MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM TOÁN KHOẢN PHẢI TRẢ NHÀ CUNG CẤP TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH

MỘT SỐ NHẬN XÉT VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG
TÁC KIỂM TOÁN KHOẢN PHẢI TRẢ NHÀ CUNG CẤP TRONG KIỂM
TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH
DO AASC THỰC HIỆN
3.1. Nhận xét chung về công tác kiểm toán tại Công ty Dịch vụ Tư vấn
Tài chính Kế toán và Kiểm toán (AASC)
Cùng với Công ty Kiểm toán Việt Nam (VACO), Công ty Dịch vụ Tư vấn
Tài chính Kế toán và Kiểm toán (AASC) là một trong hai công ty kiểm toán đầu
tiên tại Việt Nam. Sau hơn 15 năm xây dựng và phát triển, AASC đã đạt được
nhiều thành tựu.
AASC đã có được một số lượng khách hàng đông đảo trong nhiều lĩnh
vực từ sản xuất, thương mại, xây dựng cho đến ngân hàng, tài chính, bảo
hiểm… Bằng trình độ, nghiệp vụ, AASC đã cung cấp cho khách hàng các dịch
vụ kế toán, kiểm toán, tư vấn… với chất lượng cao, đáp ứng được sự tin cậy của
khách hàng.
Đạt được những thành công như vậy là do AASC đã xây dựng được một
quy trình kiểm toán hợp lý, chặt chẽ, đem lại hiệu quả cao. Quy trình kiểm toán
tại AASC được xây dựng trên cơ sở lý thuyết kiểm toán, tuân thủ các chuẩn
mực kiểm toán Việt Nam cũng như các chuẩn mực kiểm toán quốc tế được chấp
nhận và các quy định khác của Bộ Tài chính. Trong quá trình thực hiện kiểm
toán, các kiểm toán viên của AASC cũng luôn chú ý tới việc vận dụng các
chuẩn mực kiểm toán vào thực tiễn. Các chuẩn mực được nghiên cứu vận dụng
một cách phù hợp với thực tiễn kiểm toán tại công ty khách hàng.
Về việc trình bày và sắp xếp giấy tờ làm việc, tại AASC, các giấy làm việc
được trình bày và sắp xếp theo trình tự từ tổng quát đến chi tiết, từ kết luận đến
các bằng chứng kiểm toán cụ thể. Trong mỗi hồ sơ kiểm toán, trang tổng hợp
luôn ở vị trí đầu tiên, sau đó là trang kết luận, tiếp đến là chương trình kiểm
toán, sau nữa là các giấy tờ làm việc khác mô tả chi tiết các bước công việc mà
kiểm toán viên đã thực hiện cùng kết quả thu được, cuối cùng là các tài liệu thu
thập được từ phía khách hàng. Hơn nữa, các giấy tờ làm việc được liên hệ với
nhau bằng các ký hiệu tham chiếu. Việc sắp xếp giấy tờ làm việc như vậy cho

phép người sử dụng thấy ngay được kết luận của kiểm toán viên và căn cứ đưa
ra kết luận đó. Các trưởng nhóm, trưởng phòng nghiệp vụ cũng như các thành
viên của Phòng kiểm soát chất lượng có thể dễ dàng soát xét các công việc mà
kiểm toán viên đã làm.
Hiện nay, công tác kiểm toán tại AASC được thực hiện một phần trên
máy tính nên đem lại hiệu quả cao hơn. Tuy nhiên, Công ty chưa xây dựng được
một phần mềm làm kiểm toán mang tính chất chuyên ngành và đặc thù nhằm
giảm nhẹ khối lượng công việc. AASC cũng cần xây dựng một quy trình kiểm
toán chuẩn áp dụng thống nhất giữa Trụ sở chính và các chi nhánh của Công ty.
3.2. Nhận xét về công việc của kiểm toán viên
o Giai đoạn chuẩn bị kiểm toán
Để gia tăng lượng khách hàng hàng năm, ngoài việc nâng cao chất lượng
dịch vụ, AASC còn thực hiện tốt việc tiếp cận với khách hàng. Với những khách
hàng thường xuyên, AASC đã chủ động liên hệ để ký hợp đồng kiểm toán. Với
khách hàng mới, AASC gửi thư chào kiểm toán và còn tham gia đấu thầu.
Công việc lập kế hoạch kiểm toán được AASC thực hiện khá tốt. Ưu
điểm của giai đoạn này là AASC đã xây dựng được hệ thống câu hỏi đánh giá
hệ thống kiểm soát nội bộ khá chi tiết, từ công việc đánh giá nhân sự phòng kế
toán đến việc thực hiện từng khoản mục cụ thể. AASC cũng đã thiết kế được
chương trình kiểm toán chi tiết cho từng khoản mục một cách khoa học và hợp
lý, giúp cho việc thực hiện kiểm toán tiết kiệm được thời gian và chi phí mà vẫn
đem lại hiệu quả cao.
Trên thực tế, AASC đã thiết kế sẵn Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm
soát nội bộ đối với từng chu trình, từng khoản mục. Tuy nhiên, đối với từng
khách hàng cụ thể, kiểm toán viên của AASC đã có sự vận dụng linh hoạt, sáng
tạo, thêm bớt các thử nghiệm kiểm soát sao cho việc đánh giá hệ thống KSNB
đạt được mục tiêu đã đề ra.
Cũng như Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ, tại AASC,
chương trình kiểm toán chi tiết cũng được thiết kế sẵn cho từng khoản mục trên
báo cáo tài chính. Chương trình kiểm toán là cơ sở để kiểm toán viên tiến hành

công việc kiểm toán, là các bước công việc cụ thể được xây dựng trước để kiểm
toán viên thực hiện nhằm thu thập một cách đầy đủ những bằng chứng kiểm
toán đáng tin cậy.
Nhìn chung, chương trình kiểm toán chi tiết cho từng khoản mục được
AASC thiết kế khá chặt chẽ, được cập nhật thường xuyên. Từng bước công việc
cụ thể được trình bày trên giấy tờ làm việc một cách rõ ràng, chi tiết. Điều đó
giúp cho việc tiến hành kiểm toán đối với kiểm toán viên thuận tiện hơn, tuân
theo quy trình hợp lý đã dựng sẵn. Đối với khoản mục phải trả nhà cung cấp,
AASC đã xây dựng chương trình kiểm toán chi tiết một cách đầy đủ, dễ sử dụng
và mang tính chỉ dẫn cao.
Tuy nhiên, chương trình kiểm toán mẫu chỉ mang tính chất hướng dẫn.
Để chương trình kiểm toán mẫu trở nên khả thi cho từng cuộc kiểm toán, kiểm
toán viên đã có sự lược bỏ, sửa đổi, bổ sung các thủ tục trong chương trình kiểm
toán cho phù hợp với điều kiện cụ thể tại từng đơn vị khách hàng.
o Giai đoạn thực hiện kiểm toán
Bám sát kế hoạch kiểm toán và chương trình kiểm toán chi tiết đã lập, các
kiểm toán viên của AASC đã thực hiện kiểm toán một cách toàn diện các báo
cáo tài chính của khách hàng. Mặc dù thời gian thực hiện cho mỗi cuộc kiểm
toán hạn chế nhưng các kiểm toán viên đã vận dụng linh hoạt các phương pháp,
kỹ thuật kiểm toán để thu thập được các bằng chứng đầy đủ và đáng tin cậy, cần
thiết cho việc đưa ra ý kiến của kiểm toán viên.
Quá trình kiểm toán được thực hiện với các thủ tục kiểm soát, thủ tục
phân tích và thủ tục kiểm tra chi tiết. Tại AASC, công việc kiểm toán được tiến
hành theo khoản mục. Các khoản mục này được thực hiện bởi các kiểm toán
viên khác nhau nhưng giữa các kiểm toán viên luôn có sự phối hợp chặt chẽ với
nhau.
o Giai đoạn kết thúc kiểm toán
Đây là giai đoạn cuối cùng của cuộc kiểm toán. Ở giai đoạn này, kiểm
toán viên tổng hợp công việc đã thực hiện và kết quả đã thu được để phát hành
Báo cáo kiểm toán.

Để Báo cáo kiểm toán được phát hành tuân theo chuẩn mực, AASC thực
hiện soát xét rất kỹ lưỡng kết quả kiểm toán do kiểm toán viên và trợ lý kiểm
toán đã thực hiện. Để đưa ra ý kiến kiểm toán cuối cùng, việc soát xét phải được
thực hiện bởi ba cấp là kiểm toán viên chính, trưởng phòng kiểm toán và Ban
Giám đốc.
3.3. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác kiểm toán khoản phải trả
nhà cung cấp do AASC thực hiện
3.3.1. Kiến nghị về giai đoạn chuẩn bị kiểm toán
o Kiến nghị về việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ:
Ở AASC, việc đánh giá hệ thống KSNB của khách hàng được thực hiện
chủ yếu thông qua Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ đã dựng sẵn
một cách có hệ thống. Những câu hỏi trong bảng này giúp cho kiểm toán viên
xác định rủi ro kiểm soát khi kiểm toán các khoản mục liên quan tới chu trình.
Bảng câu hỏi cung cấp cho kiểm toán viên sự hiểu biết về hệ thống KSNB, từ
đó lập kế hoạch kiểm toán và xác định các thủ tục cần thiết đối với từng khoản
mục trên báo cáo tài chính.
Tuy nhiên, khi sử dụng Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ,
Công ty chưa quy định rõ tiêu chí để đưa ra đánh giá hệ thống KSNB là tốt, khá,
trung bình hay kém. Việc đánh giá hệ thống KSNB vẫn chủ yếu dựa vào kinh
nghiệm, khả năng xét đoán của kiểm toán viên. Vì vậy có thể xảy ra trường hợp
các kiểm toán viên khác nhau đưa ra quan điểm khác nhau về tính hiệu quả của
hệ thống KSNB. Từ đó sẽ gây ra khó khăn cho kiểm toán viên trong việc đưa ra
kết luận về hệ thống KSNB của khách hàng.
Để hỗ trợ các kiểm toán viên trong việc đưa ra kết luận về hệ thống
KSNB của khách hàng, AASC nên đưa ra tiêu chí đánh giá dựa trên bảng câu
hỏi được thiết kế. Công ty có thể dùng cách thức cho điểm đối với mỗi câu hỏi
được trả lời Có hoặc Không, khi điểm số thấp hơn một mức nào đó thì hệ thống
KSNB được đánh giá là trung bình hoặc yếu. Việc đưa ra tiêu thức đánh giá
không những trợ giúp cho kiểm toán viên trong việc đánh giá hệ thống KSNB
mà còn tạo nên sự thống nhất trong đánh giá giữa các kiểm toán viên khác nhau.

Mặt khác, theo lý luận về đánh giá hệ thống KSNB, để mô tả hệ thống
KSNB, đối với từng khách hàng cụ thể, kiểm toán viên có thể sử dụng một
trong ba phương pháp hoặc kết hợp cả ba phương pháp: lập Bảng câu hỏi về
KSNB, lập Bảng tường thuật và vẽ các Lưu đồ.
Hiện nay, tại AASC, các kiểm toán viên chủ yếu sử dụng Bảng câu hỏi
tìm hiểu hệ thống KSNB mà ít áp dụng hai phương pháp còn lại. Do đặc điểm
của Bảng câu hỏi về hệ thống KSNB là được thiết kế chung cho tất cả các khách
hàng nên có thể không phù hợp với mọi doanh nghiệp. Do đó, nếu chỉ sử dụng
bảng câu hỏi thì sẽ không phù hợp, dẫn đến cái nhìn phiến diện, không thấy hết
được các điểm mạnh, điểm yếu của hệ thống KSNB.
Một đặc điểm nữa của Bảng câu hỏi tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ là
chỉ bao gồm các câu hỏi đóng, nên trong một số trường hợp không mô tả được
một cách đầy đủ các thủ tục kiểm soát nội bộ đang được áp dụng.