Quản lý ngân sách nhà nước cấp xã tại huyện thanh bình, tỉnh đồng tháp

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

BỘ NỘI VỤ
……/……

…………/…………

HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ MỸ LINH

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TẠI HUYỆN THANH
BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP

LUẬN VĂN THẠC SĨ:CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG
MÃ SỐ: 8 34 04 03

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019
……
……/
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO


…………
BỘ NỘI VỤ
……/……


HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA

NGUYỄN THỊ MỸ LINH

QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TẠI
HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP

LUẬN VĂN THẠC SĨ:CHUYÊN NGÀNH QUẢN LÝ CÔNG MÃ
SỐ: 8 34 04 03

NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS TRƢƠNG THỊ MINH SÂM

THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH, NĂM 2019


LỜI CAM ĐOAN
Em xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng em. Các số liệu, kết
quả nêu trong luận văn là trung thực khách quan, có xuất xứ rõ ràng, dựa trên số
liệu tin cậy và kết quả khảo sát thực tế. Những số liệu, kết luận trong luận văn
chƣa đƣợc sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Lời cam đoan của em là đúng sự
thật và em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
TÁC GIẢ

Nguyễn Thị Mỹ Linh


LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập và hoàn thành luận văn này, em đã nhận đƣợc sự
hƣớng dẫn, giúp đỡ quý báu nhiệt tình của quý thầy cô, gia đình, đồng nghiệp và các
bạn. Với lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc em xin đƣợc bày tỏ lời cảm ơn chân thành
tới:
Ban Giám hiệu và quý thầy cô đã giảng dạy, Khoa Sau đại học Học viện Hành
chính Quốc gia đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ chúng em trong quá trình học tập

và hoàn thành luận văn.
Đặc biệt xin chân thành cảm ơn Tiến sĩ Trƣơng Thị Minh Sâm Nguyên cán bộ
viện khoa học xã hội Thành Phố Hồ Chí Minh, ngƣời cô kính mến đã nhiệt tình giúp đỡ,
dạy bảo và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho em trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn
thành luận văn tốt nghiệp.
Xin chân thành cảm ơn các thầy, các cô trong Hội đồng bảo vệ đề cƣơng đã cho
em những ý kiến đóng góp chân thành và quý báu để hoàn thành luận văn này.
Em xin chân thành cảm ơn đến Ban lãnh đạo Phòng Tài chính – Kế hoạch Huyện,
các đồng chí chủ tịch ủy ban nhân dân các xã, các đồng chí kế toán ngân sách xã và
Phòng Nội vụ Huyện, Thanh tra Huyện, Hội đồng nhân dân Huyện đã tạo điều kiện giúp
đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu để hoàn thành luận văn này.
Cảm ơn gia đình, các bạn bè và đồng nghiệp đã hỗ trợ và động viên em trong suốt
quá trình học tập và hoàn thành luận văn.
Tác giả luận văn

Nguyễn Thị Mỹ Linh


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ..........................................................................................................
1.

Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu: ............................................................

2.

Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài : ..................................................

3.

Mục đích và nhiệm vụ của luận văn ............................................................

3.1.Mục đích nghiên cứu ................................

3.2.Nhiệm vụ nghiên cứu .................................
4.

Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn ...........................................

4.1.Đối tƣợng nghiên cứu ...............................

4.2.Phạm vi nghiên cứu ...................................
5.

Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn ......................

5.1.Phƣơng pháp luận ......................................

5.2.Phƣơng pháp nghiên cứu: ..........................

5.3.Phƣơng pháp thu thập thông tin: ................

5.4.Phƣơng pháp xử lý thông tin......................
6.

Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn .....................................................

6.1.Ý nghĩa lý luận ...........................................

6.2.Ý nghĩa thực tiễn của đề tài luận văn: ........

7.

Kết cấu và nội dung của luận văn .................................................................

7.1.Kết cấu của luận văn ..................................
CHƢƠNG 1: CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC VÀ
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ........................................9
1. 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC........................ 9
1.1.1. Khái niệm về Ngân sách Nhà nƣớc....................................................9
1.1.2. Đặc điểm của Ngân sách Nhà nƣớc..................................................10
1.1.3. Vai trò của Ngân sách Nhà nƣớc.......................................................12
1.1.4. Hệ thống Ngân sách Nhà nƣớc......................................................... 13


1.1.5. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nƣớc.............................................. 14
1.2. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ....................17
1.2.1 Khái niệm quản lý Ngân sách xã........................................................17
1.2.2 Nội dung quản lý Ngân sách Nhà nƣớc cấp xã..................................18
1.2.3. Bộ máy tổ chức quản lý ngân sách xã............................................... 30
1.3. NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
CẤP XÃ.......................................................................................................... 30
1.3.1. Hệ thống văn bản – cơ sở hình thành nên hoạt động quản lý ngân
sách nhà nƣớc cấp xã.................................................................................. 30
1.3.2. Tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách xã.............................................31
1.3.3. Việc triển khai thực hiện Nghị định về hoá đơn bán hàng hóa, cung
ứng dịch vụ trong quản lý chi thƣờng xuyên ngân sách xã.........................32
1.3.4. Trình độ và ý thức chấp hành của các cá nhân thuộc UBND các xã
liên quan đến lĩnh vực tài chính-ngân sách................................................. 33
1.4. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ Ở MỘT SỐ ĐỊA
PHƢƠNG....................................................................................................... 33

1.4.1. Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã ở huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tỉnh . 33

1.4.2. Kinh nghiệm quản lý ngân sách xã trên địa bàn tỉnh Đồng Nai........36
1.4.3. Kinh nghiệm quản lý ngân sách tỉnh An Giang.................................39
1.4.4. Bài học kinh nghiệm rút ra trong công tác quản lý ngân sách nhà nƣớ
cấp xã tại Huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp........................................... 39
CHƢƠNG 2 THỰC TRẠNG QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
CẤP XÃ..........................................................................................................42
TẠI HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP..................................42
2.1. NHỮNG ĐIỀU KIỆN KINH TẾ, XÃ HỘI ẢNH HƢỞNG ĐẾN VIỆC
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TẠI HUYỆN THANH
BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP........................................................................... 42
2.1.1. Điều kiện tự nhiên............................................................................. 42


2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội từ năm 2016 – 2018.................44
2.1.3. Tác động của điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội đến công tác quản lý
ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp...........46
2.2 CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TẠI
HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP.......................................... 47
2.2.1 Quy định phân cấp nguồn thu nhiệm vụ chi của ngân sách các cấp
trong chu kỳ ổn định ngân sách từ năm 2016 - 2018...................................47
2.2.2 Tình hình thu, chi ngân sách nhà nƣớc cấp xã trên địa bàn huyện
Thanh Bình giai đoạn 2016 - 2018.............................................................. 50
2.2.3 Thực trạng trong quản lý, điều hành ngân sách xã:............................53
2.2.4. Bộ máy tổ chức quản lý ngân sách xã ở huyện Thanh Bình tỉnh Đồng
Tháp.............................................................................................................69
2.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH XÃ
TẠI HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP......................................74
2.3.1. Những kết quả đạt đƣợc....................................................................74

2.3.2. Những hạn chế trong công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại
huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp:...........................................................77
2.3.3. Nguyên nhân của những hạn chế trong công tác quản lý ngân sách
nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình tỉnh Đồng Tháp:........................... 82
CHƢƠNG 3 PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN.....86
QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TẠI HUYỆN..............86
THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP......................................................... 86
3.1. MỤC TIÊU, PHƢƠNG HƢỚNG, HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN
LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ TẠI HUYỆN THANH BÌNH,
TỈNH ĐỒNG THÁP.......................................................................................86
3.1.1 Mục tiêu, phƣơng hƣớng phát triển kinh tế - xã hội huyện Thanh Bình
giai đoạn đến năm 2020, tầm nhìn 2030......................................................86

3.1.2. Các quan điểm hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại
huyện Thanh Bình tỉnh Đồng Tháp:............................................................87


3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
CẤP XÃ TẠI HUYỆN THANH BÌNH, TỈNH ĐỒNG THÁP.......................89
3.2.1. Hoàn thiện bộ máy tổ chức quản lý ngân sách cấp xã.......................89
3.2.2. Nâng cao chất lƣợng công tác lập dự toán và phân bổ dự toán........90
3.2.3. Đổi mới công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nƣớc cấp xã.........91
3.2.4. Nâng cao chất lƣợng quản lý từ các hoạt động sự nghiệp của xã.....93
3.2.5. Thực hiện nghiêm túc việc công khai tài chính cấp xã......................93
3.2.6. Tăng cƣờng kiểm soát chi ngân sách xã qua Kho bạc Nhà nƣớc huyện
94

3.2.7. Tăng cƣờng công tác thanh tra tài chính, kịp thời phát hiện và xử lý
nghiêm các trƣờng hợp vi phạm................................................................. 95
3.3. KIẾN NGHỊ.............................................................................................97

3.3.1. Kiến nghị chung.................................................................................97
3.3.2. Kiến nghị với Bộ Tài chính............................................................... 98
3.3.3. Kiến nghị Kho bạc Nhà nƣớc............................................................98
3.3.4. Kiến nghị với Ủy ban nhân dân cấp xã..............................................99
3.3.5. Kiến nghị với các cơ quan, đơn vị trong việc thực hiện quản lý chi
ngân sách xã...............................................................................................100
KẾT LUẬN..................................................................................................104
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................106


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
BTC

: Bộ tài chính

HĐND

: Hội đồng nhân dân

KBNN

: Kho bạc nhà nƣớc

KTXH

: Kinh tế xã hội

NSNN

: Ngân sách nhà nƣớc

NSX

: Ngân sách xã

PTCKH

: Phòng Tài chính – Kế hoạch

QLNN

: Quản lý nhà nƣớc

STC

: Sở Tài chính

UBND

: Ủy ban nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 1.1 – Hệ thống ngân sách nhà nƣớc..................................................... 14
Biểu đồ 2.1. Bản đồ hành chính huyện Thanh Bình tỉnh Đồng Tháp.............42
Bảng 2.2: Tình hình thu, chi ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình
giai đoạn 2016 - 2018......................................................................................51
Biểu đồ 2.2: Tình hình thu – chi ngân sách xã giai đoạn 2016-2018……….57
Bảng 2.3: Tình hình thu ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình giai

đoạn 2016 - 2018.............................................................................................59
Bảng 2.4 Phân tích Tình hình chi ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh
Bình giai đoạn 2016 – 2018............................................................................ 61
Bảng 2.5 : Thống kê trình độ chuyên môn, tin học của đội ngũ cán bộ phụ
trách quản lý ngân sách xã và trong thực hiện công tác kế toán tài chính ngân
sách cấp xã...................................................................................................... 73


-1-

MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu:
Trong hệ thống tài chính, Ngân sách Nhà nƣớc là bộ phận chủ đạo, là
điều kiện vật chất quan trọng của Nhà nƣớc do hiến pháp qui định, là công cụ
quan trọng của Nhà nƣớc có tác dụng điều tiết vĩ mô nền kinh tế xã hội.
Trong hệ thống Ngân sách Nhà nƣớc. Ngân sách xã, phƣờng, thị trấn (gọi
chung là ngân sách xã), là một bộ phận của Ngân sách Nhà nƣớc thuộc phạm
vi điều chỉnh của Luật Ngân sách Nhà nƣớc, do Uỷ ban nhân dân xã xây
dựng, quản lý. Ngân sách xã có những điểm khác với ngân sách các cấp:
Ngân sách xã, vừa là một cấp ngân sách, vừa là một đơn vị dự toán của ngân
sách xã. Mọi khoản thu, chi và thanh toán các khoản cho ngƣời thụ hƣởng
đều do Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã quyết định. Toàn bộ các khoản chi của
ngân sách xã đều liên quan đến lợi ích của xã, đều có tác động trực tiếp đến
đời sống kinh tế - xã hội ở xã. Do những đặc điểm nhƣ vậy nên công tác quản
lý tài chính ngân sách xã rất đa dạng và phức tạp.
Do vậy, quản lý Ngân sách Nhà nƣớc nói chung và quản lý ngân sách xã
nói riêng luôn là mối quan tâm lớn của Đảng và Nhà nƣớc ta hiện nay. Trong
bối cảnh chung của đất nƣớc, huyện Thanh Bình nằm phía Bắc của tỉnh Đồng
Tháp với diện tích tự nhiên 344,54 km2 có 01 thị trấn, 12 xã gồm có 04 khóm,
51 ấp và 43.075 hộ dân, trong những năm qua, công tác quản lý ngân sách nhà

nƣớc cấp xã tại Huyện đã đạt đƣợc nhiều thành tựu đáng kể, góp phần quan
trọng trong việc thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội,
nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự an
toàn xã hội trên địa bàn xã nói riêng và của cả Huyện nói chung. Từ đó đã đạt
đƣợc nhiều thành tựu đáng kể trong phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi cho
ngân sách xã trong đó nguồn thu ngân sách xã hàng năm vƣợt cao hơn so với
dự toán. Tuy nhiên trong công tác quản lý ngân sách nhà


-2-

nƣớc cấp xã vẫn còn một số hạn chế cần khắc phục tập trung vào các nội
dung: nguồn thu ngân sách xã không đủ chi, chƣa khai thác hết nguồn thu sẵn
có của xã nhƣ nguồn thu từ quỹ đất công ích và thu hoa lợi công sản khác, dự
toán chi thƣờng xuyên ngân sách xã tại nhiều đơn vị xã, thị trấn (đơn vị cấp
xã) thấp, không sát với thực tế do đó thƣờng xuyên phải điều chỉnh, việc chấp
hành dự toán chi thƣờng xuyên ngân sách xã chƣa thực sự tốt, chƣa gắn
đƣợc trách nhiệm của ngƣời thực hiện ngân sách vào việc lập, chấp hành dự
toán chi thƣờng xuyên ngân sách xã, hồ sơ, chứng từ thanh toán chi thƣờng
xuyên ngân sách xã tại một bộ phận chƣa đầy đủ theo đúng quy định, việc
quản lý và kiểm soát chi thƣờng xuyên ngân sách xã của Kho bạc Nhà nƣớc
Huyện còn có những vấn đề chƣa phù hợp, cơ chế quản lý chi ngân sách xã
trong nhiều trƣờng hợp còn bị động và chậm chạp, nhiều vấn đề cấp bách
không đƣợc đáp ứng kịp thời hoặc chƣa có quan điểm xử lý thích hợp, lúng
túng. Mặt khác do quản lý lỏng lẻo, trình độ chuyên môn về quản lý tài chính
của chủ tịch Ủy ban Nhân dân các xã còn hạn chế, công tác thanh tra, kiểm tra
ngân sách xã còn ít, cho thấy cần có những giải pháp phù hợp nhằm nâng cao
hiệu quả quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã góp phần tạo động lực cho chính
quyền cấp xã thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phƣơng
nâng cao đời sống nhân dân, đảm bảo giữ vững an ninh chính trị và trật tự an

toàn xã hội góp phần vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông
nghiệp nông thôn. Xuất phát từ vấn đề trên, học viên chọn đề tài: “Quản lý
ngân sách nhà nước cấp xã tại huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp” để làm
đề tài nghiên cứu cho luận văn cao học chuyên ngành Quản lý công của mình.

2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài :
Nghiên cứu vấn đề “Quản lý ngân sách xã” là vấn đề đƣợc nhiều nhà
khoa học quan tâm, tiêu biểu có các công trình sau:
Sách Giáo trình quản lý tài chính trong tổ chức công, PGS-TS Lê Chi Mai


-3-

(2017), NXB Học viện Hành chính Quốc Gia đã đƣa ra khái quát nội dung về
quản lý tài chính trong tổ chức công, lập dự toán, thực hiện dự toán, quyết
toán.
Sách Phân cấp ngân sách cho chính quyền địa phƣơng, thực trạng và
giải pháp, PGS-TS Lê Chi Mai (2006), NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội đã
đƣa ra các giải pháp nhằm đẩy mạnh việc phân cấp quản lý Ngân sách Nhà
nƣớc cho chính quyền địa phƣơng ở Việt Nam trong đó có chính quyền cấp
huyện.
Luận án tiến sỹ kinh tế của Tô Thị Hiền (2012) “ Nâng cao hiệu quả
quản lý Ngân sách Nhà nƣớc tỉnh An Giang giai đoạn 2011-2015 và tầm nhìn
2020” Trƣờng đại học Ngân hàng Thành phố Hồ Chí Minh đã đề cập những
vấn đề chung về quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp tỉnh, huyện, xã từ đó đƣa ra
những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả quản lý Ngân sách Nhà nƣớc.
Luận văn thạc sỹ của Vũ Hoàng Long (2015) “Quản lý Ngân sách xã
huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tỉnh” Trƣờng đại học kinh tế Hà Nội đã đề cập
những thực trạng trong quá trình quản lý ngân sách xã tại huyện Kỳ Anh và
đƣa ra một số giải pháp để hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã tại

huyện Kỳ Anh, tỉnh Hà Tỉnh.
Luận văn thạc sỹ kinh tế “ Quản lý Ngân sách cấp xã trên địa bàn tỉnh
Đồng Nai” tác giả Nguyễn Thị Thùy Linh (2009), Trƣờng đại học kinh tế Hồ
Chí Minh đã nêu tổng quát về thực trạng trong công tác quản lý ngân sách cấp
xã trên địa bàn tỉnh Đồng Nai và đƣa ra giải pháp để hoàn thiện công tác
quản lý ngân sách cấp xã trên địa bàn tỉnh Đồng Nai.
Bài viết của Hồ Quang Hải (tạp chí tài chính số 2 – 2014) “Hoàn thiện
quản lý thu ngân sách xã: Nhìn từ thực tế địa phƣơng” bài viết đề cập thực
trạng công tác quản lý thu ngân sách xã trên địa bàn thị xã Cửa Lò và đề xuất
một số giải pháp và kiến nghị nhằm tăng cƣờng công tác quản lý thu ngân


-4-

sách xã trên địa bàn trong thời gian tới.
Có thể nói việc nghiên cứu quản lý NSNN ở nƣớc ta trong những năm
qua có rất nhiều công trình nghiên cứu của các nhà khoa học, các cơ quan từ
trung ƣơng đến các địa phƣơng trong cả nƣớc. Các công trình nghiên cứu
trên đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau về quản lý NSNN; quản lý thu –
chi NSNN, những vấn đề nghiên cứu đó đã đề cập đến các vấn đề chung, một
số công trình đã lâu nên không theo kịp và khó giải quyết vấn đề trong tình
hình đổi mới hiện nay. Vì vậy đề tài này về quản lý ngân sách nói chung, ngân
sách cấp xã nói riêng không phải là đề tài mới, nhƣng xét tại huyện Thanh
Bình trong những năm gần đây với những thay đổi trong quản lý ngân sách thì
đây là vấn đề mới, cần phải nghiên cứu nhằm góp phần hoàn thiện quản lý
ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp có hiệu
quả tốt hơn trong thời gian tới.
3.

Mục đích và nhiệm vụ của luận văn

3.1. Mục đích nghiên cứu
Mục đích nghiên cứu của luận văn, làm rõ vấn đề lý luận và thực tiễn,

đánh giá thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình
theo luật ngân sách nhà nƣớc năm 2015, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện
công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng
Tháp cho phù hợp với điều kiện hiện nay.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Để có thể hoàn thành mục đích nghiên cứu, cần thực hiện các nhiệm vụ
nghiên cứu dƣới đây:
Hệ thống hóa những vấn đề lý luận và thực tiễn về ngân sách
xã, quản
lý ngân sách xã.
-

Phân tích thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại

huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2016-2018.


-5-

-

Đề xuất những giải pháp kiến nghị nhằm đổi mới và hoàn thiện công

tác quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã trong thời gian tới, để làm cho hoạt
động quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng
Tháp đạt hiệu quả, thực hiện tốt các nhiệm vụ của hệ thống chính trị, hoàn
thành mục tiêu phát triển kinh tế xã hội tại địa phƣơng.

4.

Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn tập trung vào công tác quản lý ngân

sách nhà nƣớc cấp xã tại Huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp, từ năm 2016
đến nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
4.2.1. Phạm vi nội dung:
Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc
cấp xã tại huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp trên 4 nội dung cơ bản sau:
Lập dự toán, chấp hành dự toán ngân sách cấp xã
Công tác điều hành quản lý ngân sách xã
Công tác kế toán và quyết toán ngân sách xã
Kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm đối với công tác quản lý ngân sách
xã.
4.2.2. Chủ thể
Ủy ban Nhân dân Huyện, Phòng Tài chính – Kế hoạch chủ trì, Ủy ban
nhân dân các xã thị trấn, các ban, ngành Huyện có liên quan thực hiện.
4.2.3. Không gian nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh
Bình, tỉnh Đồng Tháp.
4.2.4. Về thời gian nghiên cứu:
Số liệu thứ cấp đƣợc thu thập từ các báo cáo, văn bản khác trong


-6-

khoảng thời gian từ năm 2016 đến nay, trên cơ sở đó đề xuất các giải pháp

hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình, tỉnh
Đồng Tháp đến năm 2020 và các năm tiếp theo.
5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận văn
5.1. Phương pháp luận
Luận văn nghiên cứu dựa trên cơ sở lý luận của Chủ nghĩa Mác- Lênin,
tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, những quan điểm của Đảng, chính sách pháp luật của
Nhà nƣớc về Ngân sách Nhà nƣớc và quản lý ngân sách xã.
5.2. Phương pháp nghiên cứu:
Để phục vụ cho quá trình phân tích, đánh giá thực trạng đảm bảo tính
khách quan, khoa học, luận văn sử dụng phƣơng pháp định tính và kết hợp
với phƣơng pháp thu thập, xử lý thông tin cụ thể:
5.3. Phương pháp thu thập thông tin:
Thông tin về thành tựu nghiên cứu mới nhất của các đồng nghiệp, các
cơ quan, cá nhân đã đƣợc công bố trên các trang thông tin điện tử, các
phƣơng tiện thông tin đại chúng; thông tin từ các văn bản của các cơ quan
trung ƣơng: văn bản quy định chính sách, luật kế toán, luật ngân sách nhà
nƣơc,…. Thu thập số liệu từ các báo cáo, số liệu thống kê của cục thống kê,
Uỷ ban nhân dân Huyện, Hội đồng nhân dân Huyện và Phòng Tài chính – Kế
hoạch huyện Thanh Bình và số liệu từ các cuộc phỏng vấn của chủ tịch Ủy
ban nhân dân các xã thị trấn và kế toán ngân sách xã.
5.4. Phương pháp xử lý thông tin
+
+

Xử lý logic đối với các thông tin định tính.

Xử lý toán học đối với các thông tin định lƣợng, sử dụng phƣơng

pháp thống kê mô tả, bảng số liệu, biểu đồ, đồ thị để mô tả thực trạng quản lý
ngân sách xã tại huyện Thanh Bình tỉnh Đồng Tháp.

+
Dựa vào nguồn dữ liệu thứ cấp để chỉ ra nguyên nhân hạn chế
quản


-7-

lý ngân sách xã tại huyện Thanh Bình tỉnh Đồng Tháp và đƣa ra các giải pháp
góp phần hoàn thiện công tác quản lý ngân sách xã tại huyện Thanh Bình tỉnh
Đồng Tháp trong những năm tiếp theo.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
6.1. Ý nghĩa lý luận
Trên cơ sở nghiên cứu những lý luận chung về ngân sách nhà nƣớc,
luận văn hệ thống hóa và làm sáng tỏ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về
công tác quản lý ngân sách xã, sự cần thiết khách quan phải nâng cao quản lý
công tác thu – chi ngân sách cấp xã, qua đó giúp tác giả nghiên cứu cũng nhƣ
ngƣời đọc nắm đƣợc những vấn đề cơ bản về ngân sách xã, quản lý ngân
sách xã, nắm đƣợc những quy định cụ thể của Nhà nƣớc, của các cơ quan
chính quyền địa phƣơng cũng nhƣ thực trạng quản lý ngân sách xã tại huyện
Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp giai đoạn 2016 – 2018.
6.2. Ý nghĩa thực tiễn của đề tài luận văn:
Trên cơ sở tìm hiểu thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nƣớc
cấp xã tại huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp, so sánh với hệ thống văn bản
pháp luật hiện hành và thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội của địa phƣơng. Từ
đó, đề xuất những giải pháp mang tính khả thi đối với các xã thị trấn để hoàn
thiện công tác quản lý ngân sách xã.
Trên cơ sở lý luận và qua thực trạng quản lý ngân sách xã hiện nay,
luận văn chỉ ra một số điểm mới của luật ngân sách năm 2015, thông tƣ
60/2003/TT-BTC, ngày 23/6/2003 của Bộ tài chính quy định về quản lý ngân
sách xã và các hoạt động tài chính khác của xã, phƣờng thị trấn và thông tƣ

344/2016/TT-BTC, ngày 30/12/2016 của Bộ tài chính quy định về quản lý
ngân sách xã và các hoạt động tài chính khác của xã, phƣờng thị trấn và từ đó
đề xuất những giải pháp phù hợp nhằm tăng cƣờng công tác quản lý ngân
sách xã trong thời gian tới, góp phần hoàn thiện công tác quản lý ngân


-8-

sách xã trong giai đoạn mới.
7. Kết cấu và nội dung của luận văn
7.1. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và các bản
phụ lục, nội dung luận văn đƣợc chia làm 3 chƣơng.
Chƣơng 1: Cơ sở khoa học về Ngân sách nhà nƣớc và quản lý Ngân
sách xã
Chƣơng 2: Thực trạng quản lý ngân sách nhà nƣớc cấp xã tại huyện
Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp
Chƣơng 3: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý Ngân sách
nhà nƣớc cấp xã tại huyện Thanh Bình, tỉnh Đồng Tháp


-9-

CHƢƠNG 1:
CƠ SỞ KHOA HỌC VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC VÀ QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC CẤP XÃ
1. 1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC
1.1.1. Khái niệm về Ngân sách Nhà nƣớc
Thuật ngữ ngân sách nhà nƣớc “NSNN” có từ lâu và ngày nay đƣợc
dùng phổ biến trong đời sống kinh tế - xã hội và đƣợc diễn đạt dƣới nhiều

góc độ khác nhau. Song quan niệm NSNN đƣợc bao quát nhất cả về lý luận
và thực tiễn của nƣớc ta hiện nay là:
NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nƣớc trong dự toán đã đƣợc
cơ quan Nhà nƣớc có chức năng thẩm quyền quyết định và thực hiện trong một
năm để đảm bảo thực hiện các chức năng của Nhà nƣớc theo luật định.

Các nhà nghiên cứu kinh tế cổ điển cho rằng: NSNN là một văn kiện tài
chính mổ tả các khoản thu, chi của chính phủ được thiết lập hàng năm. Nhiều
nhà nghiên cứu kinh tế hiện đại thì cho rằng NSNN là bảng liệt kê các khoản
thu chi bằng tiền mặt trong một giai đoạn nhất định của nhà nước (Keynes,
1096).
Theo Luật Ngân sách nhà nƣớc đã đƣợc Quốc hội nƣớc Cộng hòa xã
hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 25/06/2015: “Ngân sách nhà nước là
toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong
một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết
định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước”.
Thực chất, Ngân sách nhà nƣớc phản ánh các quan hệ kinh tế phát sinh
gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng quỹ tiền tệ tập trung của
Nhà nƣớc khi Nhà nƣớc tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia
nhằm thực hiện các cức năng của Nhà nƣớc trên cơ sở luật định.


-10-

1.1.2. Đặc điểm của Ngân sách Nhà nước
Ngân sách nhà nƣớc vừa là nguồn lực để nuôi dƣỡng bộ máy Nhà nƣớc
vừa là công cụ hữu ích để Nhà nƣớc quản lý, điều tiết nền kinh tế quốc dân
và giải quyết các vấn đề xã hội bao gồm các đặc điểm sau.
-

Thứ nhất, việc tạo lập và sử dụng quỹ Ngân sách nhà nƣớc vừa luôn

gắn liền với quyền lực kinh tế – chính trị của Nhà nƣớc, đƣợc Nhà nƣớc tiến
hành trên cơ sở những luật lệ nhất định. Ngân sách nhà nƣớc là một bộ luật
tài chính đặc biệt, bởi lẽ trong Ngân sách nhà nƣớc các chủ thể của nó đƣợc
thiết lập dựa vào hệ thống các pháp luật có liên quan nhƣ hiến pháp, các luật
thuế,…Mặt khác, bản thân Ngân sách nhà nƣớc vừa cũng là một bộ luật do
Quốc hội quyết định và thông qua hằng năm, mang tính chất áp đặt và bắt
buộc các chủ thể kinh tế – xã hội có liên quan phải tuân thủ.
-

Thứ hai, Ngân sách nhà nƣớc vừa luôn gắn chặt với sở hữu Nhà nƣớc

và luôn chứa đựng lợi ích chung, lợi ích công cộng. Nhà nƣớc là chủ thể duy
nhất có quyền quyết định đến các khoản thu – chi của Ngân sách nhà nƣớc
vừa và hoạt động thu – chi này nhằm mục tiêu giúp Nhà nƣớc giải quyết các
quan hệ lợi ích trong xã hội khi Nhà nƣớc tham gia phân phối các nguồn tài
chính quốc gia giữa Nhà nƣớc với các tổ chức kinh tế – xã hội, các tầng lớp
dân cƣ…
-

Thứ ba, Ngân sách nhà nƣớc vừa là một bản dự toán thu chi. Các cơ

quan, đơn vị có trách nhiệm lập NSNN và đề ra các thông số quan trọng có
liên quan đến chính sách mà Chính phủ phải thực hiện trong năm tài khóa tiếp
theo. Thu, chi Ngân sách nhà nƣớc vừa là cơ sở để thực hiện các chính sách
của Chính phủ. Chính sách nào mà không đƣợc dự kiến trong Ngân sách nhà
nƣớc vừa thì sẽ không đƣợc thực hiện các nguồn từ ngân sách. Chính vì nhƣ
vậy việc thông qua Ngân sách nhà nƣớc là một sự kiện chính trị quan trọng,
nó biểu hiện sự nhất trí trong Quốc hội về chính sách của Nhà nƣớc. Quốc hội

-11-

mà không thông qua Ngân sách nhà nƣớc, thì điều đó thể hiện sự thất bại của
Chính phủ trong việc đề xuất chính sách đó, có thể gây ra mâu thuẫn về chính
trị.
-

Thứ tƣ, Ngân sách nhà nƣớc vừa là một bộ phận chủ yếu của hệ thống

tài chính quốc gia. Hệ thống tài chính quốc gia bao gồm: tài chính nhà nƣớc, tài
chính doanh nghiệp, trung gian tài chính và tài chính cá nhân hoặc hộ gia đình.
Trong đó tài chính nhà nƣớc là khâu chủ đạo trong hệ thống tài chính quốc gia.
Tài chính nhà nƣớc tác động đến sự hoạt động và phát triển của toàn bộ nền kinh
tế – xã hội. Tài chính nhà nƣớc thực hiện huy động và tập trung một bộ phận
nguồn lực tài chính từ các định chế tài chính khác chủ yếu qua

thuế và các khoản thu mang tính chất thuế. Trên cơ sở nguồn lực huy động
đƣợc, Chính phủ sử dụng quỹ ngân sách để tiến hành cấp phát kinh phí, tài
trợ vốn cho các tổ chức kinh tế, các đơn vị thuộc khu vực công nhằm thực
hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội.
-

Thứ năm, đặc điểm của Ngân sách nhà nƣớc vừa luôn gắn liền với tính

giai cấp. Trong thời kỳ phong kiến, mô hình ngân sách sơ khai và tuỳ tiện, lẫn
lộn giữa ngân khố của Nhà vua với ngân sách của Nhà nƣớc phong kiến. Hoạt
động thu – chi lúc này mang tính cống nạp – ban phát giữa Nhà vua và các tầng
lớp dân cƣ, quan lại, thƣơng nhân, thợ thuyền và các nƣớc chƣ hầu (nếu có).

Quyền quyết định các khoản thu – chi của ngân sách chủ yếu là do ngƣời đứng
đầu một nƣớc (nhà vua) quyết định. Trong thời kỳ hiện nay (Nhà nƣớc Tƣ bản
chủ nghĩa hoặc Nhà nƣớc Xã hội chủ nghĩa), ngân sách đƣợc dự toán, đƣợc
thảo luận và phê chuẩn bởi cơ quan lập pháp, quyền quyết định là của toàn dân
đƣợc thực hiện thông qua Quốc hội. Ngân sách nhà nƣớc vừa đƣợc giới hạn
thời gian sử dụng, đƣợc quy định nội dung thu – chi,

đƣợc kiểm soát bởi hệ thống thể chế, báo chí và nhân dân.


-12-

1.1.3. Vai trò của Ngân sách Nhà nước
Sự tồn tại và phát triển không ngừng của định chế ngân sách nhà nƣớc
cho tới ngày nay đã chứng tỏ vai trò không thể thiếu của NSNN trong đời
sống xã hội và thế giới đƣơng đại. Vai trò ảnh hƣởng của ngân sách nhà
nƣớc bao trùm lên rất nhiều lĩnh vực, trong đó đáng kể nhất là sự ảnh hƣởng
của ngân sách nhà nƣớc tới khu vực công và khu vực tƣ nhân.
Trƣớc hết, đối với khu vực công, ngân sách nhà nƣớc là công cụ để Nhà
nƣớc thực hiện việc điều tiết các hoạt động kinh tế xã hội. Hoạt động điều tiết
này đƣợc thực hiện thông qua việc huy động các nguồn tài nguyên nhƣ thuế,
phí, lệ phí hay các khoản vay nợ của Nhà nƣớc từ cổ phiếu, trái phiếu hoặc vay
nợ nƣớc ngoài để tài trợ cho các nhu cầu chi tiêu thiết yếu của nhà nƣớc về kinh
tế, chính trị, văn hóa xã hội, quốc phòng, an ninh và hoạt động của bộ máy nhà
nƣớc. Khi đó, ngân sách nhà nƣớc là công cụ không gì thay thế đƣợc để Chính
phủ thực hiện thành công các chính sách của mình. Trong tƣơng lai NSNN vẫn
sẽ đóng vai trò là công cụ, phƣơng tiện hiệu quả, không gì thay thế đƣợc để thực
thi các chƣơng trình hoạt động của Chỉnh phủ. Bên cạnh đó giữa khu vực công
và khu vực tƣ luôn có mối quan hệ ảnh hƣởng lẫn nhau, bổ trợ cho nhau nên
việc vận hành hệ thống ngân sách của Chính phủ tất yếu sẽ tác động mạnh mẽ tới

khu vực tƣ nhân mà ở đó các cá nhân, hộ gia đình hay các doanh nghiệp là
những chủ thể bị điều tiết thu nhập. Thông qua công cụ ngân sách, Chính phủ
điều tiết một phần thu nhập của một nhóm ngƣời này để san sẽ cho một nhóm
ngƣời khác, góp phần đem lại sự công bằng tƣơng đối về thu nhập giữa các giai
tầng xã hội, đồng thời xây dựng hệ thống đƣờng sá, cầu cống, công trình phúc
lợi công cộng, hệ thống quốc phòng, an ninh mà khu vực tƣ nhân không thể
cung cấp hoặc không muốn cung cấp. Nói cách khác, ngân sách nhà nƣớc nhƣ
một cái “máy lọc” mà qua đó các nguồn lực nhƣ (lợi tức quốc gia) nhất là tài lực
sẽ đƣợc phân phối (thông


-13-

qua chính sách thu ngân sách) và phân phối lại (thông qua chính sách chi tiêu
của Chính phủ) theo một kế hoạch chi tiết, cụ thể và hoàn hảo.
Với các vai trò là công cụ tài chính quan trọng nhất để cung ứng nguồn
tài chính cho hoạt động của bộ máy nhà ngƣời; là công cụ thúc đẩy sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đảm bảo cho nền kinh tế tăng trƣởng ổn định và
bền vững; Và là công cụ để điều tiết thị trƣờng, bình ổn giá cả thị trƣờng rất
mạnh mẽ cho ta thấy ngân sách nhà ngƣời giữ một vị trí rất quan trọng trong
toàn bộ hoạt động kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng và đối ngoại của đất
ngƣời.
1.1.4. Hệ thống Ngân sách Nhà nước
- Khái niệm hệ thống ngân sách nhà nước
Hệ thống NSNN đƣợc hiểu là tổng thể các cấp ngân sách có mối quan
hệ hữu cơ với nhau trong quá trình thực hiện nhiệm vụ thu chi của mỗi cấp
ngân sách.
Ở

nƣớc ta, tổ chức hệ thống NSNN gắn bó chặt chẽ với việc tổ chức bộ

máy Nhà nƣớc và vai trò, vị trí của bộ máy đó trong quá trình phát triển kinh
tế xã hội của đất nƣớc.
-Nguyên tắc tổ chức hệ thống ngân sách nhà nước
Theo Hiến pháp, mỗi cấp chính quyền có một cấp ngân sách riêng cung
cấp phƣơng tiện vật chất cho cấp chính quyền đó thực hiện chức năng, nhiệm
vụ của mình trên vùng lãnh thổ. Việc hình thành hệ thống chính quyền Nhà
nƣớc các cấp là một tất yếu khách quan nhằm thực hiện chức năng, nhiệm vụ
của Nhà nƣớc trên mọi vùng lãnh thổ của đất nƣớc. Chính sự ra đời của hệ
thống chính quyền Nhà nƣớc nhiều cấp đó là tiền đề cần thiết để tổ chức hệ
thống NSNN nhiều cấp.
- Hệ thống ngân sách nhà nước Việt Nam
Hệ thống NSNN ở nƣớc ta bao gồm ngân sách trung ƣơng và ngân sách


-14-

địa phƣơng. Ngân sách địa phƣơng bao gồm ngân sách của đơn vị hành
chính các cấp có HĐND và UBND.
Hệ thống NSNN ở nƣớc ta hiện nay phù hợp với mô hình tổ chức chính
quyền Nhà nƣớc, vì thế ngân sách địa phƣơng bao gồm ngân sách tỉnh, thành
phố trực thuộc trung ƣơng (gọi chung là ngân sách tỉnh); ngân sách quận,
huyện, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là ngân sách huyện); và ngân
sách cấp phƣờng, xã, thị trấn (gọi chung là ngân sách xã).
Cụ thể hóa hệ thống NSNN bằng sơ đồ sau:
Khái

NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC

niệm

phân

NGÂN

cấp
quản
lý
ngân

SÁCH

sách
nhà
nước

TRU
NG

ƢƠNG
Sơ đồ 1.1 – Hệ thống ngân sách nhà
nước 1.1.5. Phân cấp quản lý ngân sách nhà nước