Quản Lý Chất Thải Rắn Ở Việt Nam Thực Trạng Và Giải Pháp

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 33 (2007-2011)

QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN Ở VIỆT NAM
THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

Giảng viên hướng dẫn:
Võ Hoàng Yến

Sinh viên thực hiện:
Nguyễn Thị Tuyền
Mssv: 5075078
Lớp: Luật Thương mại 1-K33

Cần Thơ, 4/2011


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Cần Thơ,…Ngày .… Tháng…. Năm …
Giảng viên hướng dẫn

GVHD: Võ Hoàng Yến

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG PHẢN BIỆN
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................

......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
......................................................................................................................................
Cần Thơ,…Ngày … Tháng… Năm …
Hội đồng phản biện

GVHD: Võ Hoàng Yến

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

MỤC LỤC
Trang

PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài......................................................................................1

2. Mục đích nghiên cứu của đề tài..........................................................................2
3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài ............................................................................2
4. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................2
5. Cơ cấu luận văn..................................................................................................3

PHẦN NỘI DUNG
CHƯƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN
Ở VIỆT NAM ...........................................................................................................4
1.1. Các khái niệm chung .............................................................................................4
1.1.1. Khái niệm chất thải .........................................................................................4
1.1.2. Khái niệm chất thải rắn....................................................................................4
1.1.3. Khái niệm về quản lý chất thải rắn...................................................................5
1.2. Phân loại chất thải rắn ...........................................................................................7
1.2.1. Phân loại chất thải rắn thông thường................................................................7
1.2.2. Phân loại chất thải rắn nguy hại.......................................................................8
1.3. Nguồn phát sinh chất thải rắn ................................................................................8
1.4. Sự cần thiết phải có các quy định về quản lý chất thải rắn ở Việt Nam ..................9
1.4.1. Lịch sử phát triển và sự cần thiết phải quản lý chất thải rắn ở Việt Nam ..........9
1.4.2. Ảnh hưởng của chất thải rắn..........................................................................11
1.5. Những nguyên tắc chung trong việc quản lý chất thải rắn ở Việt Nam.................12

CHƯƠNG 2: CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN Ở
VIỆT NAM...................................................................................................... 16

2.1. Chiến lược trong quản lý chất thải rắn ở Việt Nam ..............................................16
2.2. Trách nhiệm và quyền hạn của các chủ thể trong hoạt động quản lý chất thải
rắn ở Việt Nam...........................................................................................................18
2.2.1. Trách nhiệm và quyền hạn của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động
quản lý chất thải rắn...................................................................................................18
2.2.2. Trách nhiệm và quyền lợi của các chủ thể khác trong hoạt động quản lý
chất thải rắn ...............................................................................................................21
2.3. Các công cụ trong hoạt động quản lý chất thải rắn ở Việt Nam............................24
2.4. Nội dung quản lý nhà nước về chất thải rắn.........................................................28
2.4.1. Ban hành các chính sách, văn bản pháp luật về hoạt động quản lý.................29
GVHD: Võ Hoàng Yến

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

2.4.2. Ban hành quy chuẩn và tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng cho hoạt động quản lý
chất thải rắn ...............................................................................................................31
2.4.3. Quản lý việc lập, thẩm định, phê duyệt và công bố quy hoạch quản lý chất
thải rắn.......................................................................................................................33
2.4.4. Quản lý quá trình đầu tư cho thu gom, vận chuyển, xây dựng công trình xử
lý chất thải rắn ...........................................................................................................35
2.4.5. Thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm pháp luật trong quá trình hoạt động
quản lý chất thải rắn...................................................................................................38

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT THẢI
RẮN Ở VIỆT NAM ........................................................................................ 43
3.1. Thực trạng quản lý chất thải rắn ở Việt Nam ................................................... 43
3.1.1. Thực trạng ban hành và áp dụng các quy định pháp luật trong hoạt động

quản lý chất thải rắn...................................................................................................43
3.1.2. Thực trạng thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn..................................44
3.1.3. Thực trạng tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng .................49
3.2. Giải pháp về hoạt động quản lý chất thải rắn .......................................................50
3.2.1. Hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật và cơ chế chính sách...................52
3.2.2. Đẩy mạnh công tác thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn.....................54
3.2.3. Tăng cường tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng ...............56

KẾT LUẬN .............................................................................................................58
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

GVHD: Võ Hoàng Yến

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

LỜI MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Nguồn gốc chủ yếu của mọi biến đổi về môi trường sống của con người
đang xảy ra hiện nay trên thế giới cũng như ở nước ta là các hoạt động phát triển
kinh tế – xã hội của con người. Các hoạt động này một mặt cải thiện chất lượng môi
trường sống của con người. Hơn nữa, con người hiện đại có cuộc sống đầy đủ về
vật chất, an toàn về sinh mệnh, phong phú về văn hóa và các chuẩn mực khác. Tuy
nhiên, bên cạnh đó thì các hoạt động này lại tạo ra hàng loạt các vấn đề nóng bỏng
về môi trường. Môi trường hiện nay đang là vấn đề bức bách của mọi quốc gia dù
đó là quốc gia phát triển hay là quốc gia đang phát triển. Sự ô nhiễm môi trường
ngày càng diễn ra ở mức độ cao hơn đã và đang đặt con người trước những sự trả
thù ghê gớm của thiên nhiên. Nguy cơ môi trường đặc biệt nóng bỏng ở các quốc

gia đang phát triển. Nơi mà nhu cầu về cuộc sống hàng ngày của con người và nhu
cầu phát triển của xã hội xung đột mạnh mẽ với sự cần thiết phải bảo vệ tài nguyên
thiên nhiên và môi trường. Việt Nam là một trong những nước đang phát triển và
cũng đang phải đối đầu với các vấn đề môi trường nóng bỏng hiện nay.
Ngày nay, sự phát triển khoa học kỹ thuật, sự gia tăng dân số đã đẩy nhanh
tốc độ sản xuất ra của cải vật chất đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của con người.
Nhưng song song với sự gia tăng các của cải vật chất đó thì lượng chất thải rắn
cũng không ngừng tăng lên. Ở nước ta hiện nay thì tình trạng chất thải rắn tràn lan
ngày càng phổ biến từ thành thị đến nông thôn đang ở mức báo động và nan giải.
Trước thực trạng cấp bách đó nên người viết đã chọn đề tài nghiên cứu Luận văn
của mình với tên gọi là “ Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam – Thực trạng và giải
pháp”. Bởi ta có thể thấy rằng, nếu các chất thải rắn này không được xử lý và quản
lý chặt chẽ thì có thể chúng sẽ gây ô nhiễm đến môi trường đất, nước, không khí,
làm giảm mỹ quan và đặc biệt là ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của con người. Một
số quốc gia phát triển đã lợi dụng sự thiếu thốn của các quốc gia đang phát triển và
kém phát triển để tìm cách xuất khẩu vào các nước này những chất thải rắn. Đặc
biệt là chất thải rắn điện tử và y tế.
Do đó, người viết thấy rằng để góp phần quản lý chất thải rất tốt nhằm
phòng ngừa, hạn chế các thực trạng và khắc phục hậu quả từ các thực trạng đó thì
việc đi sâu vào để tìm hiểu các quy định của pháp luật liên quan đến chất thải rắn
nhằm tìm ra những giải pháp hữu hiệu cho công tác quản lý chất thải rắn là hết sức
cần thiết và cấp bách.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
GVHD: Võ Hoàng Yến

1

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền

Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

Trong những năm gần đây, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật về vấn
đề chất thải rắn của Việt Nam không ngừng được ban hành và áp dụng vào thực tế.
Tuy nhiên, bên cạnh những hiệu quả mà các quy định này mang lại thì nó cũng bộc
lộ những hạn chế và vướng mắc nhất định như hệ thống văn bản pháp luật và cơ
chế chính sách chưa đồng bộ, chưa chặt chẽ, còn nhiều lỗ hổng, nhiều quy định
được ban hành nhưng không mang tính khả thi và một số vấn đề vẫn chưa được các
quy định của pháp luật điều chỉnh. Mục đích của đề tài là nghiên cứu, phân tích sâu
hơn để làm sáng tỏ các quy định của pháp luật về vấn đề liên quan đến hoạt động
quản lý chất thải rắn. Từ đó, ta sẽ nhận thấy được những quy định nào còn hạn chế
ta sẽ sửa đổi, bổ sung và hoàn thiện còn những quy định nào mang lại hiệu quả ta sẽ
phát huy hơn nữa để công tác quản lý chất thải rắn đạt hiệu quả cao nhất.
3. Phạm vi nghiên cứu của đề tài
Quản lý chất thải rắn là một khía cạnh trong hoạt động quản lý chất thải nói
chung. Bởi chất thải rắn chính là một dạng vật chất ở thể rắn của chất thải. Hiện
nay, ở nước ta thì việc quản lý chất thải rắn đã và đang được các cấp, ngành đặc
biệt quan tâm và chú ý. Bằng chứng là đã có nhiều văn bản pháp luật và các chính
sách được ban hành để điều chỉnh vấn đề này. Ta có thể thấy rằng các văn bản này
đã góp phần không nhỏ trong việc giảm thiểu lượng chất thải rắn phát sinh, bảo vệ
môi trường và sức khỏe cộng đồng. Tuy nhiên, nó vẫn còn có những hạn chế và bất
cập nhất định.
Trong phạm vi nghiên cứu của đề tài “Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam –
Thực trạng và giải pháp” với thời gian có giới hạn nên người viết chỉ tập trung vào
nghiên cứu những quy định hiện hành của các văn bản pháp luật và các chính sách
về hoạt động quản lý chất thải rắn, ưu - nhược điểm và thực trạng của công tác
quản lý chất thải rắn trên thực tế hiện nay. Từ đó, rút ra những nhận định và đưa ra
những giải pháp để góp phần cho công tác quản lý chất thải rắn ở nước ta được hiệu
quả hơn.
4. Phương pháp nghiên cứu

Khi nghiên cứu về một đề tài luận văn thì có rất nhiều phương pháp nghiên
cứu mà ta có thể áp dụng. Trong phạm vi nghiên cứu đề tài của mình thì người viết
chủ yếu vận dụng các phương pháp nghiên cứu cơ bản sau:
− Sử dụng phương pháp phân tích luật viết, phương pháp tổng hợp, so
sánh, kết hợp những lí luận chung và thực tế.
− Thu thập tài liệu, thông tin từ sách, báo, tạp chí, những nghiên cứu khoa
học đồng thời tìm hiểu thực tế để kiểm chứng và nhìn nhận vấn đề đúng
đắn và đầy đủ hơn.
− Vận dụng phương pháp duy vật biện chứng của chủ nghĩa Mác – Lênin
GVHD: Võ Hoàng Yến

2

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

để góp phần làm sáng tỏ hơn vấn đề. Đồng thời, người viết còn kết hợp
với việc nghiên cứu lịch sử để đánh giá vấn đề.
5. Cơ cấu luận văn
Ngoài phần mục lục, lời nói đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo thì
nội dung chính của luận văn được người viết trình bày trong ba chương:
Chương 1: Khái quát chung về quản lý chất thải rắn ở Việt Nam
Chương 2: Cơ sở pháp lý về quản lý chất thải rắn ở Việt Nam
Chương 3: Thực trạng và giải pháp quản lý chất thải rắn ở Việt Nam

GVHD: Võ Hoàng Yến

3

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

CHƯƠNG 1
KHÁI QUÁT CHUNG VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN Ở VIỆT NAM
1.1. Các khái niệm chung về chất thải rắn
1.1.1. Khái niệm chất thải
Theo cách hiểu thông thường thì chất thải là những vật chất trong quá trình sản
xuất nào đó nó không có khả năng sử dụng nữa. Nó bị loại ra từ các quá trình sản
xuất có thể là sản xuất nông nghiệp, công nghiệp, hoạt động du lịch, hoạt động sinh
hoạt từ đời sống hằng ngày và kể cả từ các hoạt động du hành vũ trụ.
Dưới góc độ pháp lý thì chất thải được hiểu và nhìn nhận khác hơn: “Chất thải
là vật chất ở thể rắn, lỏng, khí được thải ra từ sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh
hoạt hoặc hoạt động khác”1. Từ khái niệm này, ta có thể thấy chất thải bao gồm 3
loại: chất thải ở thể lỏng (nước thải), chất thải ở thể khí (khí thải) và chất thải ở thể
rắn (chất thải rắn).
1.1.2. Khái niệm chất thải rắn
Chất thải rắn (rác) xuất hiện đồng thời với sự xuất hiện của con người và sinh
vật trên trái đất. Con người đã lấy từ thiên nhiên những nguyên vật liệu cũng như
những thức ăn để phục vụ cho nhu cầu của chính mình rồi sau đó lại thải vào môi
trường những chất thải rắn. Theo cách hiểu thông thường thì chất thải rắn là những
thứ vụn vặt không dùng đến hoặc đã qua sử dụng bị ta vứt bỏ hoặc các chất bị loại ra
trong quá trình sống, sinh hoạt và hoạt động sản xuất. Chẳng hạn, các chai nước rửa
chén, các bọc đựng dầu gội, xà phòng, giấy vụn. Trong cuộc sống, rác được hình
dung là những chất không còn được sử dụng cùng với những chất độc được xuất ra từ
chúng. Còn theo quy định tại khoản 2 Điều 3 Nghị định số 59 ngày 09 tháng 4 năm
2007 của Chính phủ thì: “Chất thải rắn là chất thải ở thể rắn, được thải ra từ quá

trình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc các hoạt động khác”.
Theo triết học thì vật chất là chỉ hiện thực khách quan tồn tại ngoài ý thức độc lập với ý thức ở trạng thái luôn luôn vận
động và biến đổi. Còn theo ý nghĩa thông thường thì ta có thể hiểu: vật chất là những vật cụ thể cần thiết cho sản xuất, đời sống và
nó thuộc về đời sống sinh lí. Ví dụ: căn nhà để ở, bệnh viện để khám chữa bệnh, ngôi trường để học và muôn vàn những thứ khác
nữa mà ta không thể liệt kê hết được. Vật chất xung quanh chúng ta muôn màu muôn vẻ, đa dạng và phong phú. Vì lẽ đó, ta có thể
hiểu rằng vật chất sẽ trở thành chất thải khi đáp ứng các tiêu chí sau: chất thải đó phải là vật chất, có thể tồn tại dưới những dạng
như rắn, lỏng, khí. Ở đây, trong phạm vi nghiên cứu của mình về chất thải rắn nên người viết chỉ nói đến khía cạnh vật chất ở thể
rắn thôi. Do đó, ta có thể hiểu là những yếu tố phi vật chất hoặc vật chất ở thể lỏng, khí không thể là chất thải rắn được và điều này
cũng hoàn toàn phù hợp với những yếu tố cấu thành môi trường theo Luật Bảo vệ Môi trường và cả những quy định riêng về quản
lý chất thải rắn của Nghị định số 59/2007/NĐ-CP. Tuy nhiên, không phải vật chất nào ở thể rắn cũng đều là chất thải rắn hết mà vật

1

Xem: Khoản 10 Điều 3 Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005

GVHD: Võ Hoàng Yến

4

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp
chất ở thể rắn đó phải được thải ra từ quá trình sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc các hoạt động khác thì mới được xem
là chất thải rắn.
Từ định nghĩa trên, ta có thể thấy rằng giữa hai khái niệm chất thải và chất thải rắn thì khái niệm chất thải theo quy định
tại khoản 10 Điều 3 Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005 có nội hàm rộng hơn và bao trùm cả khái niệm chất thải rắn theo quy định
tại khoản 2 Điều 3 Nghị định số 59/2009/NĐ-CP. Tức là, chất thải rắn chính là một dạng vật chất ở thể rắn của chất thải. Do đó,
một số quy định cũng như chính sách trong việc quản lý chúng cũng sẽ khác nhau. Chẳng hạn như: phế liệu là sản phẩm, vật liệu bị
loại ra từ quá trình sản xuất hoặc tiêu dùng được thu hồi để làm nguyên liệu sản xuất2. Về bản chất thì phế liệu chỉ là tên gọi trong

việc quản lý hay trong thương mại của chất thải rắn đã qua phân loại, xử lý bước đầu. Sau khi nhập khẩu, phế liệu sẽ qua xử lý ở
quy mô công nghiệp để trở thành nguyên liệu tinh phục vụ cho sản xuất khác và luật pháp của Việt Nam công nhận buôn bán, chế
biến phế liệu là một ngành kinh doanh. Còn một khi đã gọi là chất thải thì người viết nghĩ rằng sẽ không có một quốc gia nào lại
cho phép hoặc khuyến khích việc nhập khẩu chất thải để làm nguyên liệu phục vụ cho sản xuất cả. Tuy nhiên, đối với phế liệu mặc
dù luật không cấm nhập khẩu khi các doanh nghiệp có nhu cầu về nguyên liệu để sản xuất. Nhưng việc cho phép nhập khẩu phế
liệu đó phải đi kèm một số điều kiện cụ thể cho từng loại phế liệu với những tiêu chí bảo vệ môi trường trong quá trình vận chuyển
và sản xuất nhất định.

1.1.3. Khái niệm về quản lý chất thải rắn
Quản lý chất thải rắn là vấn đề then chốt để đảm bảo môi trường sống của con
người nhưng trước hết ta cần phải hiểu rõ hoạt động quản lý chất thải rắn là gì vì chỉ
khi hiểu rõ về nó thì ta mới thực hiện tốt được. Theo quy định tại khoản 1 Điều 3
Nghị định số 59 ngày 09 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ thì: “Hoạt động quản lý
chất thải rắn bao gồm các hoạt động quy hoạch quản lý, đầu tư xây dựng cơ sở quản
lý chất thải rắn, các hoạt động phân loại, thu gom lưu giữ, vận chuyển, tái sử dụng,
tái chế và xử lý chất thải rắn nhằm ngăn ngừa, giảm thiểu những tác động có hại tới
môi trường và sức khỏe của con người”.
+ Hoạt động quy hoạch quản lý chất thải rắn là quy hoạch chuyên ngành xây
dựng, bao gồm: điều tra, khảo sát, dự báo chi tiết nguồn và tổng lượng phát thải các
loại chất thải rắn thông thường và nguy hại; xác định vị trí và quy mô các trạm trung
chuyển, phạm vị thu gom, vận chuyển; xác định vị trí, quy mô cơ sở xử lý chất thải
rắn trên cơ sở đề xuất công nghệ xử lý thích hợp; xây dựng kế hoạch và nguồn lực
nhằm thu gom và xử lý triệt để chất thải rắn.
+ Cơ sở quản lý chất thải rắn là các cơ sở vật chất, dây chuyền công nghệ,
trang thiết bị được sử dụng cho hoạt động thu gom, phân loại, vận chuyển, xử lý chất
thải rắn. Thu gom chất thải rắn là hoạt động tập hợp, phân loại, đóng gói và lưu giữ
tạm thời chất thải rắn tại nhiều điểm thu gom tới địa điểm hoặc cơ sở được cơ quan
nhà nước có thẩm quyền chấp nhận. Đối với việc lưu giữ chất thải rắn ta có thể hiểu
đó chính là việc giữ chất thải rắn trong một khoảng thời gian nhất định ở nơi được cơ
quan có thẩm quyền chấp thuận trước khi vận chuyển đến cơ sở xử lý. Còn vận

2

Xem: Khoản 13 Điều 3 Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005

GVHD: Võ Hoàng Yến

5

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

chuyển chất thải rắn là quá trình chuyên chở chất thải rắn từ nơi phát sinh, thu gom,
lưu giữ, trung chuyển đến nơi xử lý, tái chế, tái sử dụng hoặc bãi chôn lấp cuối cùng.
+ Tái chế, tái sử dụng: là việc chế tạo lại hoặc sử dụng lại chất thải từ những
sản phẩm cũ, hỏng, hoặc từ đồ phế thải và hoạt động tái chế đã có từ lâu ở Việt Nam.
Tái chế, tái sử dụng chất thải rắn giúp tiết kiệm nhiên liệu, tận dụng, mang lại giá trị
kinh tế cao và giảm ô nhiễm môi trường. Ví dụ như: tái chế rác thải điện tử. Ta thấy
rằng, rác thải điện tử không phải là thứ bỏ đi hoàn toàn. Theo tính toán của Công ty
Yokohama Metal ở Nhật Bản, một tấn quặng vàng trung bình chỉ cho khoảng 5 gam
vàng nhưng một tấn diện thoại di động bỏ đi có thể thu được ít nhất 150 gam vàng3.
Quản lý chất thải rắn trong đó tái chế, tái sử dụng chất thải rắn hiện nay ở Việt Nam
là một trong những ưu tiên của công tác bảo vệ môi trường, góp phần kiểm soát ô
nhiễm, hướng tới phát triển bền vững đất nước.
+ Xử lý chất thải rắn được hiểu như sau: xử lý chất thải rắn là quá trình sử
dụng các giải pháp công nghệ, kỹ thuật làm giảm, loại bỏ, tiêu hủy các thành phần có
hại hoặc không có ích trong chất thải rắn; thu hồi, tái chế, tái sử dụng các thành phần
có ích trong chất thải rắn4. Do đó, việc xử lý chất thải rắn phụ thuộc rất nhiều vào các
công nghệ và kỹ thuật. Có khi việc xử lý chất thải rắn không tốt là do ý thức của

người thải bỏ rác hoặc người quản lý chất thải rắn nhưng cũng có trường hợp con
người muốn xử lý tốt nhưng lại thiếu công nghệ và kỹ thuật. Khi áp dụng các công
nghệ, kỹ thuật ta có thể loại bỏ, tiêu hủy các thành phần có hại hoặc không có ích
trong chất thải rắn mà điều này ta không thể thực hiện bằng những biện pháp thông
thường. Chẳng hạn như khi nhìn ta không thể biết chất thải rắn đó có những thành
phần nào có lợi và thành phần nào có hại được hoặc khi muốn đốt những chất thải
độc hại ta không thể đốt một cách tùy tiện mà phải được xử lý và đốt bằng hệ thống
chuyên dụng. Ngoài ra, khi xử lý chất thải rắn ta sẽ biết được thành phần nào có ích
từ đó ta sẽ tái chế, tái sử dụng chúng một cách hiệu quả.
Từ những phân tích trên, người viết thấy rằng việc quản lý chất thải rắn rất
phức tạp. Để hoạt động quản lí chất thải rắn có hiệu quả thì ta cần phải biết rõ chất
thải rắn gồm những loại nào, vì đối với những loại chất thải rắn khác nhau ta phải có
những biện pháp quản lý khác nhau.
1.2. Phân loại chất tải rắn
1.2.1. Phân loại chất thải rắn thông thường
Chất thải rắn thông thường: từ tất cả các nguồn thải khác nhau được phân
loại theo hai nhóm chính:
+ Nhóm các chất có thể thu hồi để tái sử dụng, tái chế: phế liệu thải ra từ quá
3
4

[9/3/2011]
Xem: Khoản 9 Điều 3 Nghị định sô 59/2007/NĐ-CP ngày 09 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ

GVHD: Võ Hoàng Yến

6

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền

Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

trình sản xuất; các thiết bị điện, điện tử dân dụng và công nghiệp; các phương tiện
giao thông; các sản phẩm phục vụ sản xuất và tiêu dùng đã hết hạn sử dụng; bao bì
bằng giấy, kim loại, thuỷ tinh, hoặc chất dẻo khác. Có thể thấy rằng, việc phân loại
các chất thải rắn thông thường theo nhóm này có rất nhiều điểm hay và tiện ích. Vì
phân loại theo nhóm các chất thải rắn có thể thu hồi để tái sử dụng, tái chế thì ta sẽ
thấy được những giá trị không nhỏ của chất thải rắn. Chẳng hạn: sau khi uống xong
những chai nước thay vì ta vứt bỏ nó thì ta có thể dùng nó để đựng nước uống vừa
tiết kiệm vừa bảo vệ môi trường hoặc khi mua sách ta có thể lấy bọc nylon đựng sách
đó rửa sạch để đựng những thứ khác. Ngoài ra, ta còn có thể tái chế rác điện tử vì nó
đem lại giá trị kinh tế rất lớn.
+ Nhóm các chất thải cần xử lý, chôn lấp: các chất thải hữu cơ như các loại
cây, lá cây, rau, thực phẩm, xác động vật; các sản phẩm tiêu dùng chứa các hoá chất
độc hại như pin, ắc quy, dầu mỡ bôi trơn; các loại chất thải rắn khác không thể tái sử
dụng. Khi các chất thải không thể tái sử dụng, tái chế thì ta cần phải xử lý, chôn lấp
chúng.
Chất thải rắn xây dựng: bùn hữu cơ, đất đá, các vật liệu xây dựng thải ra
trong quá trình tháo dỡ công trình... được phân loại như sau:
+ Đất, bùn hữu cơ từ công tác đào đất, nạo vét lớp đất mặt có thể sử dụng để
bồi đắp cho đất trồng cây. Nếu ta biết cách xử lý thì chất thải rắn xây dựng sẽ rất có
lợi cho con người. Chẳng hạn như bùn hữu cơ rất tốt cho cây trồng.
+ Đất đá, chất thải rắn từ vật liệu xây dựng (gạch, ngói, vữa, bê tông, vật liệu
kết dính quá hạn sử dụng) có thể tái chế hoặc tái sử dụng làm vật liệu san lấp cho các
công trình xây dựng. Trong quá trình xây dựng thì đất đá, gạch, ngói được thải ra rất
nhiều, ta có thể dùng những đất đá đó để tạo bờ kè ở các con sông để tránh hiện
tượng sụp lở hoặc những đá vụn ta có thể lót ở trước sân để trang trí cho sân của ta
thêm đẹp.
+ Các chất thải rắn ở dạng kính vỡ, sắt thép, gỗ, bao bì giấy, chất dẻo có thể tái

chế, tái sử dụng. Các kính vỡ ta có thể tái sử dụng để trong các chậu cây kiểng hoặc
trong các hồ nước nuôi cá.
1.2.2. Phân loại chất thải rắn nguy hại
Chất thải rắn nguy hại là chất thải rắn chứa các chất hoặc hợp chất có một
trong những đặc tính: phóng xạ, dễ cháy, dễ nổ, dễ ăn mòn, dễ lây nhiễm, gây ngộ
độc hoặc các đặc tính nguy hại khác. Chẳng hạn, các loại rác chứa các chứa CO2,
CH4. Trong những năm gần đây, kinh tế – xã hội ngày càng phát triển. Tuy nhiên,
cùng với sự phát triển đó là lượng rác thải, đặc biệt là rác thải nguy hại phát sinh ngày
càng nhiều với số lượng rất lớn. Chất thải rắn nguy hại thường phát sinh tại các khu
công nghiệp. Do đó, những thông tin về phân loại và các đặc tính khác nhau của chất
GVHD: Võ Hoàng Yến

7

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

thải rắn nguy hại là rất quan trọng và cần thiết. Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi
trường sẽ ban hành danh mục các chất thải rắn nguy hại. Còn việc phân loại chất thải
rắn nguy hại từ các hoạt động sản xuất, dịch vụ, nghiên cứu thử nghiệm thì sẽ do các
Bộ, ngành hướng dẫn cụ thể để phục vụ cho công tác thu gom, phân loại chất thải rắn
được dễ dàng và hiệu quả.
Tóm lại, việc phân loại chất thải rắn là rất quan trọng vì các kế hoạch quản lý
cũng như các dự án xử lý chất thải rắn dù lớn và hiện đại đến đâu cũng sẽ thất bại nếu
phân loại chất thải rắn đầu nguồn không tốt. Đồng thời, phân loại chất thải rắn giúp
cho việc quản lý chất thải rắn tốt và hiệu quả hơn từ đó làm cơ sở quan trọng cho việc
quy định nghĩa vụ xử lý chất thải rắn và các hậu quả phát sinh từ việc vi phạm nghĩa
vụ này. Việc biết rõ nguồn gốc phát sinh ra chất thải rắn sẽ giúp cho hoạt động phân

loại chất thải rắn nhanh chóng, hiệu quả và tiết kiệm chi phí
1.3. Nguồn phát sinh chất thải rắn
Chất thải rắn xuất hiện từ rất nhiều nguồn khác nhau. Điển hình có một số
nguồn sau: rác nông nghiệp, rác công nghiệp, rác khu thương mại, rác khu xây dựng,
rác đô thị, rác vũ trụ, rác khu dân cư5.
+ Rác nông nghiệp: từ xưa, nước ta luôn gắn liền với nền nông nghiệp và nó
đã đem lại nhiều nguồn lợi ích to lớn nhưng bên cạnh đó thì nông nghiệp cũng tạo ra
nguồn rác không nhỏ. Rác nông nghiệp bao gồm: các loại nông phẩm hư, chất thải
cây trồng, rơm rạ, xác cây nông nghiệp… Rác nông nghiệp rất đa dạng, phong phú
nhưng nó lại không đồng nhất.
+ Rác công nghiệp: tuỳ vào dây chuyền công nghệ mà tạo ra các loại rác thải
khác nhau. Chẳng hạn, trong nhà máy nước thì rác là bùn; trong công nghiệp thực
phẩm đồ hộp là các lon, các bao bì hư; trong công nghiệp hoá chất thì thải ra các rác
có chứa các chất rất độc hại còn trong công nghiệp nhựa thì rác thải là các đồ nhựa.
+ Rác khu xây dựng: trong khi tiến hành xây dựng thì các vật liệu xây dựng,
các vật dụng khi trang trí nội thất được thải ra như các gạch vụn, gỗ vụn, các thùng
bê.
+ Rác khu thương mại, chợ: có thể nói, một trong những nơi tập trung khá

đông người đó chính là các khu thương mại và chợ. Ở đây, có rất nhiều loại rác, thực
phẩm thừa, ôi thiu; xác gà, vịt, heo và các thứ được vứt bỏ khác khi tiến hành giết
mổ.
+ Rác đô thị: hiện nay, ở hầu hết các đô thị đều trong tình trạng ứ đọng rác thải
và đang đặt ra nhiều vấn đề cấp bách cần quan tâm đối với tất cả chúng ta. Rác đô thị
bao gồm rất nhiều loại rác trừ rác nông nghiệp. Ở các đô thị tập trung nhiều ngành
nghề nhất do đó nó là nơi chứa đựng nhiều loại rác khác nhau nhất. Nguồn thải của
5

Lê Huy Bá, Môi Trường, Nxb Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh, năm 2000, tr.205

GVHD: Võ Hoàng Yến

8

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

rác thải đô thị rất khó quản lý tại các nơi đất trống bởi vì tại các vị trí này sự phát sinh
các nguồn chất thải là một quá trình phát tán.
+ Rác khu dân cư: ta có thể thấy rằng, ở các khu dân việc sử dụng bếp củi còn
khá nhiều nên khi đun nấu thì đã tạo ra một lượng tro bếp không nhỏ. Ngoài ra, còn
có thêm các loại thực phẩm thừa, giấy vụn, đồ dùng gia đình bị hư, quần áo bỏ, các
chai nước rửa chén và nhiều thứ khác nữa. Đồng thời, thói quen thích dùng bao nhựa,
bao nylon của con người một cách vô tư thoải mái đã làm cho rác lan tràn ngày càng
nhiều hơn. Bao nylon được con người sử dụng trong một thời gian rất ngắn, vài phút
hay vài giờ rồi bỏ, và từ đó về sau trở thành một thứ rác tai hại mà con người không
hề ngờ tới. Sự tiện dụng của bao nylon vừa có lợi nhưng ẩn sâu bên trong là những
hậu quả khôn lường.
Hiện nay, chúng ta còn nghe đến một nguồn nữa là rác vũ trụ. Những tàu vũ
trụ bị cháy, nổ; những vệ tinh nhân tạo bị hư hỏng đã tạo ra những mảnh vỡ và đó
chính là một trong những rác vũ trụ mà ta thường nghe nói đến. Đồng thời, ngoài
nguồn rác trong nước ra hiện nay còn xuất hiện tình trạng nhập khẩu rác. Rác được
nhập khẩu vào nước ta do những người chỉ biết nghĩ đến lợi ích của riêng họ mà
không nghĩ tới lợi ích chung của toàn xã hội. Do đó, việc tăng cường công tác quản lý
và hoàn thiện hệ thống các văn bản pháp luật cũng như các chiến lược về quản lý chất
thải rắn là rất quan trọng và sự ra đời của các quy định pháp luật về quản lý chất thải
rắn là rất cần thiết.
1.4. Sự cần thiết phải có các quy định về quản lý chất thải rắn ở Việt Nam

1.4.1. Lịch sử phát triển và sự cần thiết phải quản lý chất thải rắn ở Việt Nam
Chất thải rắn có từ khi con người có mặt trên trái đất. Con người và động vật
đã khai thác và sử dụng các nguồn tài nguyên trên trái đất để phục vụ cho đời sống
của mình và thải ra các chất thải rắn. Khi ấy, sự thải bỏ các chất thải từ hoạt động của
con người không gây ra vấn đề ô nhiễm môi trường trầm trọng bởi vì mật độ dân cư
còn thấp. Bên cạnh đó, diện tích đất còn rộng nên khả năng đồng hoá các chất thải rắn
rất lớn, do đó đã không làm tổn hại đến môi trường. Khi xã hội phát triển, con người
sống tập trung hơn thì sự tích lũy các chất thải rắn trở thành một trong những vấn đề
nghiêm trọng đối với cuộc sống của toàn nhân loại. Việt Nam đang tiến hành công
nghiệp hóa – hiện đại hóa đất nước với nhịp độ tăng trưởng kinh tế khá cao trong
nhiều năm qua cùng với tốc độ đô thị hóa và công nghiệp hóa nhanh. Vì thế, vấn đề
quản lý chất thải nói chung và chất thải rắn nói riêng là những vấn đề nan giải trong
công tác bảo vệ môi trường và sức khỏe nhân dân.
Ta thấy rằng mối quan hệ giữa sức khỏe cộng đồng với việc thu gom, lưu giữ,
vận chuyển, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải rắn không hợp lý đã thể hiện rõ
ràng. Do không có kế hoạch quản lý chất thải rắn nên lượng chất thải rắn càng nhiều
GVHD: Võ Hoàng Yến

9

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

hơn. Vào cuối thập kỷ 70 của thế kỷ trước tại châu Nam Cực thì lỗ thủng tầng ozon
đã xuất hiện. Mãi đến thế kỷ 19 thì con người mới thật sự quan tâm hơn đến các chất
thải làm ô nhiễm môi trường. Điển hình là ngày 16 tháng 9 năm 1987 tại thành phố
Montreal, Canada Nghị định thư Montreal đã được ký kết và nó chính là Nghị định
thư của Công ước Vienna (1985) về bảo vệ tầng ozon. Nghị định thư Montreal ra đời

nhằm kiểm soát các hoá chất gây ô nhiễm tầng ozon và trong đó các nước cũng đề
cập đến vấn đề rác thải. Vào tháng 1 năm 1994, Chính phủ nước Việt Nam chính thức
phê chuẩn tham gia Công ước Vienna về bảo vệ tầng ozon và Nghị định thư Montreal
của Công ước về các chất làm suy giảm tầng ozon.
Đồng thời, Luật Bảo vệ Môi trường năm 1993 ra đời nhưng lúc đó vấn đề về
chất thải rắn chưa được quan tâm thật sự. Sau đó, Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005
đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XI, kỳ họp thứ 8
thông qua ngày 29 tháng 11 năm 2005 thì vấn đề về chất thải nói chung và chất thải
rắn nói riêng mới được quy định cụ thể. Ngày nay với nền công nghiệp và nông
nghiệp phát triển cùng với sự bùng nổ dân số và khoa học kỹ thuật, con người đang
đứng trước những thách thức lớn về môi trường nói chung cũng như chất thải rắn nói
riêng. Do đó, vào ngày 09 tháng 4 năm 2007 thì Nghị định số 59/2007/NĐ-CP về
quản lý chất thải rắn của Chính phủ đã được ban hành. Tuy nhiên, Nghị định lại
không vạch ra những chiến lược để quản lý tổng hợp chất thải rắn nên hiệu quả trong
quản lý chất thải rắn chưa cao. Chính vì thế mà ngày 17 tháng 12 năm 2009 thì Quyết
định số 2149/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải
rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050 ra đời. Việc ban hành Quyết định số
2149/QĐ-TTg này là cần thiết và có ý nghĩa rất lớn nhằm hạn chế ảnh hưởng của chất
thải rắn gây ra đối với con người và môi trường thiên nhiên.
1.4.2. Ảnh hưởng của chất thải rắn
Chất thải rắn đã và đang là vấn đề bức xúc, gây ô nhiễm nghiêm trọng đến môi
trường, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của cộng đồng và phát triển bền vững của Việt
Nam. Tổng khối lượng chất thải rắn phát sinh cả nước mỗi năm vào khoảng 28 triệu
tấn. Dự báo tổng lượng chất thải rắn sẽ phát sinh đến năm 2015 khoảng 43,6 triệu tấn;
năm 2020 khoảng 67,6 triệu tấn; năm 2025 khoảng 91 triệu tấn6. Việc quản lý chất
thải rắn không hợp lý là một trong những nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường
(đất, nước, không khí). Hằng ngày, con người cứ thản nhiên thải ra muôn vàn các loại
rác từ sinh hoạt, sản xuất, du lịch, dịch vụ... nhưng con người không hề hay rằng các
loại rác thải đó có những tác hại khôn lường đối với con người và thiên nhiên. Chúng
ta có thể thấy rõ một số ảnh hưởng cụ thể như sau:

6

[15/3/2011]

GVHD: Võ Hoàng Yến

10

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

+ Rác làm giảm mỹ quan ở các khu công cộng và đô thị: chúng ta có thể thấy
rằng, tình trạng sống chung, chơi chung với rác không còn quá xa lạ vì ở các bãi cát
vui chơi thì rác còn nhiều hơn cát. Rõ ràng, người ta đã và đang chơi với rác nên
người ta không còn thấy rác cũng như không nghe mùi của rác thải xung quanh. Hiện
nay, từ thành thị đến nông thôn; từ sông ra tới biển; từ nơi ăn uống, vui chơi, giải trí
cho đến những địa điểm du lịch, ngoài đường đến nhà cửa, xí nghiệp, cơ quan nơi nào
cũng có rác hiện diện. Chẳng hạn như: ở các bãi biển thì rác thải làm mất đi giá trị mỹ
cảm, vẻ đẹp của các vùng ven biển như các bãi tắm, các cảnh quan dưới nước, gây
khó chịu cho người sử dụng biển, các nhà hàng, khách sạn và những người sống nhờ
vào du lịch sẽ bị giảm thu nhập. Vì khi chúng ta đi du lịch ở các bãi biển nhưng ở các
bãi biển đó toàn là rác và rác thì chắc chắn là chúng ta rất khó chịu và có thể chúng ta
sẽ phản đối nếu người thân của chúng ta có ý định đến đó để du lịch. Do đó, nếu
chúng ta để cho việc du lịch giảm sút và ngày càng đi xuống chỉ vì rác thì quả thật là
không đáng.
+ Rác làm ô nhiễm môi trường nước: các chất thải rắn nếu là chất thải hữu cơ
trong môi trường nước sẽ bị phân hủy một cách nhanh chóng và tạo ra những chất
trung gian như CO2, CH4, H2O. Tất cả những chất này đều gây mùi thối và là độc

chất. Bên cạnh đó, còn biết bao nhiêu vi trùng và siêu vi trùng làm ô nhiễm nguồn
nước. Nếu rác là những chất kim loại thì nó gây nên hiện tượng ăn mòn trong môi
trường nước. Rác còn làm cản dòng chảy, làm ứ đọng nước.
+ Rác còn làm ô nhiễm môi trường đất: trong rác có các thành phần có thể
phân huỷ trong môi trường đất tạo ra các chật độc gây hại cho đất. Thậm chí, những
chất độc hại này theo nước trong đất chảy vào mạch nước ngầm làm cho mạch nước
ngầm cũng bị ô nhiễm.
Đồng thời, rác còn làm cho không khí bị ô nhiễm trầm trọng do quá trình bay
hơi, phân giải các hợp chất hữu cơ, hoạt động của vi sinh vật trong rác mang theo mùi
hôi và chất độc làm ô nhiễm bầu không khí. Như ta biết thì không khí có ý nghĩa đặc
biệt đối với con người. Sở dĩ như vậy là vì con người có thể nhịn đói mấy bữa không
ăn, uống nhưng không thể không thở dù là một giờ. Có thể nói rằng, rác thải là một
trong những nguyên nhân gây ra sự ô nhiễm không khí. Bên cạnh đó, rác thải không
trung cũng là vấn đề nguy hiểm đã trở thành bãi rác do đủ thứ mà con người vứt bỏ
và đó chính là mối đe dọa thường xuyên cho các tàu vũ trụ.
Ngoài ra, trong các bãi rác có một lượng nước nhất định hoặc do mưa xuống
ngấm vào rác tạo ra một loại nước rò rỉ, trong loại nước rò rỉ này chứa những chất
hoà tan, những chất lơ lửng, chất hữu cơ và mầm bệnh. Đặc biệt là, rác thải ảnh
hưởng khôn lường đến sức khỏe của con người: thực phẩm thừa, các chất thải hữu cơ,
xác chết động vật và các loại chất thải rắn khác bị thải bỏ bừa bãi khắp nơi trong các
GVHD: Võ Hoàng Yến

11

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

thị trấn, trên các đường phố, đường quê, sông hồ, các khu đất trống đã tạo môi trường

thuận lợi cho sự sinh sản và phát triển vi sinh vật gây bệnh. Chúng là nguyên nhân
gây nên bệnh về đường hô hấp, dịch hạch, quái thai và cả bệnh ung thư. Có trường
hợp còn bị nhiễm HIV vì giẫm phải kim tiêm và rác thải y tế.
Hiện nay, lượng chất thải rắn phát sinh ngày càng nhiều đã ảnh hưởng rất lớn
đến sức khỏe cộng đồng, nghiêm trọng nhất là đối với dân cư khu đô thị, khu vực
làng nghề, gần khu công nghiệp, bãi chôn lấp chất thải. Từ thành thị đến nông thôn ô
nhiễm chất thải rắn đã đến mức báo động. Chính vì vậy, mà việc ra đời của các quy
định pháp luật về quản lý chất thải rắn là rất cần thiết và ý nghĩa. Nhưng để áp dụng
các quy định này vào thực tế một cách linh hoạt thì ta cần phải nắm vững các nguyên
tắc cơ bản trong việc quản lý chất thải rắn để đảm bảo cho việc quản lý một cách
đồng bộ và hiệu quả.
1.5. Những nguyên tắc chung trong việc quản lý chất thải rắn ở Việt Nam
Quản lý chất thải rắn mục đích cuối cùng cũng là bảo vệ con người, bảo vệ
môi trường. Do đó, trước khi áp dụng các nguyên tắc chung trong việc quản lý chất
thải rắn các cơ quan có thẩm quyền cần nắm rõ các nguyên tắc bảo vệ môi trường
cũng như các nguyên tắc trong việc quản lý chất thải nói chung. Các nguyên tắc quản
lý chất thải rắn trước tiên phải phản ánh các yêu cầu khách quan của các quy luật tự
nhiên, kinh tế và xã hội đang chi phối quá trình quản lý chất thải rắn. Điều đó có
nghĩa là, muốn thực hiện đầy đủ và hiệu quả các nguyên tắc quản lý chất thải rắn thì
ta cần phải nghiên cứu, nhận thức và vận dụng các quy luật khách quan vào điều kiện
cụ thể của từng đối tượng quản lý. Quản lý chất thải rắn phải dựa trên cơ sở những
nguyên tắc cơ bản sau7:
+ Tổ chức, cá nhân xả thải hoặc có hoạt động làm phát sinh chất thải rắn phải
nộp phí cho việc thu gom, vận chuyển và xử lý chất thải rắn. Nguyên tắc này có thể
dùng làm cơ sở cho các quy định về thuế, phí, lệ phí và các quy định xử phạt hành
chính đối với vi phạm về quản lý chất thải rắn. Từ nguyên tắc này, ta có thấy rằng
một khi tổ chức, cá nhân xả thải hay có hoạt động làm phát sinh chất thải rắn thì họ
phải nộp một khoản phí bao gồm chi phí đầu tư phương tiện, trang thiết bị, chi phí
giải phóng mặt bằng, chi phí đầu tư xây dựng, chi phí quản lý và vận hành cơ sở thu
gom, vận chuyển chất thải rắn... Có thể nói rằng đây là một trong những nguyên tắc

quan trọng trong việc quản lý chất thải rắn bởi nó xác định được chủ thể xả thải hoặc
có hoạt động phát sinh chất thải rắn và mức độ trách nhiệm khi họ vi phạm. Tuy
nhiên, mục đích của hoạt động quản lý chất thải rắn là nhằm ngăn ngừa, giảm thiểu
những tác động có hại đối với môi trường và con người nhưng khi tổ chức cá nhân vi
phạm về quản lý chất thải rắn chỉ phải nộp phí cho việc thu gom, vận chuyển và xử lý
7

Xem: Điều 4 Nghị định số 59/2007/NĐ-CP ngày 09 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ

GVHD: Võ Hoàng Yến

12

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

chất thải rắn thôi chớ không hề đề cập đến trách nhiệm của họ nếu gây thiệt hại đến
sức khỏe của con người. Người viết nghĩ rằng, nguyên tắc này chưa đảm bảo được sự
phát triển bền vững và toàn diện trong việc quản lý chất thải rắn.
+ Chất thải phải được phân loại tại nguồn phát sinh, được tái chế, tái sử dụng,
xử lý và thu hồi các thành phần có ích làm nguyên liệu và sản xuất năng lượng.
Nguyên tắc này rất có ý nghĩa bởi để quản lý chất thải rắn tốt, tiện lợi và dễ dàng thì
việc phân loại tại nguồn phát sinh là rất cần thiết. Nguồn gốc phát sinh của chất thải
rắn là cơ sở quan trọng trong thiết kế, lựa chọn công nghệ xử lý và đề xuất các
chương trình quản lý chất thải rắn thích hợp. Có thể nói, nguyên tắc này quyết định
hiệu quả của việc quản lý chất thải rắn.
+ Ưu tiên sử dụng các công nghệ xử lý chất thải rắn khó phân huỷ, có khả
năng giảm thiểu khối lượng chất thải được chôn lấp nhằm tiết kiệm tài nguyên đất

đai. Như ta biết, thì đất nước ta xuất phát từ một nước nông nghiệp lạc hậu. Ngày nay,
trong quá trình hội nhập và phát triển thì nước ta đã đạt nhiều thành tựu về phát triển
kinh tế – xã hội nói chung và trong lĩnh vực quản lý môi trường nói riêng. Khoa học
công nghệ – kỹ thuật ngày càng phát triển thì ta càng có nhiều cơ hội tiếp cận với các
ứng dụng khoa học công nghệ mới và tiên tiến hơn. Tuy nhiên, việc sử dụng các công
nghệ đó phải đi đôi với việc tiết kiệm và hiệu quả. Tức là, áp dụng công nghệ phù
hợp để xử lý chất thải rắn một cách nhanh chóng và hiệu quả. Như ta biết thì các lò
đốt rác hiện nay sử dụng để đốt rác được sử dụng hai công nghệ cơ bản là: lò đốt
truyền thống và lò đốt bằng hồ quang (Plasma). Nhưng mỗi công nghệ lại có ưu và
nhược điểm khác nhau. Chẳng hạn như: lò đốt truyền thống thì đơn giản, dễ chế tạo,
chi phí lại thấp nhưng nhiệt lượng thấp, khả năng gây ô nhiễm môi trường cao do thải
ra nhiều khí độc hại, không đốt được những rác ở nhiệt độ cao. Còn lò đốt rác bằng
hồ quang thì nhiệt lượng rất cao, ít ô nhiễm, đốt được rất nhiều rác, tuy nhiên chi phí
để tạo ra nó rất cao. Để có thể áp dụng được nhiều hơn nữa những công nghệ tiến bộ
thì việc tăng cường hợp tác quốc tế là rất cần thiết.
+ Nhà nước khuyến khích việc xã hội hoá công tác thu gom, phân loại, vận
chuyển và xử lý chất thải rắn. Trong quản lý môi trường nói chung và quản lý chất
thải rắn nói riêng không thể thiếu sự khuyến khích của nhà nước. Ta thấy rằng, có
trường hợp ta phải bắt buộc hoặc cưỡng chế thì mới đảm bảo việc thực hiện tốt nhưng
cũng có trường hợp khuyến khích lại đạt hiệu quả cao hơn. Ý thức của con người rất
quan trọng. Chẳng hạn như khi con người đã nhận thức rõ và quyết tâm thực hiện một
điều gì đó thì thường đem lại kết quả rất cao. Xã hội hóa không chỉ quan trọng đối
với đời sống của cá nhân mà nó còn giúp cho xã hội phát triển liên tục và nhanh
chóng. Do đó, khi toàn xã hội đồng lòng ý thức, quan tâm và đóng góp vào công tác
thu gom, phân loại, vận chuyển và xử lý chất thải rắn thì tin rằng việc quản lý chất
GVHD: Võ Hoàng Yến

13

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền

Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

thải sẽ có những kết quả bất ngờ và một Việt Nam không rác thải là hoàn toàn có thể.
Ngoài ra, theo quy định tại Điều 12 Nghị định số 59/2007/NĐ-CP trong hoạt
động đầu tư quản lý chất thải rắn cũng có những nguyên tắc như: Nhà nước khuyến
khích mọi hình thức đầu tư cho lĩnh vực chất thải rắn: hợp đồng hợp tác kinh doanh
(BCC), xây dựng - khai thác - chuyển giao (BOT), hợp đồng xây dựng - chuyển giao
- khai thác (BTO), hợp đồng xây dựng - chuyển giao (BT)... Có thể nói các hình thức
đầu tư nêu trên là những hình thức đầu tư phổ biến nhất ở nước ta hiện nay. Nhà nước
ta đã đưa ra rất nhiều ưu đãi cho những hình thức này để khuyến khích các nhà đầu tư
cho lĩnh vực quản lý chất thải rắn. Đầu tư là việc nhà đầu tư bỏ vốn bằng các loại tài
sản hữu hình hoặc vô hình để hình thành tài sản tiến hành các hoạt động đầu tư theo
quy định của Luật Đầu tư và các quy định khác của pháp luật có liên quan. Hoạt động
đầu tư là hoạt động của nhà đầu tư trong quá trình đầu tư bao gồm các khâu chuẩn bị
đầu tư, thực hiện và quản lý dự án đầu tư.
Đồng thời, đầu tư cho quản lý chất thải rắn phải đồng bộ, giải quyết triệt để
chất thải rắn, bảo đảm hiệu quả kinh tế - kỹ thuật và yêu cầu bảo vệ môi trường.
Không chỉ riêng trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn mà trong bất kì lĩnh vực nào
cũng cần phải quản lý đồng bộ, giải quyết triệt để thì mới đạt hiệu quả cao được. Tuy
nhiên, không chỉ quản lý đồng bộ và giải quyết triệt để chất thải rắn là đủ mà còn phải
đầu tư quản lý sao cho đảm bảo hiệu quả kinh tế – xã hội, đồng thời bảo vệ môi
trường một cách tốt nhất. Bên cạnh đó, đầu tư cho thu gom, vận chuyển, xây dựng
trạm trung chuyển và cơ sở xử lý chất thải rắn được thực hiện theo quy định của pháp
luật về đầu tư và xây dựng. Có thể nói, nguyên tắc này rất cần thiết đối với việc quản
lý chất thải rắn hiện nay nói chung nhưng đây lại là một trong những nguyên tắc dễ
gặp khó khăn và tốn kém nhất. Từ việc đầu tư cho hệ thống thu gom đến vận chuyển,
xây dựng các trạm trung chuyển và cơ sở xử lý chất thải rất đều không hề đơn giản.
Đặc biệt là, cơ sở xử lý chất thải rắn cũng là một vấn đề đáng quan tâm. Bởi khi xây

dựng một cơ sở xử lý chất thải rắn phụ thuộc rất nhiều yếu tố như: đất để xây dựng cơ
sở xử lý chất thải rắn vì không phải có đất trống là có thể xây dựng cơ sở xử lý chất
thải rắn được mà phải đảm bảo kinh tế – xã hội và môi trường hoặc phải trang bị các
dây chuyền công nghệ, trang thiết bị và các công trình phụ trợ khác phục vụ cho hoạt
động xử lý chất thải rắn.
Sở dĩ ngoài việc nắm vững các nguyên tắc trong hoạt động quản lý chất thải
rắn ta còn phải nắm vững thêm các nguyên tắc trong hoạt động đầu tư cho việc quản
lý chất thải rắn vì: đầu tư là một trong những hoạt động quan trọng của công tác quản
lý chất thải rắn. Muốn quản lý chất thải rắn tốt thì ngoài sự ý thức và đồng lòng ủng
hộ của toàn xã hội thì vấn đề về vốn để đầu tư cho hoạt động quản lý chất thải rắn là
hết sức cần thiết. Như đã biết thì Ngân sách Nhà nước là có giới hạn. Bởi thế cho nên
GVHD: Võ Hoàng Yến

14

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

việc tăng cường huy động vốn đầu tư trong việc quản lý chất thải rắn là rất quan
trọng. Các nhà đầu tư sẽ góp phần đáng kể trong việc đầu tư vào việc bảo vệ môi
trường nói chung và đầu tư trong lĩnh vực quản lý chất thải rắn nói riêng. Tuy nhiên,
không phải vì việc cần nguồn vốn đầu tư mà ta có thể để cho việc đầu tư một cách tự
phát, tràn lan mà phải tuân theo những nguyên tắc nhất định và ta cần phải xem xét
nhà đầu tư có kinh nghiệm trong quản lý chất thải rắn hay không; tài chính của họ có
đủ đảm bảo cho việc quản lý chất thải rắn hiệu quả hay không.
Từ những phân tích trên, người viết thấy rằng việc áp dụng linh hoạt các
nguyên tắc trong quản lý chất thải rắn rất nói chung và hoạt động đầu tư nói riêng là
rất quan trọng vì công tác quản lý chất thải rắn thành công hay thất bại phụ thuộc rất

nhiều bởi việc áp dụng các nguyên tắc này vào thực tế. Xã hội ngày càng phát triển,
khoa học công nghệ tiến bộ thì yêu cầu quản lý đối với chất thải rắn càng cao. Do đó,
sự ra đời của các quy định về quản lý chất thải rắn ngày càng chặt chẽ là rất cần thiết
và có ý nghĩa khi khuyến khích các hình thức đầu tư này trong quản lý chất thải rắn.

GVHD: Võ Hoàng Yến

15

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

CHƯƠNG 2
CƠ SỞ PHÁP LÝ VỀ QUẢN LÝ CHẤT THẢI RẮN Ở VIỆT NAM
2.1. Chiến lược về quản lý chất thải rắn ở Việt Nam
Ngày 17 tháng 12 năm 2009 Thủ tướng Chính phủ ký Quyết định số 2149/QĐTTg phê duyệt Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025,
tầm nhìn đến năm 2050. Quyết định nêu rõ một số quan điểm sau:
+ Quản lý tổng hợp chất thải rắn là trách nhiệm chung của toàn xã hội, trong
đó Nhà nước có vai trò chủ đạo, đẩy mạnh xã hội hóa, huy động tối đa mọi nguồn
lực, tăng cường đầu tư cho công tác quản lý tổng hợp chất thải rắn.
+ Quản lý tổng hợp chất thải rắn được thực hiện liên vùng, liên ngành, đảm
bảo sự tối ưu về kinh tế, kỹ thuật, an toàn về xã hội và môi trường, gắn với các quy
hoạch phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch xây dựng và các quy hoạch phát triển
khác.
+ Quản lý tổng hợp chất thải rắn là một trong những ưu tiên của công tác bảo
vệ môi trường, góp phần kiểm soát ô nhiễm, hướng tới phát triển bền vững đất nước.
+ Quản lý tổng hợp chất thải rắn phải đáp ứng theo nguyên tắc “người gây ô
nhiễm phải trả tiền”, theo đó các tổ chức, cá nhân phát sinh chất thải, gây ô nhiễm,

suy thoái môi trường có trách nhiệm đóng góp kinh phí, khắc phục, bồi thường thiệt
hại theo quy định của pháp luật.
+ Quản lý chất thải rắn phải được thực hiện theo phương thức tổng hợp, nhằm
phòng ngừa, giảm thiểu phát sinh chất thải tại nguồn là nhiệm vụ ưu tiên hàng đầu,
tăng cường tái sử dụng, tái chế để giảm khối lượng chất thải phải chôn lấp.
Từ những quan điểm trên, ta có thể thấy rằng công tác quản lý chất thải rắn
phải được xã hội hóa sâu rộng vì nó là một trong những nội dung cơ bản không thể
tách rời trong hoạt động quản lý môi trường nói chung và quản lý chất thải rắn nói
riêng. Do đó, việc khuyến khích và đa dạng hóa các thành phần kinh tế cùng tham gia
quản lý chất thải chất thải rắn là hết sức quan trọng. Đồng thời, trong hoạt động quản
lý chất thải rắn thì tất cả các khâu thu gom, vận chuyển, tái chế, tái sử dụng và xử lý
chất thải cần phải được quan tâm ở mọi cấp chính quyền và phải được thực hiện trên
cơ sở một khung pháp lý đồng bộ về luật pháp, tổ chức, kinh tế, tài chính. Như chúng
ta đã biết, quản lý tổng hợp chất thải rắn là một cách tiếp cận mới trong quản lý chất
thải được nhiều nước trên thế giới áp dụng.
Ở nước ta, quản lý chất thải nói chung và quản lý tổng hợp chất thải rắn nói
riêng theo hướng bền vững là một trong bảy chương trình ưu tiên cao nhất được xác
định trong Chiến lược Bảo vệ môi trường Quốc gia 2001 – 2010 và định hướng 2020,
GVHD: Võ Hoàng Yến

16

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

đồng thời nó cũng là một nội dung thuộc lĩnh vực ưu tiên trong chính sách phát triển
của Định hướng chiến lược phát triển bền vững ở Việt Nam (chương trình Nghị sự 21
của Việt Nam). Bên cạnh đó, thì Quyết định số 2149/QĐ-TTg còn nêu rõ quan điểm

là “người gây ô nhiễm phải trả tiền”. Có thể nói, đây không chỉ là quan điểm mà nó
còn là một nguyên tắc vì nó tạo cơ sở cho việc xử lý vi phạm hành chính và tạo ra các
khoản kinh phí đáng kể cho việc khắc phục hậu quả từ chất thải rắn. Đóng góp kinh
phí để thu gom và xử lý chất thải sinh hoạt tại các đô thị là trách nhiệm của mọi
người dân nhằm giảm bớt gánh nặng đối với nguồn ngân sách của nhà nước dành cho
việc quản lý chất thải rắn, đồng thời nâng cao ý thức, nhận thức của cộng đồng về
công tác bảo vệ môi trường. Ngoài ra, Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất
thải rắn đến năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050 còn nêu ra một quan điểm hết sức
quan trọng trong hoạt động quản lý tổng hợp chất thải rắn là phòng ngừa, giảm thiểu
phát sinh chất thải tại nguồn. Không chỉ trong hoạt động quản lý chất thải rắn mà hầu
hết các lĩnh vực thì phòng ngừa luôn là biện pháp được ưu tiên hàng đầu. Ta có thể
thấy rằng, chi phí để ta phòng ngừa sẽ thấp hơn rất nhiều lần so với chi phí để khắc
phục hậu quả. Do đó, việc giảm thiểu sự phát sinh chất thải rắn tại nguồn, thu hồi, tái
sử dụng và tái chế chất thải rắn được coi là quốc sách nhằm giảm bớt gánh nặng cho
việc xử lý chất thải tại “cuối đường ống”, tiết kiệm nguồn tài nguyên thiên nhiên vốn
ngày càng trở nên khan hiếm ở Việt Nam vì theo kinh nghiệm quốc tế thì cách tiếp
cận quản lý “cuối đường ống” thường đòi hỏi chi phí rất lớn.
Tuy nhiên, để quản lý tổng hợp chất thải rắn hiệu quả thì ta phải có những mục
tiêu cụ thể và tổng quát. Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến
năm 2025, tầm nhìn đến năm 2050 đã đặt ra mục tiêu đến năm 2025 là 100% các đô
thị có công trình tái chế chất thải rắn công nghiệp không nguy hại và nguy hại; 90%
tổng lượng chất thải rắn xây dựng đô thị và chất thải rắn phát sinh tại các điểm dân cư
nông thôn được thu gom và xử lý đảm bảo môi trường. Lượng túi nylon sử dụng tại
các siêu thị và trung tâm thương mại sẽ giảm 85% so với năm 2010. Phấn đấu tới
năm 2050, tất cả các chất thải rắn phát sinh đều được thu gom, tái sử dụng, tái chế và
xử lý triệt để bằng công nghệ tiên tiến, thân thiện với môi trường, phù hợp với điều
kiện thực tế, hạn chế khối lượng chất thải rắn phải chôn lấp đến mức thấp nhất. Đây
là tầm nhìn đã được nêu ra trong chiến lược và nó đóng vai trò rất quan trọng trong
việc đưa ra những mục tiêu phù hợp để hoạt động quản lý tổng hợp chất thải rắn có
hiệu quả. Kết quả đạt được của những mục tiêu phụ thuộc rất nhiều vào tầm nhìn của

những người đưa ra chiến lược.
Đồng thời, thúc đẩy nghiên cứu khoa học, tăng cường hợp tác quốc tế. Bên
cạnh đó, một biện pháp hết sức quan trọng là tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận
thức cộng đồng về quản lý chất thải rắn nói riêng và bảo vệ môi trường nói chung.
GVHD: Võ Hoàng Yến

17

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

Chiến lược đã đặt ra những mục tiêu xây dựng và thực hiện các chiến dịch truyền
thông nâng cao nhận thức cộng đồng ở các trường học, cộng đồng dân cư và các cơ
sở kinh doanh, khuyến khích tham gia vào các hoạt động phân loại tại nguồn, giảm
thiểu, tái chế tái sử dụng chất thải rắn, hạn chế sử dụng túi nylon, không đổ rác bừa
bãi. Đồng thời, sẽ đưa giáo dục môi trường vào các cấp học với nội dung và thời
lượng phù hợp với nhận thức của từng lứa tuổi; đưa nội dung quản lý chất thải rắn
vào nội dung đào tạo, tập huấn quản lý doanh nghiệp (ngăn ngừa, giảm thiểu phát
sinh chất thải rắn, sử dụng các nguyên liệu thân thiện với môi trường, thu gom, vận
chuyển chất thải rắn theo đúng các quy định).
Qua phân tích trên, có thể thấy rằng việc đưa nội dung quản lý chất thải rắn
vào nội dung đào tạo ở các cấp học là hết sức cần thiết và ý nghĩa. Vì chính những
học sinh, sinh viên khi đã nhận thức đầy đủ về vấn đề quản lý chất thải rắn thì sẽ có
tác động rất lớn trong việc thay đổi nhận thức của các thành viên khác trong gia đình
từ đó ý thức cao hơn trong hoạt động quản lý chất thải rắn và bảo vệ môi trường.
Nhưng để công tác tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng trong hoạt
động quản lý chất thải rắn thì Nhà nước ta phải tạo được lòng tin của nhân dân bằng
cách là rà soát và ban hành đồng bộ các văn bản luật, dưới luật về quản lý chất thải

rắn. Đồng thời kịp thời sửa đổi, bổ sung những quy định của Luật Bảo vệ môi trường
để đảm bảo hiệu lực của Luật Bảo vệ Môi trường nói chung và nâng cao hiệu quả
trong quản lý chất thải rắn nói riêng. Bên cạnh đó thì các cơ quan quản lý phải có đầy
đủ năng lực và những kinh nghiệm cần thiết. Hơn thế nữa là, phải phân công trách
nhiệm rõ ràng nhưng phải phối hợp hoạt một cách chặt chẽ và nhịp nhàng.
2.2. Trách nhiệm và quyền hạn của các chủ thể trong hoạt động quản lý chất thải
rắn ở Việt Nam
2.2.1. Trách nhiệm và quyền hạn của cơ quan có thẩm quyền trong hoạt động
quản lý chất thải rắn
Trong Chiến lược quốc gia về quản lý tổng hợp chất thải rắn đến năm 2025,
tầm nhìn đến năm 2050 thì Quyết định số 2149/QĐ-TTg đã nêu rõ: quản lý tổng hợp
chất thải rắn là trách nhiệm chung của toàn xã hội. Tuy nhiên, để quản lý chất thải rắn
được hiệu quả thì các cơ quan có thẩm quyền phải thể hiện trách nhiệm và quyền hạn
của cơ quan đầu tàu của mình trước.
Chính phủ - cơ quan quản lý thống nhất Nhà nước về bảo môi trường8:
Chính phủ có nhiệm vụ, quyền hạn tổ chức thực hiện các biện pháp bảo vệ môi
trường, thi hành các chính sách bảo vệ, cải tạo, tái sinh và sử dụng hợp lý các nguồn
tài nguyên thiên nhiên.
Ủy ban nhân dân các cấp: theo quy định tại Điều 69 Luật Bảo vệ Môi trường
8

Xem: Khoản 1 Điều 121 Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005

GVHD: Võ Hoàng Yến

18

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền

Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

năm 2005 thì trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp trong quản lý chất thải như
sau: lập quy hoạch, bố trí mặt bằng cho việc tập kết chất thải rắn sinh hoạt, xây dựng
hệ thống xử lý nước thải sinh hoạt tập trung, khu chôn lấp chất thải; đầu tư, xây dựng,
vận hành các công trình công cộng phục vụ quản lý chất thải thuộc phạm vi quản lý
của mình; kiểm tra, giám định các công trình quản lý chất thải của tổ chức, cá nhân
trước khi đưa vào sử dụng; ban hành và thực hiện chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho hoạt
động quản lý chất thải theo quy định của pháp luật. Ngoài ra, trách nhiệm của Ủy ban
nhân dân cấp tỉnh trong hoạt động quản lý chất thải rắn còn được quy định rất cụ thể
theo quy định tại khoản 2 Điều 94, khoản 2 Điều 79 và khoản 2 Điều 80 Luật Bảo vệ
Môi trường năm 2005 và khoản 11 Điều 2 Quyết định số 2149/QĐ-TTg ngày 17
tháng 12 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ. Còn trách nhiệm và quyền hạn của Ủy
ban nhân dân cấp huyện và cấp xã thì theo quy định tại khoản 1 Điều 28 Nghị định số
59/2007/NĐ-CP.
Từ những quy định trên, ta có thể thấy trách nhiệm và quyền hạn của Ủy ban
nhân dân các cấp đã được quy định khá rõ. Tuy nhiên, chỉ có trách nhiệm và quyền
hạn của Ủy ban nhân cấp tỉnh thì được quy cụ thể và tương đối đầy đủ. Còn trách
nhiệm và quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp huyện và cấp xã thì rất ít. Bằng chứng
là, trong Luật Bảo vệ Môi trường năm 2005 chỉ có duy nhất một điều luật là Điều 69
quy định về trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp trong quản lý chất thải và trong
Nghị định số 59/2007/NĐ-CP ngày 09 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ cũng chỉ có
duy nhất Điều 28 quy định về trách nhiệm và quyền hạn của Ủy ban nhân dân cấp
huyện và cấp xã. Nhưng đặc biệt là, cả hai điều này đều không quy định trách nhiệm
tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng của Ủy ban nhân dân cấp huyện
và Ủy ban nhân cấp xã. Như đã biết thì Ủy ban nhân dân cấp huyện và Ủy ban nhân
dân cấp xã lại là hai cơ quan quản lý gần gũi với nhân dân nhất. Vì thế, nếu hai cơ
quan này thiếu trách nhiệm trong việc tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức
cộng đồng thì tình trạng chất thải rắn bị vứt bừa bãi, tràn lan đặc biệt là ở nông thôn
là không thể tránh khỏi.

Bộ Xây dựng, Bộ Tài nguyên và Môi trường: Bộ Xây dựng điều phối việc
triển khai thực hiện các nội dung Chiến lược quản lý tổng hợp chất thải rắn; hướng
dẫn, chỉ đạo và tổng kết đánh giá tình hình thực hiện Nghị định số 59/2007/NĐ-CP
ngày 09 tháng 4 năm 2007 của Chính phủ về quản lý chất thải rắn; rà soát, ban hành
đồng bộ hệ thống quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn, định mức kinh tế kỹ thuật về quản
lý chất thải rắn; tổ chức nghiên cứu lập quy hoạch quản lý chất thải rắn cho các vùng,
liên tỉnh, liên đô thị và vùng đặc thù. Phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ

GVHD: Võ Hoàng Yến

19

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền


Quản lý chất thải rắn ở Việt Nam thực trạng và giải pháp

chức lập báo cáo đánh giá tác động môi trường chiến lược trình duyệt theo quy định9.
Đồng thời, Bộ Xây dựng còn chủ trì, phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường
hướng dẫn, kiểm tra, xác nhận cơ sở xử lý chất thải rắn nguy hại, cơ sở tái chế, tiêu
hủy, khu chôn lấp chất thải rắn thông thường và nguy hại. Còn Bộ Tài nguyên và Môi
trường thì xây dựng, ban hành các chính sách, cơ chế, công cụ về phòng ngừa, giảm
thiểu, tái sử dụng, tái chế chất thải, phân loại chất thải rắn tại nguồn; xây dựng cơ sở
dữ liệu về chất thải rắn trên toàn quốc; xây dựng các quy chuẩn kỹ thuật, tiêu chuẩn
môi trường về chất thải rắn, các hướng dẫn kỹ thuật về giảm thiểu, tái sử dụng và tái
chế chất thải; thực hiện các chương trình nâng cao nhận thức, nâng cao năng lực về
quản lý tổng hợp chất thải rắn; theo dõi, giám sát tình hình ô nhiễm môi trường do
chất thải rắn trên toàn quốc; phối hợp chặt chẽ với Bộ Xây dựng trong việc điều phối,
thực hiện các nội dung của Chiến lược về quản lý tổng hợp chất thải rắn và tổ chức
lập báo cáo đánh giá tác động môi trường chiến lược. Bên cạnh đó, Bộ Tài nguyên và

Môi trường còn hướng dẫn việc đăng ký chủ nguồn thải chất thải rắn nguy hại; ban
hành danh mục các chất thải rắn nguy hại; ban hành chính sách ưu đãi về đất đai cho
hoạt động quản lý chất thải rắn.
Ngoài ra, các Bộ ngành khác cũng đóng vai trò rất quan trọng trong hoạt động
quản lý chất thải rắn. Chẳng hạn như khi đề cập đến việc cân đối vốn ngân sách hàng
năm cho công tác quy hoạch quản lý chất thải rắn theo quy định của Luật Ngân sách
nhà nước thì ta không thể không nhắc tới hai Bộ rất quan trọng là Bộ Tài chính, Bộ
Kế hoạch và Đầu tư. Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức nghiên cứu, chuyển giao các
công nghệ xử lý, công nghệ chế tạo, sản xuất các thiết bị và vật liệu mới phục vụ cho
lĩnh vực quản lý tổng hợp chất thải rắn. Như chúng ta đã biết, chất thải rắn y tế đã và
đang là vấn đề cấp bách hiện nay nên trách nhiệm của Bộ Y tế càng quan trọng và
nặng nề hơn. Bộ Y tế chịu trách nhiệm tăng cường công tác kiểm tra, giám sát các cơ
sở y tế, thực hiện nghiêm túc các quy định về quản lý chất thải y tế trên toàn quốc.
Đồng thời, để nâng cao nhận thức cộng đồng trong việc bảo vệ môi trường nói
chung, quản lý tổng hợp chất thải rắn nói riêng và các nhà đầu tư hiểu rõ và nắm bắt
kịp thời các thông tin để thuận tiện trong việc đầu tư thì trách nhiệm xây dựng và
thực hiện các kế hoạch truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng của Bộ
Thông tin và Truyền thông đóng một vai trò rất lớn. Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng
góp phần không nhỏ trong việc tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức cộng đồng.
Ngoài ra, còn có các Bộ khác cũng đóng vai trò rất quan trọng.
Ta có thể thấy rằng, trách nhiệm và quyền hạn của các Bộ trong hoạt động
quản lý chất thải rắn đã được phân công khá rõ. Việc phân công trách nhiệm và quyền
hạn giữa các Bộ trong việc quản lý chất thải rắn là rất quan trọng. Khi trách nhiệm và
9

Xem: Khoản 1 Điều 2 Quyết định 2149/QĐ-TTg ngày 17 tháng 12 năm 2009 của Thủ tướng Chính phủ

GVHD: Võ Hoàng Yến

20

SVTH: Nguyễn Thị Tuyền