Báo cáo SKKN vật lý

1
Nguyễn Thị Xuân Bằng
NGHIÊN CỨU VẬN DỤNG MỘT SỐ NGUYÊN TẮC
SÁNG TẠO CỦA TRIZ XÂY DỰNG BÀI TẬP SÁNG TẠO
DÙNG TRONG DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ
Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Người thực hiện: Nguyễn Thị Xuân Bằng
Giáo viên THPT Quỳnh Lưu 1
2
NGHIÊN CỨU VẬN DỤNG MỘT SỐ NGUYÊN TẮC SÁNG TẠO CỦA TRIZ XÂY DỰNG
BÀI TẬP SÁNG TẠO DÙNG TRONG DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Nguyễn Thị Xuân Bằng
3
NGHIÊN CỨU VẬN DỤNG MỘT SỐ NGUYÊN TẮC SÁNG TẠO CỦA TRIZ XÂY DỰNG
BÀI TẬP SÁNG TẠO DÙNG TRONG DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Nguyễn Thị Xuân Bằng
ĐẶT VẤN ĐỀ
-
Bài tập sáng tạo là một khái niệm khá mới của lí luận dạy học nước ta.
Làm sáng tỏ khái niệm bài tập sáng tạo và xây dựng bài tập sáng tạo
dùng trong dạy học là một yêu cầu bức thiết trong công cuộc đổi mới
PPDH hiện nay.
-
TRIZ là một lí thuyết tiên tiến nhất hiện nay về quá trình sáng tạo khoa
học.
Nghiên cứu và vận dụng TRIZ vào thực tiễn dạy học là vấn đề cấp bách
cần được các nhà giáo dục quan tâm.
4
NGHIÊN CỨU VẬN DỤNG MỘT SỐ NGUYÊN TẮC SÁNG TẠO CỦA TRIZ XÂY DỰNG
BÀI TẬP SÁNG TẠO DÙNG TRONG DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Nguyễn Thị Xuân Bằng

Nghiên cứu vận dụng một số nguyên tắc sáng tạo của Triz xây dựng bài tập
sáng tạo dùng trong dạy học môn vật lí ở trường phổ thông
Bài tập sáng tạo trong dạy học môn Vật lí là
gì?
Quan hệ giữa TRIZ và BTST trong môn Vật lí ?
BTST xây dựng được có khả thi và hiệu quả trong việc bồi dưỡng năng lực tư
duy nói chung và năng lực sáng tạo nói riêng?
TRIZ là gì?
Phương pháp xây dựng BTST dựa trên nguyên tắc sáng tạo của TRIZ?
5
NGHIÊN CỨU VẬN DỤNG MỘT SỐ NGUYÊN TẮC SÁNG TẠO CỦA TRIZ XÂY DỰNG
BÀI TẬP SÁNG TẠO DÙNG TRONG DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Nguyễn Thị Xuân Bằng
TRIZ là gì?
-
TRIZ (lý thuyết giải các bài toán sáng chế) là một lí thuyết lớn với hệ
thống công cụ thuộc loại hoàn chỉnh nhất trong lĩnh vực sáng tạo và đổi
mới.
-
TRIZ gồm:
+ 9 quy luật phát triển hệ thống
+ 40 nguyên tắc sáng tạo cơ bản để khắc phục các mâu thuẫn kỹ thuật
+ 11 biến đổi mẫu để khắc phục các mâu thuẫn vật lí
+ Hệ thống 76 chuẩn để giải các bài toán sáng chế,
+ Chương trình giải các bài toán ARIZ, …
6
NGHIÊN CỨU VẬN DỤNG MỘT SỐ NGUYÊN TẮC SÁNG TẠO CỦA TRIZ XÂY DỰNG
BÀI TẬP SÁNG TẠO DÙNG TRONG DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Nguyễn Thị Xuân Bằng
Bài toán sáng tạo và bài tập sáng tạo trong dạy học vật lí

Theo Sáng tạo học:
-
Vấn đề (bài toán) là tình huống, ở đó người giải
+ biết mục đích cần đạt nhưng không biết cách đạt đến mục đích
+ hoặc không biết cách tối ưu đạt đến mục đích trong một số cách đã
biết.
- Phân loại (dựa theo tính thực tế của nội dung bài toán):
+ Bài toán cụ thể được phát biểu đúng hay bài toán đúng.
+ Tình huống vấn đề xuất phát.
7
NGHIÊN CỨU VẬN DỤNG MỘT SỐ NGUYÊN TẮC SÁNG TẠO CỦA TRIZ XÂY DỰNG
BÀI TẬP SÁNG TẠO DÙNG TRONG DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Nguyễn Thị Xuân Bằng

Bài toán đúng (bài toán giáo khoa): Gồm hai phần giả thiết và kết luận.
+ Phần giả thiết trình bày những yếu tố cho trước đủ để giải bài toán.
+ Phần kết luận chỉ ra đúng mục đích cần đạt.

Tình huống vấn đề xuất phát:
+ Người giải phải tự phát biểu bài toán.
+ Phần giả thiết có thể thiếu hoặc thừa hoặc vừa thừa vừa thiếu; phần
kết luận nêu mục đích chung chung không rõ ràng, không chỉ cụ thể ra
phải tìm cái gì.
8
NGHIÊN CỨU VẬN DỤNG MỘT SỐ NGUYÊN TẮC SÁNG TẠO CỦA TRIZ XÂY DỰNG
BÀI TẬP SÁNG TẠO DÙNG TRONG DẠY HỌC MÔN VẬT LÍ Ở TRƯỜNG PHỔ THÔNG
Nguyễn Thị Xuân Bằng
Giải bài toán tình huống xuất phát như thế nào?
* Chuyển về bài toán đúng (BT giáo khoa), gồm các bước:

-
Phát hiện các vấn đề tình huống xuất phát có thể có.
-
Lựa chọn các tình huống vấn đề xuất phát ưu tiên để giải quyết.
-
Phát hiện và phát biểu phổ các bài toán cụ thể có thể có của tình
huống vấn đề xuất phát ưu tiên.
-
Phân tích, đánh giá và lựa chọn trong số các bài toán cụ thể kể trên ra
bài toán cụ thể đúng cần giải.
* Giải bài toán đúng.

Tác dụng: Bồi dưỡng tư duy sáng tạo và đầu óc thực tiễn.

Vận dụng trong dạy học: Bài tập sáng tạo