Nghiên cứu sự phát triển sản phẩm du lịch đặc thù tỉnh thái nguyên

Đại học quốc gia hà nội
tr-ờng đại học khoa học xã hội và nhân văn

PHM TH NHN

NGHIấN CU PHT TRIN SN PHM DU LCH
C TH TNH THI NGUYấN

luận văn thạc sĩ du lịch

Hà Nội - 2015


Đại học quốc gia hà nội
tr-ờng đại học khoa học xã hội và nhân văn

PHM TH NHN

NGHIấN CU PHT TRIN SN PHM DU LCH
C TH TNH THI NGUYấN

Chuyên ngành: Du lịch
(Ch-ơng trình đào tạo thí điểm)

luận văn thạc sĩ du lịch

ng-ời h-ớng dẫn khoa học: TS. Vũ mạnh hà

Hà Nội - 2015

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU............................................................................................................................................... 1
1. Lý do chọn đề tài.......................................................................................................................... 1
2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề....................................................................................................... 1
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu...................................................................................... 5
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 5
5. Phương pháp nghiên cứu.......................................................................................................... 6
6. Kết cấu của luận văn................................................................................................................... 7
Chương 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM DU LỊCH
ĐẶC THÙ............................................................................................................................................. 8
1.1. Sản phẩm du lịch...................................................................................................................... 8
1.1.1. Khái niệm sản phẩm du lịch, sản phẩm du lịch đặc thù.................................. 8
1.1.2. Các yếu tố cấu thành và đặ điểm của sản phẩm du lịch............................... 11
1.1.3. Vị trí và vai trò của các đối tượng tham gia vào quá trình xây dựng sản
phẩm du lịch...................................................................................................................................... 14
1.1.4. Các dạng thức của sản phẩm du lịch...................................................................... 15
1.2. Phát triển sản phẩm du lịch.............................................................................................. 17
1.2.1. Khái niệm phát triển sản phẩm du lịch.................................................................. 17
1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của sản phẩm du lịch................18
1.2.3. Các yêu cầu và nguyên tắc chung đối với việc phát triển sản phẩm du
lịch........................................................................................................................................................... 21
1.3. Đề xuất qui trình và phương pháp xây dựng sản phẩm du lịch....................23
1.3.1. Qui trình xây dựng sản phẩm...................................................................................... 23
Việc phân tích nhu cầu của thị trường cần dựa trên một số khía cạnh sau:....24
1.3.2. Các phương pháp nghiên cứu, xây dựng sản phẩm........................................ 26
1.4. Quảng bá sản phẩm du lịch.............................................................................................. 26
1.5. Sản phẩm du lịch đặc thù và việc xây dựng thương hiệu điểm đến Du lịch
........................................................................................................................27
Tiểu kết chương 1........................................................................................................................... 29

Chương 2 NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM
DU LỊCH ĐẶC THÙ TỈNH THÁI NGUYÊN........................................................... 30
2.1. Khái quát về sản phẩm du lịch của tỉnh Thái Nguyên....................................... 30
2.1.1. Giới thiệu khái quát về du lịch Thái Nguyên...................................................... 30
2.1.2.Sản phẩm du lịch của tỉnh Thái Nguyên................................................................. 49
2.2 .Thực trạng phát triển sản phẩm du lịch đặc thù tỉnh Thái Nguyên.............51
2.2.1. Thực trạng khai thác tài nguyên du lịch................................................................ 51
2.2.2.Thực trạng phát triển hệ thống giao thông và các phương tiện vận
chuyển................................................................................................................................................... 55
2.2.3.Thực trạng phát triển cở hạ tầng du lịch ngoài giao thông và cá dịch vụ
du lịch.................................................................................................................................................... 57
2.3. Đánh giá chung về phát triển sản phẩm du lịch đặc thù tỉnh Thái
Nguyên................................................................................................................................................. 60
2.3.1. Nguồn khách......................................................................................................................... 60
2.3.2.Đánh giá của khách........................................................................................................... 63
2.3.3. Loại hình du lịch và sản phẩm du lịch................................................................... 64
2.3.4. Thuận lợi và khó khăn trong phát triển sản phẩm du lịch đặc thù tỉnh 64
Tiểu kết chương 2........................................................................................................................... 70
Chương 3 NHỮNG GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM DU LỊCH
ĐẶC THÙ TỈNH THÁI NGUYÊN................................................................................... 72
3.1. Căn cứ đề ra giải pháp........................................................................................................ 72
3.1.1.Định hướng phát triển sản phẩm du lịch đặc thù tỉnh Thái Nguyên........72
3.1.2. Định hướng phát triển..................................................................................................... 74
3.2. Những giải pháp phát triển sản phẩm du lịch đặc thù tỉnh Thái Nguyên. 75
3.2.1. Phát triển loại hình sản phẩm du lịch.................................................................... 75
3.2.2. Đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực du lịch....................................................... 81
3.2.3. Các giải pháp về quy hoạch, kiến trúc, quản lý đầu tư xây dựng............82
3.3. Một số đề xuất......................................................................................................................... 84
3.3.1. Tuyên truyền,quảng bá sản phẩm du lịch............................................................. 85

3.3.2 .Tăng cường việc nâng cao nhận thức xã hội về du lịch và sản phẩm du
lịch của địa phương....................................................................................................................... 85
3.3.3.Huy động các nguồn lực để phát triển kết cấu hạ tầng,cơ sở vật chất kỹ
thuật du lịch....................................................................................................................................... 87
Tiểu kết chương 3........................................................................................................................... 92
KẾT LUẬN....................................................................................................................................... 93
TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................................................... 94
PHỤ LỤC.......................................................................................................................................... 98


DANH MỤC BẢNG
ảng 2.1

ột số tài nguyên du ịch nhân văn điển hình tại hái guyên.......40

ảng 2.2 Lượng khách du ịch đến hái guyên từ năm 2008 – 2014...........42
ảng 2.3 Doanh thu du ịch toàn tỉnh từ 2008 – 2014.............................................. 43
ảng 2.4 Số ượng cơ sở kinh doanh ưu trú tại tỉnh từ 2008 – 2014...............44


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Du ịch ngày nay trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn của
các nước và sẽ trở thành động ực quan trọng thúc đẩy kinh tế thế giới. heo
ổ

chức Du ịch thế giới, du ịch đang ngày càng trở thành một trong những

công cụ có hiệu quả trong cuộc đấu tranh chống nghèo đói trên thế giới, do
tiềm năng tạo ra nhiều việc àm mới và nhiều việc àm nhất trên thế giới; à một
trong các nguồn thu ngoại tệ ớn nhất tại 83% các nước trên
thế giới. Việt am cũng không nằm ngoài xu thế chung này, du ịch à ngành
kinh tế mũi nhọn có tốc độ phát triển nhanh nhất và GDP của ngành đã tăng
gần gấp đôi so với một vài năm trở ại đây.
hái

guyên à

không xa các trung tâm du ịch ớn của cả nước như Hà
Phòng, Quảng Ninh nên nếu không có sự khác biệt về sản phẩm du
ịch

hái

Du

guyên k

ịch hái guyên đã có nhiều cố gắng phát triển sản phẩm

nhiên, giống như nhiều địa phương khác, sản phẩm du ịch ở
có nhiều nét tương đồng với sản phẩm du ịch các vùng miền khác, nhất à ở
các tỉnh miền ắc. Lượng khách du ịch trong những năm vừa qua tuy có tăng,
song vẫn còn khá khiêm tốn và chưa thực sự bền vững. Việc nghiên cứu xây
dựng và phát triển sản phẩm du ịch đặc thù ở hái guyên để tăng cường thu hút
khách đến địa phương này à một việc àm thiết thực và cấp bách.
2.

Lịch sử nghiên cứu vấn đề

Đã có rất nhiều đề tài khoa học cả ở trong nước và nước ngoài nghiên
cứu về sản phẩm du ịch đặc thù nhưng chưa có đề tài nào nghiên cứu về sản
phẩm du ịch đặc thù tỉnh hái guyên
rong những năm gần đây tỉnh hái guyên rất quan tâm đến phát triển du
ịch . Qua các đề án đã được phê duyệt và một số đề tài khoa học nghiên cứu
về du ịch hái guyên ,tuy nhiên chưa có các đề tài nghiên cứu chuyên sâu về
phát triển sản phẩm du ịch đặc thù hái guyên, cụ thể đó à
1


hủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định phê duyệt Đề án phát triển kinh
tế-xã hội vùng trung tâm A K Định Hóa, tỉnh hái guyên, giai đoạn 2013-2020
với phạm vi Đề án bao gồm 24 xã, thị trấn trên phạm vi huyện Định Hóa. ột
trong các giải pháp của Đề án à phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội phục
vụ du ịch và xây dựng nông thôn mới Giải pháp khác của Đề án
à

bảo tồn, tôn tạo các di tích ịch sử và phát triển du ịch. Cụ thể, huy động các

nguồn ực để tập trung đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng, nâng cấp, phục hồi, tôn
tạo các điểm di tích ịch sử. ăng mức hưởng thụ văn hóa, thể thao cho
đồng bào các dân tộc thiểu số. Xây dựng

ộ trình iên kết các di tích ịch sử

cách mạng đã được xếp hạng quốc gia và các di tích ịch sử đã được các bộ,
ngành rung ương đầu tư xây dựng để thoả mãn nhu cầu của du khách khi
đến với vùng A K.

. Luận văn “ Phát triển du ịch bền vững hái guyên”- rần hị hảo 2013, đề tài tập trung nghiên cứu về điều kiện tài nguyên Du

ịch tỉnh

hái

guyên và khu Du ịch vùng Hồ úi Cốc, trên quan điểm phát triển sản phẩm
Du ịch theo hướng bền vững.
. Đề tài luận văn” Phát triển du ịch àng nghề tại các vùng chè đặc sản
Thái Nguyên”- guyễn
nghề tại vùng chè đặc sản
du ịch sản phẩm du ịch Homestay, du ịch tham quan và trải nghiệm tại các
àng nghề chè ân Cương và àng nghề chè La ằng
Bài báo “Chè

ân Cương

hái

guyên trên báo đài” (http:

chetrathainguyen.com) cho thấy sự quan tâm của truyền thông tới sản phẩm
du ịch trà

hái

guyên.

ài báo cho thấy thông tin Chè

ân Cương Thái

guyên rất đa dạng về nội dung được phản ánh nhiều chiều về ịch sử hình
thành, phát triển, những vùng chè đặc sản nổi tiếng trong tỉnh, những sản
phẩm du ịch độc đáo từ cây chè
heo ổng cục Du ịch sản phẩm du ịch Hồ úi Cốc nổi tiếng bởi nét đẹp
thiên tạo tự bao năm nay bởi cả sắc màu huyền thoại của truyền thuyết
2


chàng Cốc nàng Công. Hồ úi Cốc à danh thắng và à nơi nghỉ mát đẹp, hiện
nay hệ thống nhà nghỉ và bến tắm đã được xây dựng và quy hoạch tương đối
tốt phục vụ khách đến tham quan và vui chơi giải trí…
Bài báo “
khách” của Chuyên mục Văn hóa (Đài Phát thanh và
Nguyên) đã nhấn mạnh khi bàn về phát triển ngành Du
guyên,

iến sĩ Vũ

( ộ Văn hóa,
phẩm du

ịch cơ bả

dưỡng; du

ịch qua n

thác có hiệu quả các sản phẩm du ịch, ngoài tăng cường các hoạt động truyền

thông, đẩy mạnh xúc tiến thị trường quốc tế,
hơn nữa các giải pháp kích cầu du ịch. Sản phẩm du
tầng thuận ợi, nhưng thực tế ngành Du ịch
tương xứng với tiềm năng hiện có. Đóng góp của du

ịch cho sự phát triển

kinh tế - xã hội của tỉnh còn hạn chế. Hoạt động của ngành Du ịch hiệu quả
kinh doanh thấp.
Theo bà
U

D tỉnh,

a hị

guyệt, Ủy viên

an hường vụ ỉnh ủy, Phó Chủ tịch

rưởng an Chỉ đạo phát triển du ịch tỉnh

gành Du ịch của

tỉnh còn hạn chế à do công tác tuyên truyền, quảng bá du ịch thiếu hệ thống,
chưa thường xuyên; việc kết nối tuor, tuyến, hợp tác giữa cơ quan chức năng
và giữa các doanh nghiệp
tư cơ sở hạ tầng và dịch vụ du
phát triển du
nghiệp vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức, người àm du

hạn chế… dẫn đến việc chưa khai thác hiệu quả các sản phẩm du ịch.
Bài báo “Để du ịch
Phạm hái Hanh,Sưu tầm
13/07/2015


guyên đã được
chỉ đạo sát sao. Công tác
cho phát triển du
quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, cụ thể như
2493/QĐ-U D, 07/11/2006 của U
phát triển tổng thể du ịch
đến 2015 và tầm nhìn đến 2020”; “Đề án phát triển du ịch
đoạn 2009 – 2015” và từ năm 2013 đến nay, hái guyên đang tập trung chỉ đạo
để xây dựng và trình hủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát
triển Khu du ịch Quốc gia Hồ úi Cốc đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030;
hoàn thiện quy hoạch phát triển sự nghiệp Văn hóa, thể thao, du ịch
hái guyên đến năm 2030 và đề án quy hoạch tổng thể bảo tồn và phát huy
các giá trị của di tích quốc gia đặc biệt A K Định Hóa gắn với phát triển du
ịch đến 2030 để khai thác phát huy trong thời gian sớm nhất, tạo căn cứ pháp
ý để kêu gọi dự án đầu tư du ịch cho địa phương của cả vùng, góp phần thúc
đẩy du ịch
du miền núi
ừ nhiều năm qua, tỉnh
vùng – khu vực trong hợp tác phát triển du
du ịch phát triển. Đặc biệt trong 5 năm
guyên đã tích cực và tham gia thành công Chương trình du
miền di sản Việt
Quang, Hà Giang và
quốc

ộ 37 gồm

Văn hóa các dân tộc vùng Đông
ký kết hợp tác với các trung tâm du
Chí

inh,

hủ

khách các loại hình du
dưỡng, du

ịch


truyền thống. Đồng thời với việc iên kết phát triển du ịch, hái guyên tích cực
đẩy mạnh công tác tuyên truyền, quảng bá du ịch trên mọi phương tiện thông
tin đại chúng, trên cơ sở đó định hướng giúp các doanh nghiệp du ịch đẩy
mạnh việc kết nối khai thác, phát huy các sản phẩm du ịch đặc trưng của mỗi
địa phương và khu vực.
ong muốn của tác giả à kết quả nghiên cứu của Luận văn mang tính
thời sự, tính thực tiễn cao, có thể àm tài iệu tham khảo cho các cơ quan quản
ý nhà nước về du ịch, các doanh nghiệp kinh doanh du ịch, các hộ gia đình
tham gia phục vụ khách du ịch ở hái guyên, góp phần phát triển sản phẩm du
ịch đặc thù cho tỉnh Thái Nguyên.
3.Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu của luận văn là tổng hợp những vấn đề ý uận
về sản phẩm du ịch, iên hệ thực tế với sản phẩm du ịch hái guyên; nghiên cứu

đánh giá thực trạng hệ thống sản phẩm du ịch của Thái Nguyên, đánh giá
những điểm mạnh và điểm yếu ; đồng thời nghiên cứu nhu cầu thị
trường khách du ịch từ đó định hướng xây dựng phát triển sản phẩm du ịch
đặc thù của hái guyên .
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của luận văn là:
-

Hệ thống hóa những vấn đề ý uận iên quan đến các sản phẩm du ịch

nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển sản phẩm du ịch.
- Đánh giá thực trạng việc phát triển các sản phẩm du ịch của hái guyên
trong thời gian qua.
-

Xác định được sản phẩm du ịch đặc thù và phát triển sản phẩm du ịch

đặc thù nhằm tạo ra một bản sắc cho du ịch hái guyên, tăng cường thu hút
khách du ịch đến hái guyên
-

Đề xuất một số giải pháp nhằm phát triển sản phẩm du ịch đặc thù tại

hái guyên trong thời gian tới
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu: Là sản phẩm du ịch đặc thù tỉnh hái guyên,


5

luận văn đi sâu vào nghiên cứu về sản phẩm du ịch đặc thù của Thái
Nguyên với sức hấp dẫn đối với khách du ịch ; từ đó đề xuất một số giải pháp
nhằm khai thác và phát triển sản phẩm du ịch đặc thù phù hợp với sở thích,
tâm ý và nhu cầu của khách du ịch.
Phạm vi nghiên cứu
+ Về nội dung Luận văn chỉ đề cập một số nội dung chủ yếu có tính
khả thi để phát triển các sản phẩm du ịch đó là sản phẩm du ịch trà hái guyên,
sản phẩm du ịch sinh thái Hồ úi Cốc, sản phẩm du ịch văn hóa về nguồn A K,
tập trung khai thác về du ịch văn hóa trà
+

Về mặt không gian Đề tài tập trung nghiên cứu việc phát triển sản

phẩm du ịch trong phạm vi tỉnh Thái Nguyên
+

Về mặt thời gian Luận văn tập trung nghiên cứu hiện trạng của du ịch

hái guyên từ năm 2008 trở ại đây.
5.

Phương pháp nghiên cứu

Trong quá trình thưc hiên uân văn,phương pháp chung à nghiên cứu ý
uận kết hợp với tổng kết thực tiễn . rên cơ sở đó , uận văn sử dụng tổng hợp
các phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, suy uận, đồng thời khảo sát
thực tế để có giải pháp hoàn thiện phù hợp.
Đề tài áp dụng các phương pháp nghiên cứu sau
- Phương pháp nghiên cứu tư iệu tác giả sử dụng các tài iệu,tư iệu có

iên quan đến sản phẩm du ịch hái guyên để phân tích, ấy thông tin và đánh
giá. ừ đó tác giả hệ thống ại các dữ iệu, số iệu phản ánh thực trạng về các điều
kiện phát triển tài nguyên du ịch hái guyên àm cơ sở nghiên cứu phát triển sản
phẩm du ịch đặc thù tỉnh hái guyên
-

Phương pháp thống kê Sử dụng phương pháp toán thống kê để xử ý,

phân tích các kết quả điều tra thu được….
-

Phương pháp phỏng vấn và xin ý kiến của các đối tượng khách du ịch

tại hái guyên về thực trạng của sản phẩm du ịch và các giải pháp để góp phần
cải thiện những tồn tại.
6


6. Kết cấu của luận văn
goài phần mở đầu, kết uận và phụ ục, đề tài uận văn bao gồm 3 chương
chính được phân chia như sau
Chương 1 Cơ sở ý uận về phát triển sản phẩm du ịch đặc thù Chương 2:
ghiên cứu thực trạng phát triển sản phẩm du ịch đặc thù
tỉnh hái guyên
Chương 3:

hững giải pháp phát triển sản phẩm du

Thái Nguyên

7

ịch đặc thù tỉnh


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN SẢN PHẨM
DU LỊCH ĐẶC THÙ
1.1. Sản phẩm du lịch
1.1.1. Khái niệm sản phẩm du lịch, sản phẩm du lịch đặc thù.
1.1.1.1. Khái niệm sản phẩm du lịch
heo ổ chức Du ịch thế giới W O “Sản phẩm du ịch à sự tổng hợp của 3
yếu tố cấu thành (i) kết cấu hạ tầng du ịch, (ii) tài nguyên du ịch và
(iii)

cơ sở vật chất kỹ thuật, dịch vụ, ao động và quản ý du ịch”. hực tế cho

thấy khái niệm này của W O à “bao trùm” và thể hiện đầy đủ những gì chứa
đựng trong một sản phẩm du ịch
Một địa phương muốn thu hút khách du lịch, tạo ra nhiều loại hình du
lịch hấp dẫn đáp ứng nhu cầu đa dạng của du khách thì phải bắt tay vào việc
xây dựng và phát triển các sản phẩm du lịch gắn liền với việc khai thác có
chiều sâu và khai thác đúng tài nguyên du lịch của địa phương đó. Tuy nhiên,
Du lịch là một ngành kinh tế tổng hợp, mang tính chất liên ngành, liên vùng
và xã hội hóa cao, do vậy khái niệm về sản phẩm du lịch khá trừu tượng và
còn nhiều quan điểm chưa thống nhất. Các khái niệm khác nhau một phần là
do quan điểm của các nhà nghiên cứu, phần khác là do góc độ tiếp cận...
rong từ điển thuật ngữ du hành và du ịch, S. ed ik [34, tr.8] đưa ra khái
niệm
“Sản phẩm du ịch, theo nghĩa hẹp, được hiểu à bất kỳ thứ gì du khách

mua, theo nghĩa rộng hơn, đó à một kết hợp giữa những gì du khách àm và
những cơ sở giải trí, tham quan, những phương tiện và dịch vụ mà du khách
sử dụng để àm cho nó thành hiện thực”.
Theo Michael M.Coltman [33, tr.6] “Sản phẩm du ịch à một tổng thể bao
gồm các thành phần không đồng nhất hữu hình và vô hình” tính hữu hình của
nó được thể hiện cụ thể như thức ăn, đồ uống, các sản phẩm ưu niệm...còn
tính vô hình của nó được thể hiện đó à các oại hình dịch vụ du ịch, các dịch
vụ bổ trợ khác.
8


Robert Christie Mill [37, tr.12] ại cho rằng sản phẩm du ịch có bốn chiều
định vị Điểm hấp dẫn du ịch; Các cơ sở vật chất kỹ thuật du ịch; Vận chuyển
du ịch; Lòng hiếu khách.
Điều 4, chương I, Luật Du ịch Việt am năm 2005 đưa ra khái niệm “Sản
phẩm du ịch à tập hợp các dịch vụ cần thiết để thoả mãn nhu cầu của khách du
ịch trong chuyến đi du ịch”. hư vậy, theo khái niệm này thì sản phẩm du ịch
đơn thuần chỉ à các hoạt động dịch vụ du ịch như các dịch vụ
ữ

hành, dịch vụ vận chuyển khách, dịch vụ ưu trú, dịch vụ ăn uống, dịch vụ

vui chơi giải trí, dịch vụ thông tin hướng dẫn và các dịch vụ khác nhằm đáp
ứng nhu cầu của khách du ịch.
ựu chung ại thì sản phẩm du ịch à gì? Để đưa ra khái niệm mang tính
đồng nhất, tổng hợp thì trước hết ta cần àm rõ khái niệm sản phẩm du ịch đơn
ẻ, sản phẩm du ịch của doanh nghiệp ữ hành và sản phẩm du ịch của một
điểm đến.
heo quan điểm marketing, sản phẩm du ịch được hiểu theo nghĩa hẹp,
sản phẩm du ịch đơn giản à những cái du khách mua để phục vụ cho chuyến

đi du ịch (dịch vụ vận chuyển, ưu trú...). Đó à các sản phẩm, dịch vụ được
cung cấp bởi các doanh nghiệp du ịch hoặc bởi các nhà cung cấp dịch vụ có
iên quan đến du ịch và thường được gọi chung à các nhà cung cấp dịch vụ du
ịch (tourism service providers). hư vậy, sản phẩm của doanh nghiệp ữ hành
chính à các chương trình du ịch được thực hiện (sản phẩm trọn gói). Và khi du
khách chỉ mua và sử dụng một trong các dịch vụ trọn gói thì được gọi à sản
phẩm đơn ẻ ….
uy nhiên, trong phạm vi đề tài sẽ tập trung nghiên cứu về sản phẩm du
ịch của một điểm đến.
heo Viện nghiên cứu Phát triển Du ịch [35, tr.11] “Sản phẩm du ịch
tổng thể của một điểm đến à sự hòa trộn mang tính quy uật của các giá trị tự
nhiên và nhân văn, các giá trị vật thể và phi vật thể chứa đựng trong không
gian của một điểm đến. Sản phẩm du ịch tổng thể sẽ đem ại cho du khách
những ấn tượng và cảm xúc đặc trưng nhất về một điểm đến”.
9


hư vậy, Sản phẩm du lịch của một điểm đến là sự hoà trộn mang tính
quy luật của các giá trị tự nhiên và nhân văn, các giá trị vật thể và phi vật
thể chứa đựng trong không gian của một điểm đến, kết hợp với tập hợp các
dịch vụ cần thiết để thoả mãn nhu cầu và đem lại cho du khách những ấn
tượng và cảm xúc đặc trưng nhất về một điểm đến.
1.1.1.2. Khái niệm sản phẩm du lịch đặc thù.
Xây dựng thương hiệu điểm đến à một yêu cầu đặc biệt quan trọng trong
quá trình phát triển du ịch. uy nhiên, để một điểm đến có thương hiệu thì cần
phải có những sản phẩm đặc thù. ỗi điểm đến cần căn cứ vào tiềm năng, điều
kiện cụ thể của mình để tạo ra những sản phẩm du ịch đặc thù phục vụ cho
từng thị trường khách.
Chiến ược phát triển Du ịch Việt am thời kỳ 2001 - 2010 và tầm nhìn đến
năm 2020 đã xác định “Phát triển du ịch bền vững, theo định hướng du

ịch sinh thái và du ịch văn hóa - ịch sử, đảm bảo sự tăng trưởng iên tục, góp
phần tích cực trong việc giữ gìn, bảo vệ môi trường tự nhiên và xã hội, bản
sắc văn hóa dân tộc, xây dựng các sản phẩm du ịch đặc thù, chất ượng cao, có
khả năng cạnh tranh trong khu vực và thế giới”. uy nhiên, trong đánh
giá kết quả thực hiện Chiến ược phát triển du ịch giai đoạn 2001 - 2010 của
ổng cục Du ịch năm 2011 đã chỉ ra rằng hiện nay chúng ta vẫn chưa có sản
phẩm du ịch đặc thù mà đối với du
trọng. Vậy sản phẩm du ịch đặc thù
Điều đầu tiên cần phải khẳng định sản phẩm du ịch đặc thù trước hết à sản
phẩm du ịch của một điểm đến.
du lịch đặc thù là những sản
nhất, nguyên bản và đại diện về tài nguyên du lịch (tự nhiên và nhân văn)
cho một lãnh thổ/điểm đến du lịch; với những dịch vụ không chỉ làm thỏa
mãn nhu cầu/mong đợi của du khách mà còn tạo được ấn tượng bởi tính
độc đáo và sáng tạo”.

10


hư vậy, khi xây dựng sản phẩm du ịch đặc thù thì ngoài việc phát huy
được các giá trị tài nguyên có tính đặc trưng cao nhất còn cần phải tính đến
tính khả thi và thị trường của các sản phẩm này. ởi có những yếu tố độc đáo
với thị trường này ại chưa độc đáo với thị trường khác, hoặc sản phẩm này
đặc thù nhưng có sức hấp dẫn với thị trường này nhưng chỉ đặc thù chứ không
hấp dẫn với thị trường khác. Do vậy, uôn phải xác định thị trường trọng điểm
từ đó mới xác định các sản phẩm đặc thù cụ thể.
1.1.2. Các yếu tố cấu thành và đặ điểm của sản phẩm du lịch
1.1.2.1. . Các yếu tố cấu thành
heo khái niệm sản phẩm du ịch của điểm đến ta có thể tổng hợp các yếu tố
cấu thành của sản phẩm du ịch của một điểm đến thành 3 phần chính

Phần cốt lõi của sản phẩm Là tài nguyên du ịch của điểm đến, bao gồm tất
cả mọi hiện tượng, sự vật, sự kiện tự nhiên và xã hội tạo thành sức hút, ôi cuốn, hấp
dẫn và có khả năng tạo ra được ấn tượng tốt đối với khách du ịch và nó à yếu tố àm
nảy sinh nhu cầu và cầu du ịch trên thị trường. Đây chính à yếu tố hạt nhân (cốt õi)
cực kỳ quan trọng trong việc cấu thành sản phẩm du ịch của một điểm đến.
Phần cơ sở để hình thành sản phẩm du lịch Đây chính à các điều kiện ràng
buộc để hình thành sản phẩm du ịch tại mọi điểm đến, đó à cơ sở hạ tầng du ịch,
môi trường không gian cảnh quan, môi trường kinh tế - văn hóa xã hội, và các yếu
tố bổ trợ khác. Các điều kiện này đóng vai trò quan trọng cho các hoạt động du ịch
trong điểm đến. Các điều kiện này đòi hỏi phải có sự iên kết hữu cơ với nhau, chúng
tương trợ và bổ sung cho nhau trong quá trình phát triển của sản phẩm du ịch. ột
điều kiện ràng buộc nào đó bị yếu kém thì nó sẽ ảnh hưởng dây chuyền tới sản
phẩm du ịch tổng thể của một điểm đến, chính vì vậy cần phải quan tâm đầu tư một
các toàn diện, phát triển một cách đồng đều để đảm bảo các hoạt động du ịch được
diễn ra một cách có hiệu quả nhất, vừa đem ại ợi ích kinh tế cho điểm đến, vừa àm
thỏa mãn tối đa nhu cầu của du khách.
Phần bổ sung của sản phẩm Là phần các dịch vụ hàng hóa trong sản phẩm
du ịch. Đối với sản phẩm du ịch thì yếu tố dịch vụ chiếm phần ớn trong tỷ trọng của
sản phẩm du ịch, chính vì thế có thể nói sản phẩm du ịch à một oại hình sản
11


phẩm dịch vụ. Đây chính à phần bổ sung cho sản phẩm cốt õi, và à nhân tố có ảnh
hưởng ớn đến quyết định của du khách về chất ượng sản phẩm du ịch tại mỗi điểm
đến. Chất ượng sản phẩm du ịch phần ớn thường được đánh giá thông qua chất
ượng dịch vụ du ịch tại mỗi điểm đến. Chính vì vậy, trong quá trình xây dựng và
phát triển sản phẩm du ịch uôn phải đặt các yếu tố dịch vụ du ịch ên hàng đầu.
Dịch vụ du ịch chính à yếu tố tham gia hoàn thiện sản phẩm du ịch tổng thể
của một điểm đến. Yếu tố dịch vụ du ịch có khả năng tăng giá trị của sản phẩm du
ịch ên gấp nhiều ần so với giá trị thực của nó. rong thị trường du ịch thì đây chính à

yếu tố có ảnh hưởng nhiều tới khả năng cạnh tranh và có tính quyết định tới việc
quay trở ại tiêu dùng sản phẩm du ịch của du khách.

1.1.2.2. Đặc điểm sản phẩm du lịch
Sản phẩm du ịch à oại sản phẩm đặc biệt, nó không phải sản phẩm ao
động cụ thể biểu hiện dưới hình thái vật chất mà à sản phẩm vô hình biểu hiện
bằng nhiều oại dịch vụ. Do vậy sản phẩm du ịch chủ yếu có các đặc điểm
dưới đây
+

Tính đặc trưng nổi bật (thương hiệu): Để tạo ra sự khác biệt với các

đối thủ cạnh tranh khác trên thị trường, sản phẩm du ịch bắt buộc phải có nét
đặc trưng nổi bật để tạo ra thương hiệu. Các đặc trưng nổi bật này có thể được
khai thác từ các giá trị của tài nguyên du ịch hoặc từ chất ượng của các oại
hình dịch vụ du ịch.
+

Tính tổng hợp, tính liên kết cao: ính tổng hợp, iên kết của sản phẩm du

ịch được quyết định bởi tính xã hội của hoạt động du ịch và tính phức tạp của
nhu cầu du ịch. ởi vậy, đòi hỏi sự iên kết, thống nhất giữa các doanh nghiệp
àm du ịch và giữa ngành du ịch với các ngành kinh tế xã hội khác trong việc
phát triển sản phẩm du ịch.
+

Tính không thể chuyển dịch Sản phẩm du ịch thường được tạo ra gắn

iền với yếu tố tài nguyên du ịch tại điểm đến và du khách chỉ có thể sử dụng
sản phẩm du ịch khi đã đến trực tiếp điểm đến mà không thể dùng thử sản

phẩm trước khi quyết định mua sản phẩm hoặc trước khi đi du ịch. Do vậy,
12


việc xây dựng thương hiệu và công tác thông tin, tuyên truyền cho sản phẩm
du ịch đóng vai trò quan trọng trong việc bán các sản phẩm du ịch.
+

Tính thời vụ:Hoạt động du ịch à hoạt động mang tính thời vụ rõ ràng.

hời vụ du ịch à khoảng thời gian của một chu kỳ kinh doanh, mà tại đó có sự
tập trung cao nhất của cung và cầu du ịch. ính thời vụ trong du ịch biểu hiện ở
hai mặt đó à ính mùa vụ và tính thời điểm. Tính mùa vụ được biểu hiện ở
những oại hình theo mùa vụ như Du ịch nghỉ biển (vào mùa hè); nghỉ núi,
trượt tuyết (vào mùa đông). Tính thời điểm thông thường iên quan đến thời
gian tổ chức các sự kiện du ịch hoặc các sự kiện có tác động đến du ịch. ính
thời vụ có tác động không nhỏ đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiêp.
Do vậy, để khắc phục tính thời vụ trong kinh doanh du ịch cần tạo ra nhiều
dịch vụ bổ sung hoặc những giá trị gia tăng khác.
+

Tính không thể dự trữ: Là một oại sản phẩm dịch vụ, sản phẩm du ịch

có tính chất không thể dự trữ như sản phẩm vật chất nói chung. Do sản phẩm
du ịch không tồn tại quá trình “sản xuất” độc ập, kết quả “sản xuất” ại không
biểu hiện bằng hiện vật cụ thể nên giá trị của nó được chuyển dịch từng bước
trong quá trình mỗi ần tiêu thụ sản phẩm. ính không thể dự trữ của sản phẩm
du ịch cho thấy trong việc sản xuất sản phẩm du ịch và thực hiện giá trị phải
ấy việc mua thực tế của du khách àm tiền đề.
+

Tính không thể dự trữ: Phần ớn quá trình tạo ra và tiêu dùng các sản

phẩm du ịch trùng nhau về không gian và thời gian. Do vậy, để tạo ra sự ăn
khớp giữa sản xuất và tiêu dùng à rất khó khăn. Với đặc tính này, người mua
không thể kiểm nghiệm chất ượng sản phẩm du ịch trước khi quyết định mua
và tiêu thụ sản phẩm du ịch. Họ chỉ có thể đánh giá chất ượng chính xác chỉ
sau khi đã tiêu dùng sản phẩm. Điều này đặt ra yêu cầu đối với các nhà cung
cấp sản phẩm du ịch à phải thường xuyên nghiên cứu, tiếp nhận những đánh
giá của khách đối với sản phẩm du ịch. Đấy à nhân tố quan trọng để việc kinh
doanh du ịch thành công.

13


+

Sản phẩm du lịch mang tính dịch vụ cao, tính hữu hình thấp: Sản

phẩm du ịch về cơ bản à không cụ thể, không tồn tại dưới dạng vật thể. hành
phần chính của sản phẩm du ịch à dịch vụ (thường chiếm 80% - 90%
về mặt giá trị), phần vật chất chỉ chiếm tỷ trọng nhỏ. Đặc tính này cũng quy
định nên tính đồng thời của việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm du ịch.
+

Tính dễ dao động: Quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm du ịch chịu

ảnh hưởng của nhiều nhân tố, dù chỉ thiếu một nhân tố cũng sẽ ảnh hưởng tới
toàn bộ quá trình hình thành sản phẩm du ịch, tới việc thực hiện giá trị sản
phẩm du ịch, từ đó khiến việc sản xuất và tiêu thụ sản phẩm du ịch trở ên khó

khăn hoặc sản phẩm bị thay đổi so với dự kiến ban đầu. ột số nhân tố tác động
như chính sách của nhà nước, của doanh nghiệp hoặc các tác động của môi
trường bên ngoài.
1.1.3. Vị trí và vai trò của các đối tượng tham gia vào quá trình xây
dựng sản phẩm du lịch.
Các đối tượng tham gia vào quá trình xây dựng sản phẩm du ịch thuộc
nhiều cấp ngành khác nhau. ỗi đối tượng có vị trí, vai trò khác nhau trong quá
trình xây dựng sản phẩm và những mong muốn khác nhau về ợi ích đối với
sản phẩm du ịch.
+ Các nhà quản lý du lịch ở trung ương và địa phương
Giai đoạn đầu tiên của quá trình phát triển, sản phẩm du ịch chỉ à một
yếu tố phi vật chất tồn tại dưới dạng một công trình nghiên cứu hay một dự án
qui hoạch được xây dựng bởi ý tưởng của các nhà quản ý và hoạch định.
Sản phẩm du ịch ở giai đoạn này có thể gọi à sản phẩm du ịch vĩ mô hay
sản phẩm du ịch tổng thể - mang tính chiến ược, nó à công cụ để giúp các nhà
quản ý kiểm soát được các hoạt động khai thác tài nguyên và các hoạt động
dịch vụ về oại hình, qui mô, hình thức, chất ượng, giá cả, độ an toàn, mức độ
tác động đến tài nguyên môi trường... để đảm bảo sự phát triển bền vững về
nhiều mặt.

14


+ Các doanh nghiệp kinh doanh du lịch và cộng đồng địa phương
Giai đoạn tiếp theo của quá trình phát triển sản phẩm du ịch à giai đoạn
các nhà đầu tư, các doanh nghiệp hay dân cư địa phương trực tiếp tham gia
vào quá trình khai thác tài nguyên du ịch để xây dựng các oại hình dịch vụ tức à các sản phẩm du ịch đơn ẻ (sản phẩm du ịch vi mô).
ên cạnh các doanh nghiệp, cộng đồng địa phương vừa à bộ phận cấu
thành của sản phẩm du ịch (dưới cách nhìn của du khách) vừa à đối tượng
tham gia kinh doanh và sản xuất một số sản phẩm du ịch đơn ẻ như các nhà

nghỉ, khách sạn mini, các homestay và các mặt hàng ưu niệm... ột số đối
tượng khác như nhà tư vấn thiết kế, đội ngũ nhân viên phục vụ,... họ à những
người trực tiếp đóng góp vào chất ượng sản phẩm du ịch.
+ Khách du lịch:
Khách du lịch à người mua, người tiêu dùng sản phẩm du ịch nhưng
chính họ cũng à một bộ phận cấu thành ên sản phẩm du ịch. Sản phẩm du ịch
chỉ được hoàn thành khi nó được được chính khách du ịch sử dụng và sau khi
đã kết thúc chuyến đi.. Sự thành công của sản phẩm du ịch phụ thuộc vào thái
độ, cách thức hoặc xu hướng tiêu dùng của khách du ịch. ởi vậy, việc nghiên
cứu thị trường, đặc biệt à nghiên cứu tâm ý, thị hiếu, xu hướng tiêu dùng...
của khách du ịch khi phát triển sản phẩm du ịch à cần thiết.
1.1.4. Các dạng thức của sản phẩm du lịch
ùy theo quan điểm khác nhau mà có những dạng thức khác nhau của
sản phẩm du ịch.
1.1.4.1. Nhóm phân loại sản phẩm theo mục tiêu quản lý
+

Phân oại theo quan điểm quản ý vĩ mô bao gồm 2 oại sản phẩm du ịch

chính:
-

Sản phẩm du lịch tổng thể: Là giá trị hoàn hảo của không gian tổng thể

điểm du ịch sau khi đã đầu tư toàn diện các cấu thành của nó.
-

Sản phẩm du lịch đơn lẻ: bao gồm các dạng thức sau

15

Sản phẩm du ịch do ngành du ịch cung cấp bao gồm các oại hình dịch

(

vụ du ịch tổng hợp hoặc dịch vụ du ịch đơn ẻ (do các doanh nghiệp đầu tư và
quản ý).
(

Sản phẩm du ịch do các ngành kinh tế khác cung cấp các trung tâm

thương mại sầm uất, các khu công nghiệp hay sản xuất mang tính đặc thù của
điểm đến, các công trình kiến trúc thể hiện khoa học công nghệ tiên tiến...
(

Sản phẩm du ịch do cộng đồng dân cư cung cấp các àng nghề, các

khu phố ẩm thực, chợ đêm...
+ Phân oại sản phẩm du ịch theo phân vị không gian ãnh thổ du ịch bao
gồm Sản phẩm của vùng du ịch, Sản phẩm của tiểu vùng du ịch, Sản phẩm
của đô thị du ịch, Sản phẩm của khu du ịch và Sản phẩm của điểm tham quan
du ịch
+

Phân oại sản phẩm du ịch theo đơn vị quản ý hành chính bao gồm Sản

phẩm du ịch cấp quốc gia, sản phẩm du ịch cấp tỉnh và sản phẩm du ịch cấp
huyện
1.1.4.2. Nhóm phân loại sản phẩm theo mục tiêu khai thác

+

Phân oại sản phẩm theo đặc thù tài nguyên bao gồm Sản phẩm du ịch

sinh thái, Sản phẩm du ịch văn hóa (tham quan di tích, àng nghề, ễ
hội,...), Sản phẩm du ịch đô thị (tham quan, mua sắm tại các trung tâm thương
mại, hội nghị, hội thảo), Sản phẩm du ịch nông thôn (phong cảnh àng quê, àng
nghề truyền thống...) và Sản phẩm du ịch biển - đảo (tắm biển, nghỉ dưỡng
biển, tham quan cảnh quan, hệ sinh thái biển...).
+

Phân oại sản phẩm du ịch trên quan điểm bảo vệ môi trường bao gồm

Sản phẩm du ịch gây ô nhiễm ít đến môi trường và sản phẩm du ịch gây ô
nhiễm nhiều đến môi trường.
+

Phân oại sản phẩm du ịch theo đặc điểm hoạt động du ịch bao gồm

Sản phẩm du ịch nghỉ dưỡng, Sản phẩm du ịch vui chơi giải trí, Sản phẩm du
ịch tham quan và Sản phẩm du ịch mạo hiểm.

16


1.1.4.3. Nhóm phân loại sản phẩm theo mục tiêu đáp ứng nhu cầu thị
trường
+ Phân oại sản phẩm du ịch theo các nhóm thị trường bao gồm Sản phẩm
du ịch cao cấp, sản phẩm du ịch bình dân (đại trà), sản phẩm du ịch cho thị
trường Châu Âu, Châu Á, Châu ỹ,..., sản phẩm du ịch cho khách cao tuổi,

trung tuổi, thanh niên... và Sản phẩm du ịch cho khách quốc tế, khách nội địa.
+

Phân oại sản phẩm du ịch theo quan điểm đầu tư kinh doanh bao gồm

Sản phẩm có vốn đầu tư ít, vốn đầu tư nhiều, sản phẩm có ãi suất ít, ãi suất
nhiều, Sản phẩm du ịch chính, sản phẩm du ịch phụ trợ và Sản phẩm có yêu
cầu kỹ thuật cao, yêu cầu kỹ thuật thấp.
1.2. Phát triển sản phẩm du lịch.
1.2.1. Khái niệm phát triển sản phẩm du lịch.
rên thực tế có thể có nhiều tác giả đưa ra các khái niệm khác nhau về
phát triển du ịch. Luận văn thống nhất sử dụng khái niệm của ổ chức Du ịch
hế giới đưa ra năm 2011 “Phát triển sản phẩm du lịch là một quá trình mà
trong đó các giá trị của một địa điểm cụ thể được sử dụng để đáp ứng nhu
cầu của khách du lịch trong nước và khách du lịch quốc tế. Các sản phẩm du
lịch có thể bao gồm các điểm tham quan tự nhiên hoặc nhân tạo, các khách
sạn, khu nghỉ dưỡng, nhà hàng, rạp hát, các hoạt động, lễ hội và các sự
kiện.”
hư vậy, khi chào mời bán một điểm đến để khích thích mong muốn đến
của khách du ịch thì điểm đến đó phải phát triển sản phẩm một cách tổng thể.
Phải đảm bảo được cơ sở hạ tầng tương xứng, phải mở rộng và trình diễn
được các cơ sở văn hóa của mình, Cần phải phát triển một hệ thống đầy đủ và
đa dạng về khách sạn và các cơ sở ưu trú khác, nhà hàng và các dịch vụ, hệ
thống vận chuyển nội địa, và các dịch vụ iên quan khác. Phải huy động và
phát triển được tất cả các oại hình nghệ thuật đương đại và các hoạt động văn
hóa.
17


Phát triển sản phẩm du ịch hiện nay không chỉ chú trọng đến phát triển

về quy mô, số ượng các doanh nghiệp kinh doanh du ịch.., kết hợp với sự tăng
trưởng về doanh thu, số ượng khách du ịch đến ưu trú kể cả trong nước và
quốc tế, mà chuyển trọng tâm sang nâng cao chất ượng sản phẩm dịch vụ du
ịch, hoàn thiện các sản phẩm du ịch, các oại hình du ịch ngày càng được đa
dạng hóa, cơ cấu dịch vụ du ịch tăng ên chiếm tỷ trọng cao trong tổng cơ cấu
kinh tế chung. ên cạnh đó phát triển sản phẩm du ịch cần quan tâm đến chất
ượng nguồn nhân ực du ịch, công tác quản ý điểm đến
1.2.2. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của sản phẩm du lịch.
Du ịch à một ngành kinh tế có tính iên kết và tính xã hội hóa cao, bởi
vậy khi phát triển một sản phẩm mới có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến nó.
-

Các yếu tố về kinh tế:: Khi tính cầu du ịch, các nhà kinh tế du ịch

thường quan tâm tới hai yếu tố đó à thời gian nhàn rỗi và khả năng thanh toán.
ởi vậy, kinh tế ảnh hưởng rất ớn tới khả năng kích thích con người đi du ịch.
Du ịch trên thế giới phát triển rất mạnh vào giai đoạn khi mà các nền công
nghiệp của các nước châu Âu phục hồi sau chiến tranh thế giới thứ 2.
uy nhiên, đây cũng chỉ à một trong số những yếu tố quan trọng vì hoạt động
du ịch thường bị ảnh hưởng mạnh bởi các yếu tố khác như thiên tai, bệnh
dịch, khủng bố...như chiến tranh Iraq năm 2001, dịch Sar năm 2003 hoặc một
số dịch cúm gia cầm và cúm ợn trong những năm gần đây.
-

Các yếu tố tài nguyên du lịch: ài nguyên à nhóm yếu tố góp phần nhất

trong việc tạo ra bản sắc đặc trưng cho sản phẩm du ịch và đóng vai trò quyết
định trong việc tạo sức hút đối với thị trường khách du ịch
-

Các yếu tố thuộc về công nghệ: Các tiến bộ về công nghệ đóng vai trò

quan trọng trong sự tăng trưởng của hoạt động du ịch trên thế giới như việc áp
dụng động cơ phản ực trong ngành hàng không, sự phát triển của công nghệ
điện tử đã hỗ trợ việc tìm kiếm thông tin trực tuyến... Các tiến bộ về công
nghệ này đang àm thay đổi hoạt động du ịch trên toàn thế giới và sẽ tiếp tục
ảnh hưởng đến hoạt động thiết kế và phân phối sản phẩm trong nhiều
18