Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học huyện lương tài tỉnh bắc ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
---------------------

NGUYỄN THẾ ANH

TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ
CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG
TIỂU HỌC HUYỆN LƯƠNG TÀI TỈNH BẮC NINH
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2020


ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
---------------------

NGUYỄN THẾ ANH

TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ CHUYÊN
MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN
LƯƠNG TÀI TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8 14 01 14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. Trịnh Văn Tùng

THÁI NGUYÊN - 2020


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi dưới sự hướng
dẫn khoa học của TS. Trịnh Văn Tùng.
Các tài liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn là trung thực, đảm bảo
tính khách quan, khoa học, mọi kết quả đều dựa vào quá trình khảo sát và thực
địa trên thực tế. Nếu sai, tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm./.
Tác giả

Nguyễn Thế Anh

i


LỜI CẢM ƠN
Đầu tiên em xin bày tỏ sự kính trọng và lòng biết ơn sâu sắc đến thầy giáo -

TS. Trịnh Văn Tùng, người thầy đã tận tình giúp đỡ, định hướng khoa học và
luôn động viên, khích lệ em hoàn thành luận văn.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám hiệu, tập thể các thầy, cô
giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục; Phòng Đào tạo trường Đại học Sư phạm Thái
Nguyên đã trực tiếp giảng dạy, chỉ đạo trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Cuối cùng, xin cảm ơn những người thân trong gia đình, bạn bè, đồng
nghiệp đã quan tâm, tạo điều kiện tốt nhất cho tôi hoàn thành luận văn.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu, mặc dù bản thân đã có nhiều cố gắng,

tâm huyết và trách nhiệm, song luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót.
Kính mong các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp chỉ dẫn, góp ý.
Xin chân thành cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 8 năm 2020
Tác giả

Nguyễn Thế Anh

ii


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii
MỤC LỤC............................................................................................................iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT............................................................................. vii
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................viii
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1

1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................ 2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu................................................................. 3
4. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
5. Phạm vi nghiên cứu ......................................................................................... 3
6. Giả thuyết khoa học......................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 4
8. Cấu trúc của đề tài ........................................................................................... 5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC

QUẢN LÝ CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU

HỌC ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ
THÔNG MỚI...................................................................................................... 6
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu.................................................................. 6
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới...................................................................... 6
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam ...................................................................... 8
1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài........................................................ 12
1.2.1. Hiệu trưởng trường tiểu học .................................................................... 12
1.2.2. Năng lực quản lý chuyên môn................................................................. 12
1.2.3. Tổ chức, bồi dưỡng, tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên
môn cho hiệu trưởng................................................................................ 14
1.3. Định hướng đổi mới chương trình giáo dục tiểu học và yêu cầu đối
với năng lực quản lý chuyên môn của hiệu trưởng trường tiểu học ....... 17

3


1.3.1. Định hướng đổi mới chương trình giáo dục tiểu học ..............................
17
1.3.2. Yêu cầu đối với năng lực quản lý chuyên môn của hiệu trưởng
trường tiểu học......................................................................................... 18
1.4. Hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng
trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục................................. 22
1.4.1. Mục tiêu bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng
trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục................................. 22
1.4.2. Nội dung bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng
trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục................................. 23
1.4.3. Phương pháp và hình thức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn
cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ...... 24
1.5. Tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng
trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục................................. 25

1.5.1. Chủ thể tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu
trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ..................... 25
1.5.2. Nội dung tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu
trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ..................... 26
1.6. Các yếu tổ ảnh hưởng đến tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên
môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu chương trình
giáo dục phổ thông mới ........................................................................... 31
1.6.1. Các yếu tố khách quan............................................................................. 31
1.6.2. Các yếu tố chủ quan................................................................................. 34
Kết luận chương 1.............................................................................................. 35
Chương 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN
LÝ CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN LƯƠNG TÀI, TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ......................................... 37

2.1. Đặc điểm giáo dục tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh................... 37

4


2.1.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội của huyện Lương Tài, tỉnh Bắc
Ninh........ 37
2.1.2. Đặc điểm giáo dục tiểu học huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh................. 38
2.2. Tổ chức khảo sát......................................................................................... 40
2.2.1. Mục tiêu khảo sát..................................................................................... 40
2.2.4. Phương pháp khảo sát và xử lý số liệu ....................................................
41
2.3. Kết quả khảo sát ......................................................................................... 42
2.3.1. Thực trạng năng lực quản lý chuyên môn của hiệu trưởng..................... 42
2.3.2. Thực trạng bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng

........... 46
2.3.3. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho
hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh ......... 50
2.3.4. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức bồi dưỡng năng lực
quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng ...................................................... 66
2.4. Đánh giá thực trạng .................................................................................... 67
2.4.1. Những ưu điểm ........................................................................................ 67
2.4.2. Những hạn chế và nguyên nhân .............................................................. 68
Kết luận chương 2.............................................................................................. 70
Chương 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN LÝ
CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC HUYỆN
LƯƠNG TÀI TỈNH BẮC NINH ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH
GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI ........................................................................ 72

3.1. Nguyên tắc đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý
chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài tỉnh
Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ........... 72
3.2. Đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn
cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh
đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới............................ 74

5


3.2.1. Nâng cao nhận thức cho hiệu trưởng các trường Tiểu học huyện
Lương Tài tỉnh Bắc Ninh về năng lực quản lý chuyên môn đáp ứng
yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ............................................
74
3.2.2. Tạo môi trường và điều kiện thuận lợi tổ chức hoạt động bồi dưỡng
năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện

Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ
thông mới ................................................................................................... 78
3.2.3. Đổi mới hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn
cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh
đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới............................ 82
3.2.4. Thành lập đội ngũ cốt cán, nhóm hiệu trưởng giỏi để trao đổi kinh
nghiệm, chia sẻ phương pháp quản lý chuyên môn đáp ứng chương
trình giáo dục phổ thông mới .................................................................... 85
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý
chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài tỉnh
Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới ........... 87
3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ............. 88
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp
đề xuất........................................................................................................ 88
3.4.2. Nội dung và cách tiến hành khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi
của các biện pháp đề xuất.......................................................................... 88
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết và khả thi của các biện pháp đề xuất ....
89
Kết luận chương 3.............................................................................................. 94
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 95
TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. 99
PHỤ LỤC ......................................................................................................... 105

6


DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Chữ viết đầy đủ

Chữ viết tắt

Cán bộ quản lý

CBQL

Cán bộ quản lý giáo dục

CBQLGD

Công nghệ thông tin

CNTT

Công nghiệp hóa, hiện đại hóa

CNH,HĐH

Giáo dục phổ thông

GDPT

Giáo dục và đào tạo

GD&ĐT

Kinh tế - xã hội

KT-XH

Quản lý giáo dục

QLGD

Trung học cơ sở

THCS

Uỷ ban nhân dân

UBND

vii


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Quy mô sĩ số học sinh tiểu học 5 năm gần đây........................... 39

Bảng 2.2:

Tình hình Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài,
tỉnh Bắc Ninh .............................................................................. 40

Bảng 2.3.

Kết quả điều tra về phẩm chất của Hiệu trưởng trường Tiểu
học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh.......................................... 42

Bảng 2.4.

Thực trạng công tác xây dựng kế hoạch tổ chức bồi dưỡng
năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng trường Tiểu
học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh (Khảo sát 37 hiệu
trưởng, phó hiệu trưởng) ............................................................. 50

Bảng 2.5.

Thực trạng công tác chỉ đạo thực hiện nội dung, phương
pháp và hình thức tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý
chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu
cầu đổi mới giáo dục ................................................................... 52

Bảng 2.6.

Thực trạng công tác tổ chức việc thực hiện nội dung tổ chức
bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng
trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng
yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới............................. 56

Bảng 2.7.

Đánh giá của cán bộ quản lý, giáo viên về quản lý hoạt động
của chủ thể tổ chức bồi dưỡng hiệu trưởng trường tiểu học....... 59

Bảng 2.8.

Thực trạng chỉ đạo hoạt động tự bồi dưỡng của hiệu trưởng ..... 61

Bảng 2.9.

Thực trạng quản lý điều kiện bảo đảm cho tổ chức bồi
dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường
tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................ 63

Bảng 2.10.

Thực trạng tổ chức kiểm tra, đánh giá kết quả tổ chức bồi
dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường
tiểu học đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục ................................ 64

8


Bảng 2.11.

Những yếu tố ảnh hưởng đến tổ chức bồi dưỡng năng lực
quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng.......................................... 66

Bảng 3.1:

Kết quả khảo nghiệm tính cấp thiết của các biện pháp............... 89

Bảng 3.2:

Kết quả khảo nghiệm tính khả thi của các biện pháp ................. 91

9

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

1


Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Cán bộ là cái gốc của mọi việc”,
“Công việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hay kém” [53, tr.269 và
273]. Chính vì thế cho dù khó khăn đến đâu Đảng ta vẫn thường xuyên quan
tâm đặc biệt đến cán bộ và công tác cán bộ. Muốn vậy, vấn đề hàng đầu là phải
chăm lo đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Khi đến thăm trường Nguyễn Ái Quốc
trung ương (nay là Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh), Người nhắc nhở
cán bộ và học viên: “Học để làm việc, làm người, làm cán bộ để phụng sự Tổ
quốc, phụng sự Nhân dân”. Do vậy việc tổ chức hoạt động bồi dưỡng cán bộ và
đặc biệt là bồi dưỡng cán bộ quản lý giáo dục là nhiệm vụ quan trọng để nâng
cao phẩm chất, năng lực đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu trong
sự nghiệp đổi mới giáo dục và đào tạo hiện nay.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng tiếp tục khẳng định:
“Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đáp ứng yêu cầu giáo
dục và đào tạo” [27, tr.117]. Quán triệt quan điểm, tư tưởng của Đảng, ngày
29/3/2007 Đảng ủy quân sự Trung ương (nay là Quân ủy Trung ương) đã ra
Nghị quyết số 86-NQ/ĐUQSTW xác định rõ một trong những giải pháp chủ
yếu để phát triển giáo dục và đào tạo trong tình hình mới đó là: “Kiện toàn và
phát triển đội ngũ nhà giáo, cán bộ quản lý giáo dục”. Đây là vấn đề cấp thiết
đổi mới quản lý giáo dục và đào tạo nói chung và xây dựng, phát triển, hoàn
thiện phẩm chất, năng lực cho cán bộ quản lý giáo dục ở các nhà trường quân
đội nói riêng. Xuất phát từ vị trí, vai trò, tầm quan trọng của cán bộ quản lý giáo
dục, tổ chức tốt hoạt động bồi dưỡng là tất yếu tạo ra nền tảng để giáo dục và
đào tạo được phát triển bền vững trong tương lai.
Đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục ở trường tiểu học huyện Lương Tài,

tỉnh Bắc Ninh là bộ phận quan trọng trực tiếp lãnh đạo, chỉ huy và tổ chức các
nhiệm vụ giáo dục và đào tạo, bồi dưỡng các đối tượng học sinh của các nhà

2


trường. Mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ giáo dục và đào tạo của các trường tiểu
học trong giai đoạn hiện nay rất quan trọng đặt ra yêu cầu ngày càng cao về
phẩm chất, năng lực đối với đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục. Trong những năm
qua, nhận thức đúng đắn về vai trò, vị trí đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, lãnh
đạo các ban ngành địa phương huyện Lương Tài đã thường xuyên chăm lo xây
dựng, bồi dưỡng nâng cao phẩm chất và năng lực toàn diện cho đội ngũ hiệu
trưởng. Do vậy, trình độ, năng lực của hiệu trưởng có nhiều chuyển biến tích
cực. Tuy nhiên, so với yêu cầu nhiệm vụ thì vẫn còn những bất cập, hạn chế
nhất định trong quản lý, tổ chức hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên
môn cho hiệu trưởng. Hơn nữa tính chủ động, nhạy bén và sáng tạo của hiệu
trưởng chưa cao, ảnh hưởng trực tiếp đến hoàn thành nhiệm vụ của các nhà
trường. Trong những nguyên nhân dẫn đến những hạn chế trên là do tổ chức
bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học chưa
thực hiện kịp thời, chặt chẽ đi vào duy trì theo nền nếp.
Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, với việc thực hiện thay sách giáo
khoa, đổi mới hình thức đánh giá học sinh bằng trắc nghiệm khách quan, đổi
mới phương pháp dạy học, sử dụng phương tiện hiện đại trong giảng dạy, kỹ
năng cập nhật thông tin bằng internet, những yêu cầu của việc thực hiện thành
công chương trình giáo dục phổ thông mới... thì việc tổ chức bồi dưỡng năng
lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học nâng cao phẩm chất
đạo đức, ý thức chính trị, trình độ chuyên môn cũng như kỹ năng lãnh đạo quản
lý càng trở lên cấp bách. Chính vì lý do đó, tác giả lựa chọn đề tài “Tổ chức bồi
dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng Trường tiểu học
huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục

phổ thông mới” làm đề tài luận văn thạc sỹ.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Nghiên cứu cơ sở lý luận, thực tiễn và đề xuất các biện pháp tổ chức bồi
dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng các trường Tiểu học
tại
3


huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh, đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ
thông mới nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ hiệu trưởng, qua đó góp phần
nâng cao chất lượng thực hiện chương trình giáo dục phổ thông mới.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
- Khách thể nghiên cứu: Hoạt động bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên
môn cho hiệu trưởng đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới.
- Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý
chuyên môn cho hiệu trưởng trường Tiểu học tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc
Ninh đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ thông mới.
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xác định cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn cho
Hiệu trưởng trường Tiểu học đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục phổ
thông mới.
- Khảo sát đánh giá thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực chuyên môn
cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu
cầu chương trình giáo dục phổ thông mới.
- Đề xuất biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý cho Hiệu trưởng
các trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu chương
trình giáo dục phổ thông mới.
5. Phạm vi nghiên cứu
Khách thể khảo sát: Cán bộ quản lý giáo dục, giáo viên ở các trường
Tiểu học tại huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh.

Thời gian khảo sát: Giai đoạn từ năm 2019-2020.
6. Giả thuyết khoa học
Chất lượng đội ngũ và chất lượng hoạt động bồi dưỡng năng lực cho đội
ngũ cán bộ quản lý có mối quan hệ chặt chẽ với nhau. Nếu đề xuất được các
biện pháp khoa học, đảm bảo tính cần thiết và khả thi trong tổ chức bồi dưỡng
năng lực quản lý chuyên môn cho hiệu trưởng các trường tiểu học huyện

4


Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh thông qua kế hoạch hóa hoạt động bồi dưỡng; đổi
mới nội dung, phương pháp và hình thức bồi dưỡng; huy động các lực lượng,
tạo môi trường, điều kiện thuận lợi cho hoạt động bồi dưỡng… sẽ củng cố, phát
triển hoàn thiện năng lực cán bộ quản lý giáo dục góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục và đào tạo của huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu
cầu chương trình giáo dục phổ thông mới.
7. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
Kết hợp phương pháp phân tích tổng hợp với phương pháp thu thập
thông tin khoa học thông qua đọc sách báo tài liệu, nhằm mục đích hệ thống
những khái niệm, những tư tưởng cơ bản làm cơ sở lý luận, hình thành giả
thuyết khoa học, dự đoán về những thuộc tính của đối tượng nghiên cứu, xây
dựng những mô hình lý thuyết hay thực nghiệm ban đầu cho vấn đề nghiên cứu.
+ Phương pháp phân tích và tổng hợp: Phân tích các dữ liệu, kết quả của
các biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng
đã thực hiện để từ đó phát hiện vấn đề và đưa ra những khuyến nghị, những
biện pháp quản lý hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn
cho Hiệu trưởng phù hợp áp dụng vào thực tiễn.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn, gồm:
+ Phương pháp điều tra bằng Anket: Trưng cầu ý kiến của cán bộ quản

lý, giáo viên ở các trường tiểu học, các đồng chí lãnh đạo chuyên viên phòng
GD&ĐT về các vấn đề liên quan đến tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý
chuyên môn cho hiệu trưởng.
+ Phương pháp quan sát. Quan sát hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực
quản lý chuyên môn cho Hiệu trưởng của các chủ thể.
+ Phương pháp phỏng vấn: Phỏng vấn Cán bộ quản lý và giáo viên về
các nội dung liên quan đến năng lực quản lý chuyên môn của hiệu trưởng, bồi
dưỡng năng lực chuyên môn cho hiệu trưởng trường tiểu học.

5


+ Phương pháp chuyên gia: lấy ý kiến các chuyên gia có nhiều kinh
nghiệm trong lý luận và thực tiễn quản lý giáo dục, trong việc đề xuất các
biện pháp quản lý hoạt động tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên
môn cho Hiệu trưởng đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục tiểu học ở huyện
Lương Tài.
- Phương pháp thống kê: Sử dụng toán thống kê như một công cụ xử
lý các dữ liệu (xử lý các thông tin định lượng như các con số, bảng số liệu...và
các thông tin định tính bằng biểu đồ) đã thu thập từ các phương pháp nghiên
cứu.
8. Cấu trúc của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị và danh mục tài liệu tham
khảo, luận văn gồm 3 chương như sau:
Chương 1. Cơ sở lý luận về tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên
môn cho hiệu trưởng trường tiểu học đáp ứng yêu cầu chương trình giáo dục
phổ thổng mới.
Chương 2. Thực trạng tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn
cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu
cầu chương trình giáo dục phổ thổng mới.

Chương 3. Biện pháp tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn
cho Hiệu trưởng trường Tiểu học huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu
cầu chương trình giáo dục phổ thổng mới.

6


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC BỒI DƯỠNG NĂNG LỰC QUẢN
LÝ CHUYÊN MÔN CHO HIỆU TRƯỞNG TRƯỜNG TIỂU HỌC
ĐÁP ỨNG YÊU CẦU CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG
MỚI
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Các nghiên cứu trên thế giới
Ở Nhật Bản, việc bồi dưỡng và đào tạo lại cho cán bộ quản lý nói
chung và cho hiệu trưởng nói riêng là nhiệm vụ bắt buộc đối với người lao
động sư phạm. Ở Thái Lan, việc bồi dưỡng cán bộ quản lý và hiệu trưởng
trường tiểu học được tiến hành ở các trung tâm học tập cộng đồng.
Ở Triều Tiên, đã có chính sách thiết thực về bồi dưỡng và đào tạo lại
đội ngũ hiệu trưởng và cán bộ quản lý. Tất cả hiệu trưởng và cán bộ quản lý
phải tham gia học tập đầy đủ các nội dung chương trình về nâng cao trình
độ, Nhà nước cũng đưa ra “Chương trình bồi dưỡng hiệu trưởng mới” để bồi
dưỡng hiệu trưởng mới được bổ nhiệm và “Chương trình trao đổi” để đưa
hiệu trưởng và cán bộ quản lý đi tập huấn tại nước ngoài [58, tr.156].
Ngày 18/7/2005, Cộng đồng Châu Âu và chính phủ Việt Nam ký kết
Hiệp định tài chính AIDCO/VNM/2004/016-841 tại Brussel và bắt đầu triển
khai Dự án hỗ trợ đổi mới quản lý giáo dục (SREM) với mục tiêu hỗ trợ Bộ
GD&ĐT thực hiện mục tiêu đề ra trong chiến lược phát triển giáo dục Việt
Nam giai đoạn 2010-2020, trong đó có hoạt động chính là đào tạo về quản lý
giáo dục cho hiệu trưởng trường phổ thông, qua đó cho thấy tầm quan trọng

của đội ngũ CBQLGD trong sự nghiệp phát triển giáo dục và đào tạo.
Bên cạnh đó trên thế giới có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý giáo
dục khác của các tác giả như: “Những vấn đề về quản lý trường học” (P.V
Zimin, M.I Kônđakốp), “Quản lý vấn đề quốc dân trên địa bàn huyện” (M.I
Kônđakốp). Nhà giáo dục học Xô-viết V.A Xukhomlinxki khi tổng kết những
7


kinh nghiệm quản lý chuyên môn trong vai trò là hiệu trưởng nhà trường cho
rằng “Kết quả hoạt động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào công việc tổ
chức đúng đắn các hoạt động dạy học”. Cùng với nhiều tác giả khác ông đã
nhấn mạnh đến sự phân công, sự phối hợp chặt chẽ, thống nhất quản lý giữa
hiệu trưởng và phó hiệu trưởng để đạt được mục tiêu đề ra. Mô hình quản lý
trường học ưu việt SEM, đề cập đến lãnh đạo nhà trường, lãnh đạo tài năng:
“Người lãnh đạo phải nêu gương sáng, có khả năng lãnh đạo, hiểu rõ mục đích,
tôn trọng, khuyến khích nhân viên. Một người lãnh đạo lĩnh hội được sứ mệnh
của trường học với các mục tiêu cụ thể, năng lực lãnh đạo tốt, và sự thông cảm
cũng như tôn trọng đồng nghiệp sẽ là động lực cho những người khác noi theo.
Với vai trò của minh, hiệu trưởng phải vạch ra một tầm nhìn đối với những
thành tích, kết quả dự định đạt được và tạo ra một môi trường học tập lý tưởng
cho học sinh và cả giáo viên. Hiệu trưởng cần duy trì liên tục mục đích tăng
cường năng lực cho giáo viên để đối 8 mặt với thử thách hiện tại và tương lai
và luôn phấn đấu vì sự phát triển để hướng tới nền giáo dục toàn diện cho học
sinh và giáo viên” [68, tr.145]. Trong mô hình này, lãnh đạo nhà trường được
xếp vào tiêu chí số một.
Tác giả Henry Mintzbeg đã chỉ ra vai trò của nhà quản lý trong sự kết hợp
giữa quyền hạn với trách nhiệm. Họ vừa là người đại diện của tổ chức; người
lãnh đạo; người liên lạc; người tiếp nhận thông tin; người phổ biến thông tin;
người phát ngôn; nhà doanh nghiệp; người khắc phục khó khăn; người phân
phối nguồn lực; người đàm phán [40, tr.239]. Quản lý phát triển nguồn nhân

lực và đội ngũ CBQL đã được rất nhiều trường phái và tác giả quan tâm.
Trường phái quản lý theo quá trình tiếp cận qua việc thực hiện các chức năng
quản lý cho đến nay vẫn là trụ cột của lý luận quản lý. Từ tiếp cận theo quá
trình dẫn đến yêu cầu nhà quản lý phải có năng lực thực hiện các chức năng:
Kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, phối hợp, kiểm tra.

8


Trong bối cảnh hiện nay, giáo dục ở tất cả các quốc gia đang chịu tác động
sâu sắc bởi xu thế toàn cầu hóa, nền kinh tế tri thức, công nghệ thông tin và
truyền thông. Những ý tưởng về dân chủ hóa trong giáo dục của John Dewey,
việc xác định các trụ cột trong giáo dục được xây dựng trên nền tảng học tập
suốt đời và xây dựng xã hội học tập của J. Delor. Những tư duy tiếp cận hệ
thống và liên kết tri thức trong giáo dục của Edgar Morin... [58, tr.78] sẽ là
những định hướng quan trọng cho việc xác định tầm nhìn và phát triển phẩm
chất năng lực của các nhà quản lý giáo dục, quản lý nhà trường.
Tác giả Jena Valérien, trong cuốn “Quản lý hành chính và sư phạm trong
các nhà trường tiểu học” [69, tr.117], đã phân tích về vai trò, chức năng và
nhiệm vụ của người Hiệu trưởng trường tiểu học; qua đó tác giả đã có những
gợi ý các yêu cầu về phẩm chất và năng lực của người hiệu trưởng trường tiểu
học và phương thức phát triển đội ngũ đó.
Tác giả Savin N.V trong cuốn “Giáo dục học, tập 2” [62, tr.190] đã tập
trung làm rõ những vấn đề cơ bản của quản lý nhà trường, phân tích mối quan
hệ 9 giữa phát triển giáo dục, phát triển KT-XH và phát triển nhân lực giáo dục
trong đó tập trung trình bày phương thức phát triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo
dục, đối tượng ảnh hưởng trực tiếp đối với mục tiêu nâng cao chất lượng và
hiệu quả giáo dục.
1.1.2. Các nghiên cứu ở Việt Nam
Vấn đề xây dựng, phát triển đội ngũ CBQLGD được Đảng, Nhà nước và

Chủ tịch Hồ Chí Minh hết sức coi trọng. Đặc biệt, trong những năm gần đây,
nước ta đã xây dựng và thực hiện nhiều chủ trương, chính sách nhằm phát triển
đội ngũ nhà giáo và CBQLGD. Điều đó được đề cập ở nhiều Nghị quyết, Chỉ
thị của Đảng và Nhà nước đã tạo điều kiện thuận lợi cho việc xây dựng và phát
triển đội ngũ CBQLGD. Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020 chỉ rõ, phát
triển đội ngũ nhà giáo và CBQLGD là giải pháp then chốt để đạt được mục tiêu
chiến lược.

9


Trong những năm gần đây đã có nhiều tác giả nghiên cứu lý luận về
quản lý giáo dục, đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục và phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý giáo dục.
Tác giả Phạm Minh Hạc khẳng định: Trong sự nghiệp đổi mới giáo dục,
việc phát triển đội ngũ CBQLGD được đặt ra như một yêu cầu cấp bách hàng
đầu của việc tiếp tục triển khai, điều chỉnh, đổi mới và nâng cao chất lượng
giáo dục [38, tr.89].
Tác giả Đặng Quốc Bảo đề cập đến “Vấn đề quản lý từ một số góc nhìn”
[2, tr.56] đã giới thiệu và tổng hợp các yếu tố, phẩm chất, năng lực mỗi
CBQLGD cần có và cần đạt được; các vấn đề cốt lõi của lãnh đạo và quản lý
cũng như việc thực hiện vai trò lãnh đạo, quản lý trong các nhà trường.
Cuốn sách “Giáo dục Việt Nam những thập niên đầu thế kỷ XXI - Chiến
lược phát triển” của Đặng Bá Lãm đã có những phân tích khá sâu sắc về giải
pháp quản lý giáo dục, trong đó có bàn đến những giải pháp phát triển đội ngũ
cán bộ quản lý giáo dục, lực lượng thực hiện nhiệm vụ đổi mới và nâng cao
chất lượng giáo dục [51, tr.83].
Tác giả Trần Khánh Đức trong cuốn "Giáo dục và phát triển nguồn
nhân lực trong thế kỷ XXI” đã trình bày quan điểm, mục tiêu và giải pháp phát
triển giáo dục và hệ thống giáo dục, làm rõ thêm nhận thức về chiến lược phát

triển giáo dục cũng như phát triển nguồn nhân lực trong thế kỷ XXI [30,
tr.215]. Tác giả đã tập trung làm rõ yêu cầu, nhiệm vụ, phương hướng phát
triển đội ngũ cán bộ quản lý giáo dục, lực lượng quan trọng trong nguồn nhân
lực giáo dục hiện nay.
Nghiên cứu về năng lực của cán bộ quản lý nhà trường.
Tài liệu của dự án SREM [7] đã xác định các năng lực của cán bộ quản
lý nhà trường bao gồm: Năng lực xác định tầm nhìn, mục tiêu, sứ mệnh của nhà
trường; năng lực xây dựng chiến lược phát triển nhà trường để hoàn thành mục
tiêu và sứ mệnh; năng lực giám sát, đánh giá tiến độ thực hiện mục tiêu; ….

10


Trong đó có năng lực chỉ đạo chuyên môn và năng lực thúc đẩy và chỉ đạo việc
phát triển chuyên môn của cán bộ giáo viên, … là hai trong số những năng lực
quan trọng nhất.
Tác giả Kiều Nam nghiên cứu “Cơ sở lý luận về năng lực lãnh đạo của
hiệu trưởng nhà trường trung học phổ thông” (2010) [56] Tác giả đã chỉ rõ
những yêu cầu của sự phát triển xã hội như: định hướng phát triển đào tạo nhân
lực, văn hóa quản lý nhà trường, … từ đó chỉ ra những yêu cầu về năng lực đối
với cán bộ quản lý nhà trường trong bối cảnh hiện nay: Xây dựng hệ thống và
thống nhất giá trị hành động trong đơn vị; phát triển nhà trường thành tổ chức
học hỏi; bảo đảm tính thống nhất và nhất quán trong chu trình quản lý nhà
trường; thực hiện sự phản biện công việc…
Các tác giả Đặng Quốc Bảo và Bùi Việt Phú [6] đưa ra “Một số góc nhìn
về phát triển và QLGD”. Tác giả đã phân tích một số vấn đề chung của quản lý
giáo dục, quản lý nhà trường, trong đó có mô tả vai trò của hiệu trưởng trong
nhà trường để cho người đọc có được hình dung về mô hình nhân cách của
người hiệu trưởng nhà trường trong giai đoạn hiện nay.
Tác giả Trần Minh Hằng nghiên cứu “Phẩm chất, nhân cách CBQLGD

trước yêu cầu đổi mới giáo dục” [41, tr.12] tác giả đã nhấn mạnh các yếu tố cấu
thành năng lực quản lý của người cán bộ quản lý nhà trường và nhấn mạnh năng
lực tổ chức quản lý nhân sự, biểu hiện ở khả năng làm việc với con người có
những tính cách đa dạng khác nhau; biết tổ chức guồng máy hoạt động theo một
quy trình khoa học, trong đó mỗi thành viên là một mắt xích vận hành thuận
chiều, đồng bộ với năng suất cao nhất của từng cá thể.
Nghiên cứu về bồi dưỡng năng lực cho cán bộ quản lý nhà trường.
Tác giả Nguyễn Mạnh Cường nghiên cứu về “Năng lực quản lý và định
hướng các giải pháp nâng cao năng lực quản lý cho cán bộ quản lý trường học”
[17, tr.8-9] Từ việc mô tả rõ những biểu hiện NLQL của người CBQL trường
học, tác giả đề xuất 5 giải pháp: Tăng cường hoạt động bồi dưỡng; tăng cường
tính tự chủ,
11


tự chịu trách nhiệm; nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ sư phạm và
nghiệp vụ quản lý cho đội ngũ CBQL; tăng cường hoạt động đánh giá đội ngũ
CBQL. Đối với giải pháp tăng cường hoạt động bồi dưỡng, tác giả đề xuất các
biện pháp bồi dưỡng kiến thức về chính trị xã hội, đặc biệt những kiến thức về
quản lý, QLGD, quản lý trường học; các kiến thức về hệ thống và điều khiển
học; tâm lý học quản lý; giáo dục học; xã hội học giáo dục; kinh tế học giáo
dục…Về các hình thức bồi dưỡng, theo tác giả cần tổ chức các hoạt động bồi
dưỡng thường xuyên và bồi dưỡng lại; gửi đi đào tạo cao học chú ý về chuyên
ngành QLGD. Đồng thời tác giả đề nghị mạnh dạn tổ chức đào tạo cao học theo
phương thức đào tạo từ xa; cấp từng chứng chỉ và làm thủ tục bảo vệ luận văn
thạc sĩ khi học có đủ các chứng chỉ cao học.
Tác giả Nguyễn Thị Hoàng Trâm [64, tr.51-57.] đã đề xuất một số giải
pháp nhằm tăng cường NLQL của hiệu trưởng trường trung học phổ thông một
số tỉnh phía Nam nhằm đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục. Trong đó
nhấn mạnh: Nhóm giải pháp xây dựng và tăng cường NLQL của hiệu trưởng và

Nhóm giải pháp giúp người hiệu trưởng tăng cường NLQL của bản thân.
Tác giả Nguyễn Thị Tuyết Hạnh [40 tr.11-14.] đã chỉ ra mối quan hệ
giữa thay đổi yêu cầu của nền kinh tế tri thức đối với trường học và sự thay đổi
trong chức năng của hiệu trưởng gắn với bối cảnh phát triển kinh tế - xã hội.
Tác giả đề xuất đổi mới công tác bồi dưỡng hiệu trưởng trường trung học phổ
thông gắn với định hướng phát triển nhà trường và yêu cầu đổi mới căn bản và
toàn diện giáo dục Việt Nam. Các vấn đề đổi mới được xây dựng dựa trên tiếp
cận năng lực và tiếp cận mô hình CDIO là các tiếp cận hiện đại, phù hợp với yêu
cầu phát triển nguồn nhân lực quản lý giáo dục trong bối cảnh mới.
Tác giả Nguyễn Thành Vinh “Bồi dưỡng hiệu trưởng trường phổ thông
theo tiếp cận năng lực thực hiện” [73, tr. 17-19.] Theo tác giả, đào tạo, bồi
dưỡng dựa trên năng lực là tiếp cận phổ biến hiện nay trong đào tạo, bồi dưỡng
trên thế giới. Tác giả cũng đã xác định các nguyên tắc bồi dưỡng hiệu trưởng
trường phổ thông theo các tiếp cận năng lực thực hiện.
12


Nhìn chung các tác giả đã nghiên cứu cơ sở lý luận, tìm hiểu và xác
định thực trạng của vấn đề nghiên cứu; tổ chức thực nghiệm khoa học để
khẳng định tính cấp thiết và tính khả thi của biện pháp quản lý hoạt động bồi
dưỡng cho đối tượng hiệu trường trường trường tiểu học.
Tuy nhiên, cho đến thời điểm này, chưa có công trình nào nghiên cứu
trực tiếp đến việc tổ chức bồi dưỡng năng lực quản lý chuyên môn cho Hiệu
trưởng Trường tiểu học huyện Lương Tài tỉnh Bắc Ninh đáp ứng yêu cầu
chương trình giáo dục phổ thông mới.
1.2. Một số khái niệm liên quan đến đề tài
1.2.1. Hiệu trưởng trường tiểu học
Theo điều 56 Luật giáo dục 2019: “Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm
quản lý, điều hành các hoạt động của nhà trường, do cơ quan có thẩm quyền bổ
nhiệm hoặc công nhận. Hiệu trưởng trường thuộc hệ thống giáo dục quốc dân

phải được đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ quản lý trường học và đạt chuẩn
hiệu trưởng. Tiêu chuẩn, nhiệm vụ và quyền hạn của hiệu trưởng; thủ tục, quy
trình bổ nhiệm hiệu trưởng cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông do Bộ
trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định”
Hiệu trưởng trường Tiểu học: Từ khái niệm trên, có thể hiểu Hiệu trưởng
trường Tiểu học là cán bộ quản lý giáo dục, chịu trách nhiệm quản lý các hoạt
động của một trường Tiểu học, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền bổ nhiệm,
công nhận.
1.2.2. Năng lực quản lý chuyên môn
Năng lực quản lý chuyên môn là một thuộc tính tâm lý quan trọng trong
cấu trúc nhân cách, nghiên cứu năng lực có nhiều cách tiếp cận khác nhau, theo
đó các tác giả cũng đưa ra nhiều quan niệm khác nhau, cụ thể:
Tiếp cận năng lực là một tổ hợp những thuộc tính nói chung của cá nhân
để hoàn thành có kết quả một hoạt động nào đó, Côvaliôp.A.G cho rằng: “Năng
13


lực là một tập hợp hoặc tổng hợp những thuộc tính của cá nhân con người, đáp
ứng những yêu cầu của hoạt động và đảm bảo cho hoạt động đạt được kết quả
cao” [24, tr.90]. Theo ông, năng lực cần được hiểu như là một tổ hợp của các
thuộc tính cá nhân cần thiết cho việc thực hiện thành công một hoạt động nhất
định. Các thuộc tính đó không tồn tại độc lập bên cạnh nhau một cách đơn giản,
mà chúng tác động qua lại lẫn nhau trong một hệ thống nhất định.
Phạm Minh Hạc cho rằng: “Năng lực chính là một tổ hợp đặc điểm tâm lý
của một con người (còn gọi là tổ hợp thuộc tính tâm lý của một nhân cách), tổ
hợp đặc điểm này vận hành theo một mục đích nhất định tạo ra kết quả một
hoạt động nào đó” [38, tr.145]. Theo ông, năng lực luôn gắn liền với một hoạt
động nhất định; năng lực của một con người cụ thể được biểu hiện trong hoạt
động và bằng kết quả của hoạt động. Năng lực cũng được hiểu như những đặc
điểm tâm lý cá biệt tạo thành điều kiện quy định tốc độ, chiều sâu, cường độ

của việc tác động vào đối tượng lao động.
Từ các quan niệm về năng lực như đã phân tích ở trên, có thể khái quát:
Năng lực quản lý chuyên môn là tổng hợp những khả năng lãnh đạo, điều hành
duy trì, quản lý con người, nhiệm vụ, chủ yếu là công việc ở đơn vị của người
Hiệu trưởng trong thực tế, giúp họ hoàn thành tốt nhiệm vụ, chức trách được
giao.
Năng lực quản lý chuyên môn là một tổ hợp các thuộc tính tâm lý cá nhân
phức tạp của chủ thể quản lý phù hợp với các yêu cầu của hoạt động quản lý và
bảo đảm cho hoạt động quản lý đạt hiệu quả. Quản lý có bốn chức năng cơ bản:
lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra đánh giá.
Năng lực quản lý chuyên môn thường được nói tới: Năng lực hiểu biết về
nội dung chuyên môn và phương pháp tác nghiệp có liên quan, có khả năng
hướng dẫn, kiểm tra người khác thực hiện, có khả năng sử dụng ngoại ngữ, tin
học và ứng dụng các công nghệ hiện đại trong công tác…
14