Quản lý dạy học môn vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG ĐÌNH TUÂN

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
Ở CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ MÓNG CÁI,
TỈNH QUẢNG NINH

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

HOÀNG ĐÌNH TUÂN

QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
Ở CÁC TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ MÓNG CÁI,
TỈNH QUẢNG NINH

Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS NGUYỄN THỊ TÍNH

THÁI NGUYÊN, NĂM 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các kết quả
nghiên cứu trong Luận văn là trung thực, chưa từng được công bố trong bất kì
công trình nghiên cứu nào của tác giả khác.
Tác giả luận văn
Hoàng Đình Tuân

i


LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và lời cảm ơn sâu sắc tới PGS.TS.
NGUYỄN THỊ TÍNH, những người hướng dẫn khoa học đã tận tình chỉ dẫn,
giúp đỡ tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến các Thầy, Cô và cán bộ Trường Đại học
Sư phạm Thái Nguyên đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt
quá trình học tập và nghiên cứu.
Tôi xin tri ân sự động viên, khích lệ và ủng hộ của gia đình, người thân,
bạn bè và đồng nghiệp đã giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.
Tác giả luận văn
Hoàng Đình Tuân

ii


MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN .......................................................................................................ii
MỤC LỤC............................................................................................................iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT ..............................................................................viii
DANH MỤC CÁC BẢNG ....................................................................................ix
MỞ ĐẦU ..............................................................................................................1

1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3
5. Giả thuyết khoa học.........................................................................................4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ..........................................................................4
7. Phương pháp Nghiên cứu ................................................................................4
8. Cấu trúc của đề tài ...........................................................................................5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở TRƯỜNG
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ...............................................................................7

1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề.......................................................................7
1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài..........................................................9
1.2.1. Dạy học......................................................................................................9
1.2.2. Dạy học Vật lí ở trường phổ thông..........................................................10
1.2.3. Quản lý dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông
mới ở trường trung học phổ thông ..........................................................12
1.3. Những vấn đề cơ bản về dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ở trường trung học phổ thông ..................................14
1.3.1. Mục tiêu môn học ....................................................................................14
1.3.2. Nội dung, chương trình môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ
thông mới.................................................................................................15

iii


1.3.3. Phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn Vật lí theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở trường trung học phổ thông..................20
1.3.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn Vật lí theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ở trường trung học phổ thông ..................................23
1.3.5. Các điều kiện đảm bảo chất lượng dạy học môn Vật lí theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở trường trung học phổ thông..................24
1.4. Những nội dung cơ bản của hoạt động quản lý dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường trung học phổ thông.....26
1.4.1. Lập kế hoạch dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ
thông mới ở trường THPT.......................................................................26
1.4.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lí theo chương trình
giáo dục phổ thông mới ở trường THPT .................................................29
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lí theo chương trình
giáo dục phổ thông mới ở trường THPT .................................................30
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường THPT ...........................34
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Vật lí theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở trường Trung học phổ thông.................36
1.5.1. Yếu tố chủ quan .......................................................................................36
1.5.2. Các yếu tố khách quan.............................................................................37
Kết luận chương 1..............................................................................................38
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ MÓNG CÁI TỈNH QUẢNG
NINH..................39

2.1. Khái quát về khách thể khảo sát và tổ chức khảo sát .................................39

2.1.1. Khái quát tình hình kinh tế xã hội và giáo dục đào tạo thành phố
Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ....................................................................39
2.1.2. Tổ chức khảo sát thực trạng quản lý dạy học môn Vật lí theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT thành phổ Móng
Cái, tỉnh Quảng Ninh...............................................................................41
iv


2.2. Thực trạng dạy học môn Vật lí theo chương trình phổ thông mới ở các
trường THPT thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ............................43
2.2.1. Sự khác biệt giữa chương trình dạy học Vật lý hiện hành với chương
trình phổ thông mới ở trường Trung học phổ thông ...............................43
2.2.2. Thực trạng về hình thức, phương pháp dạy học Vật lí ở các trường
trung học phổ thông thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh .................46
2.2.3. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy
học môn Vật lí ở các trường THPT thành phố Móng Cái.......................49
2.2.4. Thực trạng cơ sở vật chất đáp ứng dạy học môn Vật lí ở các trường
THPT thành phố Móng Cái .....................................................................51
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Vật lí theo chương trình
giáo dục phổ thông mới ở các trường trung học phổ thông thành phố
Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ....................................................................53
2.3.1. Lập kế hoạch dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông
mới ở các trường THPT thành phổ Móng Cái, tỉnh Quảng
Ninh...............53
2.3.2. Tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ở các trường THPT thành phổ Móng Cái, tỉnh
Quảng Ninh ..............................................................................................57
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT thành phố
Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ....................................................................60

2.3.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lí
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT thành
phố Móng Cái ..........................................................................................63
2.3.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT thành phố
Móng Cái..................................................................................................66
2.5. Đánh giá chung thực trạng quản lý dạy học môn Vật lí theo chương
trình
giáoQuảng
dục phổ
thông mới ở các trường THPT thành phố Móng
Cái, tỉnh
Ninh...............................................................................68
v


2.5.1. Điểm mạnh...............................................................................................68
Kết luận chương 2..............................................................................................71
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG TRUNG
HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ MÓNG CÁI, TỈNH QUẢNG NINH

...............72
3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp quản lý dạy học môn Vật lí theo chương trình
phổ thông mới ở các trường THPT thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng
Ninh..72
3.1.1.Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ...........................................................72
3.1.2.Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống ...........................................................73
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................73
3.1.4 Nguyên tắc đảm bảo tính đặc thù bộ môn ................................................74

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo mức độ cần thiết và tính khả thi ............................74
3.2. Các biện pháp quản lý dạy học môn Vật lí theo chương trình phổ thông
mới ở các trường THPT thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh ...........75
3.2.1. Tổ chức bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ quản lý và giáo
viên về dạy học môn Vật lí theo chương trình phổ thông mới ở các
trường Trung học phổ thông thành phố Móng cái, tỉnh Quảng Ninh .....75
3.2.2. Xây dựng và tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường Trung học phổ
thông thành phố Móng cái, tỉnh Quảng Ninh..........................................79
3.2.3. Tổ chức phát triển chương trình dạy học môn Vật Lí theo định hướng
phát triển năng học sinh ở các trường Trung học phổ thông thành phố
Móng cái, tỉnh Quảng Ninh.....................................................................82
3.2.4. Giám sát, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường Trung học phổ
thông thành phố Móng cái, tỉnh Quảng Ninh..........................................87

vi


3.2.5. Đảm bảo các điều kiện về cơ sở vật chất thực hiện kế hoạch dạy học
môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường
Trung học phổ thông thành phố Móng cái, tỉnh Quảng Ninh .................90

vi


3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ......93
3.4.1. Mục tiêu của khảo nghiệm ......................................................................93
3.4.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................93
3.4.3. Đối tượng khảo nghiệm ...........................................................................93

3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm và xử lý kết quả ...........................................94
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm...............................................................................94
Kết luận chương 3..............................................................................................97
KẾT LUẬN, KHUYẾN NGHỊ ...........................................................................98
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..........................................................101
PHỤ LỤC ...............................................................................................................

vii


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Viết đầy đủ

Viết tắt

Cán bộ

CB

Cán bộ quản lý

CBQL

Chương trình giáo dục

CTGD

Chương trình giáo dục phổ thông

CTGDPT

Giáo dục

GD

Giáo viên

GV

Hiệu trưởng

HT

Học sinh

HS

Nhân viên

NV

Phương pháp giáo dục

PPGD

Quốc hội

QH

Thiết bị dạy học

TBDH

Tổ chuyên môn

TCM

Trung học phổ thông

THPT

viii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Thực trạng hình thức, phương pháp dạy học môn Vật lí ở các
trường THPT thành phố Móng Cái ...............................................46

Bảng 2.2.

Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh
trong dạy học môn Vật lí ở các trường THPT thành phố
Móng Cái.......................................................................................49

Bảng 2.3.

Thực trạng cơ sở vật chất đáp ứng dạy học môn Vật lí ở các
trường THPT thành phố Móng Cái ...............................................52

Bảng 2.4.

Thực trạng lập kế hoạch dạy học môn Vật lí ở các trường
THPT thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh..............................54

Bảng 2.5.

Thực trạng tổ chức hoạt động dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT
thành phố Móng Cái......................................................................57

Bảng 2.6.

Thực trạng chỉ đạo hoạt động dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT
thành phố Móng Cái......................................................................60

Bảng 2.7:

Kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT thành phố
Móng Cái
........................................................................................64

Bảng 2.8.

Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý dạy học môn
Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường
THPT thành phố Móng Cái...........................................................67

ix


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên CNXH ở
nước ta, Đảng ta đã xác định rõ:” Giáo dục và đào tạo có sứ mệnh nâng cao dân
trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, góp phần quan trọng phát
triển đất nước, xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam; Phát triển giáo
dục và đào tạo cùng với phát triển khoa học và công nghệ là quốc sách hàng
đầu; đầu tư cho giáo dục và đào tạo là đầu tư phát triển; Đổi mới cẳn bản toàn
diện giáo dục và đào tạo theo nhu cầu phát triển của xã hội; nâng cao
chất lượng theo yêu cầu chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa,
phục vụ đắc lực cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đẩy mạnh xây
dựng xã hội học tập, tạo cơ hội và điều kiện cho mọi công dân được học suốt
đời.”
Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban chấp hành Trung ương
lần thứ 8 khóa XI đã chỉ rõ: Đổi mới căn bản toàn diện giáo dục Việt Nam
chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang chương trình giáo dục
theo tiếp cận năng lực, thực dạy, thực học [1].
Nghị quyết số 88/2014/QH13 ngày 28/11/2014 của Quốc hội đã xác định
rõ mục tiêu về đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông là
nhằm tạo chuyển biến căn bản, toàn diện về chất lượng và hiệu quả giáo dục
phổ thông; phát triển con người Việt Nam toàn diện cả về phẩm chất và năng
lực, hài hòa đức, trí, thể, mỹ, hướng tới “công dân toàn cầu”, phù hợp với
Tuyên bố của tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc:
“Học để biết - Học để làm - Học để chung sống - Học để tự khẳng định mình”.
Nghị quyết số 88/2014/QH13 của Quốc hội cũng đã nêu rõ yêu cầu của
đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông là: “Kế thừa và phát

triển những ưu điểm của chương trình, sách giáo khoa giáo dục phổ thông hiện
hành, phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của nền văn hóa Việt Nam và

1


phù hợp với xu thế quốc tế, đồng thời đổi mới toàn diện mục tiêu, nội dung,
phương pháp và hình thức tổ chức giáo dục, thi, kiểm tra, đánh giá chất lượng

1


giáo dục theo yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực học sinh; ... tăng
cường thực hành và gắn với thực tiễn cuộc sống...”. Như vậy, muốn đạt được
kết quả về công tác đổi mới giáo dục phổ thông trong giai đoạn hiện nay, cùng
với việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa, tổ chức dạy và học ở phổ thông
thì công tác quản lý hoạt động dạy và học các môn học trong các nhà trường
đóng vai trò then chốt [14].
Ngày 27 tháng 12 năm 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) chính
thức công bố chương trình tổng thể và 27 chương trình môn học, hoạt động
giáo dục trong chương trình giáo dục phổ thông mới trong đó có môn Vật lí.
Chương trình môn Vật lí bậc trung học phổ thông (THPT) mới với đặc điểm là
sự kết hợp chặt chẽ giữa lý thuyết và thực nghiệm, là cầu nối các ngành khoa
học và tự nhiên khác như Toán, Hóa học y dược…..Trong chương trình giáo
dục phổ thông mới, Vật lí thuộc nhóm môn khoa học tự nhiên, là môn học được
học sinh lựa chọn theo định hướng nghề nghiệp, sở thích, năng lực của bản
thân. Đây là một điểm hoàn toàn mới so với chương trình THPT hiện hành.
Mục tiêu chương trình môn Vật lí THPT mới đã chỉ rõ là cần hình thành và
phát triển ở học sinh năng lực Vật lí đồng thời góp phần cùng các môn học
khác hình thành, phát triển ở học sinh các phẩm chất chủ yếu và các năng lực

chung. Đặc biệt là thế giới quan khoa học, hứng thú học tập, thái độ ứng xử đối
với tự nhiên và khả năng lựa chọn nghề nghiệp phù hợp với năng lực học
sinh....[03].
Với những điểm mới về chương trình giáo dục phổ thông nói chung và
chương trình môn Vật lí THPT nói riêng, để đáp ứng yêu cầu trên, Ngành
GD&ĐT tỉnh Quảng Ninh cũng như các trường THPT trên địa bàn thành phố
Móng Cái cần có những biện pháp quản lý phù hợp với sự thay đổi này như
nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên thông qua tổ chức các hoạt động đào tạo,
bồi dưỡng; tổ chức thực hiện hoạt động dạy và học bộ môn Vật lí theo chương
trình mới nhằm giúp các nhà trường nhanh chóng tiếp cận với các đổi mới về
kiến thức mới, kỹ năng mới, không ngừng cập nhật, nâng cao kiến thức, năng
2


lực dạy học để đáp ứng nhiệm vụ chính trị mà Đảng và nhà nước, Ngành
GD&ĐT và các cấp chính quyền giao phó.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi lựa chọn nghiên cứu Đề tài
“Quản lý dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các
trường trung học phổ thông thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh”.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng quản lý hoạt động dạy học
môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT thành
phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh, từ đó đề xuất các biện pháp quản lý dạy học
môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông mới nhằm nâng cao chất
lượng dạy học môn Vật lí ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Móng
Cái, tỉnh Quảng Ninh.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông mới
ở trường THPT

3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ
thông mới ở các trường trung học phổ thông thành phố Móng Cái, tỉnh Quảng
Ninh.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Vật lí theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường THPT.
- Đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Vật lí theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở các trường THPT trên địa bàn thành phố Móng
Cái, Tỉnh Quảng Ninh.

3


- Đề xuất các biện pháp quản lý dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ở các trường trung học phổ thông thành phố Móng Cái tỉnh
Quảng Ninh.

4


5. Giả thuyết khoa học
Chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường THPT có nhiều điểm
khác biệt với chương trình hiện hành. Nếu đề xuất được các biện pháp quản lý
dạy học môn Vật lí mang tính hệ thống, đồng bộ phát huy được năng lực dạy
học của giáo viên và điều kiện của nhà trường thì sẽ nâng cao được hiệu quả
dạy học môn Vật lí, góp phần nâng cao chất lượng thực hiện chương tình giáo
dục phổ thông ở các trường THPT của phố Móng Cái, tỉnh Quảng Ninh.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
- Về nội dung: Hệ thống các biện pháp quản lý dạy học môn Vật lí ở các

trường trung học phổ thông thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh theo chương
trình giáo dục phổ thông mới.
- Về địa bàn: Nghiên cứu được thực hiện tại các trường THPT Trần Phú,
THPT Chu Văn An, THPT Lý Thường Kiệt thành phố Móng Cái, Tỉnh Quảng
Ninh trong năm học 2019 - 2020.
- Về khách thể khảo sát: 22 cán bộ quản lý các cấp: Cấp Sở; cấp trường và
cấp bộ môn; 34 giáo viên dạy Vật lý ở các trường THPT và dạy Vật lí hệ
THPT; dạy tích hợp khoa học tự nhiên ở các trường THPT; 150 học sinh ở 3
trường THPT.
7. Phương pháp Nghiên cứu
7.1 Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
- Sử dụng các phương pháp nghiên cứu lý thuyết để phân tích, tổng hợp
các công trình nghiên cứu về dạy học Vật lý và quản lý dạy học Vật lý ở trường
phổ thông, nghiên cứu các văn kiện chính trị của Đảng và Nhà nước, Luật giáo
dục, các nghị quyết của Quốc hội và Chính phủ về đổi mới giáo dục và đào tạo,
chương trình giáo dục phổ thông mới; các tiêu chí đánh giá năng lực dạy học
của giáo viên THPT. Nghiên cứu các tài liệu, công trình khoa học về giáo dục
liên quan đến đề tài;
4


Dựa trên cơ sở nghiên cứu hệ thống tài liệu, tác giả luận văn phân tích,
tổng hợp, khái quát hóa xây dựng hệ thống cơ sở lý luận của đề tài.
7.2 Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
- Đề tài sử dụng các phương điều tra bằng bảng hỏi để khảo sát đánh giá
thực trạng dạy học Vật lý và quản lý dạy học Vật lý theo chương trình giáo dục
phổ thông năm 2018.
Sử dụng phương pháp xin ý kiến chuyên gia về tính cấp thiết và khả thi của
các biện pháp quản lý dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông
thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh theo chương trình giáo dục phổ thông

mới.
- Đề tài sử dụng phương pháp quan sát (dự giờ) giáo viên giảng dạy trên
lớp học. Kết quả sẽ được dùng để đánh giá thực trạng năng lực dạy học môn
Vật lí của giáo viên.
- Đề tài sử dụng phương pháp phỏng vấn cán bộ quản lý và giáo viên về
thực trạng quản lý dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông thành
phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh theo chương trình giáo dục phổ thông mới để
củng cố thêm minh chứng.
- Nghiên cứu các sản phẩm dạy học và sản phẩm quản lý dạy học môn Vật
lí theo chương trình phổ thông mới ở các trường THPT thành phố Móng Cái,
tỉnh Quảng Ninh.
7.3. Phương pháp bổ trợ
Luận văn sử dụng toán thống kê để xử lý các số liệu khảo sát thực tiễn
nhằm đánh giá thực trạng dạy học môn Vật lí và thực trạng quản lý dạy học
môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường trung học
phổ thông thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh.
8. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Tài liệu tham khảo, Đề tài gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý dạy học môn Vật lí theo chương trình
giáo dục phổ thông mới ở các trường trung học phổ thông.
5


Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ở các trường trung học phổ thông thành phố Móng Cái tỉnh
Quảng Ninh.
Chương 3: Biện pháp quản lý dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo
dục phổ thông mới ở các trường trung học phổ thông thành phố Móng Cái tỉnh
Quảng Ninh.

6


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
Ở TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Trong mọi xã hội, mọi thời đại, giáo dục là một lĩnh vực luôn dành được
nhiều sự đầu tư phát triển của các quốc gia, quan tâm nghiên cứu của các nhà
khoa học. Đảng và Nhà nước ta luôn coi giáo dục là quốc sách hành đầu. Nghị
quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban chấp hành Trung ương lần thứ 8
khóa XI đã chỉ rõ: “Giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp
của Đảng, Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư phát
triển, được ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế
-

hội”.
Để giáo dục đi cùng với sự phát triển của thời đại, Đảng, Nhà nước và

ngành Giáo dục đào tạo đã chỉ rõ yêu cầu cần thiết phải đổi mới chương trình,
sách giáo khoa. Quan điểm này được thể hiện cụ thể trong Nghị quyết số
88/2014/QH13 của Quốc hội "...đổi mới toàn diện mục tiêu, nội dung, phương
pháp và hình thức tổ chức giáo dục, thi, kiểm tra, đánh giá chất lượng giáo dục
theo yêu cầu phát triển phẩm chất và năng lực học sinh; ... tăng cường thực
hành và gắn với thực tiễn cuộc sống...”[14].
Để nâng cao chất lượng giáo dục trước tiên phải nâng cao chất lượng dạy
và học trong các nhà trường. Để nâng cao chất lượng dạy học thì vai trò của
quản lý hoạt động dạy học là hết sức quan trọng. Nhiều học giả, các nhà khoa
học đã nghiên cứu lý luận và thực tiễn để tìm ra các biện pháp quản lý hoạt

động dạy học trong các nhà trường một cách hiệu quả nhất.
Trần Thị Hương (2016) trong nghiên cứu "Quản lý hoạt động dạy học" đã
chỉ ra những yêu cầu của quản lý hoạt động dạy học đó là gắn liền với việc
nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, tạo động lực, môi trường, điều kiện
7


thuận lợi, kích thích tinh thần lao động sáng tạo của đội ngũ giáo viên; quản lý
tập trung vào hoạt động dạy của giáo viên, trực tiếp với giáo viên và gián tiếp
với học sinh đảm bảo quản lý song song hai mặt dạy và học. Công trình nghiên
cứu đã chỉ rõ các nhiệm vụ quản lý hoạt động dạy học bao gồm: quản lý kế
hoạch, chương trình dạy học; quản lý phân công giảng dạy cho giáo viên; quản
lý việc chuẩn bị và thực hiện kế hoạch bài giảng của giáo viên; quản lý phương
pháp, phương tiện dạy học và các điều kiện đảm bảo cho hoạt động dạy học;
quản lý sinh hoạt tổ chuyên môn; quản lý bồi dưỡng giáo viên; quản lý hoạt
động kiểm tra, đánh giá kết quả học tập của học sinh.
Nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở trường THPT có luận văn thạc
sỹ của Nguyễn Hữu Dũng (2006). Tác giả đã xác định vài trò chủ đạo và then
chốt của hiệu trường trong việc đảm bảo và nâng cao chất lượng hoạt động dạy
học tại trường THPT từ đó đề xuất những biện pháp của hiệu trưởng nhằm
nâng cao hiệu quả của hoạt động ở các trường THPT tại thành phố Đà Nẵng.
Lê Ngọc Trọng (2014) trong luận văn thạc sỹ "Quản lý hoạt động dạy học
ở trường trung học phổ thông Trần Quốc Đại, huyện Gò Dầu, tỉnh Tây Ninh"
đã tập trung nghiên cứu về thực trạng quản lý mục tiêu, nội dung chương trình
dạy học và phương pháp dạy học; kết quả học tập của học sinh, các điều kiện
đảm bảo cho việc dạy và học của nhà trường. Từ đó tác giả đã đề xuất các biện
pháp quản lý phù hợp của hiệu trưởng nhằm nâng cao chất lượng dạy học trong
nhà trường.
Nghiên cứu sâu về vấn đề quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên nhằm
nâng cao chất lượng dạy học đáp ứng chương trình giáo dục phổ thông mới có

công trình Phạm Thị Kim Oanh (2017) "Phát triển năng lực dạy học cho giáo
viên phổ thông đáp ứng với chương trình giáo dục mới". Tác giả đã tập trung
nghiên cứu bốn nội dung cơ bản: (1) năng lực dạy học của giáo viên phổ thông;
(2) thực trạng về năng lực dạy học của giáo viên phổ thông hiện nay trong đó
nhấn mạnh những điểm yếu kém, hạn chế về các năng lực dạy học tích hợp,
phân hóa, tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo hay dạy học theo định
8


hướng phát triển năng lực người học. Tác giả đã chỉ đề xuất một số giải pháp
nhằm phát triển năng lực dạy học cho giáo viên đó là (3) những yêu cầu đổi
mới của chương trình giáo dục phổ thông như đổi mới nội dung giáo dục,
phương pháp dạy học, phương pháp kiểm tra đánh giá; (4)vai trò của các
trường sư phạm trong đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên... [16]
Có thể nói các nghiên cứu khoa học trên đã đề cập đến vấn đề quản lý hoạt
động dạy học nói chung và quản lý hoạt động dạy học môn Vật lí nói riêng ở
khía cạnh quản lý nội dung và phương pháp dạy học. Các tác giả mới chỉ dừng
lại ở những gợi ý, những định hướng có tính khái quát mà chưa đi sâu vào
nghiên cứu một cách toàn diện quản lý hoạt động dạy học môn Vật lí THPT
theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Hơn nữa, hiện nay tại thành phố
Móng Cái tỉnh Quảng Ninh chưa có nghiên cứu nào về quản lý hoạt động dạy
học môn Vật lí THPT theo chương trình giáo dục phổ thông mới. Chính vì vậy,
đề tài Đề tài “Quản lý dạy học môn Vật lí ở các trường trung học phổ thông
thành phố Móng Cái tỉnh Quảng Ninh theo chương trình giáo dục phổ thông
mới ” hướng tới việc đánh giá đúng thực trạng hiện tại của hoạt động quản lý
dạy học bộ môn Vật lí hiện hành tại các trường THPT trên địa bàn thành phố
Móng Cái tỉnh Quảng Ninh. Trên cơ sở đó tìm ra những biện pháp phù hợp với
điều kiện cụ thể của các nhà trường, của ngành và của địa phương để quản lý
hoạt động dạy học môn Vật lí theo chương trình giáo dục phổ thông mới một
cách hiệu quả.

1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài
1.2.1. Dạy học
Học là hoạt động đặc thù của con người được điều khiển bởi mục đích tự
giác là lĩnh hội những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo mới nhằm tự biến đổi bản thân
theo hướng ngày càng hoàn thiện.
Hoạt động học là quá trình tiếp thu kiến thức và rèn luyện kỹ năng mới
dưới sự hướng dẫn, chỉ đạo, điều khiển của giáo viên. Hoạt động học luôn luôn

9


đi đôi và gắn liền với hoạt động dạy của giáo viên và hợp thành hoạt động dạy
học trong lĩnh vực sư phạm [9].
Về bản chất hoạt động học là hoạt động hướng vào làm thay đổi chính
mình, nó được điều khiển một cách có ý thức nhằm tiếp thu tri thức, kỹ năng,
kỹ xảo đặc biệt tiếp thu cả những tri thức của chính bản thân hoạt động (cách
học).
Học có thể có sự hướng dẫn tổ chức của giáo viên và có thể không có
sự hướng dẫn của giáo viên mà nó được diễn ra dưới hình thức tự lực của người
học. Nhưng dù ở hình thức nào thì vai trò của giáo viên vẫn chiếm vai trò quan
trọng trong quá trình định hướng, dẫn dắt và trợ giúp cho hoạt động học.
Dạy và học là hai mặt hoạt động của quá trình dạy học có cùng chung
mục đích đó là vì sự tiến bộ của người học và luôn luôn có mối quan hệ mật
thiết, biện chứng với nhau tồn tại vì nhau.
Theo chúng tôi : Dạy học là một quá trình trong đó dưới vai trò chủ đạo
của giáo viên, người học tự giác, tích cực tự tổ chức hoạt động học tập để hình
thành tri thức, kĩ năng, kỹ xảo, phát triển năng lực hoạt động trí tuệ và hình
thành các phẩm chất nhân cách thực hiện có hiệu quả mục tiêu, nhiệm vụ dạy
học đề ra.[18]
Hoạt động dạy học ở trường THPT thực hiện các nhiệm vụ sau đây:

- Tổ chức, điều khiển học sinh nắm vững hệ thống những tri khoa học, phổ
thông, hiện đại, phù hợp với điều kiện về tự nhiên, xã hội và con người Việt
Nam, khả năng tư duy của học sinh Việt Nam, đồng thời rèn luyện, phát triển
cho học sinh những kỹ năng, kỹ xảo tương ứng.
- Tổ chức, điều khiển nhằm phát triển ở học sinh năng lực hoạt động trí tuệ,
đặc biệt là năng lực tư duy độc lập, sáng tạo.
- Hình thành cho người học thế giới quan, nhân sinh quan khoa học, lý
tưởng và những phẩm chất cơ bản, cần thiết của người công dân, người lao động.
1.2.2. Dạy học Vật lí ở trường phổ thông

10


Dạy học môn Vật lí ở trường THPT là quá trình trong đó dưới vai trò tổ
chức, hướng dẫn, chỉ đạo của giáo viên Vật lý, học sinh tự giác, tích cực tự tổ
chức hoạt động học tập nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu giáo dục của môn

11