Quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng anh các trường trung học phổ thông tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÙ THỊ KIỀU VÂN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
NGOẠI NGỮ CHO GIÁO VIÊN TIẾNG ANH CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

HÀ NỘI – 2014


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÙ THỊ KIỀU VÂN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
NGOẠI NGỮ CHO GIÁO VIÊN TIẾNG ANH CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60 14 01 14

Người hướng dẫn khoa học: TS. Trần Hữu Hoan

HÀ NỘI – 2014

LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành tới Ban Giám hiệu, các cán bộ, giảng
viên Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội đã giúp đỡ tôi trong
quá trình học tập và thực hiện luận văn này.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến TS. Trần Hữu Hoan người đã tận tâm, nhiệt tình hướng dẫn khoa học và giúp đỡ tôi trong suốt thời
gian thực hiện luận văn.
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sự giúp đỡ nhiệt tình của thầy (cô) và
anh (chị) công tác tại Sở GD&ĐT tỉnh, Phòng GD&ĐT các huyện,
Nhà quản lý, GV của 17 trường THPT tiến hành khảo sát ở tỉnh Điện
Biên.
Mặc dù có nhiều cố gắng, song luận văn này vẫn khó tránh khỏi những
thiếu sót, hạn chế. Tác giả kính mong nhận được những ý kiến góp ý của các
thầy cô giáo, các nhà khoa học, bạn bè, đồng nghiệp và những người quan tâm
để luận văn được hoàn thiện hơn.
Xin trân trọng cảm ơn!
Hà Nội, ngày 13 tháng 11 năm 2014
Tác giả

Lù Thị Kiều Vân

i


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BDGV

Bồi dưỡng giáo viên

BDNLGV

Bồi dưỡng năng lực giáo viên

BDNLNN

Bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ

BD

Bồi dưỡng

CSVC

Cơ sở vật chất

ĐNNG

Đội ngũ nhà giáo

ĐDDH

Đồ dùng dạy học

GD&ĐT

Giáo dục và đào tạo

THPT

Trung học phổ thông

THCS

Trung học cơ sở

SGK

Sách giáo khoa

ii


MỤC LỤC

Tra
ng
Lời cảm ơn................................................................................................................. i
Danh mục viết tắt.................................................................................................... ii
Mục lục...................................................................................................................... iii
Danh mục các bảng............................................................................................... vii
MỞ ĐẦU.................................................................................................................... 1
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ
HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGOẠI
NGỮ CHO GIÁO VIÊN TIẾNG ANH CÁC
TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG

7

....................

1.1.Tổng quan nghiên cứu vấn đề..................................................................... 7
1.2. Các khái niệm cơ bản.................................................................................. 11
1.2.1. Quản lý.......................................................................................................... 11
1.2.2. Quản lý giáo dục....................................................................................... 12
1.2.3. Đội ngũ giáo viên THPT........................................................................ 14
1.2.4. Bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ.............................................................................. 14
1.3. Bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh

17

THPT ..........................................................................................
1.3.1. Đặc thù của giáo viên tiếng Anh THPT............................................ 17
1.3.2. Vị trí vai trò của môn tiếng Anh ở trường THPT........................................... 18
1.3.3. Yêu cầu về năng lực ngoại ngữ đối với giáo viên

19

tiếng Anh THPT ......................................................................
1.3.4. Khung năng lực ngoại ngữ.................................................................... 20
1.4. Nội dung quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực
ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT................................................... 22
1.4.1. Nhu cầu bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên
22
tiếng Anh THPT .............................................................................
1.4.2. Quản lý hoạt động lập kế hoạch bồi dưỡng năng
lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT............................................ 24
1.4.3. Quản lý nội dung, hình thức bồi dưỡng năng lực
ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT................................................... 24

iii

1.4.4. Quản lý việc thực hiện tổ chức bồi dưỡng năng lực ngoại
ngữ cho giáo viên THPT...................................................................................................... 27
1.4.5. Quản lý việc giám sát, kiểm tra hoạt động bồi dưỡng
năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT.................................................. 28
1.4.6. Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ bồi dưỡng
năng lực ngoại ngữ cho giáo viên THPT....................................................................... 29
1.5. Một số yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động
bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh 30
ở các trường THPT
1.5.1. Những yếu tố chủ quan

30

1.5.2. Những yếu tố khách quan

31

Tiểu kết Chương 1.................................................................................................................. 33
Chương 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGOẠI NGỮ CHO
GIÁO

VIÊN TIẾNG ANH

CÁC

TRƯỜNG

34

TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN .......
2.1. Khái quát về tình hình phát triển giáo dục tỉnh

34

Điện Biên........................................................................
2.1.1. Khái quát chung tình hình giáo dục tỉnh Điện

34

Biên ................................................................................
2.1.2. Tình hình giáo dục THPT tỉnh Điện Biên 38
2.1.3. Khái quát về đội ngũ giáo viên tiếng Anh ở
trường THPT tỉnh Điện Biên

43

2.2. Tổ chức thực hiện khảo sát

48

2.2.1. Mục đích khảo sát

48

2.2.2. Nội dung khảo sát

48

2.2.3. Đối tượng, địa bàn khảo sát 49
2.2.4. Tổ chức khảo sát

49

2.2.5. Xử lý số liệu và viết báo cáo kết quả khảo sát

49

2.3.Thực trạng hoạt động bồi dưỡng năng lực
ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh các trường
THPT tỉnh Điện Biên ....................................................
2.3.1.Thực trạng nhận thức của CBQL, GV về hoạt động bồi
iv

49


dưỡng năng lực ngoại ngữ cho GV tiếng Anh các trường THPT
tỉnh Điện Biên

49

........................................................................................

2.3.2.Thực trạng đội ngũ giáo viên tiếng Anh các
trường THPT tỉnh Điện Biên tham gia bồi dưỡng
chuyên môn ...................................................................
2.3.3. Hiệu quả hoạt động bồi dưỡng năng lực ngoại

ngữ cho giáo viên tiếng Anh các trường THPT tỉnh
Điện Biên .......................................................................
2.4.Thực trạng quản lý hoạt động bồi dưỡng năng
lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT tỉnh
Điện Biên .......................................................................
2.4.1.Thực trạng mức

độ

51

52

53

quản lý hoạt động

BDNLNN cho GV tiếng Anh các trường THPT tỉnh

53

Điện Biên........................................................................
2.4.2.Thực trạng xây dựng kế hoạch hoạt động BDNLNN
cho giáo viên tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên

.........................

2.4.3.Thực trạng quản lý nội dung, hình thức tổ chức
BDNLNN cho giáo viên tiếng Anh các trường THPT tỉnh
Điện Biên ....................................................................................

2.4.4.Thực trạng các điều kiện đảm bảo phục vụ hoạt động
bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT
tỉnh Điện Biên ......................................................................................
2.4.5.Thực trạng giám sát, kiểm tra hoạt động bồi dưỡng
năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT tỉnh
Điện Biên.....................................................................................

55

57

62

63

2.5. Đánh giá chung 64

v

2.5.1. Điểm mạnh

64

2.5.2. Hạn chế

65


2.5.3. Nguyên nhân của hạn chế

66

Tiểu kết Chương 2.................................................................................................................. 68
Chương 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC NGOẠI NGỮ CHO
GIÁO VIÊN TIẾNG ANH TRUNG HỌC PHỔ
THÔNG TỈNH ĐIỆN BIÊN TRONG GIAI ĐOẠN

69

HIỆN NAY ....................................................................
3.1. Định hướng phát triển giáo dục trung học phổ
thông tỉnh Điện Biên trong giai đoạn tới 69
3.1.1. Định hướng chung 69
3.1.2. Định huớng phát triển đội ngũ giáo viên tiếng 69
Anh THPT......................................................................
3.1.3. Định hướng dạy học tiếng Anh các trường trung
học phổ thông tỉnh Điện Biên
70
3.2. Nguyên tắc đề xuất biện pháp 71
3.2.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa......................................................................... 71
71
3.2.2. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống và toàn
diện ................................................................................
72
3.2.3. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................
3.2.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả...................................................................... 72
3.3. Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực
ngoại ngữ cho GV dạy tiếng Anh THPT 73
3.3.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo

viên về hoạt động bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho 73
GV tiếng Anh THPT ......................................................
3.3.2.Quản lý xây dựng kế hoạch bồi dưỡng năng lực ngoại
ngữ cho giáo viên dạy tiếng Anh trung học phổ thông............................................. 76
3.3.3.Quản lý thực thi chương trình, nội dung bồi dưỡng năng
lực ngoại ngữ cho GV dạy tiếng Anh trung học phổ thông.................................... 79
3.3.4. Quản lý việc sử dụng cơ sở vật chất, thiết bị phục vụ bồi
dưỡng năng lực ngoại ngữ cho GV dạy tiếng Anh trung học phổ
thông ...........................................................................................

vi

83


3.3.5.Tăng cường giám sát, kiểm tra hoạt động bồi
dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên THPT

.........

3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................
3.5. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi
của các biện pháp quản lý hoạt động BDNLNN
cho giáo viên tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên

............

Tiểu kết Chương 3 ........................................................

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ

1. Kết luận .....................................................................
2. Khuyến nghị ..............................................................

86
91

92
96
97
97
99

TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................................... 10
0
PHỤ LỤC.................................................................................................................................. 10
3

vii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Kết quả xếp loại hạnh kiểm THCS, THPT năm học 2012
- 2013..............................................................................................................
Bảng 2.2. Kết quả xếp loại học lực THCS, THPT năm học
2012-2013......................................................................................
Bảng 2.3: Thực trạng nhận thức về mức độ quan trọng của
công tác BDNLNN cho GV tiếng Anh THPT tỉnh Điện
Biên ......................................................................................
Bảng 2.4: Kết quả kiểm tra năng lực GV tiếng Anh
THPT tỉnh Điện Biên theo khung năng lực ngoại ngữ

chung châu Âu .....................................................................
Bảng 2.5: Thực trạng quản lý công tác BDNLNN cho
GV tiếng Anh THPT ở tỉnh Điện Biên..................................
Bảng 2.6: Thực trạng nội dung quản lý công tác BDNLNN
cho GV tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên ..............................
Bảng 2.7: Thực trạng kế hoạch hoá công tác BDNLNN
cho giáo viên tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên .....................
Bảng 2.8: Thực trạng mức độ cần thiết của các nội dung
BDNLNN cho giáo viên tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên ....
Bảng 2.9: Hiệu quả các hình thức BDNLNN cho GV tiếng
Anh THPT tỉnh Điện Biên ....................................................
Bảng 2.10: Thực trạng đội ngũ giảng viên dạy các lớp
BDNLNN cho GV tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên .............
Bảng 2.11: Thực trạng trang thiết bị phục vụ công tác
giảng dạy và BDNLNN cho GV tiếng Anh THPT tỉnh
Điện Biên .............................................................................
Bảng 2.12: Các điều kiện phục vụ cho hoạt động
BDNLNN cho GV tiếng anh THPT tỉnh Điện Biên ..............
Bảng 2.13: Thực trạng kiểm tra – đánh giá công tác
BDNLNN cho giáo viên tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên ....
Bảng 3.1: Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện
pháp quản lý công tác BDNLNN GV tiếng Anh THPT ở tỉnh
viii



Trang
Điện Biên .......................................................................................
Bảng 3.2: Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện
pháp quản lý công tác BDNLNN GV tiếng Anh THPT ở tỉnh

94

Điện Biên .......................................................................................

ix


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Để hội nhập thế giới và thực hiện quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất nước, dạy và học ngoại ngữ trở thành một nhiệm vụ cấp thiết. Ngoại ngữ
được xếp vào một trong những lĩnh vực ưu tiên, một mũi nhọn đột phá trong sự
nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, khoa học - công nghệ trong thời đại ngày nay.
Trong các ngoại ngữ, tiếng Anh là ngôn ngữ phổ biến nhất, hầu hết các
giao dịch trên thế giới đều sử dụng tiếng Anh. Vì vậy, rất nhiều quốc gia đưa
tiếng Anh vào trong chương trình giáo dục đào tạo. Kinh nghiệm của các nước
phát triển trên thế giới cũng như trong khu vực Châu Á - Thái Bình Dương cho
thấy tiếng Anh là một công cụ, phương tiện đắc lực và hữu hiệu trong tiến trình
hội nhập và phát triển.
Nhận thức được điều đó, từ nhiều năm nay, Việt Nam đã đưa chương trình
tiếng Anh vào giảng dạy ở tất cả các cơ sở giáo dục, từ phổ thông đến đại học,
sau đại học.
Ngày 30 tháng 9 năm 2008, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định
số 1400/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án "Dạy và học ngoại ngữ trong hệ
thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020" với mục tiêu chung là; Đổi mới
toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân, triển
khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở các cấp học, trình độ đào tạo,
nhằm đến năm 2015 đạt được một bước tiến rõ rệt về trình độ, năng lực sử
dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, nhất là đối với một số lĩnh vực ưu tiên;

đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam tôt nghiêp trung cấp, cao đẳng và đại
học có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc lập, tự tin trong giao tiếp, học tập,
làm việc trong môi trường hội nhập, đa ngôn ngữ, đa văn hoá; biến ngoại ngữ
trở thành thế mạnh của người dân Việt Nam, phục vụ sự nghiệp công nghiệp
hoá, hiện đại hoá đất nước. Mục tiêu cụ thể là:


+

Triển khai thực hiện chương

trình giáo dục 10 năm, bắt đầu từ lớp 3
1


môn ngoại ngữ bắt buộc ở các cấp học phổ thông. Từ năm 2010 - 2011 triển
khai dạy ngoại ngữ theo chương trình mới cho khoảng 20% số lượng học sinh
lớp 3 và mở rộng dần quy mô để đạt khoảng 70% vào năm học 2015 - 2016;
100% vào năm 2018 - 2019;
+

Triển khai chương trình đào tạo tăng cường môn ngoại ngữ đối với

giáo dục nghề nghiệp cho khoảng 10% số lượng học sinh dạy nghề, trung cấp
chuyên nghiệp vào năm học 2010 - 2011, 60% vào năm 2015 - 2016 và đạt
100% vào năm học 2019 - 2020;
+

Triển khai chương trình đào tạo tăng cường môn ngoại ngữ đối với

giáo dục đại học (cả các cơ sở đào tạo chuyên ngữ và không chuyên ngữ) cho
khoảng 10% số lượng sinh viên cao đẳng, đại học vào năm học 2010 - 2011;
60% vào năm học 2015 - 2016 và 100% vào năm 2019 - 2020;
+

Đổi mới việc dạy và học ngoại ngữ trong chương trình giáo dục

thường xuyên với nội dung , chương trình đào tạo phù hợp vơi cac câp hoc ,
trình độ đào tạo, góp phần tích cực vào hoạt động BD, nâng cao trình độ
ngoại ngữ cho nguồn nhân lực, đội ngũ cán bộ, viên chức; thực hiện đa dạng
hoá các hình thức học tập, đáp ứng nhu cầu người học. Phấn đấu có 5% số
cán bộ, công chức, viên chức trong các cơ quan nhà nước có trình độ ngoại
ngữ bậc 3 trở lên vào năm 2015 và đạt 30% vào năm 2020 [10].
Tiếng Anh chiếm vị trí quan trọng và đóng vai trò không thể thiếu được
trong việc nâng cao và mở rộng kiến thức, tư duy, tầm hiểu biết về thông tin,
văn hóa cho các em học sinh. Chính vì vậy, việc dạy và học tiếng Anh hiện nay
đang là vấn đề được học sinh, phụ huynh và cả xã hội quan tâm, đầu tư. Cùng
với các môn học và hoạt động giáo dục khác, tiếng Anh góp phần hình thành và
phát triển nhân cách của học sinh, giúp cho việc thực hiện mục tiêu giáo dục
toàn diện ở các trường phổ thông. Nhân tố quan trọng ảnh hưởng đến hiệu quả
dạy và học môn tiếng Anh là đội ngũ giáo viên.
Thời gian qua, việc dạy học tiếng Anh ở các trường THPT đã đạt được

2


những thành quả nhất định. Tuy nhiên vẫn còn một số bất cập như học sinh chủ
yếu học ngữ pháp để nhằm mục đích thi tốt nghiệp và thi tuyển sinh đại học,
cao đẳng, khả năng giao tiếp còn kém. Nguyên nhân chính của tình trạng trên là
do chất lượng đội ngũ giáo viên chưa đáp ứng được yêu cầu đổi mới hiện nay.

Làm thế nào để nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên tiếng Anh là câu hỏi đặt
ra cho các nhà quản lý giáo dục.
Luật giáo dục năm 2005 - điều 72 đã nêu rõ nhiệm vụ của nhà giáo là:
"không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ
chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, nêu gương
tốt cho người học".
Hoạt động đào tạo, BD nhà giáo đạt chuẩn, trên chuẩn còn nặng về số
lượng chưa được quan tâm nhiều đến chất lượng, nhận thức của giáo viên về
mục tiêu dạy và học ngoại ngữ chưa đúng với tinh thần đổi mới.
Xuất phát từ những lý do trên, với vị trí là giáo viên ngoại ngữ và hiện là
cán bộ quản lý hoạt động tại Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Điện Biên, trực tiếp
quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực cho giáo viên tiếng Anh theo Đề án "Dạy và
học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 - 2020", nhận thức
rõ vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của việc bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho
giáo viên tiếng Anh, tác giả lựa chọn nghiên cứu vấn đề: “Quản lý hoạt động bồi
dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh các trường Trung học phổ
thông tỉnh Điện Biên” làm đề tài nghiên cứu trong luận văn tốt nghiệp.

2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận về quản lý bồi dưỡng giáo viên và đánh
giá thực tiễn bồi dưỡng và quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho
giáo viên tiếng Anh các trường THPT tỉnh Điện Biên, luận văn đề xuất các biện
pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh
THPT tỉnh Điện Biên với mục đích đáp ứng yêu cầu của Đề án “Dạy và học
ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008 - 2020” và góp
phần vào thành công trong cuộc đổi mới căn bản toàn diện giáo dục hiện nay.

3

3. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để đạt được mục đích nghiên cứu đề ra, luận văn tập trung thực hiện các
nhiệm vụ sau đây:
-

Nghiên cứu cơ sở lí luận về hoạt động bồi dưỡng giáo viên và quản lý

bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh trung học phổ thông.
-

Thực trạng bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh

THPT tỉnh Điện Biên.
-

Đề xuất các biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo

viên tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục
phổ thông trong giai đoạn hiện nay.
-

Khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất

trong luận văn.
4. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
4.1. Khách thể nghiên cứu
Hoạt động bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh
THPT. 4.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng
Anh THPT tỉnh Điện Biên.

5. Giả thuyết khoa học
Đội ngũ giáo viên tiếng Anh có vai trò quyết định tới việc đảm bảo chất
lượng hiệu quả giáo dục môn tiếng Anh trong trường THPT. Tuy nhiên so với
yêu cầu về dạy và học tiếng Anh trong thời kì hiện nay thì năng lực giáo viên
tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên vẫn còn hạn chế. Vì vậy nếu tìm ra các biện
pháp quản lí bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT một
cách khoa học hiệu quả và triển khai một cách đồng bộ hợp lí thì sẽ nâng cao
năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên đáp ứng yêu
cầu của Đề án “Dạy và học ngoại ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai
đoạn 2008 - 2020” và góp phần vào thành công trong cuộc đổi mới căn bản
toàn diện giáo dục hiện nay.

4


6. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu, đánh giá thực trạng hoạt động bồi dưỡng
năng lực ngoại ngữ và hoạt động quản lý bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho
giáo viên tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên giai đoạn 3 năm từ 2011 đến nay.
Đề tài khảo sát ý kiến 103 CBQL, GV bao gồm: 37 CBQL và 65 GV
tiếng Anh THPT tỉnh Điện Biên thuộc 17 trường THPT trên địa bàn tỉnh.
7. Phương pháp nghiên cứu
Kết hợp các nhóm nghiên cứu sau:
7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá
các tài liệu, các công trình nghiên cứu có liên quan để xây dựng cơ sở lý luận
cho đề tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Mục đích chính của việc sử dụng phương pháp này là tìm hiểu về thực
trạng quản lý hoạt động BDGV tiếng Anh của các trường THPT tỉnh Điện
Biên, qua phương pháp này, người nghiên cứu có thể khẳng định kết quả định

tính của việc kiểm chứng các biện pháp quản lý do mình đề xuất.
Bằng việc tổ chức các hội thảo, gặp gỡ, trao đổi ý kiến một cách chính
thức, hoặc không chính thức như trao đổi, trực tiếp thảo luận, qua điện thoại
hay thư điện tử (E-mail) bàn về những vấn đề có liên quan đến nội dung này
với các chuyên gia (các cán bộ quản lý, tổ trưởng, nhóm trưởng chuyên môn,
giáo viên dạy tiếng Anh có nhiều kinh nghiệm trong giảng dạy tiếng Anh của
trường THPT trong tỉnh Điện Biên). Phương pháp này được sử dụng với mục
đích tìm hiểu mức độ tán thành của các chuyên gia về các biện pháp dự kiến đề
xuất và mức độ vận dụng các biện pháp đó vào hoạt động BDGV dạy tiếng
Anh. Mặt khác, phương pháp này được dùng để xem xét tính hợp lý và tính khả
thi của các biện pháp quản lý được bổ sung sau khi hoàn chỉnh các biện pháp
dự kiến.
Bằng việc xây dựng hệ thống câu hỏi điều tra theo những nguyên tắc

5


và nội dung chủ định của chúng tôi. Phương pháp này được sử dụng với mục
đích chủ yếu là thu thập các số liệu về quản lý hoạt động BDGV dạy tiếng Anh
của cán bộ quản lý các trường THPT, cán bộ quản lý sở GD&ĐT tỉnh Điện
Biên, nhằm minh chứng được thực trạng quản lý hoạt động BDGV dạy tiếng
Anh tại các trường THPT tỉnh Điện Biên.
7.3. Nhóm phương pháp dùng các thuật toán thống kê: Sử dụng phương pháp
thống kê để xử lý các kết quả điều tra, phân tích kết quả nghiên cứu, đồng thời
để đánh giá mức độ tin cậy của phương pháp điều tra.
8. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
8.1. Ý nghĩa lý luận
Góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề lý luận về bồi dưỡng giáo viên và
quản lý bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh THPT.
8.2. Ý nghĩa thực tiễn

Luận văn làm nổi bật thực trạng bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ và quản lý bồi
dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng Anh các trường THPT tỉnh Điện Biên.

Biện pháp quản lý bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ cho giáo viên tiếng
Anh các trường THPT tỉnh Điện Biên, giúp cho hoạt động quản lý hiệu quả
hơn trong thời gian tới.
9. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, danh mục tài liệu tham
khảo và phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực ngoại
ngữ cho giáo viên tiếng Anh các trường Trung học phổ thông.
Chương 2: Thực trạng việc quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực ngoại
ngữ cho giáo viên tiếng Anh các trường Trung học phổ thông tỉnh Điện Biên.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động bồi dưỡng năng lực ngoại ngữ
cho giáo viên tiếng Anh các trường Trung học phổ thông tỉnh Điện Biên.

6


CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC
NGOẠI NGỮ CHO GIÁO VIÊN TIẾNG ANH CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Từ xưa, người dân Việt Nam đã ý thức được rằng “Không thầy đố mày
làm nên”. Trong lịch sử phát triển của xã hội, vai trò của người thầy giáo được
ghi nhận như một công đức lớn.
Sự phát triển của giáo dục đòi hỏi ở người thầy phải được học tập, được
BD thường xuyên và nhận thức sâu sắc rằng muốn cống hiến được nhiều hơn
cho giáo dục, cho xã hội thì phải biết tích lũy tri thức, muốn tích lũy tri thức thì

phải thường xuyên rèn luyện, BD và học tập suốt đời.
Trong suốt các giai đoạn phát triển kinh tế xã hội ở nước ta, vấn đề BD
cán bộ luôn luôn được chú trọng. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dạy: “Bồi dưỡng
thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết”. Ngay
sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, Người đã quan tâm xây dựng một nền
giáo dục toàn dân, chú trọng xây dựng đội ngũ giáo viên, từng bước đủ về số
lượng và đảm bảo chất lượng để phục vụ sự nghiệp giáo dục, sự nghiệp cách
mạng của Đảng.
Các Nghị quyết Đại hội Đảng IV, V, đặc biệt là đường lối đổi mới do Đại hội
VI của Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh đạo đã tạo đà cho sự phát
triển kinh tế - xã hội của đất nước, trong đó có giáo dục. Trong những năm gần
đây, đã có nhiều nhà nghiên cứu bàn về các lĩnh vực văn hóa – giáo dục, BDGV.
Các tạp chí, tập san, chuyên san, báo Giáo dục thời đại xuất hiện ngày càng nhiều
và càng phong phú về nội dung vấn đề nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên. Tuy
vậy, những vấn đề lý luận về BDGV vẫn chưa được thể hiện rõ nét, ít có các công
trình nghiên cứu, đây là một vấn đề cần phải được làm sáng tỏ

7


hơn về lý luận và thực tiễn.
Luật Giáo dục năm 2005 là văn bản pháp lý cao nhất của Nhà nước ta,
quy định sự hoạt động thống nhất, toàn diện trong hệ thống giáo dục quốc dân
Việt Nam, nhằm tăng cường hiệu lực quản lý Nhà nước về giáo dục. Đối với
các trường THPT, “Điều lệ trường Trung học phổ thông” là cẩm nang trong
việc chỉ đạo thực hiện mục tiêu giáo dục và định hướng cho việc xây dựng đội
ngũ giáo viên THPT theo phương châm đào tạo kết hợp với sử dụng; BDGV
trên cơ sở đề cao việc tự BD và tự học của giáo viên.
Chỉ thị số 18/2001/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Chỉ thị số 40/CTTW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thư về việc xây dựng, nâng cao chất lượng
ĐNNG và cán bộ quản lý giáo dục được ban hành đã định hướng và tạo hành

lang pháp lý cho việc xây dựng, BDGV trong đó có giáo viên dạy tiếng Anh ở
các trường THPT theo hướng chuẩn hóa, đồng bộ và từng bước hiện đại hóa
đặt ra những yêu cầu mới vừa cấp bách, vừa lâu dài.
Ngày 11 tháng 01 năm 2005, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết
định số 09/2005/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án “Xây dựng, nâng cao chất
lượng ĐNNG và cán bộ quản lý giáo dục giai đoạn 2005 – 2010”. Mục tiêu của
Đề án là:
Xây dựng ĐNNG và cán bộ quản lý giáo dục theo hướng chuẩn hóa, nâng
cao chất lượng, đảm bảo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt nâng cao
bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và
trình độ chuyên môn của nhà giáo, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự
nghiệp giáo dục trong công cuộc đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện
đại hóa đất nước.
Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng để tiếp tục xây dựng và nâng cao chất
lượng ĐNNG, cán bộ quản lý giáo dục. Đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, nâng
cao nhận thức của toàn xã hội, vai trò, trách nhiệm của nhà giáo và nhiệm vụ xây
dựng ĐNNG, cán bộ quản lý giáo dục có chất lượng cao, giỏi về chuyên

8


môn nghiệp vụ, trong sáng về đạo đức, tận tụy với nghề nghiệp, làm trụ cột thực
hiện các mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài [9].

Nhận thức về tầm quan trọng của tiếng Anh, đặc biệt khi nước ta gia nhập
vào tổ chức Thương mại thế giới (WTO), Chính phủ đặt ra mục tiêu đào tạo,
bồi dưỡng cán bộ, công chức nâng cao kiến thức, năng lực quản lý điều hành
và thực thi công vụ của đội ngũ cán bộ, công chức, đáp ứng yêu cầu của sự
nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá (CNH-HĐH) đất nước. Để đạt mục tiêu
đó, ngày 30 tháng 9 năm 2008, Thủ tướng Chính phủ nước CHXHCN Việt

Nam đã thông qua Quyết định số 1400 về phê duyệt đề án “Dạy và học ngoại
ngữ trong hệ thống giáo dục quốc dân giai đoạn 2008-2020”, trong đó nêu rõ
mục tiêu chung là: “Đổi mới toàn diện việc dạy và học ngoại ngữ trong hệ
thống giáo dục quốc dân, triển khai chương trình dạy và học ngoại ngữ mới ở
các cấp học, trình độ đào tạo, nhằm đến năm 2015 đạt được một bước tiến rõ
rệt về trình độ, năng lực sử dụng ngoại ngữ của nguồn nhân lực, nhất là đối
với một số lĩnh vực ưu tiên; đến năm 2020 đa số thanh niên Việt Nam tốt
nghiệp trung cấp, cao đẳng và đại học có đủ năng lực ngoại ngữ sử dụng độc
lập, tự tin trong giao tiếp, học tập, làm việc trong môi trường hội nhập, đa
ngôn ngữ, đa văn hoá; biến ngoại ngữ trở thành thế mạnh của người dân Việt
Nam, phục vụ sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước” [10, tr.2]. Từ
đó cho thấy, để Việt Nam có thể đi tắt, đón đầu, vươn tới tầm cao về khoa học
công nghệ trong thời kỳ bùng nổ thông tin hiện nay và tiến nhanh trên con
đường CNH-HĐH, con đường hiệu quả nhất là đầu tư, phát triển giáo dục và
lực lượng lao động phải biết ngoại ngữ.
Ngày 22 tháng 10 năm 2009, Bộ GD&ĐT đã ban hành Thông tư số
30/2009/TT-BGDĐT về việc ban hành Quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên
THCS, giáo viên THPT. Văn bản này quy định chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung
học bao gồm các yêu cầu về phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống, trình độ
chuyên môn, nghiệp vụ, quy trình đánh giá xếp loại giáo viên trung học. Quy

9


định này áp dụng đối với mọi loại hình giáo viên trung học tại các cơ sở giáo
dục phổ thông trong hệ thống giáo dục quốc dân.
Từ những vấn đề nêu trên, chúng ta thấy giáo viên là người tham gia
quyết định chất lượng giáo dục của nhà trường. Vì thế, BD, phát triển đội ngũ
giáo viên được nhiều tác giả quan tâm. BDGV dạy tiếng Anh ở trường THPT
sẽ góp phần quan trọng cho sự phát triển của giáo dục, phục vụ công nghiệp

hóa - hiện đại hóa đất nước.
Ở

Điện Biên đã xây dựng “Kế hoạch phát triển Giáo dục - Đào tạo tỉnh

Điện Biên giai đoạn 2010 - 2015 và định hướng đến năm 2020”, Ủy ban Nhân
dân tỉnh đã phê duyệt Đề án “Xây dựng, nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên
và cán bộ quản lý giáo dục trên địa bàn tỉnh Điện Biên giai đoạn 2010 - 2015”.
Vấn đề BDGV dạy tiếng Anh ở trường THPT chưa được bàn sâu, chưa có chiến
lược dài hơi đối với hoạt động này [2]. Trong giai đoạn này có một số tác giả đề
cập đến như:
-

Đổi mới biện pháp quản lý dạy học của trung tâm ngoại ngữ Học viện

C.T.Q.G Hồ Chí Minh của tác giả Nguyễn Thiện Chí, trường Đại học sư phạm
Hà Nội (năm 2006).
-

Một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học ngoại ngữ của chủ nhiệm

bộ môn trường Cao đẳng sư phạm trung ương của tác giả Bùi Phi Yến, trường
Đại học sư phạm Hà Nội (năm 2006).
-

Biện pháp quản lý hoạt động dạy học tiếng Anh của hiệu trưởng các

trường trung học cơ sở quận Hoàn Kiếm – Hà Nội của tác giả Nguyễn Thị Mai
Anh, trường Đại học sư phạm Hà Nội (năm 2007).
Trong thời gian qua để góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện

đã có một số công trình nghiên cứu về hoạt động quản lý giáo dục nhưng các đề
tài này chủ yếu nghiên cứu về tổ chức quản lý quá trình GD&ĐT, về thực trạng
và các giải pháp nâng cao hiệu quả dạy học ngoại ngữ tại các đại học, dạy học
tiếng Anh tại các trường THCS, trung tâm ngoại ngữ, các trung tâm

10


giáo dục thường xuyên, nghiên cứu về tổ chức quản lý hoạt động BDGV tiểu
học... biện pháp quản lý hoạt động BDGV tiếng Anh ở trường trung học phổ
thông, là cấp học mà tiếng Anh là môn học chính khóa và là cơ sở cho các
chương trình dạy học tiếng Anh cho học sinh ở cấp học cao hơn.
1.2. Các khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Quản lý là một dạng lao động xã hội mang tính đặc thù, gắn liền và phát
triển cùng với lịch sử phát triển của loài người. Từ khi có sự phân công lao
động trong xã hội đã xuất hiện một dạng lao động đặc biệt, đó là tổ chức, điều
khiển các hoạt động lao động theo những yêu cầu nhất định. Dạng lao động
mang tính đặc thù đó còn được gọi là hoạt động quản lý.
Có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý theo những cách tiếp cận khác
nhau, như:
+

Quản lý là sự tác động liên tục có tổ chức, có định hướng của chủ thể

quản lý (nhà quản lý, tổ chức quản lý) lên khách thể quản lý (đối tượng quản
lý) về các mặt chính trị, văn hóa, xã hội, kinh tế, bằng một hệ thống các luật lệ,
các chính sách, các nguyên tắc, các phương pháp và các giải pháp cụ thể nhằm
tạo ra môi trường và điều kiện cho sự phát triển của đối tượng [24, tr.7].
+

Quản lý là tác động có định hướng, có chủ đích của chủ thể quản lý

(nhà quản lý) đến khách thể quản lý (người bị quản lý) trong một tổ chức nhằm
làm cho tổ chức vận hành và đạt được mục đích của tổ chức [24, tr. 8].
+

Quản lý là bảo đảm sự hoạt động của hệ thống trong điều kiện có sự

biến đổi liên tục của hệ thống và môi trường, là chuyển hệ thống tới trạng thái
mới thích ứng với hoàn cảnh mới [24, tr. 8].
Theo Fredenck, W.Taylor, tác giả của học thuật quản lý theo khoa học thì:
"Quản lý là biết được chính xác điều bạn muốn người khác làm và sau đó hiểu
được rằng họ đã hoàn thành công việc một cách tốt nhất và rẻ nhất"[9].
Theo thuyết quản lý hành chính của Henry Fayol thì: “Quản lý hành

11


chính là dự báo và lập kế hoạch, tổ chức và điều khiển, phối hợp và kiểm
tra"[8].
Mặc dù có nhiều quan niệm khác nhau về quản lý như đã nêu ở trên,
nhưng chúng ta có thể nhận thấy điểm chung của quản lý mà các khái niệm đã
đề cập là:
-

Quản lý bao giờ cũng có mục tiêu. Hoạt động quản lý được thực hiện

với một tổ chức hay một nhóm xã hội. Đây là điểm hội tụ cho những hoạt động
cùng nhau của nhiều người.

-

Quản lý là thực hiện những tác động hướng đích từ chủ thể đến đối

tượng. Yếu tố con người, trong đó nhà quản lý và người bị quản lý, giữ vai trò
trung tâm trong hoạt động quản lý.
-

Quản lý không chỉ thể hiện ý chí của chủ thể mà còn là sự nhận thức và

thực hiện hoạt động theo quy luật khách quan. Lao động quản lý là điều kiện
quan trọng để làm cho xã hội loài người tồn tại, vận hành và phát triển.
Từ những dấu hiệu đặc trưng nêu trên, có thể hiểu: Quản lý là sự tác động
hợp quy luật của chủ thể quản lý đến khách thể quản lý bằng tổ hợp những cách
thức, những phương pháp nhằm khai thác và sử dụng tối đa các tiềm năng, các cơ
hội của cá nhân cũng như của tổ chức, để đạt được mục tiêu đã đề ra.

1.2.2. Quản lý giáo dục
Quản lý giáo dục là sự tác động có ý thức của chủ thể quản lý đến khách
thể quản lý nhằm đưa hoạt động giáo dục tới mục tiêu đã định, trên cơ sở nhận
thức và vận dụng đúng đắn những quy luật khách quan của hệ thống. Quản lý
giáo dục vận dụng bốn chức năng quản lý: Lập kế hoạch; tổ chức triển khai kế
hoạch; chỉ đạo thực hiện kế hoạch; kiểm tra, đánh giá để thực hiện nhiệm vụ
hoạt động của mình.
Quản lý giáo dục nói chung và quản lý trường học nói riêng là hệ thống
các tác động có mục đích, có kế hoạch hợp quy luật của chủ thể quản lý nhằm
làm cho cả hệ thống vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng,

12