BÁO CÁO THỰC TẬP CỞ SỞ NGÀNH KỸ THUẬT PHẦN MỀM

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI
KHOA CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
******

BÁO CÁO THỰC TẬP CỞ SỞ NGÀNH KỸ
THUẬT PHẦM MỀM
ĐỀ TÀI: XÂY DỰNG CHƯƠNG TRÌNH QUẢN
LÝ BÁN HÀNG
Giảng viên hướng dẫn

Ts. Nguyễn Hoàng Tú

Lớp

KTPM 1 - K12

Nhóm

5

Thành viên

1.Phạm Tuấn Đạt

2017604114

2. Đặng Quốc Bảo

2017602284

3. Nguyễn Thế Huấn 2017603026

Hà Nội, Tháng 4 Năm 2019


NHẬN XÉT, DÁNH GIÁ, CHO ĐIỂM
(Của GV hướng dẫn)
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

..................................................................................................................................
Điểm ........................................ (Bằng chữ ............................................................... )
Đồng ý/Không đồng ý cho SV bảo vệ trước hội đồng chấm đồ án tốt nghiệp.
Hà Nội, Ngày ........... Tháng .......... Năm 2017


NHẬN XÉT CỦA GV PHẢN BIỆN
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................

..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
..................................................................................................................................
Điểm ........................................ (Bằng chữ ............................................................... )
Đồng ý/Không đồng ý cho SV bảo vệ trước hội đồng chấm đồ án tốt nghiệp.
Hà Nội, Ngày ........... Tháng .......... Năm 2017


Mục lục
LỜI NÓI ĐẦU ...........................................................................................................7
CHƯƠNG 1: TÌM HIỂU TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ ................8
1.1. Khái niệm về thương mại điện tử............................................................... 8
1.2. Các đặc trưng của thương mại điện tử ....................................................... 8
1.2.1. Các bên tiến hành giao dịch trong thương mại điện tử không tiếp xúc
trực tiếp với nhau và không đòi hỏi phải biết nhau từ trước ............................. 8
1.2.2. Các giao dịch thuong mại truyền thống được thực hiện với sự tồn tại
của khái niệm biên giới quốc gia, còn thương mại điện tử được thực hiện trong
1 thị trường không có biên giới.Thương mại điện tử trực tiếp tác động tới môi
trường cạnh tranh toàn cầu. .............................................................................. 9
1.2.3. Trong hoạt động giao dịch thương mại điện tử đều có sự tham gia của
ít nhất 3 chủ thể, trong đó có 1 bên không thể thiếu được là người cung cấp
dịch vụ mạng, các cơ quan chứng thực ............................................................ 9
1.2.4. Đối với thương mại truyền thống thì mạng lưới thông tin chỉ là phương
tiện để trao đổi dữ liệu, còn đối với thương mại điện tử thì mạng lưới thông tin
chính là thị trường............................................................................................ 9
1.3. Các cở sở để phát triển TMĐT................................................................. 10
1.4. Các loại hình giao dịch TMĐT ................................................................ 10
1.5. Các hình thức hoạt động chủ yếu của TMĐT........................................... 11
1.6. Lợi ích của TMĐT ................................................................................... 12
CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ UML ......................................................................13

2.1. UML là gì? ................................................................................................ 13
2.1.1. Trực quan hóa ...................................................................................... 13
2.1.2. Cụ thể hóa ............................................................................................ 13
2.1.3. Sinh mã ở dạng nguyên mẫu ................................................................ 13
2.1.4. Lập và cung cấp tài liệu ....................................................................... 14
2.2. Ứng dụng của UML ................................................................................... 14
2.3. Các quy tắc của UML ................................................................................ 14
2.4. Các Thành Phần Của UML ...............................................................................15


2.4.1. Các Phần Tử Mang Tính Cấu Trúc.......................................................... 15
2.4.2. Các Phần Tử Mang Tính Hành Vi ........................................................... 16
2.4.3. Các Phần Tử Mang Tính Nhóm .............................................................. 16
2.4.4. Các Biểu Đồ............................................................................................ 16
2.5. Các Kĩ Thuật Chung Của Uml. .................................................................. 17
2.5.1. Cụ Thể Hóa .......................................................................................... 17
2.5.2. Trang Trí .............................................................................................. 18
2.5.3. Phân Chia............................................................................................. 18
2.5.4. Kỹ Thuật Mở Rộng .............................................................................. 18
2.6. Kiến trúc hệ thống...................................................................................... 19
2.6.1. Use-Case View .................................................................................... 19
2.6.2. Logical View ....................................................................................... 19
2.6.3. Process View ....................................................................................... 19
2.6.4. Implementation View........................................................................... 19
2.6.5. Deployment View ................................................................................ 20
2.7. Phân tích hệ thống hệ thống thông tin hướng đối tượng với UML .............. 20
CHƯƠNG 3: XÁC ĐỊNH YÊU CẦU BÀI TOÁN QUẢN LÍ BÁN HÀNG .....23
3.1. Giới thiệu hệ thống .................................................................................... 23
3.2. Yêu cầu hệ thống ....................................................................................... 23
CHƯƠNG 4: MỘT SỐ NGÔN NGỮ LẬP TRÌNH SỬ DỤNG .............................25

4.1. Ngôn ngữ SQL ........................................................................................... 25
4.1.1. SQL là gì? ............................................................................................ 25
4.1.2. Ưu điểm của SQL. ............................................................................... 25
4.1.3. RDBMS là gì?...................................................................................... 25
4.2. Ngôn ngữ C#.............................................................................................. 26
4.2.1. C# Là Gì: ............................................................................................. 26
4.2.2. Đặc Trưng Của C# ............................................................................... 26
4.2.3. Cấu Trúc Môi Trường Cho C# ............................................................. 27


CHƯƠNG 5: PHÂN TÍCH HỆ THỐNG QUẢN LÝ BÁN HÀNG ...................30
5.1. Xây Dựng Biểu Đồ Use Case ..................................................................... 30
5.1.2. Phân Rã Biểu Đồ Use Case ..................................................................... 31
5.2. Xây Dung Kịch Bản Của Use Case ............................................................ 34
5.2.1. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng..................................... 34
5.2.2. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Thêm Hàng................................... 35
5.2.3. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Sửa Thông Tin Hàng Hóa ............. 36
5.2.4. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Xóa Hàng Hóa .............................. 37
5.2.5. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Thêm Khách Hàng ....................... 38
5.2.6. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng..................................... 39
5.2.7. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng..................................... 40
5.2.8. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng..................................... 41
5.2.9. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng..................................... 42
5.2.10. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 43
5.2.11. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 44
5.2.12. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 45
5.2.13. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 46
5.2.14. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 47
5.2.15. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 48
5.2.16. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 49

5.2.17. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 50
5.2.18. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 51
5.2.19. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 52
5.2.20. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 53
5.2.21. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 54
5.2.22. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 55
5.2.23. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 56


5.2.24. Biểu Diễn Kịch Bản Cho Use Case Mua Hàng................................... 57
5.3. Biểu Đồ Trạng Thái ................................................................................... 58
5.3.1 Biểu Đồ Trạng Thái Cho Lớp Đơn Hàng. ............................................. 58
5.3.2. Biểu Đồ Trạng Thái Cho Lớp Hóa Đơn. .............................................. 59
5.3.3. Biểu Đồ Trạng Thái Cho Lớp Khách Hàng Chức Năng Thêm KH....... 59
5.3.4. Biểu Đồ Trạng Thái Cho Lớp Khách Hàng Chức Năng Sửa Thông Tin
KH ................................................................................................................. 60
5.3.5. Biểu Đồ Trạng Thái Cho Lớp Khách Hàng Chức Năng Xóa Khách Hàng
...................................................................................................................... 60
5.3.6. Biểu Đồ Trạng Thái Cho Lớp Sách Chức Năng Thêm Hàng ................ 61
5.3.7. Biểu Đồ Trạng Thái Cho Lớp Nhân Viên (Quản Lý) Chức Năng Quản
Lý Nhập Hàng ............................................................................................... 61
5.3.8. Biểu Đồ Trạng Thái Cho Lớp Nhân Viên (Quản Lý) Chức Năng Quản
Lý Bán Hàng. ................................................................................................ 62
5.4. Một Số Giao Diện Chương Trình ............................................................... 62
5.4.1. Giao Diện Đăng Nhập .................................................................... 62
5.4.2. Giao Diện Hệ Thống ............................................................................ 63
5.4.3. Giao Diện Quản Lý Nhân Viên ............................................................ 63
5.4.4. Giao Diện Cập Nhật Hàng Hóa ............................................................ 64
CHƯƠNG 6: KẾT LUẬN .....................................................................................65

Danh much bảng biểu

Biểu Đồ 1: Biểu Đồ Use Case Tổng Quát ................................................... 30
Biểu Đồ 2: Biểu Đồ Use Case Cập Nhật Hàng Hóa ................................... 31
Biểu Đồ 3: Biểu Đồ Use Case Cập Nhật Khách Hàng ................................ 31
Biểu Đồ 4: Biểu Đồ Use Case Tạo Phiếu.................................................... 32
Biểu Đồ 5: Biểu Đồ Use Case Thống Kê .................................................... 32
Biểu Đồ 6: Biểu Đồ Use Case Quản Lý Cửa Hàng ..................................... 33
Biểu Đồ 7: Biểu Đồ Use Case Quản Lý Nhân Viên ..................................... 33
Bảng 1: Kịch Bản Mua Hàng...................................................................... 34
Bảng 2: Kịch Bản Thêm Hàng .................................................................... 35
Bảng 3: Kịch Bản Sửa Thông Tin Hàng ...................................................... 36
Bảng 4: Kịch Bản Xóa Hàng Hóa ............................................................... 37
Bảng 5: Kịch Bản Thêm Khách Hàng ......................................................... 38
Bảng 6: Kịch Bản Sửa Thông Tin Khách Hàng........................................... 39
Bảng 7: Kịch Bản Xóa Khách Hàng ........................................................... 40
Bảng 8: Kịch Bản Tìm Kiếm ....................................................................... 41
Bảng 9: Kịch Bản Lập Hóa Đơn ................................................................. 42
Bảng 10: Kịch Bản Tạp Phiếu Nhập ........................................................... 43
Bảng 11: Kịch Bản Tạo Phiếu Xuất ............................................................ 44
Bảng 12: Kịch Bản Quản Lý Nhập.............................................................. 45
Bảng 13: Kịch Bản Quản Lý Bán ................................................................ 46
Bảng 14: Kịch Bản Quản Lý Khách Vip ..................................................... 47
Bảng 15: Kịch Bản Thêm Nhân Viên .......................................................... 48
Bảng 16: Kịch Bản Sửa Thông Tin Nhân Viên ............................................ 49
Bảng 17: Kịch Bản Xóa Nhân Viên ............................................................. 50
Bảng 18: Kịch Bản Kiểm Hàng................................................................... 51
Bảng 19: Kịch Bản Trả Hàng ..................................................................... 52
Bảng 20: Kịch Bản Đăng Nhập .................................................................. 53

Bảng 21: Kịch Bản Thông Kê Hàng Tồn..................................................... 54
Bảng 22: Kịch Bản Thống Kê Doanh Thu................................................... 55
Bảng 23: Kịch Bản Thống Kê Hàng Đã Bán............................................... 56
Bảng 24: Kịch Bản Thống Kê Khách Hàng ................................................ 57
Biểu Đồ 8: Biểu Đồ Trạng Thái Lớp Đơn Hàng ......................................... 58
Biểu Đồ 9: Biểu Đồ Trang Thái Của Lớp Hóa Đơn .................................... 59
Biểu Đồ 10: Biểu Đồ Trạng Thái Của Chức Năng Thêm Khách Hàng ....... 59
Biểu Đồ 11: Biểu Đồ Trạng Thái Của Chức Năng Sửa Thông Tin Khách
Hàng ........................................................................................................... 60
Biểu Đồ 12: Biểu Đồ Trạng Thái Của Chức Năng Xóa KH ........................ 60
Biểu Đồ 13: Biểu Đồ Trạng Thái Của Chức Năng Thêm Hàng .................. 61
Biểu Đồ 14: Biểu Đồ Trạng Thái Của Chức Năng QL Nhập Hàng ............. 61
Biểu Đồ 15: Biểu Đồ Trạng Thái Của Chức Năng QL Bán Hàng ............... 62
Danh mục hình ảnh
Hình 1: Đăng nhập .................................................................................. 62
Hình 2: Giao Diện Hệ Thống................................................................... 63
Hình 3: Giao Diện Quản Lý Nhân Viên ................................................... 63
Hình 4: Giao Diện Hàng Hóa .................................................................. 64
Hình 5: Giao Diện Tìm Kiếm ................................................................... 64


LỜI NÓI ĐẦU
Công nghệ thông tin là một ngành rất phát triển trong xã hội ngày nay. Nó được ứng
dụng trong rất nhiểu ngàng, lĩnh vực cà đạt được nhiều hiệu quả cao. Đặc biệt là trong
công tác quản lý, tin học làm giảm nhẹ đucợ sức của con người quản lý, tiết kiệm thời
gian và gọn nhẹ hơn nhiều so với cách quản lý bằng giấy tờ như trước kia. Ứng dụng
tin học vào công tác quản lý còn giúp thu hẹp không gian lưu trữ dữ liệu, tránh thất lạc
dữ liệu một cách an toàn. Hơn nữa nó còn giúp tìm kiếm, tra cứu thông tin một cách

nhanh chóng, chính xác và đầy đủ.
Từ những nhận thức về tầm quan trọng của ngành công nghệ thông tin với công tá
quản lý, cùng với sự mong muốn học hỏi và đóng góp một phần nhỏ đưa tin học ứng
dụng vào công tác quản lý chúng em đã hoàn thành đề tài”Xây dựng chương trình quản
lý bán hàng”.
Trong thời gian nghiên cứu, cùng với sự nỗ lực của bản thân, sự giúp đỡ nhiệt tính của
bạn bè cà trên hết là sự hướng dẫn của thầy Nguyễn Hoàng Tú chúng em đã hoàn thành
tốt đềtài của mình. Do kiến thức còn hạn chế nên chúng em không tránh khỏi những
sai sót. Chúng em rất mong nhận được ý kiến đóng góp của thầy co, bạn bè để đề tài
của chúng em được hoàn thiện hơn.

7


CHƯƠNG 1: TÌM HIỂU TỔNG QUAN VỀ THƯƠNG MẠI ĐIỆN
TỬ
1.1.

Khái niệm về thương mại điện tử

Thương mại điện tử, hay còn gọi là e-commerce, e-comm hay EC, là sự mua bán
sản phẩm hay dịch vụ trên các hệ thống điện tử như Internet và các mạng máy
tính.[1][2] Thương mại điện tử dựa trên một số công nghệ như chuyển tiền điện
tử, quản lý chuỗi dây chuyền cung ứng, tiếp thị Internet, quá trình giao dịch trực
tuyến, trao đổi dữ liệu điện tử (EDI), các hệ thống quản lý hàng tồn kho, và các hệ
thống tự động thu thập dữ liệu. Thương mại điện tử hiện đại thường sử dụng
mạng World Wide Web là một điểm ít nhất phải có trong chu trình giao dịch, mặc
dù nó có thể bao gồm một phạm vi lớn hơn về mặt công nghệ như email, các thiết
bị di động như là điện thoại.
Thương mại điện tử thông thường được xem ở các khía cạnh của kinh doanh điện

tử (e-business). Nó cũng bao gồm việc trao đổi dữ liệu tạo điều kiện thuận lợi cho
các nguồn tài chính và các khía cạnh thanh toán của việc giao dịch kinh doanh

1.2.

Các đặc trưng của thương mại điện tử
So với hoạt động Thương mại truyền thông, Thương mại điện tử có một số điểm
khác biệt cơ bản sau:

1.2.1. Các bên tiến hành giao dịch trong thương mại điện tử không tiếp
xúc trực tiếp với nhau và không đòi hỏi phải biết nhau từ trước
Trong Thương mại truyền thống, các bên thường gặp gỡ nhau trực tiếp để tiến hành
giao dịch. Các giao dịch được thực hiện chủ yếu theo nguyên tắc vật lý như chuyển
tiền, séc, hóa đơn, vận đơn, gửi báo cáo. Các phương tiện viễn thông như fax, telex,
chỉ được sử dụng để trao đổi số liệu kinh doanh. Tuy nhiên, việc sử dụng các phương
tiện điện tử trong thương mại truyền thống chỉ để chuyển tải thông tin 1 cách trực
tiếp giữa 2 đối tác của cùng 1 giao dịch.
Thương mại điện tử cho phép mọi người cung tham gia từ các vùng xa ôi hẻo lánh
đến các khu vực đô thị lớn, tạo điều kiện cho tất cả mọi người ở khắp mọi nơi đều
có cơ hội ngang nhau tham gia vào thị trường toàn cầu và không đòi hỏi nhất thiết
phải có mối quen biết nhau.

8


1.2.2. Các giao dịch thuong mại truyền thống được thực hiện với sự tồn
tại của khái niệm biên giới quốc gia, còn thương mại điện tử được
thực hiện trong 1 thị trường không có biên giới.Thương mại điện
tử trực tiếp tác động tới môi trường cạnh tranh toàn cầu.
Thương mại điện tử càng phát triển, thì máy tính cá nhân trở thành cửa sổ cho doanh

nghiệp hướng ra thị trường trên khắp thế giới. Với thương mại điện tử, một doanh
nhân dù mới thành lập đã có thể kinh doanh ở Nhật Bản, Đức… mà không hề phải
ra khỏi nhà, một công việc trước kia phải mất nhiều năm.

1.2.3. Trong hoạt động giao dịch thương mại điện tử đều có sự tham gia
của ít nhất 3 chủ thể, trong đó có 1 bên không thể thiếu được là
người cung cấp dịch vụ mạng, các cơ quan chứng thực
Trong Thương mại điện tử, ngoài các chủ đề tham gia quan hệ giao dịch giống như
giao dịch thương mại truyền thống đã xuất hiện 1 bên thứ 3 đó là nhà cung cấp dịch
vụ mạng, các cơ quan chứng thực,… là những người tạo môi trường cho các giao
dịch thương mại điện tử. Nhà cung cấp dịch vụ mạng và các cơ quan chứng thực có
nhiệm vụ chuyển đi, lưu giữ các thông tin giữa các bên tham gia giao dịch thương
mại điện tử, đồng thời họ cũng xác nhận độ tin cậy của các thông tin trong giao dịch
thương mại điện tử.

1.2.4. Đối với thương mại truyền thống thì mạng lưới thông tin chỉ là
phương tiện để trao đổi dữ liệu, còn đối với thương mại điện tử thì
mạng lưới thông tin chính là thị trường.
Thông qua Thương mại điện tử, nhiều loại hình kinh doanh mới được hình thành.
Ví dụ: các dịch vụ gia tăng giá trị trên mạng máy tính hình thành nên các nhà trung
gian ảo làm các dịch vụ môi giới cho giới doanh nhân và tiêu dung, các siêu tị ảo
được hình thành để cung cấp hang hóa và dịch vụ trên mạng máy tính.
Các trang web khá nổi tiếng như Yahoo! America Online hay Google đóng vai trò
quan trọng cung cấp thông tin trên mạng. Các trang web này đã trở thành các khu
chợ” khổng lồ trên Internet. Với mỗi lần nhấn chuột, khách hang có khả năng truy
cập hang ngàn của hang khác nhau và tỷ lệ khách hang vào hang ngàn các của hang
khác nhau và tỷ lệ khách hang vào thăm rồi mua hang là rất cao. Người tiêu dung
đã bắt đầu mua trên mạng 1 số loại hang trước đây được coi là khó bán trên mạng.
Nhiều người tiêu dung còn sẵn sang trả them tiền để không phải đến tận cửa hàng.
Các chủ cửa hàng thông thường ngày nay cũng đang dua nhau đưa thông tin lên

Web để tiến tới khai thác mảng thị trường rộng lớn trên Web bằng cách mở cửa
hàng ảo.
9


1.3.

Các cở sở để phát triển TMĐT

Để phát triển TMĐT cần phải hội đủ 1 số cở sở:









1.4.

 Hạ tầng kỹ thuật internet pahir đủ nhanh, mạnh đảm bảo truyền tải các
nội dung thông tin bao gồm âm thanh, hình ảnh trung thực và sống động.
Một hạ tầng internet mạnh cho phép cung cấp các dịch vụ như xem phim,
xem TV, nghe nhac,… trực tiếp. Chi phí kết nối internet phải re để dảm
bảo số người dung internet phải lớn.
Hạ tầng pháp lý: phải có luật về TMĐT công nhận tinhd pháp lý của các
chừng tử điện tử, các hợp đồng điện tử ký qua mạng: phải có luật bảo vệ
quyền sở hữu tri tuệ, bảo vệ sự riêng tư, bảo vệ người tiêu dung… để điều
chỉnh các giao dịch qua mạng.

Phải có cơ sở thanh toán điện tử an toàn bảo mật. Thanh toán điện tử qua thẻ,
qua tiền điện tử, thanh toán qua EDI. Các ngân hàng phải triển khai hệ thống
thanh toán điện tử rộng khắp.
Phải có hệ thống cơ sở chuyển phát nhanh chóng, kịp thời, tin cậy.
Phải có hệ thống an toàn bảo mật cho các giao dịch, chống xâm nhập trái
phép, chống virus, chống thoái thác.
Phải có nhân lực am hiểu kinh doanh, công nghệ thông tin, thương mại điện
tử để triển khái tiếp thị, quảng cáo, xúc tiến, bán hàng và thanh toán qua
mạng.

Các loại hình giao dịch TMĐT

Trong TMĐT có 3 chủ thể tham gia: doanh nghệp (B) giữ vai trò động lực phát triển
TMĐT, người tiêu dung (C) giữ vai trò quyết định sự thành công của TMĐT và chính
phủ (G) giữ vai trò định hướng, điều tiết và quản lý. Từ cá mối quan hệ giữa các chủ
thể trên ta có các loại giao dich TMĐT: B2B, B2C, B2G, C2C… trong đó B2B và B2C
là hai loại hình giao dịch quan trọng nhất.
Business-to-business(B2B): Mô hình TMĐT giữa các doanh nghiệp với doanh nghiệp.
B2B là việc thực hiện các giao dịch giữa các doanh nghiệp với nhau trên mạng. Ta
thường gọi là giao dịch B2B. Các bên tham gia giao dịch B2B gồm: người trung gian
trực tuyến, ngưới mua và người bán. Các loại giao dịch B2B gồm: mua ngay theo yêu
cầu khi giá cả thích hợp và mua theo hợp dồng dài hạn, dựa trên đàm phán cá nhân giữa
người mua và người bán.

Các loại giao dịch B2B cơ bản:
 Bên bán là mô hình dựa trên công nghệ web trong đó 1 công ty bán cho nhiêu
cty mua. Có 2 phương pháp bán trcuwj tiếp trong mô hình này: Bán từ ctalog
10

điện tử, bán qua quá trình đấu giá, bán theo hợp động cung ún dài hạn đã thỏa
thuận trước. Công ty bán có thể là nhà sản xuất loại click-and mortar hoặc nhà
trung gian thông thường là nhà phân phối hay đại lý.
 Bên mua – một bên mua – nhiều bên bán
 Sàn giao dịch – nhiều bên bán – nhiều bên mua
 TMĐT phối hợp – các đối tác phối hợp nhau ngay trong quá trình thiết kế chế
tạo sản phẩm
Busness-to-consumer (B2C): Mô hình TMĐT giữa doanh nghiệp cà người tiêu dùng.
Đây là mô hình bán lẻ trực tiếp đến người tiêu dùng. Trong TMĐT, bán lẻ điện tử có
thể từ nhà sản xuất, hoặc từ 1 cửa hàng thông qua kênh phân phối. Hàng hóa bán lẻ trên
mạng thường là hàng hóa, máy tính, đồ điện tử, dụng cụ thể thao, đồ dùng văn phòng,
sách và âm nhac…
Mô hình kinh doanh bán lẻ có thể phân loại theo quy mô các loại hàng hóa bán, theo
kênh bán.

Hai loại giao dịch trên là giao dịch cơ bản của TMĐT. Ngoài ra trong TMĐT người ta
còn sử dụng các loại giao dịch: Govement-to-Business(G2B) là mô hình giữa các cơ
quan chính phủ và công dân cong gọi là chính phủ điện tử.

1.5.
•

•

Các hình thức hoạt động chủ yếu của TMĐT
Thư điện tử
Các doanh nghiệp, các cơ quan Nhà nước sử dụng thư điện tử để gửi thử cho
nhua 1 cách trực tuyến thông qua mạng, gọi là thư điện tử.
Thanh toán điện tử
Thanh toán điện tử là việc thanh toán tiền thông qua bức thư điện tử ví dụ như

trả lương bằng cách chuyển tiên trực tiếp vào tài khoản... Ngày này, với sự phát
triển của TMĐT, thanh toán điện tử đã mở rộng sang các lĩnh vực mới đó là:
-Trao đổi dữ liệu điện tử tài chính chuyên phục vụ cho việc thanh toán điện tử
giữa các công ty giao dịch với nhau bằng điện tử.
- Tiền lẻ điện tử là tiền mặt được mua từ 1 nơi phát hành, sau đó đucơh chuyển
đổi tự do sang các đồng tiền khác thông qua internet. Tiền lẻ điện tử đang trên
đà phát triển nhanh, nó có ưu điểm nổi bật sau:
+ Dùng để thanh toán những món hàng giá trị nhỏ, thậm chí ngay cả tiền mua
báo.
+ Có thể tiến hành giữa 2 con người hoặc 2 cty bất kỳ.
+ Tiền mặt nhận được đảm bảo là tiền thật, tránh được tiền giả.
11


-Ví điên tử là nơi để tiền mặt internet, chủ yếu là thẻ thông minh còn gọi là thẻ
giữ tiền, tiền được trả cho bất kỳ ai đọc được thẻ đó.
- Giao dịch điện tử của ngân hàng: hệ thống thanh toán điện tử của ngân hàng là
1 hệ thống lớn gồm nhiều hệ thống nhỏ
•
•
•

1.6.

Trao đổi dữ liệu điện tử
Truyền dữ liệu
Mua bán hàng hóa hữu hình

Lợi ích của TMĐT
Thu nhập được nhiều thông tin: giúp biết rõ về thị trường, đối tác … từ đó rút

ngắn thời gian sản xuất cũng như tạo dựng và củng cố quan hệ bạn hang.
Giảm chi phí sản xuất: hạn chế phải làm việc với nhiều giấy tờ giúp giảm thiểu
về diện tích và chi phí chuyển giao tài liệu.
Giảm chi phí bán hang, tiếp thị và giao dịch: nhờ internet mà 1 nhân viên có thể
giao dịch với nhiều khách hang cùng lúc.
Xây dựng quan hệ với đối tác: nhờ giao dịch qua internet mà các đối tác có thể
liên tục trao đổi thông tin nhờ đó sự hợp tác được tiến hành nhanh chóng và chất
lượng
Tạo điều kiện sớm tiếp cận kinh tế tri thức: kích thích sự phát triển của ngành
CNTT cơ sở cho phát triển kinh tế tri thức

12


CHƯƠNG 2: TÌM HIỂU VỀ UML
2.1. UML là gì?
-UML là viết tắt của Unified Modeling Language: Ngôn ngữ mô hình hóa thống nhất.
-UML là một loại ngôn ngữ dung để:

2.1.1. Trực quan hóa
Đối với nhiều lập trình viên, không có khoảng cách nào giữa ý tưởng để giải quyết một
vấn đề và việc thể hiện điều đó thông qua các đoạn mã. Họ nghĩ ra và họ viết mã. Trên
thực tế, điều này gặp một số vấn đề. Thứ nhất, việc trao đổi về các ý tưởng giữa những
người lập trình sẽ gặp khó khăn, trừ khi tất cả đều nói cùng một ngôn ngữ. Thậm chí ngay
cả khi không gặp trở ngại về ngôn ngữ thì đối với từng công ty, từng nhóm cũng có những
“ngôn ngữ” riêng của họ. Điều này gây trở ngại cho một người mới vào để có thể hiểu
được những việc đang được tiến hành. Hơn nữa, trong lĩnh vực phần mềm, nhiều khi khó
có thể hiểu được nếu chỉ xem xét các đoạn mã lệnh. Ví dụ như sự phân cấp của các lớp,
ta có thể phải duyệt rất nhiều đoạn lệnh để hiểu được sự phân cấp của các lớp. Và nếu
như người lập trình không mô tả các ý tưởng mà anh ta đã xây dựng thành mã lệnh thì

nhiều khi cách tốt nhất là xây dựng lại trong trường hợp một người khác đảm nhận tiếp
nhiệm vụ khi anh ta rời khỏi nhóm.
Xây dựng mô hình sử dụng ngôn ngữ UML đã giải quyết được các khó khăn trên.Khi
trở thành một chuẩn trong việc lập mô hình, mỗi kí hiệu mang một ý nghĩa rõ ràng và duy
nhất, một nhà phát triển có thể đọc được mô hình xây dựng bằng UML do một người
khác viết.
Những cấu trúc mà việc nắm bắt thông qua đọc mã lệnh là khó khăn nay đã được thể hiện
trực quan.

2.1.2. Cụ thể hóa
Có nghĩa là xây dựng các mô hình một các tỉ mỉ, rõ 13ang, đầy đủ ở các mức độ chi
tiết khác nhau. Đặc biệt là UML thực hiện việc chi tiết hoá tất cả các quyết định quan
trọng trong phân tích, thiết kế và thực thi một hệ thống phần mềm.

2.1.3. Sinh mã ở dạng nguyên mẫu
Các mô hình xây dựng bởi UML có thể ánh xạ tới một ngôn ngữ lập trình cụ thể như
: Java, C++… thậm chí cả các bảng trong một CSDL quan hệ hay CSDL hướng đối
tượng.

13


Việc các yêu cầu có khả năng thường xuyên thay đổi trong quá trình phát triển hệ
thống dẫn đến việc các cấu trúc và hành vi của hệ thống được xây dựng có thể khác
mô hình mà ta đã xây dựng. Điều này có thể làm cho một mô hình tốt trở nên vô nghĩa
vì nó không còn phản ánh đúng hệ thống nữa. Cho nên phải có một cơ chế để đồng
bộ hóa giữa mô hình và mã lệnh.
UML cho phép cập nhật một mô hình từ các mã thực thi.( ánh xạ ngược). Điều này
tạo ra sự nhất quán giữa mô hình của hệ thống và các đoạn mã thực thi mà ta xây dựng
cho hệ thống đó.

2.1.4. Lập và cung cấp tài liệu
Một tổ chức phần mềm ngoài việc tạo ra các đoạn mã lệnh (thực thi) thì còn tạo ra
các tài liệu sau:
Ghi chép về các yêu cầu của hệ thống.
Kiến trúc của hệ thống
Thiết kế
Mã nguồn
Kế hoạch dự án
Các nguyên mẫu

2.2. Ứng dụng của UML
Mục đích chính của UML là để xây dựng mô hình cho các hệ thống phần mềm, nó
có thể được sử dụng một cách hiệu quả trong nhiều lĩnh vực như:






 Hệ thống thông tin doanh nghiệp
 Ngân hàng và dịch vụ tài chính
 Viến thông
Hàng không và quốc phòng
Máy móc điện tử dung trong y tế
Khoa học
Các ứng dụng phân tán dựa trên web

UML không chỉ giới hạn trong lĩnh vực phần mềm. Nó còn có thể dùng để lập mô hình
cho các hệ thống không phải là phần mềm như hệ thống pháp luật (luồng công việc –

workflow), thiết kế phần cứng, …

2.3. Các quy tắc của UML
Các thành phần của UML không thể ngẫu nhiên đặt cạnh nhau. Như bất cứ một ngôn
ngữ nào, UML có những quy tắc chỉ ra rằng một mô hình tốt sẽ như thế nào. Một mô
hình tốt là mô hình mang tính nhất quán và có sự kết hợp hài hòa giữa các mô hình có
liên quan của nó.
14


•

UML có một số quy tắc dành cho việc:
•

Đặt tên: để có thể truy xuất các phần tử của mô hình thì phải đặt tên cho
chúng như tên của các quan hệ, biểu đồ…

•

Xác định phạm vi: ngữ cảnh mang lại một ý nghĩa cụ thể cho một cái tên

•

Tính nhìn thấy được: để có được sự đơn giản và dễ kiểm soát thì ở những
ngữ cảnh khác nhau cần chỉ ra rằng một cái tên là hiện hữu và được sử
dụng bởi những đối tượng khác như thế nào.

•

Tính toàn vẹn: mọi thứ quan hệ một cách đúng đắn và nhất quán với nhau
như thế nào.

2.4. Các Thành Phần Của UML
2.4.1. Các Phần Tử Mang Tính Cấu Trúc
•

Lớp (Class): Là một tập hợp các đối tượng có cùng một tập thuộc tính, các
hành vi các mối quan hệ với những đối tượng khác.

•

Hợp tác (Collaboration): Thể hiện một giải pháp thi hành bên trong hệ thống,
bao gồm các lớp/ đối tượng mối quan hệ và sự tương tác giữa chúng để đạt
được một chức năng mong đợi của Use case.

•

Giao diện (Interface): Là một tập hợp các phương thức (operation) tạo nên
dịch vụ của một lớp hoặc một thành phần (component). Nó chỉ ra một tập
các operation ở mức khai báo chứ không phải ở mức thực thi
(implementation).

•

Use-case: Là mô tả một tập hợp của nhiều hành động tuần tự mà hệ thống
thực hiện để đạt được một kết quả có thể quan sát được đối với một actor cụ
thể nào đó. Actor là những gì ở bên ngoài mà tương tác với hệ thống. Use
case mô tả sự tương tác giữa actor và hệ thống. Nó thể hiện chức năng mà hệ
thống sẽ cung cấp cho actor. Tập hợp các Use case của hệ thống sẽ tạo nên

tất cả các trường hợp mà hệ thống có thể được sử dụng.

•

Lớp tích cực (Actitive class): Là một lớp mà các đối tượng của nó thực hiện
các hoạt động điều khiển. Lớp tích cực cũng giống như lớp bình thường ngoại
trừ việc các đối tượng của nó thể hiện các phần tử mà ứng xử của chúng có
thể thực hiện đồng thời với các phần từ khác. Lớp này thường dùng để biểu
diễn tiến trình(process) và luồng(thread)

•

Thành phần (Component): Là biểu diễn vật lý của mã nguồn. Trong hệ thống
ta sẽ thấy các kiểu khác nhau của component như các thành phần COM+ hay
15


JavaBeans cũng như là các thành phần như các file mã nguồn, các file nhị
phân tạo ra trong quá trình phát triển hệ thống.
•

Nodes: là thể hiện một thành phần vật lý như là một máy tính hay một thiết
bị phần cứng.

2.4.2. Các Phần Tử Mang Tính Hành Vi
•

Tương tác (Interaction): Bao gồm một tập các thông báo(message) trao đổi
giữa các đối tượng trong một ngữ cảnh cụ thể nào đó để thực hiện một chức
năng nào đó.

•

Máy chuyển trạng (States machine): Thể hiện các trạng thái của một đối
tượng trong thời gian sống của nó nhằm đáp ứng các sự kiện, các tác động từ
bên ngoài.

2.4.3. Các Phần Tử Mang Tính Nhóm
•

Gói (Package): Dùng để nhóm các phần tử có một ý nghĩa chung nào đó vào
thành nhóm. Không giống như các thành phần (component – tồn tại trong lúc
thực thi), một package chỉ mang tính trừu tượng. Package dùng để nhìn hệ
thống ở một mức độ tổng quát hơn so với việc xem xét từng phần tử trong
package.

•

Annotational (mang tính chất giải thích): là các chú thích dùng để mô tả, làm
sáng tỏ và ghi chú về bất cứ phần tử nào trong mô hình. Thường dùng nhất
là Note gồm các ràng buộc hoặc ghi chú, được gắn với một phần tử hoặc một
tập hợp các phần tử.

2.4.4. Các Biểu Đồ

•

Biểu đồ lớp (Class Diagram):
Bao gồm một tập hợp các lớp, các giao
diện, các collaboration và mối quan hệ giữa chúng. Nó thể hiện mặt tĩnh của

hệ thống.

•

Biểu đồ đối tượng (Object Diagram): Bao gồm một tập hợp các đối tượng và
mối quan hệ giữa chúng. Đối tượng là một thể hiện của lớp, biểu đồ đối tượng
là một thể hiện của biều đồ lớp.
Biểu đồ Use case (Use Case Diagram):

•

Khái niệm actor: là những người, hệ thống khác ở bên ngoài phạm vi của
hệ thống mà có tương tác với hệ thống.
16


Biểu đồ Use case bao gồm một tập hợp các Use case, các actor và thể
hiện mối quan hệ tương tác giữa actor và Use case. Nó rất quan trọng
trong việc tổ chức và mô hình hóa hành vi của hệ thống
•

•

•

•

•

•

Biểu đồ trình tự (Sequence Diagram): là một dạng biểu đồ tương tác
(interaction), biểu diễn sự tương tác giữa các đối tượng theo thứ tự thời gian.
Nó mô tả các đối tượng liên quan trong một tình huống cụ thể và các bước
tuần tự trong việc trao đổi các thông báo(message) giữa các đối tượng đó để
thực hiện một chức năng nào đó của hệ thống.
Biểu đồ hợp tác (Collaboration): Gần giống như biểu đồ Sequence, biểu đồ
Collaboration là một cách khác để thể hiện một tình huống có thể xảy ra trong
hệ thống. Nhưng nó tập trung vào việc thể hiện việc trao đổi qua lại các thông
báo giữa các đối tượng chứ không quan tâm đến thứ tự của các thông báo đó.
Có nghĩa là qua đó chúng ta sẽ biết được nhanh chóng giữa 2 đối tượng cụ
thể nào đó có trao đổi những thông báo gì cho nhau.
Biểu đồ chuyển trạng thái (Statechart) : Chỉ ra một máy chuyển trạng, bao
gồm các trạng thái, các bước chuyển trạng và các hoạt động. Nó đặc biệt
quan trọng trong việc mô hình hóa hành vi của một lớp giao diện(interface
class) hay collaboration và nó nhấn mạnh vào các đáp ứng theo sự kiện của
một đối tượng, điều này rất hữu ích khi mô hình hóa một hệ thống phản
ứng(reactive).
Biểu đồ hoạt động (Activity): Là một dạng đặc biệt của biểu đồ chuyển trạng.
Nó chỉ ra luồng đi từ hoạt động này sang hoạt động khác trong một hệ thống.
Nó đặc biệt quan trọng trong việc xây dựng mô hình chức năng của hệ thống
và nhấn mạnh tới việc chuyển đổi quyền kiểm soát giữa các đối tượng
Biểu đồ thành phần (Component) : Chỉ ra cách tổ chức và sự phụ thuộc của
các thành phần(component). Nó liên quan tới biểu đồ lớp, trong đó một thành
phần thường ánh xạ tới một hay nhiều lớp, giao diện , collaboration.
Biểu đồ quan hệ thừa kế (Generalization): chỉ ra cấu hình của hệ thống khi
thực thi.

2.5. Các Kĩ Thuật Chung Của Uml.
2.5.1. Cụ Thể Hóa

•

Như đã trình bày ở phần trên, việc thể hiện trực quan giúp chúng ta hiểu vấn
đề dễ dàng hơn chứ không có nghĩa là các mô tả bằng lời là không có ích.Cho
nên UML không chỉ là một tập các kí hiệu đồ họa.

•

Bên cạnh các kí hiệu đồ họa còn có các phát biểu bằng lời để chỉ rõ ngữ nghĩa
của các kí hiệu đó.

17


•

Ví dụ như trong kí hiệu của một lớp( một hình chữ nhật) còn có thể được chỉ
rõ ra các thuộc tính, các phương thức của lớp đó.

2.5.2. Trang Trí
•

Tất cả các phần tử trong UML đều có một hình dạng phân biệt đối với các
phần tử khác. Đồng thời chúng cũng được thiết kế để thể hiện những mặt
quan trọng nhất của đối tượng.

•

Ví dụ như kí hiệu cho một lớp là một hình chữ nhật rất dễ vẽ bởi vì lớp là
một thành phần quan trọng, xuất hiên rất nhiều trong các mô hình hướng đối

tượng. Và kí hiệu này thể hiện được cả 3 thành phần quan trọng của lớp đó
là tên lớp, các thuộc tính và các phương thức của nó. Ngoài ra nó còn bao
gồm các chi tiết như: lớp đó có phải là lớp trừu tượng không, các thuộc tính,
phương thức của nó thuộc loại gì (public, private hay protected). Nói tóm lại
các kí hiệu trong UML giúp ta nhận biết các đặc điểm quan trọng của đối
tượng, khái niệm được mô tả một cách dễ dàng và nhanh chóng.

2.5.3. Phân Chia
•
•

•

Phân biệt rõ phần trừu tượng và cụ thể.
Trước tiên là lớp và đối tượng. Một lớp là một sự trừu tượng hóa, một đối
tượng là một thể hiện cụ thể của sự trừu tượng đó. Trong UML ta có thể mô
hình lớp và đối tượng.
Có rất nhiều thứ tương tự. Ví dụ như một Use case và một thể hiện của Use
case, một component và một thể hiện của component

2.5.4. Kỹ Thuật Mở Rộng
•

UML cung cấp những thành phần cơ bản để lập nên một mô hình cho một
phần mềm. Nhưng nó không thể nào bao quát hết theo thời gian mọi mô hình
trong mọi lĩnh vực.

•

Do đó UML được thiết kế mở theo nghĩa là người dùng có thể mở rộng một

số thành phần để có thể áp dụng một cách tốt nhất cho hệ thống của họ mà
lại không phải thay đổi hay thiết kế lại các thành phần cơ sở của UML. Cơ
chế đó bao gồm:
•

Stereotypes (khuôn mẫu): mở rộng tập từ vựng của UML, cho phép
tạo những thành phần mới kế thừa những đặc điểm của những thành
phần đã có đồng thời chứa thêm những đặc điểm riêng gắn với một
bài toán cụ thể nào đó.
18


•

Tagged values (giá trị thẻ): mở rộng thuộc tính của các thành phần
của UML, nó cho phép ta tạo thêm những thông tin mới về một phần
tử. Ví dụ như khi làm việc hợp tác để tạo ra một sản phẩm, ta muốn
chỉ ra các phiên bản và tác giả của một đối tượng nào đó. Điều này
không được xây dựng sẵn trong UML mà có thể thực hiện thông qua
việc thêm vào một giá trị thẻ.

•

Constraints (ràng buộc): mở rộng ngữ nghĩa của các thành phần của
UML, cho phép tạo ra những quy tắc mới hoặc sửa chữa những quy
tắc đã có.

2.6. Kiến trúc hệ thống
•

Khi xem xét một hệ thống, chúng ta cần xây dựng các mô hình từ những khía cạnh
khác nhau, xuất phát từ thực tế là những người làm việc với hệ thống với những vai
trò khác nhau sẽ nhìn hệ thống từ những khía cạnh khác nhau.

•

UML xét hệ thống trên 5 khía cạnh:

2.6.1. Use-Case View
Bao gồm các Use Case mô tả ứng xử của hệ thống theo cách nhìn
dùng, người phân tích hệ thống.

nhận của người

Nó không chỉ ra cách cấu trúc của hệ thống phần mềm, nó chỉ dùng để nhìn nhận một
cách tổng quát những gì mà hệ thống sẽ cung cấp, thông qua đó người dùng có thể kiểm
tra xem các yêu cầu của mình đã được đáp ứng đầy đủ hay chưa hoặc có chức năng nào
của hệ thống là không cần thiết.
Biểu đồ dùng đến là biểu đồ Use Case

2.6.2. Logical View
Được dùng để xem xét các phần tử bên trong hệ thống và mối quan hệ, sự tương tác
giữa chúng để thực hiện các chức năng mong đợi của hệ thống.

2.6.3. Process View
Chia hệ thống thành các tiến trình(process) và luồng(thread), mô tả việc đồng bộ hóa
và các xử lý đồng thời. Dùng cho người phát triển và tích hợp hệ thống, bao gồm các
biểu đồ sequence, collaboration, activity và state.

2.6.4. Implementation View

Bao gồm các component và file tạo nên hệ thống vật lý. Nó chỉ ra sự phụ thuộc giữa
các thành phần này, cách kết hợp chúng lại với nhau để tạo ra một hệ thống thực thi.
19


2.6.5. Deployment View
Chỉ ra cấu hình phần cứng mà hệ thống sẽ chạy trên đó. Nó thể hiện sự phân tán, cài
đặt các phần mà tạo nên kiến trúcvật lý của hệ thống. Biểu đồ được sử dụng là biểu đồ
Deployment.

2.7. Phân tích hệ thống hệ thống thông tin hướng đối tượng với UML
•

Nhiệm vụ chính của UML là đóng vai trò một ngôn ngữ mô hình hóa thống nhất,
trực quan, chuẩn hóa các kí hiệu, ngữ nghĩa của các mô hình và các biểu đồ khi thể
hiện các đối tượng, các sự kiện trong thế giới thực và trong lĩnh vực máy tính chứ
không chỉ ra cho người dùng biết việc lập mô hình cho một hệ thống phải theo các
bước như thế nào. Đó chính là mục đích của một phương pháp phân tích, thiết kế
hướng đối tượng.

•

Hướng đối tượng là một cách tiếp cận khác với cách tiếp cận có cấu trúc truyền
thống. Với cách tiếp cận hướng đối tượng, ta chia ứng dụng thành các đối tượng,
tương đối độc lập với nhau. Sau đó ta có thể xây dựng hệ thống bằng cách kết hợp
chúng lại với nhau. Một trong những ưu điểm của phương pháp này là tính sử dụng
lại. Ta có thể xây dựng các đối tượng một lần và dùng chúng trong nhiều ứng dụng.
Hơn thế nữa các đối tượng này đã qua một quá trình thử nghiệm và kiểm tra nên các
rủi ro về lỗi là rất ít.

•

Vậy phương pháp hướng đối tượng khác phương pháp có cấu trúc ở điểm nào? Theo
cách tiếp cận có cấu trúc thì chúng ta tập trung vào các thông tin mà hệ thống sẽ lưu
giữ. Chúng ta hỏi người dùng về các thông tin mà họ cần, thiết kế cơ sở dữ liệu để
lưu trữ các thông tin này, lập các màn hình để nhập và hiển thị thông tin, tạo các
báo cáo để in thông tin. Nói một cách khác, chúng ta tập trung vào thông tin mà ít
chú trọng tới cái gì được thực hiện với các thông tin đó tức là ứng xử của hệ thống.
Cách tiếp cận này còn được gọi là hướng dữ liệu và đã được dùng để tạo ra hàng
nghìn ứng dụng trong nhiều năm qua.

•

Hướng dữ liệu áp dụng tốt trong việc thiết kế cơ sở dữ liệu và nắm bắt thông tin,
tuy nhiên cách tiếp cận này gặp phải một số khó khăn. Một trong những thách thức
lớn nhất đó là việc thay đổi các yêu cầu của người dùng. Một hệ thống được xây
dựng hướng dữ liệu có thể điều khiển việc thay đổi cơ sở dữ liệu một cách dễ dàng
nhưng những thay đổi về quy tắc nghiệp vụ (business rules) sẽ không dễ dàng để
thực thi.

•

Khái niệm hướng đối tượng đã được phát triển để giải quyết vấn đề này. Nó sẽ tập
trung vào cả dữ liệu và các thao tác trên các dữ liệu đó. Do đó hệ thống sẽ linh hoạt
hơn và dễ dàng thay đổi khi dữ liệu và ứng xử trên dữ liệu thay đổi.

20


•

UML không chỉ thuần túy là một ngôn ngữ mô hình hóa. Nó được phát triển bởi các
chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực hướng đối tượng, những người đã đề xuất ra
những phương pháp phân tích thiết kế hướng đối tượng hay được dùng nhất, như kỹ
thuật phân tích Use case của Ivar Jacobsson, biểu đồ chuyển trạng thái của Harel…
do đó nếu những người phân tích tiếp cận việc xây dựng các phần tử của mô hình
đã được định nghĩa trong UML một cách hợp lý và có hệ thống thì họ sẽ thu được
một phương pháp phân tích, thiết kế hướng đối tượng tốt.
•

Thông thường việc phân tích và thiết kế hệ thống được thực hiện theo các bước
sau:

Phân tích yêu cầu: Dùng phương pháp phân tích Use case để nắm bắt các yêu cầu
của khách hàng. Đây là một bước quan trọng và sự thành công của bước này sẽ
quyết định sự thành công của dự án. Bởi vì một hệ thống dù có xây dựng tốt đến
đâu nhưng không đáp ứng được những nhu cầu của khách hàng hệ thống sẽ thất bại.
Phân tích: Sau khi đã biết được người dùng muốn gì, chúng ta tập trung mô tả lại
hệ thống, các khái niệm chính trong lĩnh vực của hệ thống cần xây dựng, trong
hướng đối tượng gọi là các lớp lĩnh vực ( domain class ), mối quan hệ và sự tương
tác giữa các đối tượng đó. Mục đích chính là hiểu hệ thống hoạt động như thế nào.
Thiết kế: ở bước này sử dụng kết quả thu được ở các bước trước để mở rộng thành
một giải pháp kỹ thuật, thêm vào các lớp thuộc về kỹ thuật như các lớp giao diện,
các lớp điều khiển…Tập trung mô tả cấu trúc bên trong của hệ thống, sự tương tác
của tập hợp các đối tượng để đạt được những chức năng mà hệ thống cần có.
•

Mặc dù UML không bắt buộc phải sử dụng một quy trình phát triển phần
mềm cụ thể nào những nó được khuyến khích sử dụng với quy trình lặp và
tăng dần

•

1. Phân tích Use case :
•

•

Tìm Actor

•

Tìm Use case

•

Xây dựng biểu đồ Use case

2. Tìm lớp:
•

Lớp

•

Gói

•

Xây dựng biểu đồ lớp

•

Xây dựng biểu đồ đối tượng
21


•

•

•
•

•

3. Xác định tương tác giữa các đối tượng
•

Kịch bản

•

Xây dựng biểu đồ trình tự

•

Xây dựng biểu đồ hợp tác

4. Xác định quan hệ giữa các đối tượng
•

Quan hệ Association

•

Quan hệ Generalization

•

Quan hệ Dependency

•

Quan hệ Realization

5. Thêm vào các thuộc tính và phương thức cho các lớp
6. Xác định ứng xử của đối tượng
Xây dựng biểu đồ chuyển trạng
Xây dựng biểu đồ hoạt động
7. Xác định kiến trúc của hệ thống
Xây dựng biểu đồ thành phần
Xây dựng biểu đồ triển khai.

•

8. Kiểm tra lại mô hình.

22