Công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế xã nội cấp tính, tưc thực tiễn tỉnh cao bằng

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/…………

BỘ NỘI VỤ
……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

ĐOÀN ĐỨC ĐIỆP

CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN
KINH TẾ - XÃ HỘI CẤP TỈNH, TỪ THỰC TIỄN
TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG

Hà Nội - 2018


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
…………/…………

BỘ NỘI VỤ
……/……

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

ĐOÀN ĐỨC ĐIỆP

CÔNG TÁC LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN
KINH TẾ - XÃ HỘI CẤP TỈNH, TỪ THỰC TIỄN

TỈNH CAO BẰNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG
Chuyên ngành: Quản lý công
Mã số: 8 34 04 03

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. Nguyễn Hoàng Quy

Hà Nội - 2018


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đề tài luận văn "Công tác lập kế hoạch phát triển kinh
tế - xã hội cấp tỉnh, từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng" là do chính bản thân tôi thực
hiện, không sao chép từ bất cứ nghiên cứu nào khác, các số liệu khảo sát và
phân tích là hoàn toàn trung thực.
Học viên

Đoàn Đức Điệp



LỜI CẢM ƠN
Tôixin chân thành cảm ơn Ban Giám đốc Học viện Hành chính Quốc
gia, các thầy cô Ban Quản lý đào tạo Sau đại học và các thầy cô giáo đã tận
tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức và tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho tôi
trong quá trình theo học lớp Cao học Quản lý công.
Xin gửi lời cảm ơn đến Ban Giám đốc Sở Kế hoạch và Đầu tƣ tỉnh Cao
Bằng, đặc biệt là Phòng Tổng hợp - Quy hoạch đã quan tâm, tạo điều kiện cho

tôi đƣợc theo học lớp Cao học Quản lý công HC21.B10 (niên khóa 20162018) tại Học viện Hành chính Quốc gia. Xin cảm ơn gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp đã giúp đỡ, động viên tôi trong thời gian học tập và hoàn thành luận
văn Cao học.
Đặc biệt, xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến TS. Nguyễn Hoàng Quy đã tận
tình hƣớng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành tốt luận văn của mình. Những kinh
nghiệm, kiến thức đƣợc tích lũy qua quá trình học tập và nghiên cứu này sẽ
rất hữu ích cho tôi trong việc thực hiện công tác chuyên môn.
Tuy bản thân đã có nhiều cố gắng, nỗ lực và rất tâm huyết với đề tài,
nhƣng trong khuôn khổ thời gian, phạm vi nghiên cứu và năng lực còn hạn
chế nên chắc chắn nội dung của luận văn sẽ không thể tránh khỏi những thiếu
sót, chƣa bao quát đƣợc toàn bộ các vấn đề. Do đó, tôi rất mong sẽ nhận đƣợc
sự đóng góp, kiến nhận xét, đánh giá và góp ý của các thầy cô Học viện Hành
chính quốc giavà bạn bè đồng nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn.
Một lần nữa tôi xin chân thành cảm ơn!
Học viên

Đoàn Đức Điệp



MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
Chƣơng 1. CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH
TẾ - XÃ HỘI CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH .......................................... 7
1.1. Tổng quan về lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ...................... 7
1.1.1. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ................................................ 7
1.1.2. Lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ......................................... 13
1.2. Lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của Ủy ban nhân dân tỉnh16
1.2.1. Vai trò và chức năng quản lý nhà nước của Ủy ban nhân tỉnh trong
lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội .................................................... 16

1.2.2. Bộ máy thực hiện lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ............. 17
1.2.3. Nội dung các bước lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh19
1.2.4. Những nhân tố ảnh hưởng đến chất lượng lập kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội........................................................................................... 22
1.3. Kinh nghiệm lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của các địa
phƣơng ........................................................................................................ 24
1.3.1. Kinh nghiệm của tỉnh Hòa Bình ..................................................... 24
1.3.2. Kinh nghiệm của tỉnh Lào Cai ........................................................ 29
1.3.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho tỉnh Cao Bằng .............................. 30
Chƣơng 2.

KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN

KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CAO BẰNG ....................................................... 34
2.1. Khái quát về tỉnh Cao Bằng ............................................................... 34
2.1.1. Vị trí địa lý, điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội của tỉnh Cao Bằng34
2.1.2 Tình hình kinh tế - xã hội tỉnh Cao Bằng những năm vừa qua ....... 35
2.2. Thực trạng công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên
địa bàn tỉnh Cao Bằng hiện nay ............................................................... 38
2.2.1. Các bước lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh tại Cao
Bằng .......................................................................................................... 38


2.2.2. Về phương pháp lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh
tại tỉnh Cao Bằng ...................................................................................... 40
2.2.3. Việc xây dựng, xác định các chỉ tiêu, mục tiêu và giải pháp ......... 40
2.2.4. Về thời gian lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội .................... 42
2.2.4. Về nội dung của bản Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ............. 42
2.2.5. Về công tác tổ chức thực hiện lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội cấp tỉnh ............................................................................................... 43

2.3. Những thành tựu đã đạt đƣợc trong công tác lập Kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội tại Cao Bằng............................................................ 43
2.3.1. Công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh
Cao Bằng trong thời gian vừa qua đã có nhiều thay đổi góp phần phát
triển kinh tế xã hội .................................................................................... 44
2.3.2. Công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp xã trên địa
bàn tỉnh Cao Bằng đã được đổi mới ......................................................... 45
2.3.3.Công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp huyện của tỉnh
Cao Bằng được thể chế về quy trình xây dựng ......................................... 49
2.3.4. Bộ máy tổ chức thực hiện xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội được thành lập và được nâng cao năng lực ....................................... 52
2.3.5. Chất lượng bản Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp huyện và
cấp xã đã từng bước được nâng cao......................................................... 53
2.3.6. Đã từng bước thay đổi được nhận thức và đã có sự tham gia của
các bên liên quan và người dân vào công tác lập kế hoạch ..................... 54
2.4. Những tồn tại, hạn chế và khó khăn trong lập Kế hoạch phát triển
kinh tế - xã hội cấp tỉnh tại Cao Bằng ...................................................... 54
2.4.1. Thiếu văn bản hướng dẫn pháp quy nên Kế hoạch phát triển kinh tế
- xã hội cấp tỉnhvẫn được xây dựng theo phương pháp truyền thống ...... 55
2.4.2. Nhận thức về vị trí, vai trò của lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội vẫn chưa cao ....................................................................................... 56


2.4.3. Năng lực cán bộ lập kế hoạch nhiều đơn vị còn yếu và thiếu ........ 57
2.4.4. Công tác phối kết hợp trong quá trình lập Kế hoạch phát triển kinh
tế - xã hội của một số sở ngành, đơn vị liên quan chưa tốt ...................... 58
2.4.5. Chất lượng số liệu phục vụ lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
chưa cao .................................................................................................... 59
2.4.6. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh hiện nay được xây
dựng còn hạn chế sự tham gia của các bên liên quan. ............................. 60

2.4.7. Kinh phí cho việc lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội còn hạn
chế, phụ thuộc vào các Chương trình, dự án............................................ 61
Chƣơng 3. ĐỊNH HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC
LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN KINH TẾ - XÃ HỘI TỈNH CAO BẰNG. 63
3.1. Định hƣớng công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội....... 63
3.1.1. Định hướng công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của
Đảng và Nhà nước .................................................................................... 63
3.1.2. Định hướng hoàn thiện công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội tỉnh Cao Bằng ................................................................................ 66
3.2. Giải pháp hoàn thiện công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội của tỉnh Cao Bằng................................................................................ 69
3.2.1. Đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền nhằm đổi mới nhận thức,
tư duy về công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh ....... 70
3.2.2. Xây dựng, hoàn thiện quy trình và thể chế về lập Kế hoạch phát
triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh .................................................................... 71
3.2.3. Đào tạo tập huấn, nâng cao năng lực về công tác lập Kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội .......................................................................... 72
3.2.4. Xây dựng quy chế phối hợp, chia sẻ thông tin trong công tác lập Kế
hoạch phát triển kinh tế - xã hội ............................................................... 73
3.2.5. Tiếp tục thực hiện việc phân cấp trong lập và thực hiện Kế hoạch
phát triển kinh tế - xã hội .......................................................................... 75


3.2.6. Tăng cường sự tham gia của các tổ chức, cá nhân và các thành
phần kinh tế trong việc lập và thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã
hội.............................................................................................................. 76
3.2.7. Nâng cao chất lượng quy hoạch ngành, vùng và địa phương ........ 78
3.2.8. Tỉnh cần chủ động trong công tác lập Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội ......................................................................................................... 79
3.3. Một số kiến nghị đối với Chính phủ và các bộ, ngành trung ƣơng 79
3.3.1. Đối với Chính phủ ........................................................................... 80
3.3.2. Đối với Bộ Kế hoạch và Đầu tư ...................................................... 80

3.3.3. Đối với Bộ Tài Chính ...................................................................... 82
3.3.4. Đối với Bộ Nội vụ ........................................................................... 82
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 84
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ........................................................ 86


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
HĐND

Hội đồng nhân dân

KH&ĐT

Kế hoạch và Đầu tƣ

KHPT

Kế hoạch phát triển

KHPT KT-XH

Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội

KT-XH

Kinh tế - xã hội

TC-KH

Tài chính - kế hoạch

UBND

Uỷ ban nhân dân


DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ
Biểu 2.1. Kết quả thực hiện một số chỉ tiêu KT-XH chủ yếu của tỉnh Cao
Bằng năm 2015 - 2018 .................................................................... 36
Biểu 2.2. Tỷ lệ số xã áp dụng quy trình lập KHPT KT-XH cấp xã có sự tham
gia trên địa bàn tỉnh Cao Bằng từ năm 2005-2018 ......................... 46
Sơ đồ 2.1. Quy trình lập KHPT KT-XH hàng năm cấp xã trên địa bàn tỉnh
Cao Bằng ......................................................................................... 48
Sơ đồ 2.2. Quy trình lập KHPT KT-XH hàng năm cấp huyện trên địa bàn tỉnh
Cao Bằng ......................................................................................... 50


1

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài luận văn
Sau 32 năm đổi mới kể từ khi bƣớc vào thực hiện mô hình kinh tế thị
trƣờng theo định hƣớng chủ nghĩa xã hội, nền kinh tế Việt Nam đã đạt đƣợc
nhiều thành tựu quan trọng, duy trì đƣợc tốc độ tăng trƣởng kinh tế cao, đời
sống vật chất và tinh thần của nhân dân ngày càng đƣợc nâng lên,chính trị xã
hội ổn định. Những thành tựu đó có sự đóng góp quan trọng của công tác kế
hoạch với vai trò là một công cụ quản lý nhà nƣớc, đặc biệt là công tác lập,
thực hiện, giám sát và đánh giá kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội (KHPT
KT-XH) của chính quyền và các ban ngành từ Trung ƣơng đến cơ sở.
KHPT KT-XH là một công cụ quản lý điều hành vĩ mô các hoạt động

kinh tế - xã hội (KT-XH), là cụ thể hoá các mục tiêu, chiến lƣợc, quy hoạch
phát triển theo từng thời kỳ thông qua hệ thống các mục tiêu, giải pháp định
hƣớng phát triển và các chƣơng trình hành động dựa trên hệ thống chính sách,
cơ chế áp dụng trong kỳ kế hoạch.
Công tác lập KHPT KT-XH
ban, ngành và
nhiều địa phƣơng (huyện, xã) chƣa bám sát quy hoạch tổng thể phát triển KTXH
,
thực hiện; chƣa huy động đƣợc nhiều
liên quan vào xây dựng kế hoạch và việc huy động mọi nguồn lực để phát
triển KT-XH; chƣa thực sự phát huy hiệu quả tiềm năng, lợi thế của địa
phƣơng;

; chất lƣợng của

nhiều bản KHPT KT-XH của các ngành, các cấp chƣa cao dẫn đến khó khăn
trong việc tổng hợp KHPT KT-XH vào bản KHPT KT-XH của tỉnh.


2

công tác lập, giám sát và đánh giá việc thực hiện KHPT KT-XH
Tỉnh Cao Bằng có một số lợi thế tự nhiên cho phát triển KT-XH nhƣ
nông lâm sản, du lịch, cửa khẩu,... nhƣng đến nay tỉnh vẫn chƣa đƣợc khai
thác tƣơng xứng với tiềm năng. Tốc độ tăng trƣởng dù có cao, chuyển dịch cơ
cấu kinh tế theo xu thế tích cực, nhƣng với quy mô của một nền kinh tế vốn
nhỏ bé thì tốc độ tăng trƣởng và quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế nhƣ vậy
là chậm chƣa đủ để đƣa Cao Bằng ra khỏi tỉnh nghèo và có thể rút ngắn
khoảng cách phát triển với nhiều địa phƣơng trong vùng và trong cả nƣớc.
Kinh tế nông nghiệp, công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp vẫn trong tình trạng

phân tán và kỹ thuật lạc hậu, khả năng cạnh tranh còn thấp. Thƣơng mại, dịch
vụ và du lịch chƣa phát huy đƣợc những tiềm năng lợi thế của tỉnh. Thu ngân
sách và tích lũy từ nội bộ nền kinh tế cho sự phát triển KT-XH còn thấp,
nguồn chi của tỉnh chủ yếu từ Trung ƣơng cấp nên nguồn vốn để đầu tƣ cho
các mục tiêu, chƣơng trình, dự án còn hạn hẹp. Tuy nhiên còn nhiều chƣơng
trình, dự án thực hiện chƣa hiệu quả, khả thi dẫn đến lãng phí nguồn lực.
Em lựa chọn đề tài luận văn “Công tác lập kế hoạch phát triển kinh tế xã hội cấp tỉnh, từ thực tiễn tỉnh Cao Bằng” với mục đích đích tổng hợp lại
những kết quả, kinh nghiệm về triển khai công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh
tại tỉnh Cao Bằng trong những năm vừa qua, từ đó thấy đƣợc những điểm
mạnh, những khó khăn, vƣớng mắc để đƣa ra những giải pháp nhằm nâng cao
chất lƣợng, hiệu quả công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh trong thời gian tới,
góp phần phát huy đƣợc tiềm năng, lợi thế của các địa phƣơng; huy động
đƣợc và sử dụng hiệu quả mọi nguồn lực để phát triển KT-XH; đồng thời tạo
đƣợc sự đồng thuận giữa các ngành, các cấp và các tầng lớp nhân dân trong
công cuộc phát triển kinh tế, đảm bảo an sinh xã hội, giảm nghèo và ổn định
chính trị, an ninh, quốc phòng trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.


3

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Hiện nay công tác lập KHPT KT-XH có điểm hạn chế nhất là thiếu một
khuôn khổ thể chế hóa từ cấp trung ƣơng về đổi mới công tác lập kế hoạch
dựa trên kết quả, có sự tham gia và theo định hƣớng thị trƣờng, mặc dù điều
này đã đƣợc đề cập trong các văn kiện của Đảng và Chính phủ. Cho tới nay,
Bộ Kế hoạch và Đầu tƣ (Bộ KH&ĐT) chƣa có văn bản thể chế hóa quy trình
lập KHPT KT-XH hàng năm (cấp tỉnh, huyện và xã).
Trong thời gian vừa qua, trên 30 tỉnh, thành trong cả nƣớc đã tiến hành
thử nghiệm các quy trình, phƣơng pháp lập KHPT KT-XH cấp tỉnh, huyện và
xã. Trong đó nguồn kinh phí để thực hiện chủ yếu do một số Chƣơng trình, dự

án nƣớc ngoài (ODA), dự án Phi chính phủ nƣớc ngoài (NGO) hỗ trợ các địa
phƣơng xây dựng và áp dụng chủ yếu là ở cấp huyện và xã. Sự hỗ trợ đó giúp
cho các địa phƣơng và đơn vị thí điểm áp dụng các phƣơng pháp và công cụ
lập kế hoạch khoa học và hiện đại. Tuy nhiên, việc triển khai các sáng kiến
này lại thiếu tính thống nhất và sự điều phối từ trung ƣơng đến địa phƣơng.
Trên thực tế, đa số các bản KHPT KT-XH cấp tỉnh và ngành vẫn đƣợc triển
khai hầu nhƣ theo phƣơng pháp cũ.
Tỉnh Cao Bằng đƣợc sự hỗ trợ kinh phí của một số Chƣơng trình, dự án
nƣớc ngoài để thực hiện nâng cao chất lƣợng công tác lập KHPT KT-XH tỉnh
Cao Bằng, năm 2009 tỉnh đã ban hành Quy trình lập KHPT KT-XH hàng năm
cấp huyện và cấp xã. Trên cơ sở đó Sở Kế hoạch và Đầu tƣ (Sở KH&ĐT) tỉnh
Cao Bằng đã xây dựng bộ Tài liệu hƣớng dẫn lập KHPT KT-XH hàng năm
cấp huyện và Tài liệu hƣớng dẫn lập KHPT KT-XH hàng năm cấp xã cấp xã
để triển khai trên địa bàn tỉnh và đã đạt đƣợc nhiều kết quả mong đợi. Tuy
nhiên, việc lập KHPT KT-XH cấp tỉnh tại Cao Bằng vẫn theo phƣơng pháp
truyền thống và việc lập KHPT KT-XH cấp huyện và cấp xã sau gần 10 năm
thực hiện đến nay nhiều nội dung không còn phù hợp. Do vậy, đề tài luận văn
tập trung nghiên cứu những kết quả đã đạt đƣợc, những khó khăn vƣớng mắc


4

trong quá trình thực hiện tại tỉnh Cao Bằng và từ những kinh nghiệm của tỉnh
bạn để đƣa ra những giải pháp, đề xuất, kiến nghị nhằm hoàn thiện và nâng
cao chất lƣợng lập KHPT KT-XH cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Hệ thống hoá những vấn đề lý luận liên quan tới công tác lập KHPT KTXH. Trên cơ sở đó và qua kinh nghiệm công tác, đi sâu vào phân tích thực
trạng công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh tại
hoàn thiện và nâng cao

chất lƣợng công tác lập KHPT KT-XH tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2019-2025,
góp phần vào công cuộc giảm nghèo và phát triển KT-XH của tỉnh.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Mô tả thực trạng, phân tích và đánh giá thực trạng công tác lập KHPT
KT-XH cấp tỉnh tại tỉnh Cao Bằng, tập trung vào giai đoạn 2010-2018.
- Nghiên cứu sự phù hợp của quy trình, công cụ sử dụng và nội dung các
bƣớc thực hiện lập KHPT KT-XH.
- Đánh giá thể chế và năng lực cán bộ lập kế hoạch và kết quả thực hiện
kế hoạch nhằm xác định tồn tại, khó khăn trong công tác lập KHPT KT-XH.
- Đề xuất các biện pháp, giải pháp, khuyến nghị nhằm nâng cao chất
lƣợng công tác lập KHPT KT-XH tỉnh Cao Bằng giai đoạn 2019-2025.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu công tác lập KHPT KT-XH cấp tỉnh hàng
năm từ thực tiễn tại tỉnh Cao Bằng.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Luận văn tập trung nghiên cứu công tác lập KHPT KT-XH hàng năm
của cấp tỉnh trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong giai đoạn năm 2010 đến năm


5

2018, để từ đó đƣa ra các giải pháp kiến nghị thực hiện việc đổi mới công tác
xây dựng kế hoạch hàng năm cấp tỉnh.
5. Phƣơng pháp nghiên cứu
Tác giả kết hợp sử dụng một số phƣơng pháp nghiên cứu khác nhau để
phân tích việc lập KHPT KT-XH cấp tỉnh tại tỉnh Cao Bằng, chủ yếu nhƣ:
- Phương pháp luận duy vật lịch sử và phương pháp luận duy vật biện
chứng: sử dụng trong quá trình tổng hợp, phân tích về cơ sở lý luận, thực tiễn
và thực trạng cũng nhƣ các đề xuất, kiến nghị và giải pháp trong luận văn.

- Phương pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết: phân tích các tài liệu
để tìm ra cấu trúc, các xu hƣớng phát triển của lý thuyết. Từ phân tích lý
thuyết, tổng hợp lại để xây dựng thành một hệ thống khái niệm liên quan.
- Phương pháp quan sát: quan sát về quá trình lập KHPT KT-XH cấp
tỉnh trong những hoàn cảnh, thời điểm, địa bàn khác nhau để thu thập những
số liệu đặc trƣng cho quá trình diễn biến của công tác trên.
- Phương pháp thống kê: Thu thập, xử lý số liệu phục vụ cho việc phân
tích, đánh giá thực trạng và các mối liên hệ liên quan đến công tác lập KHPT
KT-XH cấp tỉnh và dự đoán trong thời gian tới.
- Phương pháp phân phân tích, tổng kết kinh nghiệm: kết hợp lý luận
với thực tế công tác lập KHPT KT-XH trên địa bàn tỉnh, đem lý luận phân
tích thực tế, từ phân tích thực tế lại rút ra những bài học kinh nghiệm.


6

6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài
6.1. Ý nghĩa khoa học
Đề tài cung cấp những vấn đề mang tính lý luận và thực tiễn về công tác
lập KHPT KT-XH cấp tỉnh hiện nay.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn
Thứ nhất, kết quả nghiên cứu của đề tài trên cơ sở thực tế của quá trình
xây dựng KHPT KT-XH trên địa bàn tỉnh Cao Bằng trong thời gian vừa qua,
với cách tiếp cận và góc nhìn đa chiều. Từ đó tổng hợp lại những kết quả,
kinh nghiệm và những khó khăn, vƣớng mắc trong quá trình thực hiện.
Thứ hai, Từ những đề xuất các biện pháp, giải pháp, khuyến nghị đƣợc
đƣa ra trong đề tài, sẽ đƣợc tổng hợp vào những báo cáo tổng kết liên quan;
để xây dựng và hoàn thiện Tài liệu hƣớng dẫn lập KHPT KT-XH cấp tỉnh,
huyện và xã trên địa bàn tỉnh Cao Bằng.
Thứ ba, Đề tài có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho cán bộ làm công

tác kế hoạch tại các sở, ban, ngành, các huyện và các xã trong quá trình xây
dựng KHPT KT-XH của đơn vị mình.
7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, Luận văn gồm 3 chƣơng:
Chương I. Cơ sở khoa học về lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
của Uỷ ban nhân dân tỉnh.
Chương II. Thực trạng công tác lập KHPT KT-XH tỉnh Cao Bằng.
Chương III. Định hƣớng và giải pháp hoàn thiện công tác lập KHPT
KT-XH tỉnh Cao Bằng.


7

Chƣơng 1
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ LẬP KẾ HOẠCH PHÁT TRIỂN
KINH TẾ - XÃ HỘI CỦA ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH
1.1. Tổng quan về lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
1.1.1. Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
1.1.1.1. Một số khái niệm liên quan
Kế hoạch: Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam1, Kế hoạch là một dự án
tổng thể với các mục tiêu KT-XH ở tầm kinh tế vĩ mô hay kinh tế vi mô đƣợc
thể hiện thành các chỉ tiêu chung của nền kinh tế quốc dân hay các ngành, các
đơn vị hay một lãnh thổ, hay đơn vị cơ sở, cùng với chính các chính sách, các
giải pháp tƣơng ứng để thực hiện.
Trong giáo trình “Kế hoạch hóa phát triển kinh tế - xã hội2”, không có
một định nghĩa cụ thể về kế hoạch mà chỉ nêu “kế hoạch là một công cụ quản
lý và điều hành vĩ mô nền kinh tế quốc dân, nó là sự cụ thể hóa các mục tiêu
định hƣớng của chiến lƣợc phát triển theo từng thời kỳ bằng các chỉ tiêu mục
tiêu và chỉ tiêu, biện pháp định hƣớng phát triển và hệ thống chính sách, cơ
chế áp dụng trong thời kỳ kế hoạch”.

Trong từ điển Kinh doanh3 cách hiểu kế hoạch mang tính khái niệm là
„„Bản phác thảo trình tự và thời hạn tiến hành các công việc cần làm, cách
thức thực hiện, các nguồn lực cụ thể, kết quả đạt đƣợc, hệ chính sách và
ngƣời chịu thách nhiệm thực hiện”.
Các cách hiểu mang tính khái niệm trên đây có điểm chung là:
- Là bản phác thảo tổng thể bao gồm các mục tiêu, chỉ tiêu và giải pháp.
- Có các nguồn lực thực hiện.
1

Từ điển Bách khoa Việt Nam - Tập 2, Nhà xuất bản từ điện Bách khoa, Hà Nội, 2002.
Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân - Hà Nội, Nhà xuất bản Thống kê, 2006.
3
/>2


8

- Hệ thống chính sách áp dụng.
- Có kết quả dự kiến cụ thể.
- Trong một khoảng thời gian cụ thể: hàng năm, 5 năm hoặc lâu hơn.
Phát triển kinh tế - xã hội: là quá trình thay đổi toàn diện các lĩnh vực
KT-XH của cộng đồng theo xu hƣớng hiệu quả, ổn định, bền vững và công
bằng. Trong đó: Kinh tế: hiệu quả hơn, cơ cấu phù hợp hơn; Xã hội: tổ chức
và thể chế phù hợp hơn; đáp ứng tốt hơn các nhu cầu xã hội; giảm thiểu các
nguy cơ tổn thƣơng; công bằng hơn; môi trƣờng và tài nguyên thiên nhiên
đƣợc bảo vệ và quản lý phù hợp.
Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội: Là văn bản xác định một cách có
hệ thống những giải pháp nhằm phát triển KT-XH ở địa phƣơng trong thời
gian nhất định. KHPT KT-XH là công cụ quản lý kinh tế của nhà nƣớc theo
mục tiêu, đƣợc thể hiện bằng những mục tiêu định hƣớng phát triển KT-XH

phải đạt đƣợc trong khoảng thời gian nhất định của một quốc gia hoặc của
một địa phƣơng và những giải pháp, chính sách nhằm đạt đƣợc các mục tiêu
đặt ra một cách có hiệu quả và cao nhất. Các kế hoạch này đƣợc xây dựng ở
các cấp chính quyền từ xã, phƣờng cho tới các cấp cao hơn.
Kế hoạch phát triển ngành/lĩnh vực: là định hƣớng phát triển từng
ngành/lĩnh vực trong từng thời kỳ (hàng năm và 5 năm). Kế hoạch phát triển
(KHPT) ngành/lĩnh vực là một bộ phận của KHPT KT-XH, phải nằm trong kế
hoạch tổng thể phát triển KT-XH của cả nƣớc và KHPT KT-XH địa phƣơng.
KHPT ngành/lĩnh vực bao gồm 3 cấp: 1 - bộ/ngành (trung ƣơng); 2 - sở/ngành
(cấp tỉnh); và 3 - phòng ban (cấp dƣới tỉnh).
1.1.1.2. Vai trò của kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
KHPT KT-XH là công cụ của Nhà nƣớc để can thiệp vào thị trƣờng hiệu
quả: Để khắc phục những thất bại có thể xẩy ra của thị trƣờng, Nhà nƣớc
thông qua công cụ kế hoạch để can thiệp nhằm khắc phục các khuyết tật thị
trƣờng, qua đó có thể điều chỉnh các hoạt động của thị trƣờng đạt tới mức tối


9

ƣu, thông qua các công cụ chủ yếu nhƣ: hệ thống Pháp luật và các văn bản
dƣới Luật; hệ thống hoạch định phát triển; các chính sách kinh tế vĩ mô,...
Nhà nƣớc thông qua công cụ kế hoạch để thực hiện những hoạt động mà
thị trƣờng không điều tiết: Những thất bại thị trƣờng đặt ra cần phải có sự can
thiệp của Nhà nƣớc nhằm đảm bảo cho nền kinh tế hoạt động có hiệu quả
hơn. Tuy vậy, ngay cả khi nền kinh tế vận hành có hiệu quả thì Chính phủ và
các cấp chính quyền địa phƣơng vẫn cần phải can thiệp, đó là phân phối lại
thu nhập nhằm thực hiện công bằng xã hội.
Bên cạnh đó, Nhà nƣớc dùng công cụ kế hoạch để can thiệp nhằm hƣớng
hoạt động KT-XH của đất nƣớc theo những mục tiêu cần đạt tới: Thị trƣờng
tự do đƣợc hình thành từ sự tƣơng tác giữa ngƣời mua - ngƣời bán, với động

cơ tối đa hoá lợi nhuận của mình mà không có động lực và phƣơng tiện để
chăm lo cho những lợi ích dài hạn của cả xã hội. Do vậy, Nhà nƣớc với tƣ
cách là ngƣời đại diện cho quyền lợi của cả cộng đồng, phải hƣớng nền kinh
tế để phát triển theo định hƣớng chiến lƣợc dài hạn mà có lợi cho cả xã hội,
bằng việc hoạch định những mục tiêu cụ thể thông qua các chiến lƣợc, kế
hoạch, chƣơng trình nhằm hƣớng xã hội tới một đời sống tốt đẹp, công bằng,
đảm bảo an sinh xã hội.
Kế hoạch là công cụ để Chính phủ, các bộ, ngành trung ƣơng, địa
phƣơng công bố các mục tiêu phát triển và huy động nguồn lực xã hội cùng
thực hiện để đạt mục tiêu: Các mục tiêu phát triển đƣợc công bố cụ thể qua
bản KHPT KT-XH cụ thể sẽ có những ảnh hƣởng quan trọng đến thái độ, tâm
lý đối với các tầng lớp dân cƣ. Từ đó có thể thành công trong việc tập hợp các
tầng lớp dân cƣ ủng hộ, đồng hành, chung tay cùng Chính quyền trong các
chiến lƣợc, chƣơng trình nhằm xoá đói, giảm nghèo. Khi có một bản KHPT
KT-XH tốt sẽ trang bị những điều kiện tốt nhất nhằm đảm bảo động lực cần
thiết để vƣợt qua những tồn tại, khó khăn, góp phần thực hiện phát triển kinh
tế, chính trị, an ninh, trật tự xã hội ổn định, giảm nghèo,...


10

KHPT KT-XH là công cụ huy động và phân bổ nguồn lực khan hiếm
nhằm thực hiện các mục tiêu ƣu tiên trong KHPT KT-XH hàng năm và 5 năm
của tỉnh: vấn đề khó khăn nhất hiện nay cho phát triển KT-XH của đa số các
địa phƣơng là khan hiếm các nguồn lực, nhất là nguồn vốn, bên cạnh đó lao
động có tay nghề và công nghệ cao cũng gặp rất nhiều khó khăn. Nếu để thị
trƣờng tự điều tiết, những nguồn lực này sẽ đƣợc sử dụng vào sản xuất các
hàng hóa nhiều lợi nhuận và mang tính ngắn hạn, chỉ phục vụ chủ yếu cho
nhu cầu của những ngƣời có điều kiện kinh tế trong xã hội, không thể huy
động đƣợc vào những vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn, vùng đồng bào dân

tộc thiểu số hoặc những lĩnh vực tỉnh còn thiếu cần đầu tƣ. Do vậy, nếu các
nguồn lực khan hiếm đƣợc phân bổ theo mục tiêu xác định trƣớc sẽ đảm bảo
công bằng hơn, hƣớng vào các lĩnh vực an sinh xã hội, cho ngƣời nghèo,
nhóm yếu thế và phù hợp với nhu cầu trong dài hạn tại các địa phƣơng.
KHPT KT-XH là một công cụ để thu hút đƣợc nguồn hỗ trợ phát triển
chính thức (ODA), các nguồn vốn Phi chính phủ nƣớc ngoài (NGO) và đầu tƣ
trực tiếp nƣớc ngoài (FDI): Nếu tỉnh xây dựng đƣợc bản KHPT KT-XH tốt
với những mục tiêu đặt ra cụ thể và những Chƣơng trình phát triển ngành,
lĩnh vực, những dự án khả thi, phát huy đƣợc tiềm năng, lợi thế của địa
phƣơng, là điều kiện cần thiết để nhận đƣợc sự ủng hộ của các cá nhân,tổ
chức, các nhà đầu tƣ trong nƣớc và ngoài nƣớc. Việc mô tả các Chƣơng trình,
dự án dự án càng chi tiết và cụ thể thì sẽ hỗ trợ địa phƣơng trong việc tìm
kiếm, huy động các nguồn vốn ngoài ngân sách nhà nƣớc và sẽ nhận đƣợc sự
quan tâm, cam kết của các nhà tài trợ quốc tế, các nhà đầu tƣ cũng sẽ quan
tâm tìm hiểu để đầu tƣ những dự án khả thi mà khi tiến hành đầu tƣ sản xuất
sẽ có khả năng sinh lợi nhuận cao, với môi trƣờng chính trị, an ninh ổn định...


11

1.1.1.3. Các bộ phận cấu thành bản Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
cấp tỉnh
Tỉnh là một cấp kế hoạch và các bộ phận cấu thành bản KHPT KT-XH
cấp tỉnh bao gồm:
- Chiến lƣợc phát triển KT-XH của tỉnh: hệ thống các phân tích, đánh giá
và chọn lựa quan điểm, mục tiêu tổng quát định hƣớng phát triển các lĩnh vực
chủ yếu của đời sống xã hội và các giải pháp cơ bản phát triển KT-XH tỉnh.
- Quy hoạch phát triển KT-XH của tỉnh: thể hiện tầm nhìn, sự bố trí
chiến lƣợc về thời gian, không gian, xây dựng khung về tổ chức không gian
để chủ động hƣớng tới mục tiêu, đạt hiệu quả, phát triển bền vững.

- Kế hoạch 5 năm phát triển KT-XH của tỉnh: cụ thể hóa các chiến lƣợc
và quy hoạch phát triển trong lộ trình phát triển dài hạn của tỉnh. Nó xác định
các mục tiêu, chỉ tiêu tăng trƣởng kinh tế, nâng cao phúc lợi xã hội trong thời
kỳ 5 năm và xác định các cân đối, các chính sách phân bổnguồn lực cho các
chƣơng trình phát triển của khu vực kinh tế nhà nƣớc và khuyến khích sự phát
triển của khu vực kinh tế tƣ nhân.
- Kế hoạch đầu tƣ công của tỉnh: bao gồm các Chƣơng trình và dự án
phát triển KT-XH của tỉnh, là công cụ triển khai tổ chức thực hiện chiến lƣợc
và kế hoạch 5 năm, nó đƣa ra các mục tiêu và tổ chức bảo đảm nguồn lực để
thực hiện mục tiêu đối với các vấn đề mang tính bức xức, nổi cộm và đột phá
của nền kinh tế trong thời kỳ kế hoạch.
1.1.1.4. Nội dung của bản Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội cấp tỉnh
Hiện nay, bản KHPT KT-XH cấp tỉnh vẫn làm theo hƣớng dẫn của Bộ
KH&ĐT. Trong đó bao gồm các chỉ tiêu phản ánh phát triển kinh tế, văn hoá
xã hội, khoa học công nghệ, tài nguyên và môi trƣờng, an ninh quốc phòng.
Nội dung của bản KHPT KT-XH cấp tỉnh hàng năm gồm hai phần: Phần ITình hình KT-XH 6 tháng đầu năm và ƣớc thực hiện cả năm hiện tại. Phần II-


12

Mục tiêu và dự kiến các chỉ tiêu chủ yếu KHPT KT-XH năm tới. Các nội
dung chính của bản KHPT KT-XH cấp tỉnh đƣợc nêu tại Phụ lục.
1.1.1.5. Phân loại Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
KHPT KT-XH có thể phân loại theo nhiều tiêu chí khác nhau: Theo tiêu
thức cấp lập kế hoạch và theo thời gian.
Xét theo tiêu thức cấp lập kế hoạch: cấp kế hoạch là cấp có chức năng
xây dựng và quản lý kế hoạch. Ở Việt Nam có 4 cấp kế hoạch: cấp trung
ƣơng; cấp tỉnh; cấp huyện; cấp xã. Nếu đứng trên góc độ pham vi, tính chất
của kế hoạch chúng ta có 3 bộ phận cấu thành: Kế hoạch quốc gia; Kế hoạch
ngành, lĩnh vực; Kế hoạch địa phƣơng (tỉnh, huyện, xã).

Phân cấp kế hoạch là chia hệ thống kế hoạch thành các cấp khác nhau và
phân công nhiệm vụ quản lý cụ thể cho từng cấp, xác định mối quan hệ chức
năng giữa các cấp, các bộ phận cấu thành của hệ thống quản lý kế hoạch.
Xét theo góc độ thời gian, có thể chia thành:
- Kế hoạch ngắn hạn 1 năm (kế hoạch hàng năm): Kế hoạch ngắn hạn là
việc lập kế hoạch cho các hoạt động phát triển KT-XH có thời gian ngắn đủ
để hoàn thành một công việc, một hoạt động hoặc một mục tiêu cụ thể,... nằm
trong khung chiến lƣợc định hƣớng phát triển lâu dài.
- Kế hoạch trung hạn (3-5 năm): Là cụ thể hóa các chiến lƣợc và quy
hoạch phát triển trong lộ trình phát triển dài hạn. Kế hoạch xác định các mục
tiêu, chỉ tiêu KT-XH trong thời kỳ 3-5 năm.
- Kế hoạch dài hạn (5 năm hay nhiều hơn): Là kế hoạch xây dựng tầm
nhìn, sứ mệnh trƣớc khi xác định mục tiêu, mục đích phát triển cho kế hoạch
5 năm và hàng năm.


13

1.1.2. Lập kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
1.1.2.1. Khái niệm lập kế hoạch

Để thực hiện đƣợc các mục tiêu phát triển KT-XH một cách đồng bộ,
thống nhất và đạt hiệu quả cần phải lập kế hoạch. Tất cả các nhà quản lý các
cấp và tất cả các lĩnh vực quản lý đều phải thực hiện việc lập kế hoạch nhằm
đạt đƣợc các mục tiêu đã đề ra. Lập kế hoạch có ý nghĩa tiên quyết đối với
hiệu quả của hoạt động quản lý KT-XH, là tổng thể các hoạt động liên quan
tới đánh giá, dự đoán, dự báo và huy động các nguồn lực để xây dựng chƣơng
trình hành động nhằm đạt đƣợc các mục tiêu phát triển KT-XH trong một
khoảng thời gian nhất định của một quốc gia hoặc một địa phƣơng.
Lập kế hoạch dƣới mọi hình thức đều đƣợc thực hiện theo chiều ngang

và chiều dọc. Hầu hết các cơ quan có vai trò lập kế hoạch đều có mối quan hệ
kép, bao gồm mối quan hệ theo chiều dọc với bộ ngành trung ƣơng và mối
quan hệ theo chiều ngang với đơn vị hành pháp liên quan. Về nguyên tắc,
KHPT KT-XH cấp dƣới cụ thể hóa các định hƣớng phát triển lớn của kế
hoạch cấp trên vào điều kiện cụ thể của địa phƣơng mình.
Lập KHPT KT-XH là một quy trình gồm nhiều bƣớc mà trọng tâm là
hƣớng vào việc xác định những gì cần phải hoàn thành và hoàn thành nhƣ thế
nào. Kết quả của lập KHPT KT-XH chính là bản kế hoạch xác định phƣơng
hƣớng hành động mà Nhà nƣớc hoặc địa phƣơng sẽ thực hiện.
1.1.2.2. Vai trò của lập Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội
Chức năng lập kế hoạch là chức năng đầu tiên, là xuất phát điểm của mọi
quá trình quản lý. Bất kể là cấp quản lý cao hay thấp, việc lập ra đƣợc những
kế hoạch có hiệu quả sẽ là chiếc chìa khoá cho việc thực hiện một cách hiệu
quả những mục tiêu đã đề ra.