Chương 11 : Lý thuyết kinh tế vĩ mô trong nền kinh tế mở

Chương 11
Lý thuyết kinh tế vĩ mô trong
nền kinh tế mở
Nguyễn Việt Hưng

2
Mục tiêu của chương

Trình bày bảng cán cân thanh toán

Trình bày các khái niệm về tỷ giá hối đoái

Trình bày các chế độ tỷ giá và cơ chế xác định tỷ giá
trong từng chế độ tỷ giá

Trình bày các tác động của sự thay đổi tỷ giá đối với
nền kinh tế.

3
Mục tiêu của chương

Trình bày bảng cán cân thanh toán

Trình bày các khái niệm về tỷ giá hối đoái

Trình bày các chế độ tỷ giá và cơ chế xác định tỷ giá
trong từng chế độ tỷ giá

Trình bày các tác động của sự thay đổi tỷ giá đối với
nền kinh tế.

4
Bảng cán cân thanh toán

Bảng cán cân thanh toán ghi chép lại một
cách có hệ thống toàn bộ những giao dịch
kinh tế giữa cư dân trong nước với thế giới
bên ngoài trong một thời kỳ.
–
Thời kỳ báo cáo thường là một năm tài khóa

5
Bảng cán cân thanh toán

Ví dụ các loại giao dịch:
–
Giao dịch mua bán hàng hóa và dịch vụ

Người VN mua hàng của Mỹ

Người Mỹ mua hàng của VN
–
Giao dịch đầu tư vốn

Người Mỹ mang vốn tới đầu tư tại VN

Người VN gửi tiền ra nước ngoài
–
Viện trợ

Kiều hối người nước ngoài gửi về cho họ hàng ở VN


...

6
Bảng cán cân thanh toán

Bảng cán cân thanh toán được chia thành 3 nhóm
1. Tài khoản vãng lai (current account)
–
Phản ánh giao dịch mua bán H & DV ở khu vực tư nhân
2. Tài khoản vốn (capital account)
–
Phản ánh giao dịch vốn ở khu vực tư nhân
3. Tài khoản tài trợ chính thức (Official Settlement Account)
–
Phản ánh giao dịch vốn của NHTW

7
Bảng cán cân thanh toán

Cách ghi chép các giao dịch
–
Các giao dịch nào mang lại tiền cho quốc gia được
ghi là KHOẢN MỤC CÓ và mang dấu (+)
–
Các giao dịch nào làm tiền đi ra khỏi quốc gia (trả
cho phía nước ngoài) được ghi là KHOẢN MỤC
NỢ và mang dấu (-)

8

Bảng cán cân thanh toán
1. Tài khoản vãng lai

Tài khoản vãng lai bao gồm các tiểu khoản sau:
i. Cán cân thương mại

Xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ (+)

Nhập khẩu hàng hóa và dịch vụ (-)
i. Thu nhập từ đầu tư nước ngoài ròng
–
Tiền lãi và cổ tức nhận được từ phía nước ngoài (+)
–
Tiền lãi và cổ tức phải trả cho phía nước ngoài (-)

9
Bảng cán cân thanh toán
1. Tài khoản vãng lai
iii. Chuyển khoản ròng: giao dịch một chiều không có đối
ứng

Người nước ngoài viện trợ hoặc gửi tiền, quà tặng về cho
người trong nước (+)

Người trong nước viện trợ hoặc gửi tiền, quà tặng cho
người nước ngoài (-)

10
Bảng cán cân thanh toán
2. Tài khoản vốn


Tài khoản vốn bao gồm các khoản mục sau
−
Vay nước ngoài dài hạn và trung hạn (+)
−
Cho nước ngoài vay dài hạn và trung hạn (-)
−
Vay nước ngoài ngắn hạn (+)
−
Cho nước ngoài vay ngắn hạn (-)
Đầu
tư
gián
tiếp

11
Bảng cán cân thanh toán
2. Tài khoản vốn

Tài khoản vốn bao gồm các khoản mục sau
−
Đầu tư trực tiếp của nước ngoài vào trong nước (+)
−
Đầu tư trực tiếp từ trong nước ra nước ngoài (-)
Đầu
tư
trực
tiếp

12

Bảng cán cân thanh toán

Cán cân tổng thể (Overall Balance) bằng cán
cân tài khoản vãng lai cộng với cán cân tài
khoản vốn

13
Bảng cán cân thanh toán
3. Tài khoản tài trợ chính thức

Bằng với cán cân tổng thể về giá trị tuyệt đối nhưng có dấu ngược lại

Phản ánh sự thay đổi tài sản dự trữ ngoại tệ của ngân hàng trung ương
một quốc gia

Tài khoản này mang dấu (-) hàm ý rằng tài sản dự trữ ngoại tệ của NHTW tăng
lên

Tài khoản này mang dấu (+) hàm ý rằng tài sản dự trữ ngoại tệ của NHTW
giảm xuống.

14
Bảng cán cân thanh toán

Tài khoản vãng lai cộng tài khoản vốn cộng
tài khoản tài trợ chính thức bằng 0.
–
Tại sao nó lại bằng 0?
–
Nó bằng 0 hàm ý điều gì?

15
Bảng cán cân thanh toán

Chúng ta sẽ xem xét 5 ví dụ sau để hiểu tại
sao tổng ba tài khoản trên luôn bằng 0

16
Bảng cán cân thanh toán

Ví dụ 1 Mỹ xuất khẩu 100
triệu đôla hàng hóa sang
Anh, nhà nhập khẩu người
Anh trả bằng tài khoản tiền
gửi ngân hàng của anh ta ở
Mỹ

Tổng hai tài khoản bằng 0.
Cán cân TT Mỹ Cán cân TT Anh
Tài khoản vãng lai Tài khoản vãng lai
XK
+ 100
triệu
USD
NK
-100
triệu
USD
Tài khoản vốn Tài khoản vốn
Giảm nợ

nước ngoài
-100
triệu
USD
Giảm tài
sản ở nước
ngoài
+100
triệu
USD

17
Bảng cán cân thanh toán

Ví dụ 2 Mỹ xuất khẩu 100
triệu đôla hàng hóa sang
Anh để đổi lại 100 triệu đôla
tiền dịch vụ.

Tổng hai tài khoản bằng 0.
Cán cân TT Mỹ Cán cân TT Anh
Tài khoản vãng lai Tài khoản vãng lai
XK
hàng
+ 100
triệu
USD
NK
hàng
-100

triệu
USD
NK dịch
vụ
-100
triệu
USD
XK dịch
vụ
+100
triệu
USD

18
Bảng cán cân thanh toán

Ví dụ 3 Một nhà đầu tư Anh
mua 100 triệu USD tín phiếu
Kho bạc Mỹ và thanh toán bằng
tài khoản của anh ta tại ngân
hàng Anh, khoản tiền này được
chuyển vào tài khoản Kho bạc
Mỹ đặt tại London

Tổng hai tài khoản bằng 0.
Cán cân TT Mỹ Cán cân TT Anh
Tài khoản vốn Tài khoản vốn
Tăng nợ (tín
phiếu) của
nước ngoài

+ 100
triệu
USD
Tăng tài
sản (tín
phiếu) của
nước ngoài
-100
triệu
USD
Tăng tài sản
(tiền gửi)
của nước
ngoài
-100
triệu
USD
Giảm tài
sản (tiền
gửi) của
nước ngoài
+100
triệu
USD

19
Bảng cán cân thanh toán

Ví dụ 4 Mỹ trao tặng lô hàng
trị giá 100 triệu đôla Mỹ cho

một tổ chức từ thiện của
Anh.

Tổng hai tài khoản bằng 0.
Cán cân TT Mỹ Cán cân TT Anh
Tài khoản vãng lai Tài khoản vãng lai
XK
+ 100
triệu
USD
NK
-100
triệu
USD
Viện trợ
nước ngoài
-100
triệu
USD
Nhận viện
trợ nước
ngoài
+100
triệu
USD

20
Bảng cán cân thanh toán

Ví dụ 5 C.ty Mỹ trả lợi nhuận

và cổ tức cho nhà đầu tư
Anh là 100 triệu USD bằng
tài khoản của c.ty tại NH Mỹ,
khoản tiền chuyển vào tài
khoản NH của Anh đặt tại Mỹ

Tổng hai tài khoản bằng 0.
Cán cân TT Mỹ Cán cân TT Anh
Tài khoản vãng lai Tài khoản vãng lai
Chi trả tiền
lãi cho
nước ngoài
- 100
triệu
USD
Thu nhập
từ tiền lãi
đầu tư ở
nước ngoài
+100
triệu
USD
Tài khoản vốn Tài khoản vốn
Tăng nợ
nước ngoài
(tiền gửi)
-100
triệu
USD
Tăng tài

sản đầu tư
ở nước
ngoài
-100
triệu
USD

21
Bảng cán cân thanh toán

5 ví dụ trên cho thấy cán cân thanh toán luôn bằng 0
do nguyên tắc nhập sổ kép

Chúng ta cũng có thể chứng minh cán cân thanh toán
bằng 0 thông qua đồng nhất thức thu nhập quốc dân
GDP = C + I + G + X - IM

22
Bảng cán cân thanh toán
GDP = C + I + G + X – IM

(GDP – C – G) – I = X – IM

S – I = X – IM

23
Bảng cán cân thanh toán

Nếu S - I = X – IM = -1 USD nghĩa là


S – I = -1 USD nghĩa là tiết kiệm trong nước không đủ đáp
ứng đầu tư trong nước và phải đi vay nước ngoài 1 USD
(thặng dư tài khoản vốn +1 USD)

X – IM = -1 USD nghĩa là bị thâm hụt tài khoản vãng lai -1
USD và cần phải đi vay 1 USD để trang trải cho khoản
thâm hụt ngoại thương này.

24
Bảng cán cân thanh toán

Nếu S - I = X – IM = +1 USD nghĩa là

S – I = +1 USD nghĩa là tiết kiệm trong nước nhiều hơn đầu
tư trong nước và sẽ cho nước ngoài vay 1 USD (thâm hụt
tài khoản vốn -1 USD)

X – IM = +1 USD nghĩa là thặng dư tài khoản vãng lai +1
USD và phải cho nước ngoài vay 1 USD để họ có thể nhập
khẩu hàng của chúng ta.

25
Bảng cán cân thanh toán

Ý nghĩa của cán cân thanh toán bằng 0
–
Một nước mà thâm hụt thương mại thì nó sẽ phải
đi vay nước ngoài (thặng dư tài khoản vốn) để
trang trải cho khoản thâm hụt thương mại
–

Một nước mà thặng dư thương mại thì nó sẽ cho
nước ngoài vay (thâm hụt tài khoản vốn)