Xây dựng kế hoạch đào tạo nguồn nhân lực cho cơ quan quản lý nhà nước về an toàn bức xạ và hạt nhân

XÂY DỰNG KẾ HOẠCH ĐÀO TẠO NGUỒN NHÂN LỰC
CHO CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ AN TOÀN BỨC XẠ VÀ HẠT NHÂN
Lê Quang Hiệp, Lê Minh Tuấn
Cục ATBXHN
I. Mở đầu
Ứng dụng bức xạ và hạt nhân trong các ngành kinh tế xã hội đã mang lại các lợi ích
không thể phủ nhận. Nhiều ứng dụng bức xạ trong khám, chữa bệnh đã góp phần trong
chăm sóc sức khỏe cộng đồng và không thể thay thế. Các ứng dụng trong công nghiệp,
nông nghiệp cũng đã đem lại các hiệu quả về kinh tế đáng ghi nhận. Tuy nhiên, bên cạnh
các lợi ích đem lại, việc sử dụng bức xạ ion hóa cũng tiềm ẩn nguy cơ gây ảnh hưởng đến
sức khỏe con người và ảnh hưởng môi trường nếu không được quản lý chặt chẽ. Bên cạnh
việc phải xây dựng một khung pháp lý đầy đủ cho quản lý an toàn bức xạ, hạt nhân thì xây
dựng cơ quan quản lý nhà nước có đủ năng lực để thực thi các nhiệm vụ quản lý là một yêu
cầu quan trong để bảo đảm mục tiêu an toàn trong đẩy mạnh ứng dụng năng lượng nguyên
tử vì mục đích hòa bình. Điều này lại đặc biệt quan trọng khi Việt Nam đã quyết định chủ
trương xây dựng nhà máy điện hạt nhân (NMĐHN) với mục tiêu khởi công xây dựng vào
năm 2014 và đưa vào vận hành nhà máy điện hạt nhân đầu tiên vào năm 2020. Để đảm bảo
chất lượng, hiệu quả và tiến độ của dự án điện hạt nhân (ĐHN) đòi hỏi nhiều yếu tố trong
đó yếu tố nguồn nhân lực là hết sức quan trọng.
Kinh nghiệm quốc tế đã chỉ ra rằng chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt là đội ngũ
chuyên gia có trình độ cao đáp ứng yêu cầu của chương trình phát triển ĐHN và yêu cầu
nghiên cứu, phát triển, ứng dụng và đảm bảo an toàn, an ninh trong lĩnh vực năng lượng
nguyên tử là yếu tố quyết định sự thành công của chương trình phát triển ứng dụng năng
lượng nguyên tử ở mỗi quốc gia, đặc biệt là ở những quốc gia bắt đầu xây dựng NMĐHN
đầu tiên.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Ban chỉ đạo quốc gia về đào tạo nhân lực trong lĩnh vực
năng lượng nguyên tử, trong năm 2013 Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (ATBXHN) - Cơ
quan quản lý nhà nước về an toàn bức xạ, hạt nhân đã xây dựng kế hoạch phát triển nguồn
nhân lực của Cục với mục tiêu bảo đảm để có đủ năng lực đáp ứng cho nhiệm vụ quản lý
nhà nước về an toàn, an ninh và thanh sát hạt nhân đối với các ứng dụng bức xạ và dự án
NMĐHN.

II. Kế hoạch tuyển dụng nguồn nhân lực cho cơ quan quản lý nhà nước về an
toàn bức xạ, hạt nhân
Nhu cầu nhân lực cần thiết cho Cục ATBXHN được đánh giá trên cơ sở hoạt động
thực tiễn của Cục trong những năm qua và tham khảo kinh nghiệm của các nước có ĐHN ở
quy mô nhỏ và tham khảo các tài liệu hướng dẫn của IAEA (TECDOC 1254 Training the
staff of the regulatory for nuclear facilities; IAEA Safety Standard GSR part 1
Governmental, Legal and Regulatory Framework for Safety; IAEA Safety Guide GS.G.1.1
Organization and Staffing of the Regulatory Body for Nuclear Facilities) và tài liệu của Uỷ
ban Pháp quy hạt nhân Hoa Kỳ (Staffing, Training and technical support for startup of a
nuclear safety regulatory program, G-OI-ST, US NRC 2009).
Nhu cầu nguồn nhân lực của Cục ATBXHN đến năm 2015
Nhu cầu nguồn nhân lực của Cục ATBXHN đến 2015 được xác định để đảm bảo đáp
ứng được các nhiệm vụ quản lý nhà nước trong giai đoạn này, cụ thể:
- Bảo đảm các hoạt động quản lý nhà nước đối với các ứng dụng sử dụng nguồn
phóng xạ, thiết bị bức xạ và quản lý chất thải phóng xạ.

5 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS


- Hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn
kỹ thuật về an toàn, an ninh, thanh sát hạt nhân phục vụ quản lý NMĐHN, lò phản ứng hạt
nhân nghiên cứu giai đoạn phê duyệt địa điểm, phê duyệt dự án đầu tư, cấp giấy phép xây
dựng.
- Bảo đảm các hoạt động quản lý nhà nước về an toàn đối với dự án NMĐHN, dự án
xây dựng lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu giai đoạn phê duyệt địa điểm, phê duyệt dự án
đầu tư, cấp giấy phép xây dựng.
- Bảo đảm năng lực chuyên môn về an toàn bức xạ để hỗ trợ công tác cấp giấy phép,
thanh tra đối với các hoạt động sử dụng nguồn phóng xạ, thiết bị bức xạ và quản lý chất
thải phóng xạ.
- Bảo đảm năng lực chuyên môn về an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân để tổ chức,

tham gia thẩm định an toàn trong phê địa điểm, phê duyệt báo cáo đầu tư, cấp giấy phép
xây dựng và hỗ trợ công tác thanh tra, kiểm tra trong giai đoạn sản xuất, chế tạo và xây
dựng, lắp đặt NMĐHN, lò phản ứng nghiên cứu.
Nhu cầu nhân lực đến 2015 của Cục ATBXHN được đánh giá khoảng 200 người, so
với số nhân lực hiện có, thì đến năm 2015 cần tuyển dụng thêm khoảng 100 người.
Nhu cầu nguồn nhân lực của Cục ATBXHN đến 2020
Nhu cầu nguồn nhân lực của Cục ATBXHN đến 2020 được xác định để đảm bảo đáp
ứng được cho các nhiệm vụ quản lý nhà nước mới trong giai đoạn này so với giai đoạn đến
2015, chủ yếu là các nhiệm vụ liên quan đến quản lý an toàn NMĐHN, lò phản ứng nghiên
cứu trong quá trình xây dựng, lắp đặt, chuyển giao đưa vào sử dụng và vận hành.
Nhu cầu nhân lực đến 2020 của Cục ATBXHN được đánh giá là 300 người, nếu
trong giai đoạn đến 2015 đã tuyển dụng đủ 200 người thì từ 2016 đến 2020 cần tuyển dụng
thêm 100 người.
Kế hoạch tuyển dụng cán bộ đến năm 2015 theo chuyên môn đào tạo

Chuyên ngành hạt nhân

Tổng
cộng
55

Khí tượng thủy văn

2

Chuyên ngành kỹ thuật

45

Công nghệ thông tin

4

Môi trường

6

Kinh tế, tài chính, kế toán

9

Kỹ thuật cơ khí

3

12

Kỹ thuật xây dựng

3

Kỹ thuật hóa và vật liệu

2

Luật
Ngoại ngữ, ngoại giao, quan
hệ quốc tế
Hành chính nhà nước

Kỹ thuật điện và điện tử, tự
đông hóa

3

Xã hội nhân văn

3

Địa chất, địa chấn

2

Thư viện

1

Chuyên môn tuyển dụng

Chuyên môn tuyển dụng

Tổng cộng

Tổng cộng

12
6

168

III. Kế hoạch đào tạo nhân lực
Một quốc gia khi quyết định chương trình phát triển ĐHN cần xây dựng cơ quan
pháp quy có đủ nguồn nhân lực có kiến thức và kinh nghiệm trong các chuyên ngành kỹ

6 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS


thuật. Các nhân viên kỹ thuật phải có kiến thức chuyên sâu về vật lý lò, công nghệ điện hạt
nhân, bảo vệ bức xạ, bảo vệ thực thể và quản lý sự cố.
Cán bộ của cơ quan pháp quy cần được đào tạo nâng cao năng lực chuyên môn để
thực thi các nhiệm vụ quản lý đối với NMĐHN. Tuy nhiên, kinh nghiệm quốc tế đã chỉ ra
rằng một số nhiệm vụ có tần suất sử dụng trong hoạt động quản lý và đòi hỏi các kiến thức
kỹ thuật chuyên ngành rất sâu nên sử dụng hỗ trợ từ các đơn vị bên ngoài có thể là các
chuyên gia trong nước hoặc quốc tế.
Trên cơ sở nghiên cứu tài liệu hướng dẫn về phát triển và đào tạo nguồn nhân lực cho
cơ quan pháp quy hạt nhân quốc gia đối với các nước bắt đầu phát triển điện hạt nhân của
IAEA và của US NRC, Cục ATBXHN đã xây chương trình đào tạo cán bộ của Cục đến
năm 2020 với 3 loại hình chương trình đào tạo.
Chương trình đào tạo cơ bản cho cán bộ quản lý và hỗ trợ kỹ thuật
Chương trình đào tạo cơ bản liên quan đến lĩnh vực chuyên môn quản lý sẽ được tổ
chức định kỳ hàng năm và là chương trình đào tạo bắt buộc cho tất cả các cán bộ chuyên
môn được tuyển dụng vào làm việc tại Cục ATBXHN. Chương trình đào tạo cơ bản bao
gồm các khóa với nội dung chi tiết như sau:

TT

1

2

3

4

Tên khóa

Nội dung

Khóa đào tạo về - Kiến thức pháp quy hạt nhân
quản lý pháp quy an - Khái niệm cơ bản an toàn lò phản ứng hạt
toàn hạt nhân
nhân
- Phê duyệt địa điểm
Khóa đào tạo về - Các quá trình cấp phép
hoạt động quản lý - Hoạt động thanh tra trong quá trình xây
đối với NMĐHN
dựng và vận hành
- Hoạt động quản lý an toàn trong tháo dỡ
- Nguyên tắc thanh tra an toàn hạt nhân và
Chức năng quản lý xử lý vi phạm
của cơ quan pháp - Thẩm định an toàn để cấp giấy phép
quy
- Quản lý rủi ro, An ninh, bảo vệ bức xạ, kế
hoạch ứng phó sự cố
- Thiết kế lò phản ứng hạt nhân:
Công nghệ lò phản
- Vận hành lò phản ứng:
ứng
- Kỹ thuật trong xây dựng

7 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS

Thời
lượng
2 tuần

3 tuần

4 tuần

3 tháng


Khoá bồi dưỡng nâng cao kiến thức về phân tích tai nạn vỡ ống nước vòng I (sự cố LOCA)

Chương trình đào tạo thực hành on - the job - training
Một số cán bộ chủ chốt có hướng đào tạo thành các trưởng nhóm chuyên môn tại các
đơn vị quản lý nhà nước (Pháp chế, thanh tra, cấp phép, thanh sát hạt nhân) sau khi hoàn
thành khóa đào tạo cơ bản sẽ được lựa chọn gửi đào tạo thực hành tại nước ngoài khoảng 6
tháng tại các nước có kinh nghiệm về quản lý NMĐHN.
Dự kiến trong các năm đầu mỗi năm cử đi đào tạo 1- 2 người cho mỗi nhóm chuyên
môn sâu để bảo đảm có đủ nguồn nhân lực phục vụ cho dự án ĐHN Ninh Thuận. Các năm
sau đó sẽ tiếp tục đào tạo theo phương thức này nhưng với số lượng khoảng 2 - 3 người.
Nội dung chương trình đào tạo thực hành dự kiến thực hiện trong giai đoạn đến năm
2015 như sau:
Nội dung chương trình đào tạo thực hành
TT

Tên khóa

Thời lượng

1

Pháp quy hạt nhân

2 tháng

2

An toàn lò phản ứng hạt nhân

2 tháng

3

Quan trắc và đánh giá phóng xạ môi trường

2 tháng

4

Cấp phép và Thanh tra NMĐHN

2 tháng

5

Ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân
Quản lý chất thải phóng xạ và tháo dỡ nhà máy điện hạt

nhân

2 tháng

6

2 tháng

Chương trình đào tạo chuyên sâu cho cán bộ hỗ trợ kỹ thuật
Chương trình đào tạo chuyên môn sâu cho nhóm các cán bộ hỗ trợ kỹ thuật sẽ được
tổ chức theo các nhóm chuyên gia và chủ yếu được gửi đào tạo tại nước ngoài. Tuy nhiên,
chính sách đào tạo nhân lực chuyên gia sẽ hướng tới các chuyên môn thường được sử dụng

8 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS


trong hoạt động quản lý của cơ quan pháp quy đó là Vật lý lò phản ứng, Thủy nhiệt, Phân
tích rủi ro, Phân tích tai nạn nghiêm trọng, Hệ thống NMĐHN. Các chuyên môn khác có
thể sử dụng chuyên gia sẵn có trong nước từ các cơ quan khác.
Nội dung chương trình đào tạo chuyên sâu cho cán bộ kỹ thuật (Đào tạo chuyên gia)
dự kiến thực hiện trong giai đoạn đến 2015 như trong bảng.
Chương trình đào tạo chuyên gia
TT

Tên khóa

1

Phân tích an
toàn tất định

(DSA)
sử
dụng các code
tính toán

2

Phân tich an
toàn xác suất
(PSA)

3

Phân tích sự
cố
nghiêm
trọng

Nội dung
- Các code tính toán và kiến thức cho phân tích an
toàn tất định
- 4 nhóm, mỗi nhóm 03 người đào tạo sử dụng 01
code tính toán
- Mỗi năm mỗi nhóm học 4 khóa, mỗi khóa trong 2
tuần và chương trình kéo dài trong 4 năm
- Sử dụng các code tính toán cho phân tích an toàn
xác xuất
- Chương trình được dự kiến đào tạo cho 4 người
trong 3 năm, mỗi năm 2 khóa trong 2 tuần
- Các codes tính toán sử dụng trong phân tích sự cố

nghiêm trọng

Thời
lượng

4 năm

3 năm

1 năm

Kinh phí cần thiết cho triển khai thực hiện chương trình và kế hoạch đào tạo là
khoảng 20 tỷ đồng cho mỗi năm.
Kế hoạch phát triển nguồn nhân lực cho cơ quan quản lý nhà nước về an toàn bức xạ,
hạt nhân đã được báo cáo Hội đồng An toàn hạt nhân quốc gia vào tháng 7/2013 và đang
được hoàn thiện để báo cáo Chính phủ vào quý II năm 2014.

9 Tập san Thông tin pháp quy hạt nhân số 3/2014| VARANS