán c n n hiệ , há

minh,… hầ như chưa có, nên không có các q y định ề bảo h
nước có nền ăn hóa r n

HTT. Hơn nữa, l

ậ

hể, n ười Việ Nam kh n có r yền hốn bảo h

hời hon kiến

cả hời kỳ rước h i nhậ ở Việ Nam, các nh

sở hữ cá nhân.
Tron

n hiên cứ , ăn n hệ sĩ, đề sốn bằn lươn chứ l ậ
bản q yền ác iả, hù lao cho ác iả rấ

há kh n q y định chế đ

ỏi ì q an niệm l

hải h c

Vấn đề n y chỉ được hậ s đặ ra sa năm 1991, khi Việ Nam ham
rình h i nhậ

ậ

ia

hể.

o iến

nhấ l sa năm 1997, khi Việ Nam ký Hiệ định TRIP . Nhưn

ới hời ian q á n ắn n i, chỉ hơn 10 năm so ới lịch sử bảo h h n

răm năm

c a các nước  - Mỹ, ý hức ề bảo h q yền HTT c a n ười dân Việ Nam còn
rấ sơ s i.
M

lý do nữa cho iệc i hạm HTT r n lan ở Việ Nam là nguyên nhân

kinh ế. Khi h nhậ c a n ười dân còn q á hấ , ron khi iá cả các sản hẩm có
bản q yền lại q á cao
r n .M

rấ

hổ biến hì khó có hể hy

cách i hạm HTT khá hổ biên ở Việ Nam l

ên cho nhãn hiệ h n hóa c a mình ươn
để rốn ránh l ậ

há

HTT sẽ được

iệc c n

n

y cố ình đặ

nhãn hiệ nổi iến đã có rước

ây nhầm lẫn cho n ười iê dùn . V d cho ình rạn

n y q á nhiề , như Hon da
-

m

n

Honda, La Vier e

La Vie, . ..

Nghĩa vụ và trách nhiệm đạo đức của doanh nghiệp đối với các nhà

đầu tư
Đây l

ấn đề còn rấ mới mẻ ở Việ Nam do hị rườn chứn khoán Việ

Nam còn rấ non rẻ nên nhữn q y định ề nh r n
c n khai h n

in ới các nh đầ

h c ron báo cáo

ư c a doanh n hiệ … ẫn còn chưa chặ chẽ.

Vì ậy, hời ian q a đã x ấ hiện hiện ượn các doanh n hiệ đưa ra nhữn
in chưa ch nh xác để r c lợi, ây lao đao cho nhiề nh đầ

kinh doanh c a c n

y CP B n Bạch

in sai lệch. Từ năm 2004 đến q ý II-2008, hoạ đ n

y CP B n Bạch T yế (BBT) h a lỗ, chỉ có năm 2005 l có

lãi hơn 982 riệ đồn . Nhưn khoản lãi n y cũn

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

h n

ư.

Ví Dụ: Thanh ra c a UBND TP. HCM đã kế l ận C n
T yế (BBT) c n bố h n

i ch nh,

18

hản ánh kh n minh bạch, chưa


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
ân h đầy đ ch ẩn m c kế oán ron báo cáo
HO E, c n

i ch nh. ( heo q y định c a

y hải kinh doanh có lãi mới đ điề kiện niêm yế )
Quan hệ giữa chủ doanh nghiệp và người lao động

-

Thời ian q a, đình c n đan l m

ấn đề nón ở Việ Nam. Theo hốn

kê, ừ năm 1995 đến nay ại Việ Nam đã xảy ra hơn 1.000 c
Nhiề nhấ l
26 c

ại Đồn Nai ới 35 c

c.. Các n

c đình c n lớn nhỏ

c, iế đến l Bình Dươn 22 c

c, T .HCM

yên nhân ch nh dẫn đến đình c n bao ồm:

+ N ười lao đ n kh n h i lòn

ới điề kiện l m iệc, m i rườn ô

nhiễm, c n c lao đ n kh n được hẩm ra, an o n lao đ n kém, kh n có
kiểm ra sức khỏe định kỳ cho nhân c n

ình rạn

ai nạn n hề n hiệ khá hổ

biến.
+ Để h hú đầ

ư nước n o i, L ậ Đầ

hiể rấ hấ (chỉ có 35U D/ hán
rái l ậ

ư Việ Nam đưa ra mức lươn

ron L ậ ĐTNN 1997) nên mặc dù kh n l m

há nhưn mức lươn các doanh n hiệ

ới mặ bằn

ối

rả cho lao đ n

iá cả. Vì hế, n ười lao đ n kh n h i lòn

ẫn rấ hấ so

kh n

r n

h nh

ới doanh n hiệ .
+ X ấ hân ừ n n dân, hầ hế n ười lao đ n
đ n
đ n

hiế kiến hức ề L ậ Lao

hiế kỹ năn l m iệc ron m i rườn c n n hiệ nên năn s ấ lao
hấ

có nhữn

Kế q ả c a m

hản ứn
c

rái há l ậ khi có x n đ .

c điề

được iến h nh ở các địa hươn

ra c a Viện C n nhân
ậ

r n nhiề c n

như H N i, h nh hố Hồ Ch Minh
Vũn T , Vĩnh Phúc, Bắc Ninh
công ty FDI han hiền ề lươn

C n đo n năm 2007,

y ốn đầ

ư nước n o i

các ỉnh Đồn Nai, Bình Dươn , B Rịa Hải Dươn , cho hấy c n nhân ại 45% các

hấ , ại 16% c n

y, c n nhân hải l m hêm

iờ q á nhiề (có doanh n hiệ l m hêm đến 500 - 600 iờ/năm). Hầ hế các c n
nhân ở các c n

y có ốn đầ

ư nước n o i nhận mức lươn chỉ khoản

800.000 VND (50U D) đến 1.000.000 VND (62 U D) m
Như ậy, chỉ có 30% c n nhân ở c n
c

c sốn . Để nân cao h nhậ h n

ừ

hán .

y FDI có hể ran

rải được chi h

hán cho chi iê h n n y, 42,5% c n

nhân hải l m hêm iờ, đặc biệ l nhữn n ười l m ron n nh may mặc à
h

c da. Ở ron nhiề x n hiệ may mặc, ỷ lệ nữ c n nhân l m iệc hêm iờ

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

19


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
lên ới 55%, nhiề n ười l m 16h m
n hỉ h m đó, h m sa

n y đến khi n ấ xỉ , nhưn cũn chỉ được

hải đi l m iế nế kh n m ốn bị đ ổi iệc. Đây l m

hành vi không thể ha hứ được.
Để iải q yế ình rạn n y, Viện đã ổ chức m
đưa ra nhữn hình hạ cứn rắn cho nhữn c n
cả hiế c n cấ bảo hiểm y ế
sửa đổi L ậ Lao đ n

c

c hanh ra ắ

ao

y i hạm l ậ lao đ n , bao ồm

bảo hiểm hân hể. Viện cũn đề n hị Nh nước

các l ậ có liên q an để xây d n kh n

há lý cho đình

c n , bảo ệ được q yền lợi c a cả n ười lao đ n lẫn ch x n hiệ . Đây l m
ấn đề cần được sớm iải q yế để bảo ệ q yền lợi cho n ười lao đ n
cao nh hấ dẫn cho m i rườn đầ

ư ở Việ Nam, nhằm h

nân

hú các nh đầ

ư

nước n o i.
4. M

số đề x ấ nhằm há riển v ho n hiện đạo đức kinh doanh ở

Việ Nam
Q a nhữn

d

doanh ở Việ Nam, chún
hiể biế

h c ế

số liệ

h

hậ được ề rạn đạo đức kinh

a có hể hấy mặc dù có m

số n hiệ khả q an, nhưn

ề đạo đức kinh doanh c a cả iới r hức

iới doanh n hiệ ở Việ

Nam đề có nhữn

hiế só n hiêm r n . Nhữn

hiế só n y kh n nhữn đã

ây ác hại cho n ười iê dùn , cho các nhà kinh doanh, cho xã h i m còn ảnh
hưởn n hiêm r n đến hình ảnh c a doanh n hiệ , l m doanh n hiệ kinh doanh
h a lỗ

lâ d i sẽ ảnh hưởn đến hình ảnh q ốc ia rên hị rườn q ốc ế. Sau

đây l m

số đề x ấ
Cần nghiên cứu để bổ sung, hoàn thiện khung luật pháp Việt nam

-

nhằm tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho đạo đức kinh doanh
Đây l biện há

iên q yế , ì l ậ

há ch nh l kh n dễ hấy nhấ cho đạo

đức kinh doanh. Cần ho n hiện các B L ậ có liên q an như L ậ Đầ

ư, L ậ

Lao đ n , L ậ Doanh n hiệ , L ậ Bảo ệ N ười iê dùn , L ậ M i rườn …
M

n

yên nhân q an r n cho ình rạn yế kém c a đạo đức kinh doanh ở Việ

Nam hiện nay x ấ

há ừ s

hiế ho n hiện ron

há l ậ Việ nam. Nế l ậ

há q y định chặ chẽ hơn, hợ lý hơn sẽ ránh được ình rạn doanh n hiệ nệ
o s sơ hở c a l ậ
M

há m rốn ránh n hĩa

đạo đức c a mình.

d điển hình cho ấn đề n y l L ậ bảo ệ n ười iê dùn . Vừa q a,

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

20


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
ại H i hảo “Thực trạng thực thi pháp luật bảo vệ người tiêu dùng và định hướng
xây dựng Luật Bảo vệ quyền người tiêu dùng” do C c Q ản lý cạnh ranh (B C n
hươn ) ừa ổ chức ại H N i, n Hank Baker (đại diện D án

ar Việ Nam)

khẳn định, n ười iê dùn Việ Nam chưa được đảm bảo q yền lợi khi sử d n
các h n hóa, dịch

. Đa số ẫn r n chờ

o “lòn

ố ” c a n ười bán h n khi

m a các sản hẩm rên hị rườn .Theo n Baker : “Khi gặp một sản phẩm không
ưng ý, chúng ta vẫn hy vọng mình sẽ may mắn lấy lại được tiền. Trong khi đó, trên
thị trường lại có quá nhiều người bán hàng không có tâm với hàng hóa mình bán
ra. Hậu quả cuối cùng là người tiêu dùng phải chịu thiệt thòi”. M
n

yên nhân c a ình rạn

dùn

rên l

há l ậ

ại Việ Nam chưa được h c hi m
-

ron nhữn

ề bảo ệ q yền lợi c a n ười iê

cách hiệ q ả.

Cần nâng cao nhận thức về đạo đức kinh doanh ở Việt Nam

Cần lư ý l kh n chỉ các nh kinh doanh, các nh n hiên cứ mới cần nắm
được kiến hức ề đạo đức kinh doanh m cả xã h i cần ý hức điề n y. Vi ậy,
rước hế các hươn

iện h n

in đại chún nên iến h nh hổ cậ các kiến hức

ề đạo đức kinh doanh nhằm định hướn h nh i c a n ười dân, để n ười dân có
hể nắm được nhằm

bảo ệ q yền lợi cho mình

iám sá hoạ đ n c a doanh

n hiệ .
Tiế

heo, các cơ q an Nh nước chị

n hiệ như B C n
hoạch - Đầ
nhấ

hươn , Phòn Thươn mại

C n n hiệ Việ nam, ở Kế

ư ở các ỉnh, Th nh hố cần q an âm hổ biến nhữn kiến hức ch n

ề đạo đức kinh doanh. Việc n y có hể iến h nh bằn nhiề cách như ổ chức

các lớ h c cho doanh n hiệ
m

rách nhiệm q ản lý, hướn dẫn doanh

ề đạo đức kinh doanh, ch n l a dịch

số sách có y n c a nước n o i ề đề

n hiệ cần n ắn

n, nhiề

ình h ốn

x ấ bản

i n y… Nên lư ý l sách cho doanh

h c ế, kiể Cẩm nang về đạo đức kinh

doanh chẳn hạn… Các Trườn Cao đẳn , Đại h c khối Kinh ế cũn cần đưa n i
d n
m

ề đạo đức kinh doanh
m n riên hay

i

o chươn

rình đ o ạo c a mình, có hể dưới dạn

o các m n h c khác như q ản rị nhân s , n hiệ

kinh

doanh…
-

Cần có những biện pháp khuyến khích doanh nghiệp nâng cao đạo

đức kinh doanh của mình
Nhóm 5 lớp Đ12- K20

21


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
Chún
đức l m

a cần ý hức rằn , kh n có ranh iới cố định n o đạo đức m đạo
hạm rù m con n ười l

soá đạo đức ì nó ượ xa hơn iệc

n cần ươn lên để đạ đến nó. Rấ khó kiểm
ân h

doanh, ấn đề còn hức ạ hơn ì iệc

há l ậ rấ nhiề . Với đạo đức kinh
ân h đạo đức ron n ắn hạn hườn

không đem lại lợi nh ận cho doanh n hiệ , ron khi lợi nh ận mới l m c đ ch
ch nh c a doanh n hiệ . Vì ậy, các cơ q an hữ q an cần có nhữn biện há để
kh yến kh ch doanh n hiệ có h nh ch ron đạo đức kinh doanh như ron các
iải ao V n Đấ Việ , B n Hồn V n … có hể đưa iệc có h nh ch ron đạo
đức kinh doanh l m
đăn b i

iê ch ẩn để xé . Các cơ q an h n

in đại chún có hể

n inh nhữn doanh n hiệ đạ iê ch ẩn n y…

N ược lại, các cơ q an q ản lý cũn cần có biện há
n hiệ

hạ nhữn doanh

i hạm đạo đức kinh doanh ới mức hạ ươn xứn . Kh n

hể iế

c

ình rạn doanh n hiệ b c n ười lao đ n l m hêm iờ 16 - 20h/n y h n
liền đến mức lao đ n n ấ xỉ m chỉ bị hạ

ần

i riệ VND; Các doanh n hiệ

i

hạm q y định bảo ệ m i rườn như xả hóa chấ ra s n l m cá chế h n loạ ,
n ười dân kh n có nước sinh hoạ ... m lại được cho hé

iế

c hoạ đ ng trong

khi ìm biện há xử lý.
Cũn như ăn hóa, đạo đức nói ch n
nhữn

hạm rù hức ạ , cần nhiề

riển. L m
nhữn

q ốc ia đan

đạo đức kinh doanh nói riên l

hời ian

c n sức để ho n hiện

há riển, mới ham ia

há

o iến rình o n cầ hóa,

hạm rù như ăn hóa kinh doanh, đạo đức kinh doanh còn khá mới mẻ ở

Việ nam. Được biế ron

hời ian ới, ch nh h Việ Nam đan có ch

nâng cao trình đ nhận hức cho n ười dân
quan đến h i nhậ kinh ế q ốc ế
B Giáo d c

Nam, hy

o n cầ hóa.

rình đ o ạo cho hù hợ

ố h ận lợi n y

n l ron

ới rình đ ch n

Cao

rên hế iới.

r yền hốn đạo đức lâ đời c a n ười Việ

hời ian ới, nhận hức c a n ười Việ Nam ề đạo đức kinh

doanh sẽ nhanh chón được nân cao, ó

hần d y rì s

nân cao chấ lượn đời sốn cho n ười dân Việ Nam.

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

ề các ấn đề có liên

Đ o ạo cũn đan kh yến cáo các rườn Đại h c

đẳn cần đổi mới chươn
Có được nhữn yế

doanh n hiệ

rươn

22

há riển bền ữn


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ
III. KẾT LUẬN:
Gắn ới s

h nh c n c a doanh n hiệ

ồm nhiề yế

ố như : chiến lược

kinh doanh, s nhạy bén ới hị rườn , có ch nh sách q ản cáo, iế
hươn hiệ
đến yế

ố … T y nhiên, s sốn còn c a doanh n hiệ

đi

ề lâ d i ấ yế cần

ố “đạo đức kinh doanh”. “Đạo đức kinh doanh” ới nhữn

mình đã iú doanh n hiệ
ạo ra m

hị sản hẩm,

s

ai rò c a

ừa ạo ra lợi nh ận l m c iê c a doanh n hiệ

y n ề chấ lượn sản hẩm

m

ừa

hình ảnh ố c a doanh n hiệ

o lòn khách h n cũn như đối ác c a doanh n hiệ đó.
Hơn hế nữa, “đạo đức kinh doanh” còn ạo ra cho doanh n hiệ m

s

ắn

kế lâ d i ới n ười lao đ n c a mình rên cơ sở nền ản đạo đức kinh doanh hù
hợ sẽ há h y nh sán

ạo

h nh c n c a doanh n hiệ

s

r n

h nh c a nhân iên ron doanh n hiệ .

ắn liền ới hươn hiệ c a nó sẽ ó

cao hình ảnh hươn hiệ sản hẩm c a m
doanh n hiệ cũn l yế

ố ó

ậy, đạo đức doanh n hiệ l yế
hay nói cách khác “

q ốc ia, s

há riển c a

hần ữn mạnh cho nền kinh ế q ốc ia. Như
ố ó

hần ạo nên h nh c n c a doanh n hiệ

h nh c n c a doanh n hiệ

doanh c a ch nh h ”.

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

ổn định

hần nân

23

h

h

c

o đạo đức kinh


Sự thành công của doanh nghiệp phụ thuộc vào đạo đức kinh doanh của chính họ

TÀI LIỆU THAM KHẢO:
[1] Giáo rình q ản rị h c – ĐH Kinh Tế T HCM
[2] B i iản “Đạo đức kinh doanh” – T . Phan Thị Minh Châ
[3] www.saga.vn
[4] Đạo đức kinh doanh

ăn hóa doanh n hiệ - Phạm Q ốc Toản – Nxb Lao

đ n Xã h i
[5] Bản sắc ăn hóa doanh n hiệ – David Maister – Nxb Thốn Kê

DANH SÁCH NHÓM 5 LỚP Đ12 – K20

1

H ỳnh Ho i Đức

1/4/1972



Trưởn nhóm
095 234 4567

2

Lý Thị Mỹ Chi

23/09/1984



0936 150 459

3

H ỳnh Hữ Phúc

19/05/1985



0983 127 030

4

Lê Thùy Trang

27/10/1986



0987 327 792

5

Lư Xuân Danh

10/11/1988



0938 526 913

6

N

1/2/1982



01215 127 052

7

Bùi N c T yền

25/10/1987



0986 378 998

8

Phạm Thị X ân Mai

18/09/1987



0988 387 287

9

N yễn X ân Đỗ
Thắn

7/3/1976

0918 04 26 36

10

N

29/05/1985



0937 43 54 99

yễn Đình Chươn

yễn Thị Kim Chi

Nhóm 5 lớp Đ12- K20

24