Đưa môn cờ vua vào thay thế các tiết thể dục khi trời mưa trong trường tiểu học

                                                         MỤC LỤC
      Nội dung                                                                                                 Trang
 I. Phần mở đầu : ………..................................................................... 03
1. Lý do chọn đề tài:.............................................................................. 03
2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài::......................................................... 05
3. Đối tượng nghiên cứu:....................................................................... 05
4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu………………………………………. 06
5. Phương pháp nghiên cứu:................................................................... 06
II.Phần nội dung :……………………………………………………. 07
1. Cơ sở lí luận::...................................................................................... 07
2. Thực trạng:.......................................................................................... 08
2.1. Thuận lợi ­ Khó khăn:...................................................................... 08
2.2. Thành công ­ hạn chế:.......................................................................
08
2.3. Mặt mạnh – mặt yếu:........................................................................
09
2.4. Các nguyên nhân, yếu tố tác động:...................................................
09
2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề về thực trạng mà đề tài đã đặt ra:....
09
3. Biện pháp thực hiện::.......................................................................... 10
3.1. Mục tiêu của biện pháp:................................................................... 10
3.2. Nội dung và hình thức thực hiện biện pháp:………………………
10
3.3. Điều kiện thực hiện biện pháp:.........................................................
14
3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp:..................................................... 14
3.5. Kết quả khảo nghiệm:......................................................................
14
4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm:...................................................
16

1


III.Phần kết luận ­ Kiến nghị:..............................................................
17
1. Kết luận: :............................................................................................ 17
2. Kiến nghị:............................................................................................ 17

CÁC CHỮ VIẾT TẮT
    XHCN

Xã Hội Chủ Nghĩa

    TDTT

Thể Dục Thể Thao

    GDTC

Giáo Dục Thể Chất

  HKPĐ

Hội Khỏe Phù Đổng

2


ĐỀ TÀI
ĐƯA MÔN CỜ VUA VÀO THAY THẾ CÁC TIẾT THỂ DỤC 

KHI TRỜI MƯA TRONG TRƯỜNG TIỂU HỌC
I . PHẦN MỞ ĐẦU
       1.  Lý do chọn đề tài
         Giáo dục thể  chất trong trường học là một bộ  phận quan trọng của nền 
giáo dục nước ta. Góp phần giáo dục toàn diện con người mới XHCN về “ Đức  
– Trí – Thể ­ Mĩ – Lao động”. Từ  xa xưa, con người đã coi tập luyện TDTT là 
biện pháp tích cực, hiệu quả  đối với việc tăng cường sức khoẻ  và giúp con  
người ý thức hơn về cái đẹp, cái đáng quý của bản thân mình. Đó là vẻ đẹp của  
sức mạnh, vẻ  đẹp của một tinh thần minh mẫn trong một cơ thể cường tráng, 
tạo niềm tin cho chúng ta bước vào cuộc sống hiện hữu và tương lai phía trước.
       Muốn được như vậy chúng ta phải làm gì? Phải chăng chỉ có TDTT mới làm  
được như  vậy? Đó là câu hỏi trong hàng ngàn câu hỏi đang chờ  chúng ta giải  
đáp.Thật vậy, chỉ có TDTT mới làm được điều đó.
       Nhà triết học Hy Lạp cổ đại Arix­Tor có nói “ Không gì huỷ hoại thân thể  
bằng sự thiếu vận động kéo dài”. Vì vậy, tập luyện TDTT cũng như nhu cầu ăn 
uống để tồn tại và phát triển là nhu cầu thiết yếu của con người.

3


       Nhận thức được điều đó Đảng và nhà nước ta luôn xác định sức khoẻ của  
con người là vốn quý của xã hội, là tài sản vô giá của dân tộc. Lúc sinh thời Bác 
Hồ  đã nói “Dân giàu thì nước mạnh, mỗi một người dân yếu ớt tức là làm cho  
cả nước yếu ớt một phần, mỗi một người dân mạnh khoẻ góp phần làm cho cả  
nước mạnh khoẻ”. Những năm qua Đảng chỉ  đạo ngành văn hóa TDTT phải  
thực hiện việc đưa TDTT về cơ sở là nhiệm vụ hàng đầu, trong đó phải nói tới 
cuộc vận động “Toàn dân rèn luyện TDTT theo gương Bác Hồ vĩ đại”. Ngày nay 
trong giai đoạn đất nước ngày một phát triển, từng bước tiếp cận nền văn minh 
của châu lục và thế  giới thì vai trò của thế  hệ  trẻ  ngày càng được khẳng định,  
họ chính là chủ nhân tương lai của cả nước sau này, trong đó lực lượng học sinh  

, sinh viên là nòng cốt.     Do đó, TDTT trong trường học là bộ phận quan trọng  
của TDTT xã hội, thực hiện chức năng GDTC cho thế hệ trẻ vốn có kĩ năng, kĩ 
xảo vận động cơ  bản, tăng cường khả  năng làm việc của hệ  hô hấp, hệ  tim 
mạch, hệ vận động, đồng thời chuẩn bị thể lực cho các em vào cuộc sống mới. 
Luật giáo dục được Quốc hội nước Cộng hoà xã hội chủ  nghĩa Việt Nam khoá  
XI, kỳ  họp thứ  7 thông qua ngày 14/06/2005 quy định “Mục tiêu của giáo dục  
phổ  thông là giúp học sinh phát triển toàn diện về  đạo đức, trí tuệ, thể  chất,  
thẩm mỹ và các kỹ năng cơ bản, phát triển năng lực cá nhân, tính năng động và  
sáng tạo, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng  
tư  cách và trách nhiệm công dân chuẩn bị cho học sinh tiếp tụchọc lên hoặc đi  
vào cuộc sống lao động tham gia xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
       Bởi vậy, ngày nay Bộ Giáo dục và Đào tạo không ngừng cải tiến, nâng cao  
chất lượng giáo dục thể chất và bồi dưỡng năng khiếu thể thao trong nhà trường 
như  các cuộc thi Học sinh giỏi TDTT và HKPĐ.  Ở  các cuộc thi này thường tổ 
chức các môn như: Điền kinh, đẩy gậy, bóng đá, bóng chuyền, cầu lông, đá  
cầu… Trong đó có các môn không có trong chương trình giảng dạy như cờ vua, 
4


đẩy gậy, kéo co vì vậy giáo viên thể  dục cần có những kế  hoạch giảng dạy  
riêng để phát hiện học sinh có năng khiếu để tiếp tục bồi dưỡng .
       Đối với môn Cờ Vua phát triển sau nhiều môn thể thao khác nhưng tốc độ 
phát triển khá nhanh. Cho đến nay ở hầu hết các tỉnh thành và nhiều ngành đã có  
phong trào Cờ Vua khá rộng rãi .
       Đến nay, Cờ Vua là một trong các môn thể  thao mũi nhọn của nước ta và 
đang được đầu tư, quan tâm phát triển để  phục vụ cho mục tiêu chiến lược mà 
ngành TDTT đã đề  ra. Sự  thành công của các đấu thủ  Cờ  Vua Việt Nam trên  
trường quốc tế  trong những năm gần đây đã chứng minh và khẳng định quan 
điểm đúng đắn đó.
        Cờ Vua là môn thể  thao có đặc trưng là ít đòi hỏi cao về  tố  chất thể lực,  

song lại có yêu cầu cao về sự thông minh, mưu trí, óc sáng tạo ở người chơi. Vì 
vậy, Cờ  Vua phù hợp với con người và có điều kiện phát triển  ở  Việt Nam.  
Chơi Cờ Vua không đòi hỏi dụng cụ, sân bãi phức tạp. hình thức tập phong phú, 
đa dạng.
       Chơi Cờ Vua có tác dụng phát triển tư duy logic, luyện trí thông minh, giáo 
dục những phẩm chất tốt đẹp như: tính tổ  chức kỷ  luật, kiên cường, bình tĩnh, 
óc sáng tạo, biết phân tích, tổng hợp tình hình một cách khách quan và khoa  
học.......
       Chơi Cờ Vua, chính là góp phần xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa,  
nâng cao đời sống văn hoá tinh thần của nhân dân. Thực hiện việc trao đổi văn  
hoá TDTT với các nước trên thế giới. Chơi Cờ  là môn thể  thao giải trí tao nhã,  
tạo ra cảm giác sảng khoái của sự  sáng tạo và mưu trí, bởi có sự  biến hoá kỳ 
diệu trong mỗi nước cờ, mỗi thế biến.
       Trong quá trình công tác của mình, tôi nhận thấy ở địa phương thời tiết chỉ 
có 2 mùa: mùa mưa và mùa nắng. Vào mùa mưa chúng tôi không thể  thực hiện 
các tiết dạy ngoài trời do Trường chưa có phòng đa chức năng cho học sinh tập,  
5


mỗi khi trời mưa chúng tôi thường cho các em ngồi trong lớp chơi một số  trò  
chơi đơn giản, hoặc tập một số động tác thể dục cơ bản làm cho học sinh không  
có hứng thú học tập. Nhận thấy đây là thời điểm thích hợp để  tôi đưa môn Cờ 
Vua vào giảng dạy. Nên nay tôi mạnh dạn nghiên cứu đề tài. “Đưa môn cờ vua  
vào thay thế  các tiết thể  dục khi trời mưa trong trường Tiểu học”.   Đây là 
kinh nghiệm về  việc xây dựng kế  hoạch, cách thức tổ  chức giảng dạy môn cờ 
vua ở các tiết thể dục khi trời mưa tại trường. 
        2. Mục tiêu, nhiệm vụ của đề tài:
        Việc nghiên cứu đề tài sẽ giúp giáo viên xây dựng được kế hoạch dạy khoa  
học, hợp lý, có hiệu quả để  thay thế  các nội dung ở môn Thể dục khi gặp thời  
tiết mưa. Để  từ  đó tạo được hứng thú học tập của học sinh đối với bộ  môn,  

phát hiện, bồi dưỡng học sinh có năng khiếu.
        3. Đối tượng nghiên cứu:
        * Đối tượng: Là các tiết thể dục ở các khối 2, 3, 4, 5 của trường Tiểu học  
Ea Bông khi vào mùa mưa, học sinh không thể tham gia ngoài trời.
       

        4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu:
         Việc xây dựng kế  hoạch này phụ  thuộc vào thời tiết nên nội dung giảng 
dạy chưa đi sâu, chỉ  mang tính chất truyền thụ  những điều cơ  bản về  môn cờ 
vua cho học sinh. Vì vậy trong quá trình huấn luyện học sinh năng khiếu sẽ cần  
phải có kế hoạch giảng dạy cụ thể hơn, nhiều nội dung hơn.
        5. Phương pháp nghiên cứu:
          Đây là những phương pháp mà giáo viên dùng để  nghiên cứu đề  tài, xây 
dựng đề tài thành công chứ không phải là phương pháp giảng dạy. Phương pháp  
giảng dạy ta sẽ nói trong phần nội dung đề tài.
6


         Các nguyên tắc về  phương pháp là hạt nhân cơ  bản trong việc lựa chọn  
những phương pháp để ứng dụng vào quá trình giảng dạy, truyền thụ kiến thức  
cho đối tượng giáo dục. Nó được xây dựng trên cơ sở của các quy luật về tâm lý  
giáo dục nói chung. Qua nghiên cứu và kiểm nghiệm, thấy rằng cần thiết phải  
tuân thủ các nguyên tắc mang tính lý luận, bao gồm các nguyên tắc: Nguyên tắc  
thống nhất giữa giảng dạy Cờ vua và giáo dục toàn diện, nguyên tắc hệ  thống,  
nguyên tắc vừa sức, nguyên tắc trực quan, nguyên tắc bền vững kiến thức và 
ứng dụng thực tiễn. Trong quá trình giảng dạy Cờ  Vua thường hay sử  dụng 3 
nhóm   phương   pháp   giảng   dạy   chính:  Nhóm   phương   pháp   giảng   dạy;   Nhóm 
phương pháp thực hiện nghiệp vụ  sư  phạm; Nhóm phương pháp thực tập sư 
phạm. Trong đó nhóm phương pháp thực hiện nghiệp vụ sư phạm được coi là có 
hiệu quả nhất.

             *  Phương pháp dùng lời hay phương pháp mô tả  bằng lời bao gồm: Kể 
chuyện, miêu tả, giải thích, giảng bài, trò chuyện...
       * Phương pháp trưng bày bao gồm: Biểu bảng, biểu đồ, kế hoạch, áp phích,  
bàn cờ
treo.
       * Phương pháp tham quan: Tổ chức tham quan các giải thi đấu, tổ chức tham 
quan
theo các chủ đề.
       * Phương pháp đọc và tham khảo tài liệu.
        * Phương pháp luyện tập: Giải các thế  cờ  theo chủ  đề  đã được chọn lựa 
riêng nhằm tạo ra những kỹ năng, kỹ xảo chuyên môn.
        * Phương pháp trò chơi: Chơi với bạn cùng nhóm những thế cờ  đang học 
hoặc trích đoạn của ván đấu, thi giải cờ thế.
        * Phương pháp thi đấu: Thi đấu với bạn cùng nhóm, thi đấu nhiều bàn cùng  
lúc thi đấu hạn chế thời gian.
7


        * Phương pháp phân tích ván đấu và các thế cờ điển hình: Nghiên cứu các 
ván đấu của các đại kiện tướng, phân tích các ván đấu trong học tập, phân tích 
các tình thế điển hình trong khai cuộc, trung cuộc và tàn cuộc....
        II. PHẦN NỘI DUNG
        1. Cơ sở lý luận
         Cờ  vua không phải là một trò chơi may rủi; nó dựa thuần túy vào chiến 
thuật và chiến lược. Tuy thế, trò chơi này rất phức tạp đến mức thậm chí cả 
những người chơi hay nhất cũng không thể tính hết tất cả mọi phương án: mặc  
dù chỉ có 64 ô và 32 quân cờ trên bàn cờ nhưng số lượng nước đi có thể được thì 
còn vượt cả số lượng các nguyên tử có trong vũ trụ.

        Cờ vua là một trong những trò chơi trí tuệ phổ biến nhất thế giới; nó được  

nói đến không chỉ  như  là một trò chơi mà còn là nghệ  thuật, khoa học và thể 
thao. Cờ vua đôi khi được nhìn nhận như là trò chơi chiến tranh trừu tượng; cũng 
như là "các cuộc đấu trí tuệ", và việc chơi cờ vua được coi như  là một cách để 
rèn luyện tư  duy và bản lĩnh. Cờ  vua được chơi để  tiêu khiển cũng như  để  thi  
đấu trong các câu lạc bộ cờ vua, các giải đấu, chơi trực tuyến và chơi theo cách 
gửi thư. Rất nhiều biến thể và các trò chơi tương tự như cờ vua được chơi trên 
8


toàn thế giới. Vậy làm thế nào để  đưa bộ  môn này vào giảng dạy trong trường  
Tiểu học?.
        2. Thực trạng
        2.1. Thuận lợi ­ Khó khăn
        Được sự quan tâm của các cấp chính quyền, Ban giám hiệu nhà trường  thì 
công tác giáo dục thể  chất  ở  trường tiểu học Eabông có những bước tiến đáng 
kể.
       Tuy nhiên qua thực tế tìm hiểu kế hoạch giảng dạy và học tập của trường, 
tôi thấy rằng việc giảng dạy còn nhiều khó khăn, cơ  sở  vật chất, sân chơi, bãi 
tập, dụng cụ  còn nhiều thiếu thốn, chưa đảm bảo yêu cầu của tiết học, giáo  
viên chỉ giảng, học sinh tiếp thu, vì là môn phụ  nên cha mẹ học sinh chưa quan  
tâm, thực sự  chưa chú ý đến việc học của con em mình, chưa hiểu rõ ý nghĩa 
của bộ môn cờ vua. Điều đó thật đáng buồn, cứ làm tôi phải trăn trở mãi để làm 
sao cho cha mẹ các em hiểu rõ về môn này và khuyến khích các em chơi.
       2.2. Thành công ­ hạn chế
        Bằng kinh nghiệm thực tiễn sau nhiều năm tổ  chức tập và rèn luyện cho  
học sinh qua các buổi tập luyện tại trường đã mang lại những kết quả  thiết  
thực. Nhiều thành viên tích cực, có năng khiếu của đội tuyển đã có những bước 
tiến rõ rệt. Nhiều HS yêu thích bộ môn là những em có năng khiếu thực sự. Các  
em HS thi đua tập và rèn luyện và cũng đạt nhiều kết quả cao trong các lần tham  
gia Hội thao. Mặt khác các hoạt động đó cũng đã phần nào giúp cho các em học 

sinh yếu, các em HS có hoàn cảnh khó khăn “vượt lên chính mình” để  học tập  
tốt hơn.
        Trường Tiểu học Eabông là trường học ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt  
khó khăn, đa số  cha mẹ  là người đồng bào dân tộc Êđê, sống bằng nghề  nông,  
hoàn cảnh còn khó khăn nên điều kiện tiếp cận với những cái mới còn chậm  
9


cũng như việc tìm hiểu khoa học vẫn còn hạn hẹp. Bên cạnh đó các bậc cha mẹ 
chưa hiểu hết lợi ích của bộ  môn cờ  vua nên không cho con em đi tham gia đội 
cờ vua của trường, đây cũng là một hạn chế rất lớn ảnh hưởng đến những thành 
tích của nhà trường.
        2.3. Mặt mạnh – Mặt yếu.
        Trong quá trình giảng dạy cho các em thì các em cảm thấy rất hứng thú, các
em rất hăng hái tìm tòi học hỏi những điều chưa biết về bộ môn.
        Song bên cạnh đó vẫn còn một số khó khăn nhất định, vì điểm trường thuộc  
vùng sâu vùng xa, vùng kinh tế  khó khăn học sinh chủ  yếu là dân tộc thiểu số 
chiếm 100%. Về phong tục tập quán còn nhiều hạn chế trình độ dân trí còn thấp 
nên ảnh hưởng không ít về vấn đề giáo dục cho học sinh.
        2.4. Các nguyên nhân, yếu tố tác động
        * Nguyên nhân thành công
        ­ Có kế hoạch chu đáo cho việc thực hiện đề tài.
        ­ Có sự quan tâm của lãnh đạo nhà trường và sự giúp đỡ của đồng nghiệp.
       * Nguyên nhân hạn chế
        ­ Bản thân còn thiếu kinh nghiệm với cách thức tổ chức hoạt động tích cực 
cho học sinh lĩnh hội kiến thức.
        ­ Trang thiết bị và đồ dùng dạy học còn thiếu.
         ­ Các em đến trường muộn nên có một số  em đi học không đúng độ  tuổi 
dẫn đến tự ti, mặc cảm và xấu hổ nên chưa tích cực tham gia tập luyện môn cờ 
vua cùng bạn bè. 

        2.5. Phân tích, đánh giá các vấn đề thực trạng mà đề tài đã đặt ra
         ­ Qua thực nghiệm nghiên cứu và vận dụng vào chương trình giảng dạy,  
những thành công và hạn chế  khi áp dụng đề  tài đã và chưa đạt được trên, tôi 
thiết nghĩ làm sao để  nền kinh tế  ngày một phát triển đi lên, làm sao để  dân trí  
dân tộc ngày càng cao để  những thế  hệ  con em học sinh học tập ngày càng tốt  
hơn đó là một vấn để nan giải mà toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội đang cùng nỗ 
10


lực, cố gắng, trong đó vai trò của  ngành giáo dục là vô cùng  quan trọng nhằm  
giúp   các   em   hoàn   thi ệ n   mình,   không   nh ữ ng   v ề   trí   tu ệ   mà   c ả   v ề   th ể 
ch ấ t, x ứ ng đáng là nh ữ ng ch ủ  nhân t ươ ng lai c ủ a đ ấ t n ướ c.
        ­ Để đạt được nh ữ ng v ấ n đ ề  đ ặ t ra , trước hết đất nước ta phải có một 
cơ chế mở cửa quan tâm đầu tư hơn vào vùng sâu vùng xa, vùng dân tộc ít người 
về kinh tế về văn hóa xã hội để nông thôn thành thị có sự cân bằng hóa.
        ­ Có chính sách tuyên truyền sâu rộng có hiệu quả  đến mọi người dân để 
nhân dân tin tưởng vào đường lối chính sách của Đảng và pháp luật của nhà  
nước.
        3. Giải pháp, biện pháp
        3.1. Mục tiêu của biện pháp
        ­ Việc xây dựng kế hoạch giảng dạy này nhằm mục đích giới thiệu
        ­ Nhằm tạo hứng thú học tập của học sinh đối với bộ môn này.
        ­ Nhằm truyền thụ những kiến thức cơ bản, nh ững chi ến thu ật, v ề môn cờ 
vua.
        ­ Qua đó sẽ phát hiện những học sinh có năng khiếu để tiếp tục bồi dưỡng,  
huấn luyện để đi thi đấu ở các giải như HKPĐ các cấp.
        3.2. Nội dung và cách thức thực hiện biện pháp
        * Nội dung kế hoạch dạy:  Trong giảng dạy Cờ Vua có 3 nội dung tổ chức  
cơ bản: giờ học, giờ tập luyện và giờ tự nghiên cứu.
        +  Giờ học là quá trình truyền thụ một lượng kiến thức nào đó về Cờ Vua  

và sự tiếp nhận lượng kiến thức đó của học sinh.
         +   Giờ  tập luyện là nhằm hình thành và củng cố   những kỹ  năng kỹ  xảo 
thông qua việc ứng dụng những kiến thức đã thu được vào tình huống cờ cụ thể 
hoặc thực tế  ván đấu. Tôi thường đưa ra các bài tập cho các em tự  tập luyện,  
suy nghĩ, ghi ra giấy những nước đi của mình, ngoài những nước đi như vậy có  
11


nước đi nào phù hợp nữa không, ... Các bài tập tôi đưa ra ví thường là về  trung 
cuộc và tàn cuộc, khi đưa bài tập tôi yêu cầu các em đưa ra tối đa những nước có  
thể thực hiện được.
        + Giờ tự nghiên cứu là học sinh phải thực hiện những nhiệm vụ mà giáo 
viên đề ra theo chủ đề cụ thể như: Nghiên cứu lý thuyết khai cuộc,  chiến lược 
và chiến thuật trong Cờ Vua.... Ngoài việc đạt được các mục đích của giáo viên, 
thì học sinh sẽ  nâng cao được năng lực tự  nghiên cứu ­ một yêu cầu không thể 
thiếu được trong quá trình học tập và giảng dạy.
        * Trình tự giảng dạy trong Cờ Vua
  Để  xác định trình tự  giảng dạy trong Cờ  Vua, cần phải căn cứ  vào mục 
đích, yêu cầu, nhiệm vụ, thời gian và đối tượng giảng dạy mà đưa ra nội dung 
cho phù hợp. Thông thường, nội dung giảng dạy trong Cờ  Vua được sắp xếp  
theo trình tự như sau:
1. Bàn cờ, quân cờ: Cấu tạo bàn cờ, vị trí ban đầu của các quân cờ, những 
chỉ dẫn để sắp xếp một bàn cờ đúng luật....
2. Các nhân tố trên bàn cờ: Tên gọi ô cờ, hàng ngang, cột dọc, đường chéo, 
trung tâm, trung tâm mở rộng, cột mở ....
3. Luật di chuyển quân, các hình thức ăn quân: Xe, Hậu, Tượng, Mã, Vua, 
Tốt, các nước đi đặc biệt....
        4. Kết thúc ván cờ: Thường bắt đầu từ nước chiếu Vua, cách chống đỡ khi  
Vua bị
chiếu, các tình huống thắng và hoà cờ....

        5. Các thuật ngữ trong Cờ vua : Cần phải giới thiệu các khái niệm, các thuật 
ngữ  mang tính đặc thù như: Chiếu vĩnh viễn, mát, pát, temp, chiến thuật, chiến  
lược….

12


6. Ký hiệu và cách ghi chép trong Cờ vua: Các ký hiệu thông dụng, cách ghi 
chép biên bản ngắn gọn và đầy đủ ....
7. Giá trị tương đối của các quân: Ở đây cần đưa ra các khái niệm hy sinh 
hay thí quân, các vấn đề về đổi quân  trong các giai đoạn ván đấu.
        8. Cấu trúc ván cờ: Giới thiệu cho người học nắm được các giai đoạn của 
ván cờ: Khai cuộc, trung cuộc, tàn cuộc.
9. Tàn cuộc: Là vấn đề  then chốt trong quá trình giảng dạy Cờ  Vua. Cần  
phải bắt đầu  giảng dạy từ tàn cuộc kỹ  thuật đến tàn cuộc chiến thuật ­ chiến 
lược. Với tàn cuộc chiến thuật ­ chiến lược thì bắt đầu bằng tàn cuộc Tốt sau 
đó đến tàn cuộc Hậu, Xe, Tượng, Mã ....
10. Khai cuộc: Giảng dạy khái niệm, các nguyên tắc khai cuộc, một số sai 
lầm trong khai cuộc, một số dạng thức khai cuộc cơ bản: Tây Ban Nha, Gambit 
Hậu ....
11. Trung cuộc: Khái niệm trung cuộc, tuỳ vào trình độ VĐV mà đưa ra các 
mức độ  khác nhau về tình thế điển hình trong giai đoạn này, các nhân tố  chiến  
thuật trong Cờ Vua, đòn phối hợp ....
12. Phân tích đánh giá và lập kế hoạch : Cách thức đánh giá và phân tích thế 
cờ, ưu thế và sử dụng ưu thế trong Cờ Vua, những nhân tố trong thế trận ....
13. Phương pháp tính toán trong Cờ  Vua: Phương pháp và các nguyên tắc 
tính toán trong Cờ Vua, các dạng thức tính toán ....
         14. Chiến lược trong Cờ  Vua : Các nguyên tắc của chiến lược, các thành 
phần      của chiến lược, chiến lược trong các giai đoạn của ván đấu ...
15. Vấn đề tâm lý ­ sinh lý và thể lực trong hoạt động thi đấu Cờ Vua: Cần 

đưa ra các hiểu biết chung về  những thay đổi các chỉ  số  tâm lý ­ sinh lý trong 
hoạt động tập luyện và thi đấu Cờ Vua. Vấn đề thể lực cho VĐV Cờ Vua ....

13


16. Các phương tiện bổ  trợ  trong tập luyện Cờ  Vua:   Giới thiệu về  Cờ 
tướng, Cờ  vây, Cờ  nhảy và các  ứng dụng của tin học trong giảng dạy và tập  
luyện Cờ Vua.
         * Kế hoạch giảng dạy Cờ Vua
        Các bước lập kế hoạch giảng dạy Cờ Vua được thực hiện theo trình tự sau:
        ­ Bước 1: Xác định đối tượng và thời gian.
        ­ Bước 2:  Xác định mục đích: Khi thực hiện xong chương trình sẽ đạt được 
một trình độ nào đó.
        ­ Bước 3: Xác định yêu cầu: Đến một mức độ  nào đó về  các mặt mà đối 
tượng
của kế hoạch chịu tác động, chi phối và phải hoàn thành.
­ Bước 4: Xây dựng nội dung: Liệt kê các công việc cần phải thực hiện.
­ Bước 5: Xác định những yêu cầu về  cơ  sở  vật chất, dự trù kinh phí cho 
việc thực hiện kế hoạch.
­ Bước 6: Xây dựng chương trình: Là quá trình phân bố  chi tiết nội dung  
công việc theo thời gian với các phương tiện, biện pháp và phương pháp đủ đảm 
bảo thực hiện các nhiệm vụ, mục tiêu và yêu cầu đã định.
        Trong quá trình giảng dạy bản thân tôi đã áp dụng kế hoạch trên vào giảng 
dạy thay thế  những tiết thể  dục khi trời mưa, hoặc vào những lúc thời gian 
rảnh. Vào đầu năm học kì I năm học 2015­2016. Trong quá trình giảng dạy tôi  
thấy các  các em rất thích, tỏ  ra chăm chú, hăng say học tập, tìm tòi, phát huy  
những kiến thức mình học tập, chỉ mới học những tiết đầu các em đã nắm được 

14

những kiến thức cơ bản về môn cờ vua.
Một số hình ảnh hoạt động môn cờ vua
        3.3. Điều kiện thực hiện biện pháp      
        Vì thời tiết mỗi năm khác nhau nên kế  hoạch cũng mang tinh chất tương  
đối, giáo viên cần phải linh động trong tổ chức giảng dạy cho học sinh.
        Để thực hiện được các nội dung trên yêu cầu giáo viên phải nắm chắc về 
bộ  môn cờ  vua, lí thuyết, thực hành, phương pháp...., yên tĩnh, dụng cụ  tập  
luyện được trang bị tương đối đầy đủ, các em học sinh đam mê môn cờ vua...
 

3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp

 

Đề tài này có hai biện pháp nổi bật : xây  
dựng   kế   hoạch   và   phương   pháp,   cách 
thức giảng dạy.

 

Việc xây dựng kế  hoạch cụ  thể, khoa 
học mang tính chất cô đọng sẽ  là cơ  sở 

để  chúng ta hình thành phương pháp, cách thức, thời lượng giảng dạy cho phù  
hợp vì vậy việc xây dựng kế hoạch là yêu cầu cần thiết quan trọng trong đề tài 
này. Khi có kế hoạch giảng dạy thì giáo viên sẽ  phải nghiên cứu phương pháp, 
cách thức giảng dạy thích hợp để  hoàn thành kế  hoạch đặt ra.Việc áp dụng 
những phương pháp, cách thức giảng dạy sẽ là con đường đúng đắn để chúng ta  

hoàn thành kế hoạch dạy học. Qua đó sẽ thu được những kết quả cao trong dạy  
học,…
        Giữa các biện pháp phải có sự gắn bó chặt chẽ, liên kết với nhau trong toàn  
bộ quá trình học tập, rèn luyện, không ngừng nâng cao học hỏi, hiểu biết về nội  
dung mình tìm hiểu, cố  gắng tìm tòi những bài tập, những nước đi mới hay và 
phù hợp...
15


        3.5. Kết quả khảo nghiệm
        Việc xây dựng được kế hoạch để đưa môn cờ vua vào thay thế các tiết dạy  
học thể  dục khi trời mưa trong trường Tiểu học giúp tôi có được biện pháp  
giảng dạy hiệu quả  khi vào mùa mưa  ở  địa phương, tránh tình trạng chán nản,  
mệt mỏi mất hứng thú học khi ngồi trong lớp không thể  tham gia vận động khi  
trời mưa. 
       Tôi tiến hành một cuộc khảo sát học sinh học sinh trường Tiểu học EaBông  
trước và sau khảo sát.
     *Tổng số 252 học sinh của 4 khối 2,3,4,5 khi tham gia khảo sát trước khi áp 
dụng “Đưa môn cờ vua vào thay thế các tiết thể dục khi trời mưa trong trường  
Tiểu Học”.  
Mức độ 

Tổng   số   hs   khảo  Tỷ lệ %

Chưa tham chơi được

sát (n = 252)
       212

84,1%

Đã tham gia chơi được
        43
15,9 %
       Trong quá trình giảng dạy tôi cho các em tham gia các hoạt động học và thực 
hành về  cờ  vua thì các em rất thích, tỏ  ra chăm chú, hăng say học tập, tìm tòi, 
phát huy những kiến thức mình học tập, tìm hiểu. Hiện nay các em không những  
học tập, tìm tòi trên lớp mà còn phát huy được những lúc tự học ở nhà. Phần đa  
các em đều yêu thích bộ  môn này, so với đầu năm học thì tỉ lệ các em yêu thích 
môn học này tăng lên đáng kể. Tuy tỉ lệ học sinh ham thích và tìm hiểu môn cờ 
vua có tăng nhưng tỉ lệ các em tham gia thi đấu ở  các giải lại đang còn thấp so  
với mặt bằng chung ở các trường.       
         Nhờ việc giảng dạy này tôi đã phát hiện và lựa chọn được một số em có  
năng khiếu cũng như  một số  em có sở  thích và niềm đam mê đối với môn cờ 
vua. Để  tiếp tục luyện tập và bồi dưỡng các em để  tham gia đi thi HKPĐ do 
phòng Giáo Dục huyện Krông Ana tổ chức năm học 2015­ 2016.
16


       4. Kết quả thu được qua khảo nghiệm
        Sau quá trình đưa môn cờ vua vào tiết học tôi thấy các em ham thích học tập  
môn học thể  dục hơn, kết quả khả quan hơn tôi nghĩ. Khi đưa môn học này áp 
dụng cho các em thì tôi chỉ  nghĩ một phần để  thay đổi không khí lớp học, một  
phần cho các em làm quen dần dần nhưng đến thời điểm này trường tôi đã có 1 
em đi tham gia dự  thi Hội Khỏe Phù Đổng môn cờ  vua và đã lọt vào trận cuối 
cùng. Có thể kết quả đạt được chưa cao nhưng đó cũng là những động lực cho 
tôi cố gắng phát triển bộ môn này trong nhà trường cũng như trong học sinh.
       *Tổng số 252 học sinh của 4 khối 2,3,4,5 khi tham gia khảo sát sau khi áp  
dụng“Đưa môn cờ  vua vào thay thế các tiết thể dục khi trời mưa trong trường  
Tiểu Học”.

17


Mức độ 

Tổng   số   hs   khảo  Tỷ lệ %

Chưa tham chơi được

sát (n = 252)
             55

 21,8%

Đã tham gia chơi được

            197

 78,2%

         III. PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
         1. Kết luận
        Trên đây là một số nội dung mà tôi đã đưa vào các tiết thể dục khi trời mưa  
cho học sinh trường tôi. Qua phần thực nghiệm tôi nhận thấy rằng: không phải  
các em không có khả năng mà do chúng ta chưa quan tâm đúng mức tới mọi mặt  
của các em. Vì vậy, cần có sự  quan tâm nhiều hơn về  mọi mặt, tạo điều kiện 
cho các em được tiếp xúc với bộ môn
        2. Kiến nghị
        Do đặc thù lứa tuổi các em còn nhỏ, cần chú trọng vào phần rèn kiến thức  
cho các em, nhưng  ở  lứa tuổi này các em học hỏi rất nhanh, nên tôi hi vọng sẽ 

sớm triển khai chương trình học cờ  vua vào chương trình chính khoá để  các em  
có cơ  hội học tập nhiều hơn, cha mẹ  quan tâm, đầu tư  nhiều hơn cho con em  
mình.
        Các cơ quan ban ngành cần quan tâm tạo điều kiện về xây dựng CSVC đáp  
ứng đủ phòng học, phòng chức năng, sân chơi bãi tập cho nhà trường.
        Đề  tài của tôi tuy đã hoàn thành nhưng không thể  tránh khỏi những thiếu 
sót, kính mong Lãnh đạo cùng các đồng nghiệp nhận xét góp ý để đề tài của tôi  
hoàn thiện hơn. 
Tôi xin chân thành cảm ơn.
                                                              Ea Bông, Ngày 10 tháng 02 năm 2016
                             Người thực hiện
18


                                                                       Dương Đình Nguyên
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Nguyễn Đăng Khương (1995) ,”Cờ vua cho trẻ em 1, 2”, Nxb Trẻ
2. Bill Hartson “Nhân văn biên dịch” (2002) ,“Tự học chơi cờ vua “, Nxb : 

Thanh niên.
3. B.Extrin , người dịch Phùng Duy Quang (1991) ,“Lý thuyết và thực hành  

Cờ Vua“ ,Nxb : Thể dục thể thao.
4. Đàm Quốc Chính – Đặng Văn Dũng – Nguyễn Hồng Dương (1999) 

“Giáo trình cờ vua“,Nxb : Thể dục thể thao.
5. UBTDTT (2007),  “Luật cờ vua” ,Nxb: Thể dục thể thao.

19

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM CẤP TRƯỜNG.
...........................................................................................................................
............................................................................................................................
...........................................................................................................................
............................................................................................................................
Xếp loại :.............................. Điểm:...........................
Chủ tịch Hội đồng

  
 NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM CẤP HUYỆN.
............................................................................................................................
...........................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
............................................................................................................................
Xếp loại :.............................. Điểm:...........................
                                            Chủ tịch Hội đồng
20


21