Đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chuyên môn kỹ thuật trong lĩnh vực dò tìm xử lý bom mìn vật nổ sau chiến tranh ở việt nam

i

L I TÁC GI

Trư c h t, tôi xin trân tr ng c m ơn các Giáo sư, gi ng viên Trư ng ð i h c
Kinh t Qu!c dân Hà N&i ñã t) ch*c gi ng d y, truy,n ñ t cho tôi r-t nhi,u ki n th*c
quý báu giúp tôi nâng cao trình ñ&, hoàn thành t!t các chương trình h c t6p, b o v7
chuyên ñ,, tham gia nghiên c*u, sinh ho t khoa h c. ð9ng th i t o ñi,u ki7n cho tôi
có ñ; kh năng ñ= nghiên c*u và hoàn thành b n lu6n án này.
Tôi xin chân thành c m ơn Ban Giám hi7u, Vi7n ðào t o sau ñ i h c, Khoa
Kinh t và Qu n lý Ngu9n nhân lAcB Trư ng ð i h c Kinh t Qu!c dân Hà N&i, các
giáo sư, gi ng viên, cán b& ñã t o m i ñi,u ki7n v, cơ sC v6t ch-t h c t6p và giúp ñD,
chE dFn, ñ&ng viên khuy n khích tôi hoàn thành lu6n án.
Nhân dHp này, tôi cũng xin bày tJ sA bi t ơn sâu sKc ñ!i v i Phó Giáo sưB Ti n
sM Bùi Anh Tu-nB Phó Hi7u trưCngB Trư ng ð i h c Kinh t Qu!c dân và Phó Giáo
sưB Ti n sM Lê Minh ThôngB VR trưCng VR ðào t o B9i dưDng Cán b&B Ban T) ch*c
Trung ương ð ng là ngư i ñã mang h t trách nhi7m và ki n th*c c;a mình ñ= trAc
ti p hư ng dFn, giúp ñD tôi trong su!t quá trình làm lu6n án tT khi xây dAng ñ,
cương, b n th o ñ n khi hoàn thành. Tôi xin c m ơn Lãnh ñ o B& Tư l7nh Công binh,
CRc Cán b& và các cơ quan B& Qu!c phòng ñã t o ñi,u ki7n giúp ñD tôi hoàn thành
b n lu6n án. Tôi cũng xin c m ơn các thVy cô giáo, b n ñ9ng nghi7p ñã chE dFn, góp
ý ki n ñ= hoàn thi7n b n ñ, cương cũng như lu6n án c;a tôi. Tôi xin gWi l i c m ơn
ñ n t-t c h c viên l p Nghiên c*u sinh khoá 27B ð i h c Kinh t Qu!c dân ñã luôn
luôn giúp ñD, ñ&ng viên, góp ý ki n cho tôi ñ= hoàn thành lu6n án cũng như hoàn
thành khóa h c.
ðây là công trình ñVu tiên nghiên c*u v, m&t v-n ñ, l n c;a qu!c gia, trong
th i gian nghiên c*u, tôi ñã c! gKng t6p trung, tích hZp nhi,u cơ sC lý lu6n, thAc ti[n
và kinh nghi7m c;a b n thân, tuy nhiên không th= tránh khJi nh\ng khi m khuy t. Do
v6y tôi mong nh6n ñưZc nh\ng ý ki n ñóng góp quý báu c;a các thVy cô giáo và các
b n ñ c ñ= lu6n án ñưZc hoàn thi7n, thAc sA có giá trH v, m^t lý lu6n và thAc ti[n, ñ=
s m có th= ti p tRc *ng dRng xây dAng ñ, án tri=n khai thAc ti[n.

Hà N&i ngày 05 tháng 11 năm 2009

Tác gi


ii
Nguy n Tr ng C nh

L I CAM ðOAN

Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a
riêng tôi. Các s! li"u, k%t lu&n nêu trong lu&n án là trung
th'c, có ngu)n g!c rõ ràng. Nh+ng k%t lu&n khoa h c c a
Lu&n án chưa t.ng ñư/c ai công b!.
Tác gi lu n án


iii

M CL C
L I TÁC GI ............................................................................................................................i
L I CAM ðOAN ....................................................................................................................ii
NH NG CH VI T T T VÀ KÝ HI U ..............................................................................iv
DANH M C B NG BI U ......................................................................................................v
DANH M C SƠ ð"...............................................................................................................vi
DANH M C BI U ð" ........................................................................................................vii
DANH M C CÁC H#P .......................................................................................................viii
M% ð&U ...................................................................................................................................i
CHƯƠNG 1 CƠ S% LÝ LU)N V* ðÀO T+O VÀ PHÁT TRI N NGU"N NHÂN L.C
CHUYÊN MÔN K2 THU)T NGÀNH DÒ TÌM X6 LÝ BOM MÌN V)T N7 .................12

1.19 M:t s= khái niBm .................................................................................................. 12
1.29 M:t s= mô hình lý thuyJt và cách tiJp cNn vO ñào tRo và phát triTn..................... 30
1.39 N:i dung tY chZc qu\n lý ñào tRo và phát triTn ngu]n nhân l_c chuyên môn ka
thuNt theo ngành ........................................................................................................... 40
1.49 Các nhân t= tác ñ:ng ñJn ñào tRo và phát triTn ngu]n nhân l_c chuyên môn ka
thuNt cda ngành............................................................................................................. 56
1.59 Kinh nghiBm tY chZc qu\n lý ñào tRo và phát triTn ngu]n nhân l_c chuyên môn
ka thuNt cho ngành dò tìm xj lý bom mìn vNt nY cda m:t s= qu=c gia ....................... 59
CHƯƠNG 2 TH.C TR+NG ðÀO T+O VÀ PHÁT TRI N NGU"N NHÂN L.C
CHUYÊN MÔN K2 THU)T CmA NGÀNH DÒ TÌM X6 LÝ BOM MÌN V)T N7 VI T
NAM GIAI ðO+N 200092008...............................................................................................69
2.1 Ngành dò tìm xj lý bom mìn vNt nY o viBt nam và ngu]n nhân l_c cda ngành .... 69
2.29Th_c trRng ñào tRo và phát triTn ngu]n nhân l_c chuyên môn ka thuNt ngành dò
tìm xj lý bom mìn vNt nY viBt nam giai ñoRn 200092008 ............................................ 96
CHƯƠNG 3 QUAN ðI M VÀ GI I PHÁP ðÀO T+O VÀ PHÁT TRI N NGU"N
NHÂN L.C CHUYÊN MÔN K2 THU)T CHO NGÀNH ...............................................146
DÒ TÌM X6 LÝ BOM MÌN V)T N7 VI T NAM GIAI ðO+N 20109 2020 ..................146

3.19 Phương hưsng phát triTn cda ngành dò tìm xj lý bom mìn vNt nY và nhu ctu
ngu]n nhân l_c chuyên môn ka thuNt trong b=i c\nh h:i nhNp qu=c tJ................146
3.29 Nhung quan ñiTm cơ b\n vO ñào tRo và phát triTn ngu]n nhân l_c chuyên môn ka
thuNt cho ngành dò tìm xj lý bom mìn vNt nY o viBt nam ......................................... 153
3.39 Các gi\i pháp vO tY chZc qu\n lý ñào tRo và phát triTn ngu]n nhân l_c chuyên
môn ka thuNt cho ngành ............................................................................................. 157
K T LU)N ..........................................................................................................................208
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH ðà CÔNG Bx ............................................................210
DANH M C TÀI LI U THAM KH O..............................................................................211
PH L C .............................................................................................................................217

iv
NH NG CH

BGDðT
BKH&ðT
BLðTB&XH
Bomicen
BTLCB
BQP
BMVN
CB
CMKT
CNH9 HðH
CNVQP
CS
DTXL
ðHKTQD
ðHLðXH
ðT
ðT&PT
HVKTQS
LHTCHNVN
NCS
NNL
NV
NVCMKT
TCHKT
TTCNXLBM
TTðT
TSQCB

TTCKTCB
VBMAC
VPCP
QNCN
XD

VI T T T VÀ KÝ HI!U

B: Giáo dzc ðào tRo
B: KJ hoRch và ðtu tư
B: Lao ñ:ng Thương binh và Xã h:i
Trung tâm Công nghB xj lý bom mìn
B: Tư lBnh Công binh
B: Qu=c phòng
Bom mìn vNt nY
Cán b:
Chuyên môn ka thuNt
Công nghiBp hóa9 HiBn ñRi hóa
Công nhân viên qu=c phòng
Chính sách
Dò tìm xj lý
ðRi h~c Kinh tJ Qu=c dân
ðRi h~c Lao ñ:ng Xã h:i
ðào tRo
ðào tRo và phát triTn
H~c viBn Ka thuNt Quân s_
Liên hiBp các TY chZc Huu ngh• ViBt Nam Nghiên cZu
sinh
Ngu]n nhân l_c
Nhân viên

Nhân viên chuyên môn ka thuNt
Toàn ctu hóa kinh tJ
Trung tâm Công nghB xj lý bom mìn
Trung tâm ñào tRo
Trư€ng Sĩ quan Công binh.
Trư€ng Trung c‚p ka thuNt Công binh
Trung tâm Hành ñ:ng khƒc phzc bom mìn ViBt Nam
Văn phòng Chính phd
Quân nhân chuyên nghiBp
Xây d_ng


v

DANH M C B NG BI%U
B\ng 1.1: So sánh mzc tiêu ñào tRo ...................................................................................26
B\ng 1.2: So sánh giua ñào tRo và phát triTn....................................................................27
B\ng 2.1: Cơ so vNt ch‚t ka thuNt cda m:t s= ñơn v• tiêu biTu ngành DTXL BMVN o
ViBt Nam tính ñJn 3191292008 ...........................................................................................77
B\ng 2.2: KJt qu\ dò tìm và xj lý BMVN t† năm 200092008 ......................................78
B\ng 2.3: S= lư‡ng và cơ c‚u NNL chuyên môn ka thuNt .............................................81
B\ng 2.4 Cơ c‚u NNL CMKT theo ñ: tuYi .....................................................................83
B\ng 2.5: Cơ c‚u NNL CMKT theo chZc danh công viBc .............................................84
B\ng 2.6: Tˆ lB cán b:, nhân viên CMKT so vsi tYng s= NNL CMKT .......................85
B\ng 2.7: NNL chuyên môn ka thuNt có mŠt ñJn 31/12/2008 .......................................86
B\ng 2.8: Cơ c‚u trình ñ: chuyên môn ñư‡c ðT theo nhóm NNL CMKT .................87
B\ng 2.9: Cơ c‚u chung cda NNL CMKT theo bŒng c‚p, trình ñ: ñư‡c ñào tRo .......88
B\ng 2.10: Th=ng kê s= năm kinh nghiBm công tác cda NNL CMKT .........................89
B\ng 2.11: Th=ng kê năng l_c ñào tRo cda 2 cơ so ðT t† năm 2000 ñJn 2008 cho
NNL CMKT cda ngành (tính c\ ñào tRo cho ngoài ngành) ..........................................109

B\ng 2.12: Th=ng kê m:t s= chương trình ñào tRo chd yJu .........................................116
B\ng 2.13: Th=ng kê quy mô ñào tRo NNL CMKT trong DTXL BMVN .................128
B\ng 3.1: Nhu ctu NNL CMKT cho ngành giai ñoRn t† 2010 ñJn năm 2020 ..........151
B\ng 3.2: B\n mô t\ công viBc cda chuyên gia xj lý bom ñRn cda ngành .................178
B\ng 3.3: Chương trình ñào tRo Nhân viên xj lý bom mìn.........................................183
B\ng 3.4: TYng h‡p ý kiJn ñánh giá vO mZc ñ: quan tr~ng cda kiJn thZc, ka năng ñ=i
vsi cán b: qu\n lý, cán b: CMKT và nhân viên CMKT ..............................................188


vi

DANH M C SƠ ð(
Sơ ñ] 1.1: Mô hình phân loRi ngu]n nhân l_c..................................................................17
Sơ ñ] 1.2: Cơ so cda ðT&PT NNL CMKT trong tY chZc .............................................29
Sơ ñ] 1.3: Trình t_ th_c hiBn chương trình ðT&PT NNL .............................................30
Sơ ñ] 1.4: N:i dung công tác ðT&PT NNL CMKT.......................................................31
Sơ ñ] 1.5: Quá trình th_c hiBn công tác ðT&PT NNL CMKT .....................................33
Sơ ñ] 1.6: PhRm vi ñánh giá quá trình ñào tRo .................................................................34
Sơ ñ] 1.7: Cách tiJp cNn vO ðT&PT ngu]n nhân l_c .....................................................36
Sơ ñ] 1.8: Các bưsc ñánh gía chương trình ñào tRo ........................................................38
Sơ ñ] 1.9 : Các c‚p ñ: tY chZc qu\n lý ðT&PT NNL CMKT ......................................43
Sơ ñ] 1.10 : Các nhân t= \nh hưong ñJn quan ñiTm chd trương ...................................47
Sơ ñ] 1.11: Sơ ñ] tY chZc qu\n lý chung ðT&PT NNL CMKT ...................................48
Sơ ñ] 1.12: Mô hình hoá s_ tương tác n:i tRi cda quá trình ðT&PT............................57
Sơ ñ] 2.1: Mô hình tY chZc qu\n lý DTXL BMVN o ViBt Nam tháng 1292008 ........75
Sơ ñ] 2.2: TY chZc ñào tRo NNL cda ngành DTXL BMVN ViBt Nam ......................105
Sơ ñ] 2.3: Quy trình kiTm tra ch‚t lư‡ng ðT&PT NNL CMKT hiBn tRi cda ngành........118
Sơ ñ] 3.1: ðO xu‚t mô hình qu\n lý ðT&PT NNL CMKT cda ngành .......................166
Sơ ñ] 3.2: Cơ c‚u tY chZc Trung tâm ñào tRo ...............................................................168
Sơ ñ] 3.3: N:i dung tY chZc qu\n lý ðT&PT NNL CMKT ........................................174

Sơ ñ] 3.4: Chương trình b]i dư•ng kiJn thZc cho NNL CMKT .................................184
Sơ ñ] 3.5: Mô hình xác ñ•nh chương trình ðTPT NNL CMKT ..................................191
Sơ ñ] 3.6: TYng h‡p m:t s= phương thZc h‡p tác ñào tRo trong nưsc .......................203


vii

DANH M C BI%U ð(
BiTu ñ] 2.1: TiJn ñ: và kJ hoRch DTXL BMVN o ViBt Nam.......................................78
BiTu ñ] 2.2: S= lư‡ng và cơ c‚u NNL CMKT giai ñoRn 200092008 ............................82
BiTu ñ] 2.3: Cơ c‚u NNL CMKT tr_c tiJp tRi hiBn trư€ng ............................................84
BiTu ñ] 2.4: Cơ c‚u NNL CMKT chuyên gia, cán b: qu\n lý ......................................85
BiTu ñ] 2.5: Cơ c‚u chung cda NNL CMKT cda ngành ................................................85
BiTu ñ] 2.6: Cơ c‚u NNL CMKT cda ngành ...................................................................86
BiTu ñ] 2.7: Cơ c‚u trình ñ: ñào tRo NNL CMKT theo 2 nhóm ...................................87
BiTu ñ] 2.8: Cơ c‚u NNL CMKT theo trình ñ: ñư‡c ñào tRo .......................................88
BiTu ñ] 2.9: S= năm kinh nghiBm công tác cda NNL CMKT tr_c tiJp th_c hiBn .......89
BiTu ñ] 2.10: Th=ng kê loRi hình ñào tRo và t_ ñánh giá cda NNL CMKT .................91
BiTu ñ] 2.11: MZc ñ: ñáp Zng công viBc cda NNL CMKT...........................................91
BiTu ñ] 2.12: Kho\ng cách giua yêu ctu công viBc và kh\ năng ñáp Zng cda cán b:, nhân
viên chuyên môn ka thuNt tr_c tiJp th_c hiBn DTXL BMVN tRi hiBn trư€ng. ...................94
BTu ñ] 2.13: Năng l_c ñào tRo cda 2 cơ so ðT t† năm 2000 ñJn 2008 ......................109
BiTu ñ] 2.14: ðánh giá ch‚t lư‡ng giáo viên .................................................................112
BiTu ñ] 2.15: ðánh giá n:i dung, chương trình ñào tRo ...............................................117
BiTu ñ] 2.16: Phân loRi nhu ctu ñào tRo cda NNL CMKT ..........................................120
BiTu ñ] 2.17: ðánh giá ch‚t lư‡ng nhân viên CMKT sau ñào tRo ..............................125
BiTu ñ] 2.18: ðánh giá viBc sj dzng nhân viên CMKT sau ñào tRo...........................126
BiTu ñ] 3.1: MZc ñ: ctn thiJt và quan tr~ng cda các tiêu chí......................................173
BiTu ñ] 3.2: MZc ñ: quan tr~ng cda t†ng loRi kiJn thZc, ka năng ..............................186
BiTu ñ] 3.3: MZc ñ: quan tr~ng cda t†ng loRi kiJn thZc, ka năng ñ=i vsi ...............187

BiTu ñ] 3.4: MZc ñ: quan tr~ng cda các loRi kiJn thZc, ka năng ñ=i vsi ..................187
BiTu ñ] 3.5: Nhu ctu ưu tiên ñào tRo cda nhân viên CMKT cda ngành. ....................189
BiTu ñ] 3.6: Nhu ctu vO phương pháp gi\ng dRy cda h~c viên. ..................................189


viii

DANH M C CÁC H)P

H:p 2.1: Ý kiJn tr\ l€i ph•ng v‚n vO năng l_c, ch‚t lư‡ng NNL CMKT ngành.........92
H:p 2.2: Ý kiJn tr\ l€i ph•ng v‚n vO chính sách ðT&PT NNL CMKT cda ngành .102
H:p 2.3 : Ý kiJn h~c viên và lãnh ñRo ñơn v• sj dzng lao ñ:ng vO ðT&PT ngu]n
nhân l_c CMKT ngành DTXL BMVN giai ñoRn 20009 2008 .....................................129
H:p 3.1: TYng h‡p ý kiJn ph•ng v‚n vO ðT&PT NNL CMKT cda ngành ...............152


1
M+ ð,U
1. Tính c1p thi4t c5a ñ8 tài
Các loRi BMVN sót lRi sau chiJn tranh o ViBt Nam nŒm r\i rác khƒp nơi trong
môi trư€ng ñ‚t và nưsc ñT lRi hNu qu\ nŠng nO ñ=i vsi phát triTn kinh tJ, xã h:i, môi
trư€ng, dân cư, ñ€i s=ng và trNt t_ an ninh xã h:i. Theo ñiOu tra sơ b: cda BQP,
BMVN chiJm hơn 20% diBn tích toàn qu=c \nh hưong tr_c tiJp ñJn phát triTn kinh
tJ xã h:i. Htu hJt các khu v_c phát triTn kinh tJ, các công trình tr~ng ñiTm hiBn nay
ñOu là nhung ñ•a ñiTm có giá tr• vO mŠt quân s_, kinh tJ, văn hoá, xã h:i, các ñtu
m=i giao thông... b• ñánh phá nhiOu ltn hoŠc x\y ra chiJn s_ ác liBt trưsc ñây. ðT sj
dzng ñ‚t ñai o nhung khu v_c này ñOu ph\i th_c hiBn công tác DTXL BMVN. TiJn
ñ: gi\i phóng mŠt bŒng luôn b• \nh hưong vì ph\i m‚t th€i gian DTXL BMVN và
Nhà nưsc ph\i chi phí hàng trăm triBu USD m’i năm ñT th_c hiBn công tác này.
Theo s= liBu ñiOu tra toàn qu=c năm 2000 cda Trung tâm Công nghB xj lý bom mìn

(TTCNXLBM), vO con ngư€i, ch“ tính t† khi hJt chiJn tranh (tZc là năm 1964 ñ=i
vsi miOn Bƒc và t† năm 1975 ñ=i vsi miOn Nam) ñJn tháng 12/2000, ñã có 42.135
ngư€i chJt và 62.163 ngư€i b• thương do bom mìn sót lRi. T† năm 2001 ñJn nay,
toàn qu=c chưa có s= liBu ñiOu tra th=ng kê chính xác nhưng theo thông tin chung,
v”n x\y ra hàng trăm vz tai nRn nY bom mìn m’i năm. ða s= trong s= nRn nhân này
là nhung ngư€i trong ñ: tuYi lao ñ:ng và tr• em. VO xã h:i, ngư€i dân luôn tìm
cách r€i b• các vùng b• ô nhi—m bom mìn nŠng, di chuyTn tsi các vùng khác ñT làm
ăn sinh s=ng, gây ra s_ xáo tr:n xã h:i. BMVN còn tRo ra tâm lý hoang mang,
không yên tâm lao ñ:ng, s\n xu‚t và phát triTn kinh tJ trong t†ng ñ•a phương. VO
môi trư€ng, các loRi thu=c nY cũng như bom ñRn có chZa ch‚t ñ:c hoá h~c phân tán
ra môi trư€ng, gây ô nhi—m cho ñ‚t, ngu]n nưsc và \nh hưong lâu dài ñJn sZc kho•
c:ng ñ]ng.
Dò tìm xj lý (DTXL) BMVN là ngành nghO ñŠc thù, có vai trò ñŠc biBt quan
tr~ng trong viBc gi\i quyJt hNu qu\ chiJn tranh, phát triTn kinh tJ xã h:i và b\o ñ\m
qu=c phòng9 an ninh theo chd trương cda ð\ng và Nhà nưsc. Theo kJ hoRch ñtu tư
và phát triTn kinh tJ xã h:i cda ViBt Nam, t† năm 2010 ñJn năm 2020 m’i năm ViBt
Nam ctn làm sRch t† 100.000 ha ñJn 200.000 ha ñ‚t b• ô nhi—m bom mìn ñT phzc vz


2
cho các d_ án. Tuy nhiên, năng l_c th_c tJ cda toàn ngành DTXL BMVN hiBn nay
m’i năm ch“ có thT làm sRch kho\ng 20.000 ha. ðiOu này cũng có nghĩa là vsi năng
l_c hiBn tRi toàn ngành DTXL BMVN msi ñáp Zng ñư‡c kho\ng 20% nhu ctu phát
triTn KT9XH cda ñ‚t nưsc. Chính vì vNy, nâng cao năng l_c cda toàn ngành DTXL
BMVN t=i thiTu lên g‚p 5 ltn so vsi hiBn tRi là yêu ctu c‚p bách. ðT th_c hiBn nhiBm
vz này ñòi h•i Nhà nưsc ph\i ñtu tư r‚t lsn vO con ngư€i, ka thuNt và tài chính.
Trong ñó, ñtu tư cho con ngư€i ñóng vai trò quyJt ñ•nh.
Ngành DTXL BMVN là ngành kinh tJ9 ka thuNt ñŠc biBt, do B: Qu=c phòng
qu\n lý, có quy trình ka thuNt nghiêm ngŠt, thiJt b• và công nghB hiBn ñRi. ðây là
ngành ñŠc thù, nguy hiTm ñJn tính mRng con ngư€i, do ñó ñòi h•i ph\i có quy trình

ñào tRo cơ b\n, tNp hu‚n ñty ñd, chŠt ch™, nghiêm ngŠt vO CMKT, các quy ñ•nh, quy
tƒc an toàn ñT b\o ñ\m tuyBt ñ=i an toàn cho con ngư€i trong quá trình th_c hiBn
công viBc. MŠt khác, do trang b• công nghB trong lĩnh v_c này liên tzc phát triTn, có
nhiOu chdng loRi msi, hiBn ñRi, quy trình công nghB liên tzc thay ñYi nên ñòi h•i liên
tzc ph\i ñào tRo lRi ñ:i ngũ cán b: CMKT.
HiBn tRi ngu]n nhân l_c nói chung và ngu]n nhân l_c CMKT DTXL BMVN
còn thiJu vO s= lư‡ng, cơ c‚u không ñ]ng b:, ch‚t lư‡ng không cao do không ñư‡c
ñào tRo cơ b\n. L_c lư‡ng cán b: chuyên gia ñtu ngành trong lĩnh v_c DTXL
BMVN hiBn nay cũng r‚t thiJu. Do vNy viBc ðT&PT NNL cho lĩnh v_c này là hJt
sZc c‚p thiJt.
Trên th_c tJ, ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT cho ngành DTXL BMVN chưa
ñư‡c phát triTn ñúng mZc, msi ch“ ñáp Zng ñư‡c yêu ctu công viBc trưsc mƒt, chưa
tính ñJn s_ phát triTn lâu dài cda toàn ngành. Nhung t]n tRi có thT kT ñJn là: (i) Chưa
có kJ hoRch, chiJn lư‡c ðT&PT ngu]n nhân l_c cho ngành; (ii) Công tác ñào tRo còn
manh mún, thiJu tNp trung; (iii) Chưa có cơ so ñào tRo chuyên trách; (iv) Cơ chJ,
chính sách ñào tRo chưa h‡p lý; (v) Chưa có mô hình tY chZc qu\n lý ñào tRo và
chương trình ñào tRo ñư‡c chuœn hoá; (vi) Các ñơn v• DTXL BMVN sj dzng lao
ñ:ng CMKT vO dò tìm xj lý bom mìn vNt nY cũng chưa xác ñ•nh ñư‡c nhu ctu và kJ
hoRch ñào tRo NNL cda ñơn v•.


3
Do ñó viBc triTn khai nghiên cZu và Zng dzng ñO tài: “ðào t o và phát tri=n
ngu9n nhân lAc chuyên môn kM thu6t trong lĩnh vAc dò tìm xW lý bom mìn v6t n) sau
chi n tranh C Vi7t Nam” là hJt sZc ctn thiJt, ñáp Zng yêu ctu khƒc phzc hNu qu\
chiJn tranh, phát triTn kinh tJ xã h:i trong th€i kỳ h:i nhNp và phát triTn. ð]ng th€i
ñO tài góp phtn xây d_ng ngành DTXL BMVN o ViBt Nam ngang ttm vsi các nưsc
trong khu v_c và trên thJ gisi, cdng c= và phát triTn Qu=c phòng9 An ninh9 Kinh tJ
cda ñ‚t nưsc.
2. M;c ñích nghiên c=u

Mzc ñích nghiên cZu cda ñO tài luNn án là:
9 HB th=ng hoá lý luNn vO NNL, NNL CMKT và tY chZc qu\n lý ðT&PT
ngu]n nhân l_c CMKT o phRm vi ngành.
9 Phân tích ñánh giá ngu]n nhân l_c CMKT và tY chZc qu\n lý ðT&PT ngu]n
nhân l_c CMKT cda ngành DTXL BMVN ViBt Nam giai ñoRn 200092008, ñŠc biBt
chú ý tsi th€i ñiTm hiBn tRi.
9 Xây d_ng và ñO xu‚t các quan ñiTm, gi\i pháp tY chZc qu\n lý ðT&PT
ngu]n nhân l_c CMKT ngành DTXL BMVN ViBt Nam ñáp Zng yêu ctu nhiBm vz
giai ñoRn 20109 2020.
3. Câu h@i nghiên c=u
9 Cơ so lý luNn vO ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT ngành DTXL BMVN là gì?
9 Th_c trRng ngu]n nhân l_c CMKT và tY chZc qu\n lý ðT&PT ngu]n nhân
l_c CMKT cda ngành DTXL BMVN giai ñoRn 200092008 như thJ nào? Nhung ñŠc
ñiTm nào cda ngành và NNL CMKT cda ngành có \nh hưong ñJn công tác ðT&PT?
9 Ctn có nhung quan ñiTm, gi\i pháp gì trong viBc tY chZc qu\n lý ðT&PT
ngu]n nhân l_c CMKT ñT ñáp Zng yêu ctu cda ngành DTXL BMVN ViBt Nam giai
ñoRn 20109 2020?
4. ðBi tưDng nghiên c=u
ð=i tư‡ng nghiên cZu cda ñO tài luNn án là ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT
cda ngành DTXL BMVN ViBt Nam, ñi sâu vào góc ñ: tY chZc qu\n lý, cz thT là:
9 Nghiên cZu vO các quan ñiTm, chính sách ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT
cda ngành DTXL BMVN.


4
9 Nghiên cZu vO cơ chJ, mô hình tY chZc qu\n lý ñào tRo cda ngành DTXL
BMVN.
9 Nghiên cZu vO chương trình và th_c hiBn kJ hoRch ðT&PT ngu]n nhân l_c
CMKT cda ngành DTXL BMVN.
9 Nghiên cZu phương pháp huy ñ:ng và sj dzng các ngu]n l_c cho ðT&PT

ngu]n nhân l_c CMKT cda ngành DTXL BMVN.
5. PhFm vi nghiên c=u
9 ðO tài nghiên cZu ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT cho ngành DTXL BMVN
o ViBt Nam, tNp trung vào tY chZc qu\n lý vO ðT&PT. ðO tài không nghiên cZu vO
ðT&PT lao ñ:ng phY thông.
9 ðO tài nghiên cZu th_c trRng ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT ngành
DTXL BMVN ViBt Nam ñŠt trong b=i c\nh giai ñoRn 200092008 t† góc ñ: tY
chZc qu\n lý, gi\i pháp tY chZc qu\n lý ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT cho ngành
giai ñoRn 20109 2020.
9 ðO xu‚t các quan ñiTm, chính sách tY chZc qu\n lý ðT&PT ngu]n nhân l_c
CMKT chung cda ngành, không ñi sâu nghiên cZu ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT o
t†ng cơ so ñào tRo cz thT.
9 LuNn án nghiên cZu vO ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT o c‚p ñ: m:t ngành.
“Ngành” là thuNt ngu thT hiBn s_ phân công lao ñ:ng xã h:i, ñT phân biBt các loRi
hình công viBc khác nhau. “Lĩnh v_c” cũng là thuNt ngu thư€ng ñư‡c sj dzng ñT ch“
nhung phRm trù công viBc khác nhau. Hai thuNt ngu này hiBn ñang ñư‡c các các nưsc
trên thJ gisi sj dzng ñ]ng th€i trong công tác DTXL BMVN. Trong luNn án hai khái
niBm “ngành” và “lĩnh v_c” ñư‡c sj dzng vsi cùng ý nghĩa.
6. Phương pháp nghiên c=u
B Phương pháp nghiên c*u và ngu9n s! li7u:
LuNn án sj dzng phương pháp luNn nghiên cZu duy vNt biBn chZng cda chd
nghĩa duy vNt l•ch sj; nghiên cZu lý luNn kJt h‡p vsi ñiOu tra kh\o sát, ph•ng v‚n;
phân tích, so sánh, tYng h‡p. TiJp cNn cda ñO tài t† góc ñ: qu\n lý nhà nưsc.
S= liBu sj dzng trong nghiên cZu bao g]m 02 ngu]n s= liBu sơ c‚p và thZ c‚p.
S= liBu sơ c‚p là s= liBu thu ñư‡c t† b\ng h•i (Questionaires) và ph•ng v‚n


5
(Interview) do tác gi\ LuNn án th_c hiBn. S= liBu thZ c‚p chd yJu t† các báo cáo cda
BQP, BTLCB, BKH&ðT và các kJt qu\ nghiên cZu ñã ñư‡c công b= cda m:t s= tác

gi\ trong và ngoài nưsc.
B ði,u tra bgng b ng hJi:
ViBc thu thNp s= liBu, thông tin trong nghiên cZu ñư‡c th_c hiBn qua ñiOu tra
bŒng b\ng h•i vsi ñ=i tư‡ng ñiOu tra là các chuyên gia, cán b: qu\n lý, nhân viên
CMKT ñang làm viBc trong các cơ quan qu\n lý và các ñơn v• tr_c tiJp th_c hiBn
DTXL BMVN o ViBt Nam.
B\ng h•i (phiJu ñiOu tra) ñư‡c thiJt kJ cho 2 nhóm, nhóm 1 là nhung cán b:
và nhân viên CMKT tr_c tiJp th_c hiBn công tác DTXL BMVN; Nhóm 2 bao g]m
nhung cán b: hoRch ñ•nh chính sách, qu\n lý, chuyên gia, giáo viên. ð=i tư‡ng ñiOu
tra thu:c các cơ quan qu\n lý, nghiên cZu, các h~c viBn, nhà trư€ng ñơn v• có chZc
năng, gi‚y phép DTXL BMVN, có liên quan trong lĩnh v_c rà phá bom mìn như
BQP, BTLCB, TTCNXLBM, H~c viBn Qu=c phòng, TSQCB, TTCKTCB; Các
Trung ñoàn Lu ñoàn Công binh, Doanh nghiBp...
PhiJu ñiOu tra cho nhóm 1 g]m 25 câu h•i chia làm 5 phtn. Phtn 1 t† câu h•i
s= 1 ñJn câu h•i s= 4 có mzc ñích xác ñ•nh m:t s= thông tin cá nhân ñT th=ng kê theo
ñ: tuYi, theo chZc danh công viBc, s= năm kinh nghiBm công tác và trình ñ: cá nhân.
Phtn 2 t† câu h•i s= 5 ñJn câu s= 19 vsi mzc ñích là thu thNp thông tin vO quá trình
ñào tRo và phát triTn cda t†ng cá nhân, bao g]m các kiJn thZc, kinh nghiBm liên quan
ñJn công viBc; ý kiJn nhNn xét vO chương trình, n:i dung ðT&PT NNL CMKT; mZc
ñ: áp dzng kiJn thZc vào th_c ti—n, nhung thay ñYi sau khi ñư‡c ñào tRo, nhung ñiOu
kiBn có ñư‡c trong và sau ñào tRo. Phtn 3 và phtn 4 t† câu h•i s= 20 ñJn câu 21 vsi
mzc ñích xác ñ•nh kho\ng cách giua năng l_c cda NNL CMKT vsi yêu ctu công
viBc. Phtn 5 t† câu h•i s= 22 ñJn câu s= 25 nhŒm mzc ñích thu thNp các ý kiJn ñO
xu‚t vO ðT&PT NNL CMKT cda ngành.
PhiJu ñiOu tra cho nhóm 2 g]m 24 câu h•i chia làm 3 phtn. Phtn 1 t† câu
h•i s= 1 ñJn câu h•i s= 4 có mzc ñích xác ñ•nh m:t s= thông tin cá nhân ñT th=ng
kê theo ñ: tuYi, theo chZc danh công viBc, s= năm kinh nghiBm công tác và trình
ñ: cá nhân. Phtn 2 t† câu h•i s= 5 ñJn câu s= 20 vsi mzc ñích là thu thNp ý kiJn

6
ñánh giá vO tY chZc qu\n lý ðT&PT NNL CMKT cda ngành. Phtn 3 t† câu h•i s=
21 ñJn 24 nhŒm thu thNp các ý kiJn ñT hoàn thiBn tY chZc qu\n lý ðT&PT NNL
CMKTcda ngành.
PhRm vi các ñơn v• d_ kiJn ñiOu tra phân b= trên các vùng miOn toàn qu=c,
nên quá trình tY chZc ñiOu tra, phiJu ñiOu tra ñư‡c tác gi\ luNn án gji tr_c tiJp
ñJn các ñơn v• phía bƒc, phía nam và Tây nguyên khi ñi công tác. Htu hJt kJt
qu\ ñiOu tra ñư‡c gji tr_c tiJp ngư‡c lRi khi có cán b: các ñơn v• này ra BQP
làm viBc, m:t s= ñư‡c gji bŒng ñư€ng bưu ñiBn. PhiJu ñiOu tra ng”u nhiên cho
t†ng nhóm ñ=i tư‡ng.
KJt qu\ ñiOu tra: tYng s= phiJu phát ra là 850 phiJu, bao g]m 500 phiJu cho
nhóm 1 và 350 phiJu cho nhóm 2. S= phiJu h‡p lB thu vO là 439 phiJu cho nhóm 1
và 295 phiJu cho nhóm 2. Xj lý kJt qda ñiOu tra: sau khi làm sRch, kJt qu\ ñiOu
tra ñư‡c xj lý bŒng phtn mOm SPSS và tYng h‡p kJt qu\ ñư‡c thT hiBn o phz lzc
luNn án.
B PhJng v-n:
Ph•ng v‚n sâu ñư‡c th_c hiBn ñ=i vsi m:t s= ñ=i tư‡ng là cán b: qu\n lý
cda B: Qu=c phòng, B: Lao ñ:ng Thương binh và Xã h:i, B: KJ hoRch và ðtu
tư, B: Giáo dzc và ðào tRo, Văn phòng Chính phd, B: Tư lBnh Công binh, m:t s=
cơ so ñào tRo trong và ngoài quân ñ:i. Ph•ng v‚n cũng ñư‡c th_c hiBn vsi m:t s=
chuyên gia thu:c tY chZc qu=c tJ vO DTXL BMVN và ñào tRo NNL ñang làm viBc
tRi ViBt Nam.
Câu h•i ph•ng v‚n ñư‡c chia thành 3 loRi, loRi 1 là m:t s= cán b: lãnh ñRo,
hoRch ñ•nh chính sách, chuyên gia, giáo viên, loRi 2 dành cho cán b: qu\n lý ñào tRo,
cán b: qu\n lý ñơn v•, doanh nghiBp sj dzng NNL CMKT, loRi 3 dành cho ñ=i tư‡ng
cán b:, nhân viên CMKT tr_c tiJp ngoài hiBn trư€ng.
TYng s= ngư€i ñư‡c ph•ng v‚n là 54 ngư€i, hưsng d”n ph•ng v‚n ñư‡c thiJt
kJ cho t†ng ñ=i tư‡ng (n:i dung trong phz lzc luNn án).
Th€i gian ñiOu tra, ph•ng v‚n và xj lý s= liBu, lNp báo cáo tYng h‡p ñư‡c tiJn
hành trong 2 năm 2007 và 2008.

7
7. TLng thu t các công trình nghiên c=u liên quan ñ4n ñ8 tài
ðã có m:t s= công trình nghiên cZu, luNn án tiJn sa, báo cáo khoa h~c ñã công
b= tRi các h:i th\o có chd ñO liên quan ñJn ñO tài luNn án.
ðánh giá chương trình ñào tRo cũng là m:t trong nhung n:i dung ñư‡c ñO
cNp tsi trong nhiOu công trình nghiên cZu gtn ñây. Trong báo cáo khoa h~c
“nghiên cZu ñánh giá hiBu qu\ cda ñào tRo trong ngành y tJ ViBt Nam” tác gi\ Bùi
Anh Tu‚n ñã kh£ng ñ•nh quá trình ñào tRo o ViBt Nam là quá trình thay ñYi nhNn
thZc, thái ñ: và hành vi cda ngư€i h~c. Quá trình này không ch“ phz thu:c vào n:i
dung, tY chZc cda quá trình ñào tRo mà còn phz thu:c vào sj dzng ngư€i h~c sau
ñào tRo. Tác gi\ cũng nh‚n mRnh tsi vai trò cda xây d_ng và th_c hiBn kJ hoRch
ñào tRo o phRm vi ngành.
KJ hoRch ñào tRo ngu]n nhân l_c o ViBt Nam cũng ñư‡c s_ quan tâm
nghiên cZu cda m:t s= tác gi\ o m:t s= luNn án tiJn sa, công trình ñã ñư‡c công
b=. LuNn án tiJn sa vsi ñO tài” Quy hoRch, ñào tRo và sj dzng cán b:, công chZc
qu\n lý nhà nưsc vO kinh tJ cda t“nh ð]ng Nai” cda NCS Vy Văn Vũ ñã tNp trung
vào phân tích ñánh giá vO công tác quy hoRch, ñào tRo và sj dzng cán b:, công
chZc qu\n lý nhà nưsc vO kinh tJ trên phRm vi cda ñ•a bàn t“nh ð]ng Nai. Trong
luNn án này NCS Vy Văn Vũ cũng ñã làm rõ khái niBm ñào tRo và sj dzng cán b:
công chZc, làm rõ các bưsc trong quy trình ðT&PT cán b:, công chZc. NCS
Nguy—n Bƒc Son trong luNn án tiJn sa “Nâng cao ch‚t lư‡ng ñ:i ngũ cán b: công
chZc qu\n lý nhà nưsc ñáp Zng yêu ctu cda CNH9HðH ñ‚t nưsc” ñã ñO cNp tsi
công tác tuyTn dzng, ñào tRo ngu]n nhân l_c cán b: công chZc Nhà nưsc. Trong
luNn án này, NCS cũng ñã làm rõ ñư‡c n:i dung, yêu ctu cda công tác ñào tRo cán
b:, công chZc nhà nưsc. Tác gi\ cũng ñã trình bày n:i dung ñào tRo trong ñó nh‚n
mRnh tsi viBc ñào tRo trang b• kiJn thZc, ka năng cho cán b: công chZc qu\n lý
nhà nưsc vO qu\n lý kinh tJ và qu\n lý hành chính.
Trong luNn án tiJn sa kinh tJ ñO tài ”Hoàn thiBn mô hình ðT&PT cán b:

qu\n lý cho các doanh nghiBp nhà nưsc o ViBt Nam” NCS Lê Trung Thành ñã
ñánh giá công tác ñào tRo cán b: qu\n lý cho các doanh nghiBp nhà nưsc ViBt
Nam trong giai ñoRn ñYi msi. LuNn án ñi sâu vào phân tích ñánh giá các mô hình


8
ñào tRo cán b: qu\n lý doanh nghiBp hiBn nay và ñO xu‚t các gi\i pháp hoàn thiBn
các mô hình ñào tRo này.
Ngu]n nhân l_c CMKT nói chung và trong quân ñ:i nói riêng cũng ñã ñư‡c
m:t s= tác gi\ nghiên cZu. NCS Nguy—n Minh Thƒng trong luNn án tiJn sa “Phát huy
ngu]n l_c khoa h~c ka thuNt quân s_ tr• trong xây d_ng Quân ñ:i nhân dân ViBt
Nam” ñã nghiên cZu vO ngu]n nhân l_c khoa h~c ka thuNt tr• trong quân ñ:i. Tác gi\
ñã phân tích, ñánh giá vai trò cda ngu]n nhân l_c khoa h~c ka thuNt tr•, ch“ ra nhung
thành công, hRn chJ và ñưa ra các gi\i pháp phát huy ngu]n nhân l_c khoa h~c ka
thuNt tr• trong quân ñ:i trên các n:i dung như phát triTn, b= trí sj dzng, ñãi ng:,
nghiên cZu khoa h~c, t_ h~c tNp và rèn luyBn.
Cho ñJn nay, các công trình nghiên cZu khoa h~c trong ngành DTXL
BMVN o ViBt Nam ch“ msi tNp trung vào nghiên cZu khoa h~c, công nghB DTXL
BMVN. V‚n ñO ðT&PT ngu]n nhân l_c nói chung cda ngành còn ít ñư‡c quan
tâm nghiên cZu.
ðO tài nghiên cZu khoa h~c c‚p b: (B: Qu=c phòng) “ðiOu tra thu thNp thông
tin, ñánh giá sơ b: mZc ñ: t]n lưu bom mìn, vNt nY và nhung thiBt hRi vO con ngư€i,
kinh tJ, xã h:i do bom mìn vNt nY gây ra sau chiJn tranh trên phRm vi toàn qu=c và ñO
xu‚t các gi\i pháp khƒc phzc” năm 2001 trên cơ so nghiên cZu, ñánh giá vO mZc ñ:
t]n lưu bom, mìn, vNt nY và nhung thiBt hRi vO cơ so vNt ch‚t và con ngư€i ñã ñưa ra
nhiOu gi\i pháp liên quan tsi công tác ñào tRo, hu‚n luyBn l_c lư‡ng lao ñ:ng tham
gia vào ngành DTXL BMVN. Các gi\i pháp ñO xu‚t msi d†ng lRi o ñáp Zng nhu ctu
hiBn tRi cho công tác DTXL BMVN, ñào tRo hu‚n luyBn tNp trung cho th_c hiBn
nhiBm vz hiBn tRi, chưa quan tâm tsi xây d_ng các chính sách dài hRn cũng như mô
hình ñào tRo tNp trung cho ngành.

Trong m:t s= h:i th\o qu=c tJ (H:i th\o tRi Australia, 2004, H:i th\o
Bangkok, 2002) bên cRnh công b= các công trình nghiên cZu vO khoa h~c công nghB
trong DTXL BMVN, m:t s= tác gi\ cũng ñã công b= kJt qu\ nghiên cZu vO ñào tRo
trong ngành DTXL BMVN, tuy nhiên các công trình này chd yJu ñO cNp tsi ñào tRo
ngu]n nhân l_c CMKT sj dzng các thiJt b• msi, hiBn ñRi trong ngành DTXL BMVN
và ñào tRo nâng cao nhNn thZc cho c:ng ñ]ng vO nguy cơ cda BMVN và biBn pháp


9
phòng ng†a ch=ng rdi ro cda BMVN. ðào tRo ngu]n nhân l_c cho n:i b: ngành
DTXL BMVN chưa ñư‡c các tác gi\ này ñO cNp.
Trong luNn văn t=t nghiBp thRc sa Kinh tJ và Qu\n lý công (chương trình cao
h~c ViBt 9 B“), tác gi\ Nguy—n Tr~ng C\nh (2004) ñã ñO cNp ñJn v‚n ñO ðT&PT
ngu]n nhân l_c cho ngành DTXL BMVN. Trong ñO tài này tác gi\ chd yJu tNp trung
vào ñánh giá th_c trRng công tác qu\n lý nhà nưsc vO ñào tRo ngu]n nhân l_c cho
ngành DTXL BMVN, nghiên cZu xây d_ng các chính sách qu\n lý ñào tRo ngu]n
nhân l_c như chính sách và mô hình h‡p tác ñào tRo NNL cho ngành DTXL BMVN
phù h‡p th_c ti—n ViBt Nam giai ñoRn 200592010. Chưa ñi sâu nghiên cZu vO n:i
dung công tác tY chZc ðT&PT NNL là cho ngành DTXL BMVN cho giai ñoRn 20109
2020 và nhung năm tiJp theo.
Tóm l1i, ñã có nhiOu công trình nghiên cZu, luNn án tiJn sa, luNn văn thRc
sa vO ðT&PT ngu]n nhân l_c cho các lĩnh v_c kinh tJ qu=c dân. Tuy nhiên,
phtn lsn các công trình tNp trung nghiên cZu ñJn ðT&PT cho ñ=i tư‡ng là cán
b:, công chZc hoŠc cán b: qu\n lý doanh nghiBp, chưa có công trình nào nghiên
cZu sâu và có hB th=ng vO ðT&PT NNL cho ngành DTXL BMVN sau chiJn
tranh o ViBt Nam.
Các công trình nghiên cZu khoa h~c trong ngành DTXL BMVN msi ch“ tNp
trung vào nghiên cZu vO khoa h~c, ka thuNt và công nghB dò tìm xj lý bom mìn, Zng
dzng ka thuNt, công nghB, thiJt b• msi vào DTXL BMVN. M:t s= công trình nghiên
cZu ñO cNp tsi ñào tRo ñT giáo dzc cho c:ng ñ]ng nhŒm hRn chJ tác hRi cda bom mìn,

vNt nY, chưa nghiên cZu chuyên sâu vO ñào tRo cơ b\n và phát triTn ngu]n nhân l_c
cho ngành DTXL BMVN sau chiJn tranh.
So vsi ñO tài luNn văn thRc sĩ th_c hiBn năm 2004 cda tác gi\ luNn án, ñO tài
luNn án tiJn sĩ này có nhung khác biBt chd yJu và phát triTn cao hơn o nhung n:i
dung sau:
(i) ðO tài luNn án ñO cNp sâu hơn c\ hai n:i dung ñào tRo và phát triTn. LuNn
văn thRc sĩ ch“ ñT cNp tsi viBc nâng cao năng l_c ñào tRo ngu]n nhân l_c cho ngành
DTXL BMVN;


10
(ii) ðO tài luNn án tiJn sĩ tNp trung nghiên cZu ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT;
Nghiên cZu phân loRi NNL CMKT cho ngành ñT phù h‡p vsi quá trình ðT&PT; Nghiên
cZu ñánh giá ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT o phRm vi ngành. LuNn văn thRc sĩ nghiên
cZu vO ñào tRo ngu]n nhân l_c nói chung c\ CMKT và lao ñ:ng phY thông;
(iii) Mzc tiêu nghiên cZu cda ñO tài luNn án là ñánh giá toàn diBn vO tY chZc
qu\n lý ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT cda ngành, ñO xu‚t các gi\i pháp tYng thT ñT
ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT cda ngành; Nghiên cZu ka các ñŠc ñiTm cda ngành
trong b=i c\nh h:i nhNp qu=c tJ ñT có nhung gi\i pháp phù h‡p. LuNn văn thRc sĩ ch“
căn cZ vào nhu ctu ñào tRo th_c ti—n và ñưa ra các hình thZc ñào tRo ñáp Zng nhu ctu
cda ngành;
(iv) Phương pháp thu thNp thông tin s= liBu nghiên cZu chú tr~ng tsi viBc sj
dzng b\ng h•i kJt h‡p vsi ph•ng v‚n sâu. LuNn văn thRc sĩ không sj dzng b\ng h•i
ñT thu thNp thông tin s= liBu phzc vz cho nghiên cZu.
Như vNy có thT nói rŒng luNn án tiJn sĩ khác vsi luNn văn thRc sĩ c\ vO mzc
tiêu, n:i dung, phRm vi, phương pháp và chiOu sâu nghiên cZu.
8. DR ki4n nhTng ñóng góp c5a ñ8 tài
B V, m^t lý lu6n:
Trên cơ so hB th=ng hoá lý luNn vO NNL, NNL CMKT, ðT&PT ngu]n nhân
l_c CMKT, ñO tài ñã phát triTn lý luNn vO ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT o phRm vi

ngành (lĩnh v_c); xác ñ•nh n:i dung và mô hình cda ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT
o phRm vi ngành.
B V, thAc ti[n:
+ Trên cơ so nghiên cZu kinh nghiBm cda m:t s= nưsc như Ma, Anh, Thái
Lan vO ðT&PT NNL CMKT trong lĩnh v_c DTXL BMVN, ñO tài ñã rút ra m:t s=
bài h~c cho ViBt Nam.
+ Phân tích, làm rõ nhung ñŠc ñiTm cda ngành DTXL BMVN, ngu]n nhân l_c
CMKT cda ngành tác ñ:ng ñJn ðT&PT NNL CMKT cda ngành.
+ Phân tích, ñánh giá th_c trRng NNL CMKT, ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT
thu:c lĩnh v_c DTXL BMVN o ViBt Nam giai ñoRn 20009 2008, ñưa ra nhung kJt


11
luNn vO thành t_u, hRn chJ cda ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT cda ngành, làm rõ
nguyên nhân cda nhung hRn chJ này.
+ ðO xu‚t hB th=ng quan ñiTm, gi\i pháp msi có tính ch‚t ñ:t phá vO ðT&PT
NNL CMKT cho ngành DTXL BMVN ViBt Nam trong b=i c\nh h:i nhNp kinh tJ
qu=c tJ.
+ Góp phtn xây d_ng, hoàn thiBn mô hình, hB th=ng tY chZc qu\n lý ðT&PT
NNL CMKT cda ngành.
9. K4t c1u c5a Lu n án
G]m phtn mo ñtu, 3 chương, kiJn ngh•, kJt luNn, tài liBu tham kh\o, và các
phz lzc kèm theo. Tiêu ñO 03 chương như sau:
Chương 1: Cơ so lý luNn vO ñào tRo và phát triTn ngu]n nhân l_c chuyên môn
ka thuNt cho ngành dò tìm xj lý bom mìn vNt nY
Chương 2: Th_c trRng ðT&PT ngu]n nhân l_c CMKT cda ngành DTXL
BMVN ViBt Nam giai ñoRn 200092008
Chương 3: Quan ñiTm và gi\i pháp ðT&PT NNL CMKT cho ngành DTXL
BMVN ViBt Nam giai ñoRn 20109 2020

12
CHƯƠNG 1
CƠ S+ LÝ LUXN VY ðÀO TZO VÀ PHÁT TRI%N
NGU(N NHÂN L]C CHUYÊN MÔN Ka THUXT
NGÀNH DÒ TÌM Xe LÝ BOM MÌN VXT Nf
ggggggggggggggggggggg
1.1g M)T Sh KHÁI NI!M
1.1.1g Nguin nhân lRc và nguin nhân lRc CMKT
a/g Nguin nhân lRc
Theo giáo trình Kinh tJ ngu]n nhân l_c (ðHKTQD), ngu]n nhân l_c là
ngu]n l_c con ngư€i. Vsi tư cách là m:t ngu]n l_c cda quá trình phát triTn, NNL là
ngu]n l_c con ngư€i có kh\ năng sáng tRo ra cda c\i vNt ch‚t và tinh thtn cho xã h:i
ñư‡c biTu hiBn ra là s= lư‡ng và ch‚t lư‡ng nh‚t ñ•nh tRi m:t th€i ñiTm nh‚t ñ•nh
[11, tr12].
Nhân l_c hay NNL xã h:i là nhung cá nhân có nhân cách, có kh\ năng lao
ñ:ng, s\n xu‚t [19,tr12].
NNL hay ngu]n nhân l_c tY chZc là ngu]n l_c con ngư€i, nhân t= con ngư€i
trong m:t tY chZc cz thT. NNL là toàn b: ngư€i lao ñ:ng làm viBc trong m:t tY chZc
hoŠc trong m:t ngành [70,tr4].
NNL này do tY chZc tuyTn dzng, ðT&PT và sj dzng ñT th_c hiBn mzc tiêu
cda tY chZc. NNL là ngu]n tài nguyên nhân s_, là tài s\n quan tr~ng nh‚t cda tY chZc.
Nói tsi NNL là nói vO s= lư‡ng, cơ c‚u và ch‚t lư‡ng cda NNL. NNL ñư‡c coi là h‡p
lý và ñư‡c ñánh giá cao khi có s= lư‡ng tương Zng vsi s= lư‡ng công viBc cda tY
chZc, có cơ c‚u vO chuyên môn, nghO nghiBp phù h‡p vsi cơ c‚u cda công viBc.
Ngư€i lao ñ:ng có trình ñ: chuyên môn, ka năng nghO nghiBp, kinh nghiBm công tác
ñáp Zng ñư‡c nhung ñòi h•i cda công viBc [58,tr14].
Các ñ•nh nghĩa trên cho th‚y nói ñJn NNL tZc là nói ñJn ngu]n l_c con ngư€i
có kh\ năng lao ñ:ng. NNL ñư‡c xem xét o 2 khía cRnh s= lư‡ng (bao g]m c\ kJt
c‚u) và ch‚t lư‡ng NNL. S= lư‡ng NNL bao g]m s= lư‡ng ngư€i lao ñ:ng làm viBc

cho tY chZc, ngành, ñ•a phương, qu=c gia. S= lư‡ng NNL còn ñư‡c xem xét o cơ c‚u
cda NNL ñó có phù h‡p vsi cơ c‚u ngành, nghO cda tY chZc, ngành, ñ•a phương,


13
qu=c gia (hiBn tRi và phát triTn) hay không. Cơ c‚u NNL thư€ng ñư‡c xem xét trên
m:t s= ch“ tiêu như: cơ c‚u theo trình ñ: chuyên môn ñào tRo, cơ c‚u theo gisi tính,
cơ c‚u theo nghO, cơ c‚u theo tuYi và thâm niên.
Ch‚t lư‡ng NNL ph\n ánh kh\ năng lao ñ:ng, sáng tRo cda NNL. Ch“ tiêu
ph\n ánh ch‚t lư‡ng cda NNL bao g]m các ch“ tiêu như: trình ñ: chuyên môn ñào
tRo, ka năng nghO nghiBp (công viBc), kiJn thZc, thái ñ: ñ=i vsi tY chZc và công viBc,
sZc kh•e, kinh nghiBm công tác...
VO phRm vi, NNL có thT ñư‡c gisi hRn o phRm vi tY chZc (ñơn v•), ngành, ñ•a
phương (t“nh, huyBn, xã), qu=c gia.
NNL cda tY chZc: bao g]m toàn b: NNL làm viBc cho tY chZc ñó.
NNL cda ngành: bao g]m toàn b: ngư€i lao ñ:ng làm viBc cho các tY chZc,
các ñơn v• thu:c phRm vi ngành.
NNL cda ñ•a phương: bao g]m tòan b: ngư€i lao ñ:ng trong phRm vi ñ•a
phương (t“nh, huyBn, xã).
NNL cda qu=c gia: bao g]m toàn b: ngư€i lao ñ:ng trong phRm vi qu=c gia.
Qua nghiên cZu các khái niBm, luNn án th=ng nh‚t: NNL là ngu9n lAc con
ngư i làm vi7c trong m&t t) ch*c (doanh nghi7p, ñơn vH), m&t ngành (lĩnh vAc), m&t
vùng (ñHa phương) ho^c qu!c gia. LuNn án ñi sâu nghiên cZu NNL trong phRm vi
m:t ngành.
b/g Nguin nhân lRc CMKT
Theo T† ñiTn tiJng ViBt, CMKT là kiJn thZc và ka năng ctn thiJt ñT ñ\m
ñương các chZc vz trong qu\n lý, kinh doanh và các hoRt ñ:ng nghO nghiBp
[65,tr181].
Theo giáo trình Kinh tJ Lao ñ:ng (ðHKTQD), NNL CMKT bao g]m nhung
công nhân t† bNc 3 tro lên (có hoŠc không có bŒng) ñJn nhung ngư€i có trình ñ: trên

ñRi h~c, ñư‡c ñào tRo trong các trư€ng lsp vsi các hình thZc khác nhau hoŠc có kinh
nghiBm trong th_c tJ, trong s\n xu‚t mà có trình ñ: tương ñương công nhân ka thuNt
bNc 3 tro lên [14,tr29].
Theo giáo trình Ngu]n nhân l_c (ðHLðXH), lao ñ:ng ka thuNt (hay NNL
CMKT) bao g]m nhung ngư€i ñư‡c ñào tRo có bŒng hoŠc chZng ch“ trình ñ: công


14
nhân ka thuNt, trung h~c chuyên nghiBp, cao ñ£ng, ñRi h~c, trên ñRi h~c, sau ra trư€ng
có thT th_c hiBn ñư‡c các công viBc khác nhau phù h‡p vsi ngành, nghO cda các c‚p
ñào tRo [54,tr165,166].
S_ khác nhau giua NNL và NNL CMKT o ch’ NNL là toàn b: ngư€i lao ñ:ng
làm viBc trong m:t tY chZc, hoŠc m:t ngành, còn NNL CMKT ch“ bao g]m các
chuyên gia, cán b: qu\n lý, ka thuNt viên và nhân viên CMKT thư€ng t† bNc 3 tro lên
(ñ=i vsi các ngành kinh tJ9 xã h:i) [14,tr29].
T† các ñ•nh nghĩa khác nhau vO NNL CMKT, có thT khái quát như sau:
9 NNL CMKT là m:t b: phNn cda NNL. B: phNn này có vai trò quan tr~ng,
quyJt ñ•nh ñJn s_ t]n tRi và phát triTn cda tY chZc (ngành, ñ•a phương, qu=c gia).
9 NNL CMKT bao g]m nhung công nhân bNc 3 tro lên (hoŠc tương ñương),
nhung ngư€i có trình ñ: trung h~c chuyên nghiBp, cao ñ£ng, ñRi h~c trong tY chZc.
9 Th_c tJ có nhiOu công nhân không có chZng ch“ (văn bŒng) ñào tRo nghO
nhưng có kinh nghiBm làm viBc tương ñương công nhân bNc 3 cũng ñư‡c xJp vào
NNL CMKT. ðiOu này phù h‡p vsi th_c ti—n ViBt Nam, nh‚t là ñào tRo và sj dzng
lao ñ:ng trong các làng nghO, ngành nghO truyOn th=ng.
Qua nghiên cZu, luNn án th=ng nh‚t sj dzng khái niBm: NNL CMKT bao g9m
nh\ng công nhân có trình ñ& b6c 3 trC lên (có bgng ho^c không có bgng) ñ n nh\ng
ngư i có trình ñ& trên ñ i h c, ñưZc ñào t o trong các trư ng l p v i các hình th*c
khác nhau, nh\ng công nhân có kinh nghi7m thAc t , trong s n xu-t có trình ñ&
tương ñương công nhân kM thu6t b6c 3 trC lên.
1.1.2g Nguin nhân lRc chuyên môn km thu t ngành dò tìm xq lý bom mìn v t nL

t Viut Nam
a/g NNL CMKT trong Quân ñwi Nhân dân Viut Nam
NNL CMKT trong quân ñ&i bao g]m các cán b:, chuyên gia và nhân viên
chuyên môn ka thuNt. L_c lư‡ng cán b:, chuyên gia này là nhung sĩ quan ch“ huy ka
thuNt, sĩ quan ka thuNt, trình ñ: cao ñ£ng, ñRi h~c, sau ñRi h~c, có qu=c t•ch ViBt
Nam, ñư‡c ñào tRo t† các h~c viBn, trư€ng ñRi h~c, cao ñ£ng chuyên ngành trong và
ngoài quân ñ:i, trong và ngoài nưsc. Nhân viên CMKT là nhung ngư€i ñã qua ñào
tRo t† sơ c‚p tro lên, nhưng không ph\i là cán b: qu\n lý hay sa quan ch“ huy, bao


15
g]m Quân nhân chuyên nghiBp (QNCN); Công nhân viên qu=c phòng (CNVQP); HR
sĩ quan, binh sĩ ñã qua ñào tRo nhưng ñang ch€, chưa ñư‡c công nhNn là QNCN hay
CNVQP, chưa ñư‡c xJp ngRch bNc lương.
b/g Nguin nhân lRc CMKT ngành DTXL BMVN Viut Nam
Ngu9n nhân lAc CMKT ngành DTXL BMVN hiBn nay ñư‡c hiTu là m:t b:
phNn NNL CMKT cda quân ñ:i, g]m nhung cán b:, nhân viên CMKT cda quân
ñ:i ñư‡c ñào tRo chuyên môn vO lĩnh v_c DTXL BMVN và làm viBc trong ngành
DTXL BMVN.
Ngu]n nhân l_c CMKT cda ngành hiBn nay bao g]m các cán b:, sa quan,
quân nhân chuyên nghiBp, công nhân viên qu=c phòng và lao ñ:ng h‡p ñ]ng ñư‡c
ñào tRo t† các h~c viBn, nhà trư€ng, cơ so ñào tRo trong và ngoài quân ñ:i, t† nưsc
ngoài. Các cán b: sa quan cda ngành bao g]m các giáo viên, chuyên gia nghiên cZu,
có trình ñ: khoa h~c ka thuNt hoŠc th_c ti—n cao, các cán b: hoRch ñ•nh chính sách,
cán b: qu\n lý các c‚p. H~ làm viBc tRi các cơ quan BQP, các h~c viBn, nhà trư€ng,
viBn nghiên cZu, cơ so ñào tRo, trung tâm, các ñơn v• công binh, các doanh nghiBp
quân ñ:i, cơ quan công binh quân khu, quân ñoàn, các t“nh thành ph= và công trư€ng
DTXL BMVN.
NNL CMKT tr_c tiJp tRi hiBn trư€ng là nhung ngư€i trong ñ: tuYi lao ñ:ng,
có sZc kho•, có ngh• l_c, sZc ch•u ñ_ng, tâm lý cân bŒng, kh\ năng khƒc phzc khó

khăn t=t. H~ ñư‡c ñào tRo qua các chuyên ngành trung c‚p hoŠc sơ c‚p vO cơ khí, vũ
khí ñRn sau ñó ñư‡c b]i dư•ng hoŠc ñào tRo lRi vO chuyên môn DTXL BMVN. H~
cũng có thT ñư‡c ñào tRo ban ñtu t† các ngành khác, trong hoŠc ngoài quân ñ:i, sau
ñó ñư‡c tuyTn dzng và ñào tRo lRi. NNL CMKT có các bNc th‡ t† bNc 1 ñJn bNc 10
theo hB thang bNc cda Chính phd quy ñ•nh cho quân ñ:i. H~ ñ\m nhiBm nhung công
viBc tRi hiBn trư€ng như giám sát ka thuNt, ñiOu khiTn máy dò, th‡ lŠn, lái ca nô, th‡
xj lý bom ñRn, ka thuNt viên tháo g• BMVN, nhân viên CMKT khác, lái xe, y tá...
Th‡ máy dò là nhân viên CMKT ñiOu khiTn các loRi máy dò ñT phát hiBn ra bom mìn,
ñRn dư‡c, vNt nY. Th‡ lŠn là nhung ngư€i làm viBc dưsi nưsc ñT xác ñ•nh các tín hiBu
ñã dò ñư‡c, ñào bsi và kJt h‡p trzc vst bom ñRn. Nhân viên xj lý bom ñRn là ka
thuNt viên th_c hiBn viBc vô hiBu hoá bom ñRn bao g]m kiTm tra, thu gom, huˆ, tháo,


16
phân tách thu=c nY t† bom ñRn. Các nhân viên lái ca nô, ñiOu khiTn xu]ng, các thiJt
b• khác, lái xe, y tá... cũng là các nhân viên chuyên môn ka thuNt ñư‡c ñào tRo và c‚p
chZng ch“ t† các trư€ng chuyên nghiBp trong và ngoài quân ñ:i.
Tuy vNy, qua kJt qu\ ñiOu tra, kh\o sát, tác gi\ luNn án nhNn th‚y cùng vsi s=
lư‡ng nhân viên CMKT ñư‡c ñào tRo, NNL CMKT ngành DTXL BMVN ViBt Nam
còn bao g]m các l_c lư‡ng nhân viên do các ñơn v•, doanh nghiBp quân ñ:i tham gia
DTXL BMVN t_ tiJn hành ñào tRo. H~ có ñd năng l_c chuyên môn ñT th_c hiBn
nhiBm vz nhưng không có chZng ch“ nghO, ñư‡c xJp vào loRi không có bŒng c‚p,
chZng ch“.
Theo hưsng d”n nghiBp vz ñiOu tra th_c trRng viBc làm và th‚t nghiBp cda
BLðTB&XH năm 2007, nhung công nhân ka thuNt có chuyên môn nhưng không có
bŒng c‚p, nJu ñã làm viBc liên tzc ít nh‚t 3 năm tro lên có thT ñư‡c xem xét công
nhNn là lao ñ:ng CMKT.
HiBn nay có s_ thay ñYi lRi hB th=ng bNc nghO trong quân ñ:i là nhung ngư€i
t=t nghiBp t† các trư€ng sơ c‚p cda BQP, trưsc ñây khi ra trư€ng ñư‡c c‚p chZng ch“
nghO bNc 3, hiBn nay ñư‡c ñYi lRi là bNc 1.

Trong luNn án, tác gi\ th=ng nh‚t khái niBm: “Ngu9n nhân lAc chuyên môn kM
thu6t ngành dò tìm xW lý bom mìn v6t n) là nh\ng cán b&, nhân viên chuyên môn kM
thu6t c;a quân ñ&i ñưZc ñào t o chuyên môn v, lĩnh vAc DTXL BMVN bao g9m c
nh\ng ngư i có bgng và không có bgng nhưng có trình ñ& tương ñương b6c 3 theo h7
th!ng phân lo i chung c;a qu!c gia (ho^c b6c 1 theo h7 th!ng phân lo i c;a quân
ñ&i) trC lên”.
c/g Phân loFi NNL CMKT DTXL BMVN
Có nhiOu cách phân loRi ngu]n nhân l_c CMKT có thT nghiên cZu ñT xác ñ•nh
cách phân loRi NNL CMKT cho ngành DTXL BMVN ViBt Nam. Sau ñây là m:t s=
cách phân loRi chính:
2 Cách th nh3t: phân lo1i theo cách ti%p c&n c a qu n tr8 NNL.
Theo cách tiJp cNn này, ngu]n nhân l_c CMKT có thT phân chia thành 4 loRi:
ngu]n nhân l_c qu\n lý, chuyên gia, ka thuNt viên và nhân viên CMKT.


17
Cán b: qu\n lý là ngư€i nƒm giu m:t chZc vz trong b: máy qu\n lý tRi doanh
nghiBp, ñơn v•. Cán b: qu\n lý có chZc vz t† trưong phòng, trưong b: phNn ñJn tYng
giám ñ=c, ch“ huy trưong 1 ñơn v•. Cán b: qu\n lý là nhung ngư€i làm nhiBm vz l_a
ch~n, ñào tRo, b= trí cán b:, ñiOu ph=i lao ñ:ng, kiTm tra và ñiOu ch“nh chu trình s\n
xu‚t. HoRt ñ:ng cda h~ là ra quyJt ñ•nh qu\n lý và th_c hiBn các quyJt ñ•nh ñó. Cán
b: qu\n lý có thT phân chia thành các loRi: qu\n lý cao c‚p, qu\n lý ttm trung và
qu\n lý tr_c tiJp (Sơ ñ] 1.1)

Qu n lý
cao c1p

Cán bw
qu n lý
Qu n lý tym trung

Qu n lý trRc ti4p

Ngưzi lao ñwng

Sơ ñi 1.1: Mô hình phân loFi nguin nhân lRc
Ngu9n: t)ng hZp c;a tác gi lu6n án
Chuyên gia là nhung lao ñ:ng không th_c hiBn chZc năng qu\n lý tr_c tiJp mà
th_c hiBn các công viBc chuyên môn như vO d_ án, thiJt kJ, công nghB. Chuyên gia
hay cán b: CMKT là nhung ngư€i nghiên cZu, ñO xu‚t gi\i pháp, phương pháp, quy
trình, công nghB, ka thuNt ñT giúp cán b: qu\n lý ra quyJt ñ•nh nhŒm th_c hiBn công
viBc m:t cách t=t nh‚t.
Nhân viên CMKT là nhung lao ñ:ng th_c hiBn các công viBc ñơn gi\n, thư€ng
xuyên lŠp ñi lŠp lRi, mang tính ch‚t thông tin, ka thuNt và phzc vz.
Trong luNn án này, tác gi\ th=ng nh‚t sj dzng các khái niBm cán b: qu\n lý,
chuyên gia, nhân viên CMKT, cách thZc phân loRi cán b: qu\n lý theo cách phân loRi
ñã nêu.