MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP TẠI VIỆT NAM

MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM NÂNG CAO CHẤT
LƯỢNG KIỂM TOÁN ĐỘC LẬP TẠI VIỆT NAM
Theo thông lệ quốc tế thì kiểm toán độc lập thường quan tâm đến kiểm
toán tài chính, tức là xác minh tính trung thực của các thông tin tài chính trên
các tài liệu kế toán, trên các Bảng khai tài chính. Vấn đề cốt lõi của mọi cuộc
kiểm toán tài chính là chất lượng kiểm toán, tức là công ty kiểm toán phải đưa
ra được ý kiến trung thực, đầy đủ và chính xác về tình hình tài chính và tính xác
thực của các Bảng khai tài chính. Một trong những vấn đề ảnh hưởng đến chất
lượng một cuộc kiểm toán đó chính là mô hình tổ chức của các công ty kiểm
toán, của các cuộc kiểm toán. Do đó trong phần này chúng tôi mạnh dạn đưa ra
các ý kiến nhằm cải thiện bộ máy tổ chức qua đó nâng cao chất lượng của mỗi
cuộc kiểm toán. Tuy nhiên chất lượng kiểm toán không phụ thuộc hoàn toàn
vào bộ máy tổ chức kiểm toán độc lập, mà bên cạnh đó còn phụ thuộc rất lớn
vào chất lượng nguồn nhân lực, tức là chất lượng kiểm toán viên ( trong đó bao
gồm trình độ chuyên môn và tính độc lập của mỗi kiểm toán viên ), do đó bên
cạnh việc cải thiện song song vấn đề mô hình tổ chức, mỗi công ty kiểm toán
cũng phải chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực bằng chính sách tuyển
dụng, đào tạo, rút ra kinh nghiệm nhằm cải thiện hoạt động kiểm toán trong
tương lai.
1. Giải pháp cho các doanh nghiệp Kiểm toán vừa và nhỏ
Theo dự thảo luật Kiểm toán độc lập dự định trình Ủy ban thường vụ
Quốc hội xem xét vào kì họp sắp tới, các loại hình doanh nghiệp kiểm toán
được thành lập bao gồm: Công ty hợp danh, doanh nghiệp tư nhân và công ty
TNHH 2 thành viên trở lên, bên cạnh đó một DNKT phải có ít nhất 5 Kiểm toán
viên có chứng chỉ hành nghề, đã có thời gian thực tế làm kiểm toán ở DNKT từ
36 tháng trở lên bao gồm cả Giám đốc hoặc Tổng Giám đốc, với công ty TNHH
kiểm toán thì bao gồm cả Chủ tịch Hội đồng thành viên. Điều này sẽ là một khó
khăn và trở ngại lớn với những công ty kiểm toán nhỏ đã thành lập và không
đáp ứng đủ số lượng kiểm toán viên theo yêu cầu của Luật, vì theo NĐ 105 thì
một DNKT chỉ cần tối thiểu 3 KTV là đủ điều kiện thành lập, trong bối cảnh
cạnh tranh gay gắt với các công ty kiểm toán lớn đã có uy tín và bề dày truyền

thống đã và đang hoạt động ở Việt Nam như Big4, AASC, A&C,... Vì vậy
nhóm chúng tôi đưa ra một giải pháp là các công ty nhỏ và vừa sáp nhập dưới
hình thức công ty hợp danh.
Sở dĩ hình thức công ty được chúng tôi lựa chọn ở đây là công ty hợp
danh vì với thực tế thương hiệu của các công ty kiểm toán nhỏ và vừa chưa
được nhiều khách hàng biết tới thì việc sẵn sàng chịu trách nhiệm vô hạn với
những quyết định mà công ty đưa ra sẽ phần nào đó thuyết phục khách hàng, đó
cũng là xu hướng hiện nay của các công ty Kiểm toán trên thế giới. Việc sáp
nhập có các điểm mạnh sau đây:
Thứ nhất, việc sáp nhập tăng quy mô nguồn vốn và nguồn nhân lực của
công ty, từ đó công ty có tiềm lực và điều kiện nâng cao chất lượng kiểm toán
thông qua hệ thống nhân sự lớn mạnh, củng cố và cải thiện hệ thống bộ máy tổ
chức công ty, thiết kế lại chu trình kiểm toán cho hoàn thiện và chất lượng hơn.
Công ty sẽ học hỏi những điểm mạnh sẵn có từ các công ty thành viên.
Thứ hai, sáp nhập tăng lượng khách hàng của công ty, cải thiện vấn đề
thương hiệu, đó là lợi thế ban đầu khi tạo một ấn tượng hoàn toàn mới với
khách hàng.
Thực tế là cho dù có thiết kế một bộ máy tổ chức và hệ thống kiểm soát
chặt chẽ đi nữa thì việc KTV có đưa ra ý kiến xác thực và đúng đắn về thực
trạng tài chính của khách hàng hay không còn phụ thuộc vào nhất nhiều yếu tố
khác như chất lượng KTV, và thu nhập của KTV. Bên cạnh các yếu tố về ngành
nghề kinh doanh của khách hàng, trình độ năng lực của KTV thì đa số KTV đưa
ra ý kiến sai lệch về tình trạng tài chính của khách hàng là do vấn đề KTV từ
bỏ nguyên tắc nghề nghiệp khi phát sinh mâu thuẫn giữa phía kiểm toán viên và
khách hàng, đó chính là vấn đề độc lập của mỗi kiểm toán viên. Những KTV
này vốn là những người thiếu tính độc lập và ngay chính bản thân họ cũng
không biết giữ tính thận trọng trong khi tác nghiệp và cả sự hoài nghi cần thiết.
Tuy nhiên một bộ máy tổ chức kiểm toán chặt chẽ sẽ giảm thiểu tối đa
nguy cơ KTV đưa ra ý kiến sai lệch về các thông tin trong Bảng khai tài chính,
đó chính là nhằm nâng cao chất lượng kiểm toán.

2. Đề xuất mô hình tổ chức bộ máy của doanh nghiệp kiểm toán
Sau quá trình tìm hiểu, phân tích và đánh giá mô hình của các doanh
nghiệp kiểm toán nhóm chúng em đưa ra một mô hình công ty kiểm toán độc
lập dưới hình thức công ty hợp danh như sau:
Tổng Giám đốc
Phó TGĐ phụ trách kiểm toán
Phó TGĐ phụ trách tư vấnPhó TGĐ phụ trách tư vấn thuếPhó TGĐ phụ trách hành chính nhân sự
Các giám đốc kiểm toán
Các giám đốc tư vấn
Phòng kiểm toán 1
Phòng kiểm toán 2
Phòng kiểm toán 4
Tư vấn tài chính doanh nghiệpdoanh nghinghiệp
Tư vấn rủi ro
Tư vấn thuế TNDN
Tư vấn các loại thuế khác
Phòng IT và quản trị thông tin nội bộ
Phòng hành chính nhân sự
Phòng PR và Marketing
Ban kiểm soát
Hội đồng khoa học
Phòng Kế toán
Hội đồng thành viên hợp danh
Phòng kiểm toán 3
Sơ đồ 4: Tổ chức bộ máy quản lý của Công ty kiểm toán hợp danh
Trong đó:
Hội đồng thành viên hợp danh: Chịu trách nhiệm trước Pháp luật về toàn
bộ tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Hội đồng thành viên hợp
danh có quyền quyết định tất cả các công việc kinh doanh từ việc đề ra chiến
lược, phương hướng phát triển của công ty đến việc quyết định loại hình hoạt

động doanh nghiệp, giải thể doanh nghiệp
Ban kiểm soát: Ban kiểm soát do Hội đồng thành viên hợp danh thành
lập để kiểm soát tất cả các hoạt động của Ban giám đốc, các phòng ban, kể cả
của Hội đồng thành viên. Ban kiểm soát tổ chức soát xét chất lượng đối với dịch
vụ cung cấp cho khách hàng của các bộ phận chuyên môn đặc biệt là đối với các
dịch vụ đảm bảo như kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán quyết toán vốn đầu
tư và các dịch vụ công chứng…. Trong trường hợp cần thiết, Ban kiểm soát có
thể huy động thêm các chuyên gia từ các bộ phận khác để thực hiện nhiệm vụ
của mình.
Hội đồng khoa học: Phụ trách việc nghiên cứu chuyển giao công nghệ và
đào tạo cho các bộ phận nghiệp vụ trong và ngoài công ty, có thể tham gia trực
tiếp vào việc cung cấp dịch vụ với vai trò chuyên gia cao cấp.
Tổng giám đốc: Là người đại diện trước pháp luật của công ty, trực tiếp
điều hành và chịu trách nhiệm về toàn bộ hoạt động của công ty trước Hội đồng
thành viên và trước pháp luật.
Các Phó Tổng Giám đốc: Là thành viên Ban giám đốc chịu trách nhiệm
điều hành từng mảng công việc theo sự phân công và uỷ quyền của Tổng Giám
đốc, có thể nhân danh công ty ký kết và xử lý các công việc trong phạm vi được
phân công đồng thời chịu trách nhiệm trước công ty và pháp luật trong phạm vi
của mình.
Các Giám đốc chuyên môn: Là thành viên Ban Giám đốc phụ trách về
chuyên môn trong từng lĩnh vực dịch vụ cụ thể của công ty như: Dịch vụ Kiểm
toán, Tư vấn thuế, Tư vấn tài chính, Tư vấn rủi ro.